Þjóðviljinn - 04.08.1989, Blaðsíða 6

Valinn maður
í hverju rúmi
Um 400 íslendingar hafa þekkst boð um NATO-ferðir á 10 árum.
Fjölmiðlamenn í forgangshópi boðsgesta. Skólastjórar tíðförulir.
NATO-ferðirnar hafa komið í stað pílagrímsferða í austurveg
Það er löngu þek
að stórveldi nvaða nafni sem
^ ekkt staðreynd
að stórvefT" '
þau kunna að nefast, leggja sig
mjög í líma við að skapa sér vel-
vild annarra þjóða og er þá oft
öllu til tjaldað. Þetta á ekki hvað
síst við um stórveldin tvö Banda-
ríkin og Sovétríkin, sem löngum
hafa keppst sín á millum að hafa
áhrif á heimsálitið sér til hags-
bóta.
f þessu skyni hefur verið til siðs
að bjóða ýmsum þeim sem teljast
til málsmetandi manna, sem helst
er von til þess að geti haft áhrif á
almenningsálitið heimafyrir. Til
þessa hóps hafa talist mennta-
menn af ýmsum toga, rithöfund-
ar, fullþroskaðir og upprendandi
stjórnmálamenn, verkalýðsfor-
ingjar og aðrir þeir sem hafa á
etnhvem hátt með skoðana-
mótun að gera.
Pílagrímsf arir til
Bjarmalands
íslendingar hafa ekki farið
varhluta af þessari iðju stórveld-
anna. Á ámm áður fóm ýmsir
þeir sem hallir vom undir „sovét-
valdið“ eins og hægri pressan
nefndi það, miklar pílagrímsferð-
ir til Sovét sem skipulagðar voru
af þarlendum stjórnvöldum og
vitnuðu síðan um ágæti óska -
jandsins þegar heim var komið.
Meðan gróskan var mest í slfk-
um ferðum austur á Volgubakka
spratt upp heill bálkur bók-
mennta. Þar í eru einna þekktast-
ar fölskvalausar lýsingar þeirra
DUNLOP MAXFLIDDH
SIGURSÆLASTl GOLFBOLTIÁ
ÍSLANDIUNDANFARIN 20 ÁR
Óskum þátttakendum góðs gengis, góðs árangurs
og ánægjulegra samverustunda með öðrum
kylfingum á yfirstandandi landsmóti í Leirunni.
Ax | ^usturbakki hf.
M I BORGARTÚNI 20. SÍMI 2 84 11
Gefendur á eignargripum tjl Islandsmeistara karla
“Austurbakkagripurinn" og íslandsmeistara kvenna 1
“Bláa nunnan” gripurinn
skáldbræðra Þórbergs Þórðar-
sonar í „Rauðu hættunni“ og
Halldórs Laxness í „Gerska
ævintýrinu“ af undrum og stór-
virkjum Bjarmalands á Stalíns-
tímanum.
En Adam var ekki lengi í para-
dís. Þar kom að rifa tók í það sem
var bak við fortjöldin og smám
saman missti Sovét-Rússland
ljómann í hugum íslenskra sósíal-
ista. Það þótti ekki lengur par fínt
að þekkjast boð þeirra
„kremlverja" og vera í málsvari
fyrir þá þegar heim var komið.
Haldiðí
vesturveg á
vegum NATO
Um svipað leyti og draga tók úr
ferðaáhuganum í austurveg, tók
þeim mun meira að bera á fram-
boði ferða á aðrar og nýjar slóðir.
Bandaríkin og Atlantshafs-
bandalagið - NATO - hafa verið
iðnari við kolann á undanförnum
áratugum að bjóða „málsmet-
andi“ íslendingum til höfuð-
stöðva NATO í Brussel og höfuð-
stöðva Bandaríkjahers í Banda-
ríkjum Norður-Ámeríku.
I þetta sinn voru það ekki „so-
vétvinir" sem urðu fyrir valinu,
heldur ýmsir þeir sem með ein-
hverjum hætti voru líklegir til
þess að mæla hersetunni bót og
veru íslands í NATO.
Menningarstofnun Bandaríkj-
anna á íslandi og NATO hafa
haft forgöngu um þær boðsferðir
sem standa íslendingum til boða
og er ýmist haldið til Briissel,
Washington og/eða Norfolk.
Samkvæmt upplýsingum frá
Menningarstofnun Bandaríkj-
anna hafa 118 einstaklingar
þekkst boð um NATO-ferð á
vegum stofnunarinnar á tæpra tíu
ára tímabili, frá því í september
1979 fram til júlí í ár. Ekki
reyndist unnt að fá hliðstæðar
upplýsingar frá Upplýsingaskrif-
stofu NATO nema þá með góð-
um fyrirvara. Undanfarin ár hafa
27 manns farið á vegum Upplýs-
ingaskrifstofunnar, þannig að
gera má ráð fyrir að 270 manns til
viðbótar hafi farið í slíkar boðs-
ferðir á undanförnum 10 árum.
Fjölmiölafólk og
skólamenn
aufúsugestir
Þegar listinn yfir 118-
menningana er athugaður kemur
í ljós að sumar starfsstéttir eru í
meiri metum en aðrar þegar boð-
ið er í slíkar ferðir. Fjölmiðla-
menn eru iang flestir eða 33 tals-
ins, eða tæplega helmingi fleiri
heldur en þingmenn sem eru næst
fjölmennastir boðsgestanna, eða
17 í það heila tekið.
Því næst koma 13 skólastjórar,
átta manns frá ungliðahreyfing-
um stjórnmálaflokka og átta frá
Háskóla íslands, sex verkalýðs-
leiðtogar, sex sveitarstjórnar-
menn og enn aðrir sex sem eru
flokkaðir sem starfsmenn
stjómmálaflokka. Þar næstir
koma fjórir lögfræðingar og fjórir
sem tengjast atvinnulífi, þrír frá
utanríkisráðuneyti, þrír frá
skólayfirvöldum, tveir frá Varð-
bergi og Samtökum um vestræna
samvinnu, tveir frá Öryggismála-
nefnd, einn aðstoðarmaður ráð-
herra, einn frá Landhelgisgæslu
og einn frá Almannavömum
ríkisins.
í sjálfu sér kemur það ekki á
óvart að fjölmiðlungar skuli
skipa öndvegi í slíkum ferðum, -
allavega ekki þegar þess er gætt
að fjölmiðlarnir em viskubmnn-
ur nútímamannsins og því mikils
um vert að menn á þeim bæ séu
vel brynjaðir upplýsingum um
hlutverk og eðli hernaðarmask-
ínu NATO og Bandaríkjahers til
að miðla áfram samkvæmt form-
erkjum „hlutlausrar“ frétta-
mennsku. Aftur á móti vekur
nokkra furðu að sjá hve skóla-
stjórar eru ofarlega á blaði yfir
boðsgestina. Fyrir rúmum
tveimur ámm varð töluvert fjöl-
miðlamál út af NATO-ferð átta
skólastjóra úr gmnnskólum í
Reykjavík til Briissel og hafði
einn þeirra farið tvær slíkar ferðir
áður.
Þá kom fram í svari talsmanns
Menningarstofnunar Bandaríkj-
anna að boðið væri í þessar ferðir
til þess að skapa jákvæðni í garð
NÁTO og Bandaríkjanna. Sama
máli gegndi um skólastjóra sem
og aðra sem færu í slíkar ferðir.
Af hálfu skólastjóranna var hins
vegar minna um svör þegar þeir
vom eðlilega inntir eftir því á
hvern hátt kynnisferðin kæmi að
notum í skólastarfi.
—rk
Mikils um vert að fræðast
Magnús Þórðarson, UpplýsingaskrifstofuNATO: Ferðirnar eruekki
verðlaun fyrir vel unnin störf í þágu NATO
Það er ekki það sama að lesa
sér um hlutina eins og að geta
spurt um þá og séð með eigin
augum, sagði Magnús Þórðar-
son, framkvæmdastjóri Upplýs-
ingaskrifstofu NATO á íslandi,
en á undanförnum árum hefur
NATO boðið Islendingum þríveg-
is á ári til höfuðstöðvanna í Bríiss-
el.
Magnús sagði að venjan væri
að Varðberg, samtök ungra
áhugamanna um vestræna sam-
vinnu, veldu menn í eina ferð og
stjórn Samtaka um vestræna
samvinnu veldi í aðra ferð.
- Upp á síðkastið hafa ekki
verið nema níu manns í hvorri
ferð. Reynt er að halda ákveðnu
pólitísku jafnvægi milli Alþýðu-
flokksmanna, Sjálfstæðismanna
og Framsóknarmanna. Og mjög
oft eru einhverjir óflokksbundn-
ir, sagði Magnus.
Magnús sagði að þriðja ferðin
sem farin væri á vegum NATO,
samanstæði af embættis-
mönnum, ritstjórum, fjölmiðla-
fólki og öðrum þeim sem talið erl
nauðsynlegt að viti eitthvað um
Magnús Þórðarson: NATO-
ferðirnar hefur sett niður í hugum
manna. Ekki sama ævintýrið og
áður.
NATO starfs síns vegna. - Það
eru þessir aðalsmenn seinni ára
eins og fjölmiðlafólk vill gjarnan
h'ta á sig og aðrir þeir sem hafa
eitthvað með upplýsingaflutning
og skoðanamótun að gera, eða
það sem Ameríkaninn nefnir
„opinion makers“. Þetta geta
einnig verið kennarar og jafnvel
verkfræðingar sem eru að vinna
að verkefnum er tengjast varnar-
liðinu. Nú svo kemur einnig til
greina að bjóða fólki sem hefur
sýnt sérstakan áhuga, sagði
Magnús. Hann tók þó fram að
ekki væri litið svo á að þessar
ferðir væru einskonar umbun
fyrir vel unnin störf.
Magnús sagði að seinni árin
hefðu ekki farið nema 27 manns á
ári í NATO-ferðimar, en á ámm
áður hefðu boðsgestir verið mun
fleiri.
- Þessar ferðir hefur sett ofan í
hugum manna. Þær em ekki
lengur eins spennandi eins og
áður. Nú em Islendingar alltaf á
faraldsfæti og því lítil nýlunda
þótt menn komist út fyrir land -
steinana, sagði Magnús.
-rk