Þjóðviljinn - 27.10.1989, Síða 7

Þjóðviljinn - 27.10.1989, Síða 7
EB. EFTA muni þá koma sér upp stofnunum sem tryggi fram- kvæmd samningsins og eftirlit með henni og samræmda túlkun og dómsvald um ágreiningsefni. Síðan hafi báðir aðilar með sér náin samráð í einni stofnun um heildarstjórnun. Grundvallarvið- horfin sem koma fram af hálfu EFTA eru þau að ná fram mark- miðinu um eitt sameiginlegt evr- ópskt efnahagssvæði án þess að kosta því til að falla frá fullveldi ríkja. Markmiðið er því að finna lausnir sem ekki fela í sér yfir- þjóðlegt stjórnvald. t>að ber hins vegar að hafa í huga að þær tillögur sem nú liggja fyrir eru valkostir, og endanlegar niðurstöður munu ekki fást fyrr en að eiginlegar samningavið- ræður eru hafnar í umboði ríkis- stjórna. Er EB andlýð- ræðislegt? Nú hefur sú gagnrýni verið sett fram hér á landi, meðal annars af Hjörleifi Guttormssyni, að valda- skipan innan EB sé andlýðrœðis- leg og gangi gegn þingrœðinu. Er ekki hœtt við að sama gerist innan hins evrópska efnahagssvœðis? Pað er rétt sem komið hefur fram hjá Hjörleifi Guttormssyni og fleirum, að innan EB er að finna yfirþjóðlegt vald, sem þjóð- þingin hafa framselt með meiri- hlutaákvörðunum í hendur fram- kvæmdastjórnarinnar. Hugsjón- in um sameiningu Evrópu kost- aði þetta verð. Það reyndist nauðsynlegt til að vinna gegn tregðulögmálum og sérhagsmun- um einstakraþjóðríkja. Pólitískir leiðtogar Evrópu höfðu þá fram- sýni til að bera að stíga þetta skref. Það var nauðsynlegt á sín- um tíma. En það er þegar farið að gæta þróunar í hina áttina, og hún verður örugglega ekki stöðvuð. Þróunar í þá átt að Evrópuþingið láti meira til sín taka og hafi vax- andi áhrif sem aðhaldsaðili og frumkvæðisaðili innan EB. Sjálf- ur er ég ekki í minnsta vafa um það, ef ég lít til framtíðarinnar, að það sem kallað hefur verið hið óþingræðislega stjórnkerfi EB, muni þróast í átt til aukins þing- ræðis. En ástæðan fyrir því að EFTA-ríkin 6 hafa ekki viljað ganga inn í EB að svo stöddu, er einmitt sú sem Hjörleifur nefnir. En með auknu lýðræði í stjórnar- háttum í framtíðinni kann að fara svo að ekkert verði til fyrirstöðu Jón Baldvin Hannibalsson: Ég má ekki hugsa til þess að ísland verði viðskila við þá þróun sem nú á sér stað í Evrópu. frekari samruna. En það er langt í land að svo verði. Ein hlið þessa máls varðarsam- skiptin á milli austurs og vesturs, sem nú eru mjög í deiglunni. Hver verða hugsanlega tengsl hins nýja evrópska efnahagssvæðis við Austur-Evrópuríkin ? Jú, mikið rétt, í Austur- Evrópu gerast hlutirnir nú svo hratt, að maður hefur varla við að nema fréttirnar. Kannski hvað hraðast seinustu vikurnar í Ung- verjalandi, þar sem það hefur gerst að Ungverjar hafa sett sér nýja stjórnarskrá, sem byggir á fjölflokkakerfi, lagt alþýðulýð- veldið niður og stofnað Lýðveld- ið Ungverjaland. Þar verða for- Ólafur Davíðsson: Samstaða ríkir í ráðgjafanefndinni um að stefna beri að samningum á næsta ári. Ljósm. Kristinn. ingaviðræður EB og EFTA verði tekin í þeirra forsætistíð. Því er stefnt að því að það gerist á ráð- herrafundi bandalaganna í París 19. desember næstkomandi. un sem þú ert að tala um muni standast? Við njótum að vissu leyti góðs af því að Frakkar gegna nú for- mennsku innan EB. Það er ein- dreginn vilji þeirra að ákvörðun- in um að hefja formlegar samn- Gangi það eftir geta menn verið vongóðir um framhaldið. _^\g setakosningar innan mánaðar og þingkosningar innan 90 daga og ríkisstjórnin boðar að komið verði á markaðskerfi. Kommún- istaflokkurinn hefur lagt sjálfan sig niður og eftirstöðvar hans lýst sig jafnaðarmannaflokk, sem hyggi á inngöngu í Alþjóðasam- band jafnaðarmanna. Þetta er allnokkuð á fáeinum dögum. Síðastliðin sunnusdag átti ég hér í Genf viðræður við ung- verska sendinefnd undir forystu dr. Tibor Melega viðskiptaráð- herra Ungverjalands. Erindi hans var að færa EFTA með for- mlegum hætti skriflega orðsend- ingu ungversku ríkisstjórnarinn- ar þess efnis að óskað væri eftir nánari samskiptum Ungverja- lands og EFTA og að stofnuð yrði sérstök samstarfsnefnd í þeim tilgangi. Stefnt skyldi að eins konar fríverslunarsamningi. Jafnframt var tekið fram að Ung- verjar leituðu nú eftir samskonar samningum við EB og hefðu reyndar þegar sett á laggirnar samstarfsnefnd með EB. Ég gat að sjálfsögðu ekki gefið önnur svör á þessu stigi, en að innan EFTA ríktu mjög jákvæð viðhorf til þeirrar þróunar sem nú ætti sér stað í Ungverjalandi, og erindið yrði vafalaust skoðað í ljósi þess. Útflutningur Ungverja er fyrst og fremst landbúnaðarafurðir, og þar reka þeir sig á stóran vegg sem er hin sameiginlega landbún- aðarstefna EB-ríkjanna. Ung- verjar höfðu talsverðan markað fýrir sínar afurðir í V-Evrópu fyrir nokkrum árum, en vegna þeirrar verndarstefnu sem EB rekur í landbúnaðarmálum með miklum ríkisstyrkjum og niður- greiðslum, innflutningshömlum og kvótum, hafa Ungverjar tapað um 200 miljón dollara við- skiptum. Brýnasti vandi þeirra er því að ná samningum við EB, en sannleikurinn er sá að EB heldur svo fast við landbúnaðarstefnu sína að ekki eru miklar líkur á að það takist fyrir 1992. Hins vegar eru margar hugmyndir til um- ræðu um hvað EB og EFTA-ríkin geta gert sameiginlega og sitt í hvoru lagi til þess að styðja við bakið á þeirri þróun sem nú á sér stað í Ungverjalandi og Póllandi. Iðnríkin sjö hafa þegar ákveðið matvælaaðstoð við Pólland, sem EB var falið að framkvæma. EB hefur síðan leitað eftir samstarfi við EFTA um málið og við Is- lendingar höfum tekið þátt í þessu með ákvörðun um að láta Pólverjum í té matvæli fyrir um 20 miljónir króna. Sú upphæð er þreföld á við það sem hinar Norðurlandaþjóðirnar hafa ákveðið miðað við höfðatölu. Þessi matvælaaðstoð er skipu- lögð í formi „Marshallaðstoðar", það er að þessi matvæli verða seld á pólsku markaðsverði og and- virðið síðan lagt í sjóð sem notað- ur verður til þess að greiða fyrir uppbyggingu markaðskerfis og bættri vörudreifingu á matvæl- um. Auk þessa hafa einstök ríki boðað efnahagsaðstoð við Ung- verjaland og Pólland og einstök fyrirtæki hafa lýst áhuga á við- skiptum við þessi lönd, einnig í formi sameiginlegs fyrirtækja- reksturs. Aðrir hafa bent á að ef til vill sé þýðingamesta aðstoðin sem hægt er að veita fólgin í því að opna skóla og rannsókna- stofnanir fyrir sérfræðingum austanfrá, sérstaklega til að þjálfa forsvarsmenn fyrirtækja í stjórnun og aðlögun að markaðs- hagkerfi. Þessi mál standa þannig gagnvart EFTA-ríkjunum, að við erum nú mjög uppteknir af að fá úrslit í viðræðum okkar við EB. Takist okkur það erum við búnir að stíga skrefinu lengra að hinu sameinaða efnahagssvæði Evr- ópu, sem gæti miðað við hraðfara þróun færst út til Austur- Evrópuríkjanna. Þáttur Alþingis Hvenœr kemur þetta mál til umfjöllunar á Alþingi? Áttþú von á að málið valdi deilum þar? Málið hefur verið sett á dag- skrá Alþingis þann 23. nóvem- ber. Við höfum gætt þess vel að upplýsingamiðlun til hagsmuna- aðila væri greið. Það á að koma í veg fyrir ágreining vegna mis- skilnings, eða óþarfa tortryggni um, hverjar séu staðreyndir málsins. Rétt er að hafa í huga, að það sem við erum að gera er í samræmi við stefnumörkun Osló- arfundarins, sem var undirbúinn rækilega með samráði við Evr- ópunefnd Alþingis, utanríkis- málanefnnd og þingflokka. Um það var ekki ágreiningur að fara þá leið sem þar var mótuð. Það hefur verið sameiginleg afstaða allra stjórnmálaflokka á fslandi, að við ættum ekki að stefna að aðild að EB. Jafnframt hafa menn verið sammála um að gera ætti það sem hægt væri til að tryggja lífsnauðsynlega viðskipt- ahagsmuni okkar gagnvart þeirri þróun sem nú á sér stað í Evrópu. Það var samstaða um það fyrir Oslóarfundinn að feta þessa slóð saman með aðildarlöndum EFTA. Þegar menn skoða hagsmunina sem eru í húfi sjá menn að það er tveggja kosta völ: áð taka þátt í þessu samstarfi á þessum forsendum án þess að taka á sig skuldbindingar um yfir- þjóðlegt stjórnvald eða að ein- angrast frá þessari þróun og taka afleiðingunum. Afleiðingarnar væru þær að við stæðum utan við þetta markaðssvæði, sem þarna er að myndast, þrátt fyrir að 75% fiskútflutnings okkar fari nú á þetta svæði, á meðan hin EFTA- ríkin ættu þar aðild. Þarna eru því miljarðahagsmunir í húfi. Annað er að hvati til efna- hagsframfara, hagvaxtar og bættrar samkeppnisaðstöðu Evr- ópu gagnvart Bandaríkjunum og Japan byggist á þessu samstarfi. Þannig að ef við ætlum að standa utanvið, varðar það ekki bara beinar efnahagsframfarir og hag- vöxt, heldur einnig aðgang okkar að tækninýjungum og aðgang okkar ungu kynslóðar að evr- ópskum menntastofnunum og vísindastofnunum, þátttöku í al- þjóðasamstarfi t.d. á sviði félags- mála, sem jafnaðarmannaflokk- arnir í Evrópu leggja höfuðá- herslu á. Það er út af fyrir sig athyglisvert að Jafnaðarmanna- flokkarnir í Evrópu eru hvað ein- arðastir stuðningsmenn þessarar þróunar og ef nokkuð er ennþá ákveðnari í að knýja á um að þessi leið verði farin, heldur en fulltrúar atvinnulífsins. Ný öld að hefjast Hvaða árangur sérð þú fyrir þér sjálfur af öllu þessu starfi á nœstu áratugum? Ætli mér verði ekki fyrst hugs- að tii hinnar pólitísku hliðar málsins. Ef árangurinn yrði nú sá að þeir múrar sem nú aðskilja ríki Evrópu í nafni hugmyndafræði yrðu brotnir niður og Evrópa sameinuð aftur á grundvelli sam- eiginlegra hugmynda um opin þjóðfélög, lýðræði og virðingu fyrir mannréttindum, þá er það ekkert minna en bylting. Ný öld yfir okkar heimshluta, sem stuðl- ar stórkostlega að heimsfriði. Þessi þróun í átt til pólitískrar sameiningar og umburðarlyndis gagnvart ólíkum hugmyndum en viðurkenningar á grundvallar- reglum er forsenda þess árangurs sem við höfum nú í augsýn í af- vopnunarmálum. Það eru tvær hliðar á sama málinu. í breyttum heimi er Evrópa að búa sig undir að verða betur fær að mæta harðnandi samkeppni frá Banda- ríkjunum, Japan og Kyrrahafs - svæðinu. Ég lít á þessa þróun sem skref í átt til þess að aflétta böli atvinnuleysis og gera Evrópu bet- ur í stakk búna til að leggja fram skerf til jöfnunar lífskjara í heiminum og að koma til liðs við snauðar þjóðir. Þar þarf mikið að gera: opna markaði fyrir fram- leiðsluvöru þessara þjóða, mat- væli og hráefni, og bæta við- skiptakjör. Það verður ekki gert með verndarstefnu. Hér sýnast mér allar ár falla til Dýrafjarðar: þetta á allt að stefna að betri ver- öld en við höfum sætt okkur við á tímabili kalds stríðs og vígbúnað- arkapphlaups eftirstríðsáranna. Ég má ekki til þess hugsa að ís- lendingar telji sér nauðsynlegt, af einhverjum óskiljanlegum ástæð- um, að verða viðskila við þessa þróun. -ólg Föstudagur 27. október 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 7

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.