Þjóðviljinn - 27.10.1989, Blaðsíða 15

a
Þorsteinn Gunnarsson: Vonum að leiklistargyðjan kunni húsaskjólinu
vel. Myndir - Jim Smart.
Eins og
gráir kettir
- Okkar starf hófst á því að við
fórum yfir forsögnina, við skoð-
uðum fleiri leikhús í nágranna-
löndunum, ræddum við leikhús-
fólk og fórum á gagnrýninn hátt
yfir hugmyndir leikfélagsins. Um
svipað leyti voru ráðnir breskir
sérfræðingar í leikhústækni, sem
við höfðum góða samvinnu við
framan af. Og að sjálfsögðu rýnd-
um við í þær leikhúsbyggingar
sem við eigum hér heima, því af
öllu má læra.
- Við byrjuðum á því að teikna
leiksviðin og salina, áður en við
vorum búnir að forma útlit húss-
ins eða annað skipulag þess. Þeg-
ar leikrýmið eða kjarninn var
kominn kom svo að því að raða
verkstæðum, búningsklefum,
skrifstofum og öðru í kringum
hann. Starfsemi Leikfélagsins var
þá dreifð út um allan bæ. Smíða-
verkstæðið var á einum stað,
búningageymsla á öðrum og
skrifstofurnar á þeim þriðja, svo
einhver dæmi séu nefnd, og fyrir
LR var það fyrir löngu orðin
knýjandi þörf að sameina þetta
allt í einu húsi. Ég minnist þess að
það varð til að mynda heilmikil
umræða um það hvort það yrði
nauðsynlegt fyrir leikhúsið að
hafa sitt eigið smíðaverkstæði
þegar fram liðu stundir.
Hvar leituðu þið helst fanga
um hugmyndir að leikhúsinu?
- Við fórum nú svo víða að það
væri ógjörningur að telja það allt
upp. Við fórum til dæmis til Bret-
lands, ekki síst vegna þess að
bresku ráðgjafarnir, sem voru
ráðnir við Borgarleikhúsið unnu
líka við breska Þjóðleikhúsið,
sem þá var verið að byggja. Við
fylgdumst náið með byggingu
þess hús, nánast frá því að sökl-
arnir voru steyptir, - við vorum
þarna eins og gráir kettir á öllu
byggingartímabilinu. Svo skoð-
uðum við fleiri leikhús, nýbyggð
eða í byggingu á Bretlandi, öll af
svipaðri stærð og leikhúsið hér.
- Sama gildir um Norður-
löndin, ég held að við höfum náð
að skoða allt það nýjasta þar. Við
skoðuðum til dæmis Borgar -
leikhúsið í Helsingfors. í Stokk-
hólmi ríkti millibilsástand því þar
var ekki búið að ákveða staðsetn-
ingu Borgarleikhússins, en af
byggingu þess húss höfum við
haft mikið gagn síðar, því ráð-
gjafi okkar í hljómburði, Stefán
Einarsson verkfræðingur, var
einnig viðriðinn Borgarleikhúsið
í Stokkhólmi.
- Við fórum einnig til Þýska-
lands, þar voru á áratugunum
eftir stríð byggð mörg Borgar-
leikhús, sem eru þó ólík Ieikhús-
inu hér að þau eiga það sammerkt
að þjóna þremur listgreinum;
leiklist, ballett og óperu. Nú, við
fórum til Hollands, til Sviss... við
fórum ýmist saman í þessar skoð-
unarferðir eða sinn í hvoru lagi.
Félagar mínir fóru til að mynda á
stóra leikhússýningu í París, sem
ég komst ekki á, og ég fór síðar til
Moskvu og Bandaríkjanna að
skoða leikhús, án þess þó að það
hafi haft veruleg áhrif á teikning-
arnar. Þetta var síðan allt að gerj-
ast frá því að við vorum ráðnir,
sfðla árs 1973, allt fram í ágúst
1975 að teikningarnar voru full-
búnar.
Kom aldrei til greina að stærri
salurinn yrði annað en „hefð-
bundinn“?
- Við skoðuðum mörg leikhús
af hreyfanlegri gerð, en niður-
staðan varð sú að slík leikhúsgerð
myndi ekki henta leikhúsi sem
ætti að reka eins og Borgar-
leikhúsið með fleiri en eina sýn-
ingu samtímis. Ég fylgdist til
dæmis með byggingu Schaubú-
hne í Berlín, sem byggð var fyrir
leikhóp Peters Stein. Það leikhús
hefur sjaldnast nema eina sýn-
ingu í gangi í einu og sal og
leiksviði ergjörbreytt fyrir hverja
nýja sýningu. Að minni hyggju
þyrfti að verða meiri háttar koll-
steypa í rekstri Leikfélags
Reykjavíkur til að slík leikhús-
gerð hentaði félaginu.
- Engu að síður gerðum við
frumdrög að mismunandi opnum
leikhúsum og það sem okkur
fannst best þegar upp var staðið
var stóri salurinn eins og hann er í
dag. Við höfum gert ráð fyrir að
hægt væri að koma fyrir öllum
æskilegum tæknibúnaði fyrir nú-
tímaleikhús, véldrifnu hring-
sviði, sviðsturni með ljósa og
leiktjaldarám, eðaflugkerfi, með
50 rám. Þá er töluvert rými í
kringum leiksviðið, sem ég vona
að flokkist fremur undir framsýni
en ofrausn. Eins var hljóm-
sveitargryfjan stækkuð frá því
sem við höfðum gert ráð fyrir að
Leikfélagið þyrfti, en upphaflega
var áætlað að gryfjan myndi rúma
20 manna hljómsveit, en nú kom-
ast þar fyrir á milli 50 og 60 hljóð-
færaleikarar. Eins er salurinn
þannig útbúinn að hægt er að
breyta hljómburðinum með fær-
anlegum teppum uppi yfir loftinu
eftir því hvort verið er að flytja
leikrit eða óperu.
- Það var að mörgu að hyggja
við hönnun þessa húss. í innri
gerð sinni þarf leikhúsið að svara
mörgum kröfum um notagildi og
hagkvæmni. Hús af þessari stærð
kallar að sjálfsögðu á athygli, svo
að ekki má einu gilda um ytra
útlit þess. En síðast en ekki síst er
hver leikhúsbygging sérstaklega
krefjandi að því er varðar rýmis-
myndun bæði fyrir okkur arki-
tekta og leikhúsfólk.
- Eins og fyrr segir tókum við
því þann kostinn að teikna bæði
sviðin og salina án þess að velta
útliti hússins fyrir okkur, og raða
síðan í kringum þá þeirri aðstöðu
sem nauðsynleg var út frá því
hvaða deild þyrfti að vera í sam-
bandi við hverja. Hér stöndum
við svo í dag með þessa byggingu
og vonum að leiklistargyðjan
kunni húsaskjólinu vel. lG
Grunnmynd af fyrstu hæð
leikhússins. Þar sést anddyri og
aðstaða sýningargesta til hægri,
báðir salirnir (sá minni fremst),
verkstæði baksvið og málarasal-
ur eru til hægri fyrir aftan stóra
sviðið. Búningsherbergi og að-
staða fyrir leikara, skrifstofur og
inngangur starfsmanna sjást
hægra megin á teikningunni.
sama tíma og því þyrfti leiksvið
að vera þannig að hægt væri að
skipta um leikmynd með stuttum
fyrirvara.
- Á meðan á vinnunni að for-
sögninni stóð fór Gústaf í kynnis-
ferð til nokkurra nágrannalanda
ásamt Steinþóri Sigurðssyni
leikmyndateiknara, mér og
Guðmundi heitnum Pálssyni
leikara, sem þá var framkvæmda-
stjóri Leikfélagsins. Þar kynntum
við okkur nýbyggð leikhús af
þeirri stærð sem ákveðin var af
hálfu Leikfélagsins en þá þegar
hafði ákvörðun verið tekin um að
í húsinu yrðu tveir salir, annar
„hefðbundinn“ og tæki 450 til 500
manns í sæti, en hinn frjálsari í
formi en svipaður að stærð og sal-
urinn og leiksviðið í Iðnó til
samans.
- Forsögnin var síðan lögð
fram og samþykkt af Leikfé-
laginu og arkitektar ráðnir í fram-
haldi af því. Það voru þeir Guð-
mundur Kr. Guðmundsson og
Ólafur Sigurðsson, og síðan var
ég ráðinn sem þriðji maður, lík-
lega fyrst og fremst vegna þess að
það var talið að ég hefði eitthvað
til málanna að leggja vegna
minnar leikhúsreynslu.
Föstudagur 27. október 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 15