Þjóðviljinn - 27.10.1989, Page 21

Afmæliskveðja
Margrét
Margeirsdóttir
deildarstjóri
Helgi Björnsson og Sverrir Páll Guðnason, báðir í hlutverki Ljósvíkings. Mynd: Jim Smart.
skeiði og innri rödd hans á barns-
aldri.
Helgi hefur það á móti sér í
hlutverkið, að hann er föngu-
legur maður, en vinnur gegn því
með líkamsbeitingu sinni og veik-
burða túlkun. Hárfín er hún ekki,
heldur miklu frekar fálmkennd,
óttaslegin, bæld. Þetta virðist
miklu frekar vera tilfinningaleg
túlkun en vitsmunaleg. Það háir
Helga hversu mikill þolandi per-
sónan er í verkinu svo að áhorf-
andinn missir sjónar af þýðingu
hennar, fer að taka hana sem
sjálfsagða. Helgi er skínandi í
þessu hlutverki á hljóðlátan og
tempraðan máta. Allavega áttu
þeir félagar skilið betri viðtökur
en þeir fengu í leikslok liðið
þriðjudagskvöld. Þetta var fínt
hjá þeim, strákunum.
Kvenpeningurinn í burðar-
hlutverkum stendur sig með
prýði: Margrét, Bára, Margrét
Helga og Ólafi'a. Sú síðastnefnda
vekur að vanda athygli. Hjá
henni held ég að harmur þessarar
sögu komi einna skýrast í gegn.
Víst falla menn nokkuð í ýkju-
stílinn í búnaði hennar, en meira
er vert um túlkunina sjálfa,
makalaust sanna skynjun á pers-
ónunni með þumbaralegum leik-
máta og djúpan harm sem þessi
unga leikkona tjáir fádæma vel.
Karlarnir eru ekki síðri: Sig-
urður Karlsson í nokkuð grófu
formi, Guðmundur í snoturlegri
persónu, Steindór í litlu hlutverki
sem samsvarar ágætavel lýsingu
sögunnar, Eyvindur hressilegur í
hlutverki Reimars skálds. Og eru
þá ónefndir til sögunnar sjö aðrir
sem fylla persónuróf þessa fyrsta
hluta Heimsljóss.
Leikgeröin
Kjartan hefur unnið mjög
skynsamlega úr feikierfiðu verk-
efni. Hann rennir sér fram eftir
sögunni, smíðar samtöl úr lýsing-
um og innra dialók. Heldur vel
utanum kjarna verksins. Sýning-
in er hæg og sígandi en aldrei líf-
vana.
Honum hættir nokkuð til að
gera hugsun verksins ofljósa, of-
skýra í samtali það sem hvílir í
þunguðum augnablikum textans,
rétt eins og hann vantreysti á-
horfendum til að nema andrúms-
loft og skynja það sem er milli
orðanna. Því mætti stytta textann
nokkuð, einkum í viðbrögðum
Ljósvíkingsins sem lýsa sér betur
í fasi leikaranna tveggja en setn-
ingum sem eru teknar upp úr
hugarfarslýsingum persónunnar.
A stöku stað skýtur Kjartan
yfir markið í leikstjórn og þá oft-
ast í því skyni að auka skemmti-
gildi verksins. Nægir þar að nefna
viðbót hans við „Kristilegu kær-
leiksblómin...” sem er kjánaleg.
Þá fæ ég ekki séð ástæður þess að
nema burt hlut Sigurðs
Breiðfjörðs úr holdteknum hug-
arheimi skáldsins og láta
Halldórseftirhermu koma í hans
stað. Þar er enn sniðið hjá grát-
broslegum hetjuheimi skáldsins
sem eignast síðar samsvaranir í
öðrum hetjum hans.
Kjartan má hins vegar vel una
við þann ágæta árangur sem sýn-
ingin er. Eins og alltaf í sam-
starfsverkefnum þeirra Grétars
eru skínandi myndræn augnablik
í sýningunni, sjónarspil sem lyftir
huganum, þjónar markmiðum
þeirra vel. Annað tekst miður,
t.d. notkun þeirra á kross-
minninu, var ekki hægt að hafa
krossinn smærri um sig, jafnvel
nota hann sem kviktrén í lokin?
Sagan af Ólafi Kárasyni er
okkur holl upprifjun á þessum
miskunnarlitlu tímum hversu
grimmdarlegt samfélag okkar var
og hefur lengi verið gagnvart
smælingjum. Harmsagan af Ólafi
er ekki gamanmál og það er að-
standendum sýningarinnar til
sóma að þeim hefur tekist á trú-
verðugan hátt að endurvarpa
hluta af meistaraverki Halldórs í
annað form.
lega af öðrum skóla. Vitaskuld er
honum um megn að skilja gam-
ansemi málsins sem leikið er á, en
mér sýnist skopskyn hans liggja á
allt öðru sviði.
Leikendur
Því er fróðlegt að skoða
frammistöðu leikaranna. Hilmar
Jónsson er kvennabósinn í fars-
anum, möndullinn sem allt snýst
um, en er alltaf í bakgrunni bros-
mildur og hýr. Það fer lítið fyrir
honum í sjálfsöruggri sælu sem
ekkert raskar, enda fer fanturinn
með sigur af hólmi í þessum leik.
Ingvar Eggert‘-er vansæll, þung-
lyndur þurs og skapar heiilegustu
persónuna af þessuni krökkum:
Þeir kokkálarnir, Ingvar og Balt-
hasar, gera sitt ágætlega. Sletti-
reka með skemmda tönn sem
þvælist í gegnum alla atburðarás
leiksins er leikin af .Birni Inga í
góðlátlegri tilraun til að skapa
skoppersónu. Harpa Arnárdóttir
er hýsterísk í ekkasogum sínum
og ófsa. Katarína huggulegt við-
hald. Innskotsatriði þeirra Egg-
erts og Éddu úr öðru yerki eftir
höfupainn tókst miður. Erling
snortur í hLutverki lærlingsins.En
frammistaða af þessu tagi, sam-.
felld og skynsamlega unnin í stíl-
færslu, er til jítils.ef púðrið hefur
vöknað og sýningin er leiðinleg.
Leikstjóranpm má alfárið kenna
um og ef það-sýri'd’hvérgtf §kopið
er máttlaust þegar lejkendur gera
hvað þeir getatil að glæða leikinn
gamrii samkvæmt fyrirmælum
sem eru röng, miði sem er villa.
„Svona líða áfram árin, enginn
má við tímans flaumi”.
Þessi orð flugu mér um hug,
þegar ég frétti af tímamótum í ævi
Margrétar Margeirsdóttur sem
einmitt á þennan dag að vendi-
punkti.
Við sem eigum hana að
samstarfsmanni og góðum vini
um leið hljótum að samfagna
henni og hennar fólki um leið
með þennan áfanga og árna
henni allra heilla á ótöldum, ó-
komnum árum.
Það var í kringum miðjan átt-
unda áratuginn að ég var að
baksa við það niður á Alþingi að
koma saman einhverri tillögu um
nýja heildarskipan í málefnum
þroskaheftra, og átti sannast
sagna ekki við auðveldan leik að
forma og móta það sem ég helzt
vildi hafa þar. Þá var það sem
Margrét Margeirsdóttir kom mér
til hjálpar og það svo rækilega, að
hún samdi bæði tillögugreinina
og greinargerðina með þeim á-
gætum að sá grunnur var í raun
nýttur í nýjum lögum um þessi
málefni síðar.
Ómetanlegt varð mér þetta
liðsinni en auðvitað ekki síður
fyrir alla þá sem unnu að þessum
málum og allra helzt þó fyrir þá
sem við vorum að reyna að vinna
með og fyrir.
Þegar við stóðum svo nokkru
síðar að stofnun Landssam-
takanna Þroskahjálpar sem var
ærið átak, þá kom Margrét þar
einnig þear til liðs og það munaði
um þá liðveizlu sem byggðist á
yfirgripsmikilli þekkingu jafnt
sem brennandi áhuga þeirrar
hugsjónar er hún hafði ekki síður
í farteskinu.
Eðlilega varð hún svo annar
formaður landssamtakanna og
átti öðrum fremur þátt í mótun
þeirrar ákveðnu stefnu og öru
framfarasóknar, sem í kjölfarið
fylgdu.
Það var því næsta sjálfgefið,
þegar deild um þessi málefni var
sett á laggirnar í félagsmála-
ráðuneytinu að Margréti væri fal-
in þar forysta, enda ráðherra þá
mæta kunnugt um mikla og góða
hæfileika hennar. Þessu starfi
hefur hún síðan gegnt með mikl-
um ágætum og af þeim áhuga sem
til staðar verður að vera, svo
eitthvað megi vinnast. Þegar ég
hugleiði víðfeðmi málaflokksins
og mótun hans vítt um land alveg
frá grunni er fullljóst að stanið er
sérstaklega krefjandi og
umfangsmikið og það verður að
segja eins og er, að það er mez
ólíkindum hversu vel er þar að
verki staðið.
Ég þykist það kunnugur mál-
um að geta fullyrt að það sé mesta
gæfa þessa málaflokks í heild
sinni að svo mætur og ósérhlífinn
starfsmaður hefur verið þar í
öndvegi.
Margrét er fjölhæf hugsjóna-
kona, sem ann málstað sannrar
félagshyggju og róttækar skoðan-
ir hennar hafa ugglaust verið
henni veganesti gott til átaka
allra í starfi sínu. Hún ann menn-
ingu og listum mjög og hefur lagt
fram sinn skerf, meðal annars í
Pólyfónkórnum, sem áreiðan-
lega létti henni daglegt amstur
þrátt fyrir að í það færu ótaldar
vinnustundir. Ég ætlaði ekki að
rekja frekar lífsferil minnar góðu
vinkonu, en ekki hefur hún stað-
ið ein í lífsstríðinu. Eiginmaður
hennar er sá mæti prófessor
Sigurjón Björnsson og saman
eiga þau fjögur einkar ágæt börn,
svo ærið er hennar lífslán þannig.
Við erum áreiðanlega mörg
sem þessum málum unnum, sem
færum Margréti í dag hlýja og
einlæga þökk fyrir allt þegar unn-
ið og látum í ljós þá eindregnu
ósk og von okkar að enn megi
hennar lengi njóta, því lán og
gengi málanna fer ekki sízt eftir
því hver á heldur á æðstu stöðum.
Má ég svo segja við hana í lok-
in:
Gakktu gœfunnar leið
gefist heilsa og þor.
Indœlt ævinnar skeið
eigðu framtíðarvor.
Með hlýjum heillaóskum,
Helgi Seljan
Harpa Arnardóttir. Mynd: Jim Smart.
miklúm kráfti,’ ofsa nánast.
Leikurinn er mjög hraður, ýktur
hjá stökum þersónum í tálanda
og látæði, skopið hvílir nær ein-
vörðungu á viðmóti persónanna,
síður á snjöllum tilsvörum, fynd-
ni málsins eða sjónarspili með
leikmuni, eins og er svo oft í
skópleikjum af þessu tagi. Kraft-
urinn, leikmátinn verður helsti'
köstur sýningarinnar, fýrst ö'g-
frejnst fyrir þá sök að slíkt gerist
ekki hér á,landi..{slenskur gam-
anleikur er hægur, svifaseinn, allt
að.. því yfirvegaður. Hér hafa
menn lært það í tímariS rás að láta
augnablikið tala, stundum nokk-
uð ofljóst, teygt á því, jafnvel
mjólkað hláturinn úr áhorfend-
unum. Herra Visarion er greini-
Föstudagur 27. október 1989 NYTT HELGARBLAÐ — S(ÐA 21
Félagsmálastofnun
Reykjcivíkurborgcir
Starfsmenn óskast
í útideild
Við óskum eftir starfsmönum í fullt starf og
hlutastarf. Æskilegt er að viðkomandi hafi
menntun/ starfsreynslu á sviði félags- og
uppeldismála.
Útideildin sinnir leitar- og vettvangsstarfi meðal
unglinga í Reykjavík. Markmiðið með starfinu er
fyrst ogfrémst að hjálpa unglingum til að koma í
veg fyrir að þeir lendi í erfiðleikum og aðstoða
þá ef slíkt kemur fyrir.
Nánari upplýsingar um störfin eru veittar í
símum 20365 og 621611.
Umsóknir sendist stafsmannahaldi Reykja-
víkurborgar, Pósthússtræti 9, á eyðublöðum
sem þarfást, fyrir 14. nóvember næstkomandi.