Þjóðviljinn - 11.05.1990, Blaðsíða 5

Geislamœlingar
Hreinn sjór við Island
Geislun íþangi viö Islandsstrendur er meðþvíminnsta sem mœlist í höfunum
PLO-heimssókn
Samkvæmt niðurstöðum mæl-
inga Geislavarna ríkisins, sem
kynntar voru í gær, er geislun í
þangi við strendur landsins með
því minnsta sem þekkist.
Þetta eru fyrstu niðurstöður
mælinga á mengunarefnum í sjó
og sjávarfangi samkvæmt áætlun
sem byrj að var að vinna að í júní í
fyrra og áætlað er að ljúki árið
1992. Aætlunin er að hluta liður í
alþljóðlegri úttekt aðildarríkja
Oslóar- og Parísarsamninganna
svokölluðu um varnir gegn meng-
un sjávar í Norðaustur-
Atlantshafi.
Auk Geislavarna ríkisins vinna
Hafrannsóknastofnun, Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins og
Raunvísindastofnun Háskólans
að þessu verkefni. Mældir verða
Kvennalistinn
Guðrún
hættir
í haust
Guðrún Agnarsdóttir þing-
kona Kvennalistans mun hætta á
Alþingi í haust og Guðrún Hall-
dórsdóttir forstöðukona Náms-
flokkanna taka sæti hennar. Það
var því rangt hermt í Þjóðviljan-
um á miðvikudag að Guðrún
Agnarsdóttir væri hætt á þingi og
er hún beðin velvirðingar á því.
-Sáf
þungmálmar eins og kvikasilfur
og blý, geislavirk efni einkum
cesín og strontín, lífræn þrávirk
efni eins og PCB og DDT og að
lokum næringarsölt eins og
köfnunarefni og fosfór.
Fyrstu mælingarnar samkvæmt
þessari áætlun voru gerðar í des-
ember á því hve mikið af geisla-
virka efninu cesíni væri í þangi.
Pað mældist 0,8 Bequerel í kílói
af þurru þangi frá Vestfjörðum,
Grímsey og Austfjörðum en 0,5
Bequerel í þangi frá Snæfellsnesi,
Vestmannaeyjum og Hornafirði.
Til samanburðar má nefna að
búast má við að um 10 Bequerel
mælist í hverju kflói mannslíkam-
ans.
Þetta eru mun minni geislavir-
kni en mælist við strendur ná-
lægra landa. Árið 1988 mældust
140 Bequerel við kjarnorkuver
Breta í Sellafield og 15 til 30 Beq-
uerel við strendur Danmerkur
1987. Jafnvel við strendur Fær-
eyja og Grænlands mældust 4 til 8
Bequerel árið 1986.
Geislunin sem nú mælist er
fyrst og fremst leifar af geisla-
mengun í andrúmsloft frá þeim
tímum þegar kjarnorkutilraunir
voru gerðar í andrúmsloftinu á
sjötta áratugnum.
Meiri geislamengun við strend-
ur meginlands Evrópu stafar lík-
lega af úrgangi frá kjarnorkuver-
Steingrímur
hittir
Arafat
Forsœtisráðherra
lœtur ekki mótmœli
ísraelskra stjórnvalda
hindra heimsókn sína
til Arafats
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra mun ekki brcyta
áætlun sinni um að heimsækja
Yasser Arafat leiðtoga Frelsiss-
amtaka Palestínu, PLO, í Túnis á
morgun.
Yehiel Yativ sendiherra ísra-
elsmanna á íslandi með aðsetur í
Stokkhólmi hringdi í Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra
á þriðjudag og lýsti mótmælum
stjórnar sinnar vegna fyrirhugaðs
fundar forsætisráðherra með
Yasser Arafat í Túnis. Sendi-
herra lýsti yfir undrun vegna
fundarins sem hann sagði að væri
fyrsti fundur vestræns þjóðarleið-
toga með Arafat frá því að hann
lýsti sig forseta sjálfstæðis ríkis
Palestínumanna.
Arafat hefur sjálfur heimsótt
fjölda þjóðarleiðtoga og hitti
meðal annars páfann nýlega, en
enginn vestrænn þjóðarleiðtogi
mun áður hafa farið sérstaklega
til að hitta hann í Túnis.
Utanríkisráðuneytið kom mót-
mælum ísraelsstjórnar á framfæri
við forsætisráðherra.
Jón Sveinsson aðstoðarmaður
hans segir að mótmælin hafi eng-
in áhrif á heimsókn ráðherrans.
Þetta sé persónuleg heimsókn
sem byggi á ályktun Alþingis frá
því fyrir ári um að viðurkenna
beri tilverurétt bæði ísraels-
manna og palestínsku þjóðarinn-
ar. Þar segir m.a. „Alþingi telur
að íslendingar eigi að hafa vin-
samleg samskipti við Frelsis-
samtök Palestínu, PLO.“ -rb
Átak um Landgræðsluskóga 1990. Garðbæingar riðu á vaðið í átakinu með gróðursetningu þrjú
þúsund trjáplantna í Smalaholti í gærdag. Frú Vigdís Finnbogadóttir, verndari átaksins, gróðusetti fyrstu
trjáplöntuna í skjóli við gamburmosa og óskaði þess með viðstöddum að tréð mætti lif a vel og lengi til prýðis
fyrir íslenska náttúru. Skógræktarfélag Garðabæjar stóð að gróðursetningunni og að sögn Kristjáns
Jóhannessonar þótti þeim nauðsynlegt að byrja áður en skólabörnin færu í frí í vor. Garðbæingar ætla að
virkja skólabörnin í gróðursetninguna og kenna þeim mikilvægi þess að græða upp landið. Á myndinni sjást
einbeittar landgræðslukonur uppi (Smalaholti í gær, þar sem gróðurlaus melurinn verður ræktaður upp. -
Mynd:Jim Smart.
Byggðaröskun
Borgin skattleggur landslýð
Fjármálaráðherra segir Reykjavíkurborg vaða ípeningum vegna þess að borgarstjórinn sé orðinn skattheimtumaður
yfir rösklega helmingi allra sveitarfélaga á landinu
Olafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra segir að megin-
skýringin á góðri fjárhagsstöðu
Reykjavíkurborgar sé samgöngu-
bylting sem hafi gert íbúa flestra
sveitarfélaga á landinu að tekjust-
ofni fyrir Reykjavík.
Þjóðviljinn hafði samband við
ráðherrann vegna þessarar yfir-
lýsingar sem hann viðhafði á
fundi á ísafirði á þriðjudags-
kvöld. Ólafur segir að samgöngu-
byltingin síðustu 10 - 15 ár hafi
gjörbreytt eðli staðbundinna
tekjustofna sveitarfélaganna.
Aðstöðugjöld og fasteignagjöld
hafi verið miðuð við að sveitarfé-
lögin fengju skatttekjur af við-
skiptum íbúanna við fyrirtæki í
sveitarfélaginu. Þetta kerfi hafi
verið miðað við samfélag þar sem
hvert bæjarfélag hafði sínar sér-
stöku verslanir og þjónustufyrir-
tæki.
Ólafur segir að samgöngubylt-
ingin hafi umturnað þessu gamla
kerfi. Það taki ekki nema þrjá
tíma að aka frá Norðurlandi til
Reykjavíkur, um eða yfir
klukkutíma frá Suðurlandi og
lítið lengur frá Vesturlandi.
Stór hluti verslunar, viðskipta
og þjónustu í þessum landshlut-
um sé kominn til Reykjavíkur.
Þorri fyrirtækjanna, sem íbúar
þessara byggðarlaga hafa við-
skipti við, hafi heimilisfang í
Reykjavík, og greiði þar að-
stöðugjald og fasteignagjöld.
„Staðreyndin er sú að sam-
göngubyltingin hefur gert íbúa
flestra sveitarfélaga að skatt-
greiðendum í Reykjavík. Borgar-
sjóður mjólkar íbúa annarra
sveitarfélaga sem er ein af skýr-
ingum þess hvað Davíð Oddsson
hefur mikla fjármuni til ráðstöf-
unar.“
Ólafur segir að orkutaxtar
hitaveitunnar og rafmagns-
veitunnar séu líka hafðir svo háir
að á síðustu þremur árum hafi
þessi fyrirtæki skiiað rúmum
miljarði í hagnað í borgarsjóð.
Hann leggur samt áherslu á að
hann líti ekki á það sem verkefni
ríkisvaldsins að blanda sér í þessi
mál heldur hljóti sveitarstjórnar-
menn á næstu árum að verða að
gera upp við sig hvort þeir vilji
búa fram á næstu öld við þessa
stórkostlegu ójöfnun í tekjum
sem samgöngubyltingin hefur
skapað.
Davíð Oddsson borgarstjóri
segir í Morgunblaðinu í gær að
með þessum hugmyndum sé fjár-
málaráðherra að reyna að kippa
stoðunum undan starfsemi í
Reykjavík. Borgin njóti einungis
sömu gjaldstofna og aðrir.
Sigurjón Pétursson borgarfull-
trúi sagði í viðtali við Þjóðviljann
að skipting landsins í þjónustu-
svæði og framleiðslusvæði geti
verið landinu öllu hagstæð og
vafasamt að annar aðilinn hagnist
á hinum. Reykjavík sé þjónustu-
miðstöð alls landsins.
Styrkur hennar sé að þeir fjár-
munir sem verða til í landinu öllu
renni með einum eða öðrum
hætti til Reykjavíkur. Það sé hins
vegar veikleiki að því leyti að
ekki hafi verið lögð nægjanleg
áhersla á undirstöðuatvinnu-
greinar þannig að samdráttur
hvar sem er á landinu bitni á
Reykjavík.
Sigurjón segir fráleitt að íbúar
nágrannasveitarfélaga Reykja-
víkur hafi tapað á þjónustu borg-
arinnar. Hann efist um að íbúar
þeirra hafi nokkurn tíma fengið
stærri kjarabót í einu en þegar
borgin ákvað að leggja til þeirra
hitaveitu á kostnað Hitaveitu
Reykjavíkur. „Kjalnesingar, sem
síðastir fengu Hitaveitu Reykja-
víkur, staðfesta þetta örugg-
lega.“
Sigurgeir Sigurðsson bæjar-
stjóri á Seltjarnarnesi og formað-
ur Sambands íslenskra sveitarfé-
laga segir að í sjálfu sér lýsi fjár-
málaráðherra rétt hvernig
breytingar á samgöngum hafa
stækkað verslunarsvæði Reykja-
víkur allt norður til Húnavatns-
sýslu.
Sigurgeir segir að ný tekju-
stofnalög, sem tóku gildi um ára-
mót, séu hins vegar stórt skref í
réttlætisátt sem ekki sé rétt að
hrófla við. Samkvæmt þeim renni
rúmur miljarður króna í jöfnun-
arsjóði sveitarfélaga, allur til
smærri sveitarfélaga.
Þórður Skúlason sveitarstjóri á
Hvammstanga varaformaður
Sambands íslenskra sveitarfélaga
segist hins vegar að mörgu leyti
sammála fjármálaráðherra. Á
undanförnum árum hafi æ meira
misræmi skapast milli tekju-
möguleika sveitarfélaga úti á
landi annars vegar og á höfuð-
borgarsvæðinu hins vegar. Þetta
komi fram í slæmri stöðu fjöl-
margra sveitarfélaga.
Þórður segir að nýju tekju-'
stofnalögin lagi þetta nokkuð
með tekjufærslu frá ríkisvaldi til
sveitarfélaga en þau bæti engan
veginn misræmið á tekjuöflunar-
möguleikum sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu og úti á landi.
Það hafi ýtt undir búferlaflutn-
inga undanfarinna ára frá lands-
byggðinni til Reykjavíkur sem
geti veitt íbúum sínum betri þjón-
ustu vegna hærri tekna.
Þórður segir nauðsynlegt að
taka á þessum málum sem allra
fyrst áður en landið sporðreisist.
Þorvarður Hjaltason sveitar-
stjórnarmaður á Selfossi tekur
mjög í sama streng. Hann segir
ljóst að Reykjavíkurborg búi við
tekjuforréttindi. Hún hafi miklu
meiri tekjur á hvern íbúa en flest
önnur sveitarfélög. Nauðsynlegt
sé að jafna því út svo að sveitarfé-
lög úti á landi geti veitt þá þjón-
ustu sem þeim er ætlað. Raunar
sé furðulegt að félagsleg þjónusta
í Reykjavík skuli ekki vera betri
þegar tekið sé tillit til þeirra gífur-
legu tekna sem borgin hafi.
-rb
Föstudagur 11. maf 1990 NYTT HELGARBLAÐ — SlÐA 5