Þjóðviljinn - 05.10.1990, Qupperneq 22

Þjóðviljinn - 05.10.1990, Qupperneq 22
ríki án landamæra Þann 9. október fyrir fimmtíu árum fæddist drengur sem síðar var John Winston Lennon. Eftir tvo mánuði eru tíu ár síðan sami maður var skotinn til bana, þá undir nafninu John Ono Lennon. I millitíðinni ruggaði maðurinn heimsbyggðinni. Sumir urðu and- vaka af rugginu, en aðrir sváfu þó þeir létust vaka og urðu sællegir og allt að því sýrukenndir í andlit- inu á köflum. John Ono Lennon var skotinn við nýtt upphaf á lífsferli sínum. Aðstæðumar höfðu neitað honum um venjulegt hcimilislíf. í mörg ár var Lennon ekki hann sjálfur, heldur einn af bítlunum, sem var eins og strangasta hjónaband, umlukið milljónum af brjáluðum tengdamæðmm. Þetta upphaf átti sér rætur allt til þess tíma þegar hjónaskilnað- urinn átti sér stað, eins og Lennon kallaði sjálfur endalok The Beat- les. Arið 1965 vildi Lennon slíta Bítlunum, en hafði ekki kjark til þess, að eigin sögn. Það var hon- um því ákveðin frelsun að Yoko varð á vegi hans. Þar sagðist hann loksins hafa hitt konu sem var að minnsta kosti jafnoki hans á öll- um sviðum, ef ekki betri hliðin á honum sjálfum. Framhaldið þekkja flestir sem eitthvað hafa fylgst með lífs- hlaupi Lennons. Fimm árum eftir skilnaðinn var Lennon Ioksins laus frá samningum við útgáfu- fyrirtæki. Hann ákvað að taka sér frí frá öllu heila klabbinu og snúa sér að heimilislífinu og uppeldinu á langþráðum syni, þá nýfæddum. Árið 1978 sagði hann það ekki skipta sig nokkru máli hvort hann ætti eftir að taka aftur upp plötu. Hann ætlaði sér ekki að gera sömu mistökin tvisvar. Ef hann tæki aftur upp plötu væri það vegna persónulegra þarfa. „Ef ég á aldrei eftir að semja aftur fyrir almenning annað en þögn, þá það. Amen,“ segir Lennon í grein sinni „The Mysterious Smell Of Roses“, og er birt í bók hans „Skywriting By Word Of Mouth“. En Yoko gaf út þá bók smásagna, mynda og greina Lennons eftir hans dag. I þeirri bók er reyndar einu sinni minnst á Island. Það er í sögunni „Puma Eats Coast Gu- ard“ eða „Vitavörður étinn af Qallaljóni“. Framarlega í sögunni segir af söguhetjunni Max: „Hann gat ekki greint á milli vagínu- spreys og svitaspreys. „Vandinn er sá,“ var hann vanur að muldra, „að ég veit ekki hveiju á að spreya fyrst.“ Hlutir sem þessir lágu þungt á sinni hans. (Hvað átti hann líka að gera, þar sem hann gerði annars ekkert annað en að mæna út á hafið?) Það hjálpaði ekki að hann var bæði nærsýnn og auðteymdur. Hann gat ekki einu sinni greint efann, fegurð dýrsins sem lúrði yfir ís- landi.“ Svona birtist Island í ritum Lennons, en hafa verður í huga að undirritaður er langt í ffá snilling- ur í enskum þýðingum, hvað þá á þessum skrifum Lennons, sem eru á mjög snúinni ensku. Tíminn sem leið frá skilnað- inum til haustsins 1980 var á viss- an hátt aðlögunartími að upphaf- inu sem þá leit dagsins ljós með „Double Fantasy". Lennon fór til Bermuda einn síns liðs í einhvers- konar mæðraorlof, burt ffá eigin- konu og syni. Sjálfúr segist hann hafa verið endumærður eftir fimm ára hlé frá rokkheiminum og við endurkynni af því að lifa nokkum veginn eins og fólk gerir flest. Á Bermuda heyrði Lennon lag á diskóteki með B’52 og það var eitthvað í tónlistinni sem minnti hann á það sem Yoko hafði verið að gera á ámm áður. Sprellfjörugur hringdi hann í lfúna og sagði: „Nú em þau tilbú- in fyrir okkur," og í ágústmánuði hófust upptökur „Double Fant- asy“. Lennon og Yoko vom ákveð- in í að fara í tónleikatúr um heimsbyggðina upp úr áramótun- um 1981. Það hefði getað orðið glæsilegt kommbakk og upphaf nýrrar og afslappaðrar sköpunar hjá Lennon. Ekkert varð af því, en engu að slður er Lennon enn vel lifandi á fimmtugsafmælinu og tíu ámm eftir andlátið. Það er táknrænt að Samein- uðu þjóðimar skuli gangast fyrir minningarathöfn um Lennon þann 9. október. Lennon og Yoko lýstu nefnilega yfir stofnun ríkis- ins Nutopia á umslagi „Mind Games“. Þetta var ríki án þegna og stjómenda, án landamæra og annarra laga en lögmáls alls. Allir íbúar Nutopiu vom sendiherrar ríkisins. Það eina sem menn þurflu að gera til að verða sendi- herrar þessa ríkis, var að lýsa því yfir við annan mann að þeir vissu af tilvist Nutopiu. Sameinuðu þjóðimar vilja rækta þann skiln- ing að mannkynið sé allt ein fjöl- skylda, og það sem Peres De Cu- ellar er í raun alltaf að segja með einum eða öðmm hætti við þjóðir heimsins er: „Give Peace A Change.“ Á minningarathöfninni verð- ur sjónvarpað í gegnum gervi- hnött myndbandi, þar sem Lenn- on syngur og leikur „Imagine'*. Það er boðskapur við hæfi, og lagið er ágætur þjóðsöngur mann- kynsins. En Lennon samdi annað lag sem þjóðsöng Nutopiu, „Nut- opian Intemational Anthem“, sem er á „Mind Games“. Þar er viðlagið „Free the people, do it now“. Sem tveir sendiherrar Nut- opiu óskuðu Lennon og Yoko eft- ir diplómatískri friðhelgi og sóttu um aðild að Sameinuðu þjóðun- um. Þau fengu aldrei að sitja fúnd í öryggisráðinu, en sem sendi- herra Nutopiu lít ég á minningar- athöfhina sem viðurkenningu á tilvist þessa ríkis án landamæra. -hmp Þessi mynd var tekinn þegar Lennon áritaði „Double Fantasy" fyrir morð- ingja sinn, nokkrum klukkustundum áður en hann skaut hann. Anda blásið í lúlerskan sauð Tónleikar Bob Dylans í Laug- ardalshöllinni í sumar hafa greini- lega verið forsmekkurinn af því sem Dylan-áhangendur fá nú að heyra á nýjustu plötu þessa mann- fælna goðs. Þetta er ekki vegna þess að Dylan hafi tekið svo mik- ið af nýju lögunum á tónleikun- um. Á nýju skífúnni, „Under The Red Sky“, er aftur á móti meira afturhvarf til hins rokkaða Dylans en var á síðustu plötu, „Oh Mercy“. Það var ekki við því að búast af Dylan að hann gæfi út plötu sem svipaði til þeirrar plötu sem hann gaf út fyrir ári. Gagnrýnend- ur um allan heim voru sammála um að „Oh Mercy“ væri það besta sem Dylan hefði gert í háa herr- ans tíð. Gæðin voru að sjálfsögðu þökkuð góðum lögum, og eins og venjulega undurgóðum textum. En flestir voru þó sammála um að handverk „pródúsersins“, Daniels Lanois, ætti stóran þátt í hrein- leika hljómsins og útsetningu lag- anna. Það urðu því margir hissa þegar Dylan kallaði Don Was og David Was, ásamt Jack Frost, til liðs við sig i stað Lanois. í raun og veru hefði enginn átt að verða hissa. Dylan hefur alla tíð vakið undrun manna. Fáir hafa sennilega aflað sér eins margra og um leið slátrað eins mörgum aðdáendum og litli skrýtni kallinn undir regnhlífinni. En ég var að tala um endur- hvarf. Það er meira líf, meira rokk og kraflur, í Dylan nú en fyrir ári. Að vísu er ég gersamlega ósam- mála kallinum um merkimiða á plötunni. Eg hefði haft síðu tvö þar sem siða eitt er og síðu eitt þar sem síða tvö er. Þá myndi platan byija á laginu „Tíu þúsund menn“, kristilega góðum blús. Ef messumar byijuðu svona á sunnudagsmorgnum, væri aldrei autt sæti í kirkjum landsins, og menn fóðruðu andann á Ieiðinni heim úr syndaskröltinu nóttina áður. Fyrir lúterskan villutrúar- mann eins og mig, nær Dylan að sameina fylusvipinn á þjóðkirkj- unni og nautnina að lifa. Það er ekkert annað. Þar á eftir fer skáldið í marg- foldunartöfluna og syngur lag sem heitir „2 X 2“ „One by one, they followed the sun/ One by one, until there were none“. Svona byrjar textinn, sem annars minnir mjög á „Blowing In The Wind“, sérstaklega í viðlaginu sem byijar svona: „How many paths did they try and fail?“ Hér má sjá nokkra svörun við gamla textanum, þar sem föndrað er með möguleg svör við spuming- unni „How Many Roads“. Lagið er hinn besti slagari. Þar á eftir kemur kröftugur rokkari, „Cats In The Well“, og í kjölfarið kemur það lag sem lík- Dylan smlðar kristilegar rokkbrýr listilega. legast er til fjöldavinsælda, „Handy Dandy". Þetta er poppað- asta lag plötunnar, en mjög skemmtilegt áheymar og léttir ör- ugglega skammdegisbrýnnar þegar þar að kemur. í titillagi plötunnar leikur Ge- orge Harrison á slide gítar. „Und- er The Red Sky“ er ljúfasta lag plötunnar og það lag sem er í mestu samhengi við „Oh Mercy“. Mig minnir endilega að Dylan hafi tekið þetta lag í Höllinni, en það skiptir ekki máli. Það sem skiptir máli er að þetta lag bætist í uppáhaldslagakistu þúsunda karla og kvenna. Fleiri frægir koma við sögu á nýju plötunni en George Harri- son. Elton John spilar á píanó í einu lagi og Stevie Ray Vaughan náði að spila inn gítarspil áður en hann lést. Bróðir hans Jimmie er þama einnig, i kompaníi við , Bmce Homsby, A1 Kooper og fleiri. Ástæðan fyrir því að ég v,il byija á seinni síðu plötunnar er sú, að þannig held ég að sé meiri stígandi á plötunni. Það er frieira rokkað á fyrri hliðinni, til dæmis í „Unbeliveable". En þetta er auð- vitað allt saman smekksatriði eins og Megas orti. Það er mikill kostur að Dylan skuli nú láta textablað fylgja plöt- unni. Textablað skorti tilfinnan- lega með „Oh Meréy“. Textamir á „Under The Red -Sky“ em mjög innblásnir af kris(ilegu hjartalagi og náungakærleik. Dylan er heið- arlegur í þessum göfugu hugsun- um og þar af leiðandi getur hann ekki brugðist. Ég segi það í fúllri alvöm, að „Under The Red Sky“ er með skemmtilegustu messum sem ég hef upplifað. Auðvitað er rokkað á himnum. Hvað ættu menn eins og Presley, Buddy Holly og John Lennon annars að gera af sér? Dylan kallar viðlögin ekki „viðlög" á textablaði, heldur brýr, eins og kristnum mönnum er tamt að fara yfir í sálarlifinu. Þetta þjóðskáld Bandaríkjanna sendi mig yfir enn eina brúna í rokk- heiminum, sem bæði er gömul og ný, en stendur fyrir sínu. -hmp 22 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 5. október 1990

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.