Þjóðviljinn - 17.11.1990, Blaðsíða 11

Sveinbimi Dagflnnssyni fóm
með stjóm stöðvarinnar allt til
1985.
Telja verður, að rekstur stöðv-
arinnar að Litla-Hrauni hafi geng-
ið vel þó að aðstæður væm þar að
ýmsu leyti óhentugar. Einkum var
þó hesthúsinu áfátt. Því varð úr,
að haustið 1981 var stöðin flutt að
Gunnarsholti. Þar komst hún í ný-
legt og betra hús, þótt það væri
engan veginn byggt fyrir svona
starfsemi.
Arið 1985 samþykkti þáver-
andi landbúnaðarráðherra, Jón
Helgaon, reglugerð fyrir stóð-
hestastöðina og skipaði henni
nýja stjóm, eflir tilneftiingu Bún-
aðarfélags Islands, Félags hrossa-
bænda og Hrossaræktarsambands
Islands. Skal hrossaræktarráðu-
nautur ávallt eiga sæti í stjóm en
ráðherra skipar formann hennar.
Það hefiir jafnan verið eitt
helsta áhugamál þeirra, sem að
stóðhestastöðinni standa, að
koma upp yfir hana viðhlítandi
húsnæði, sem hannað væri sér-
staklega fyrir starfsemina. Þýð-
ingarmikill áfangi náðist þegar
tekin var inn í fjárlög 1986 fjár-
veiting til að hefja undirbúning
og gera teikningar að nýju hest-
húsi. Þann 7. maí, tveimur árum
síðar, tók svo Sveinbjöm Dag-
finnsson fyrstu skóflustunguna.
Byggingarframkvæmdir hófúst í
ágúst sama ár, undir stjóm Más
Adólfssonar á Hellu. Lokið var þá
við að steypa grunn og haughús
og undirbyggja bílastæði og hest-
gerði. Kostnaður við þessar fram-
kvæmdir nam um 5 milj. kr., en
framlög á fjárlögum áranna 1986-
1989 námu 3,6 milj. Síðan lánaði
Stoftilánadeild landbúnaðarins
980 þús. kr. Á fjárlögum þessa árs
voru 3 milj. kr. ætlaðar til bygg-
ingarinnar.
Nú á haustdögum, þegar við
Ólafúr Vilhjálmsson komum í
Gunnarsholt, var þar komið fram-
kvæmdum við bygginguna að bú-
ið var að steypa upp húsið - sem á
að rúma 70 hesta - en þakið var
eftir. Allt kapp verður nú á það
lagt að unnt verði að taka húsið í
notkun á næsta ári, en til þess
vantar um 9 milj. kr. Verður ekki
öðm trúað en það fé fáist svo
stöðin geti farið að vinna af fúll-
í orð hans:
- Nú þegar íslenskur landbún-
aður og þar með byggðir landsins
eiga jafn mikið undir högg að
sækja og raun ber vitni, er ennþá
ríkari þörf á að taka ræktunarmál-
in fastari tökum en nokkru sinni
fyrr. Á undanfomum árum hafa
forráðamenn landbúnaðarins oft
getið þess, að hrossarækt geti orð-
ið arðvænleg aukabúgrein. Til
þess að svo megi verða þarf að
leggja miklu meiri áherslu á gæði
ftamleiðslunar en þann hausa-
tölubúskap, sem því miður hefúr
víða viðgengist ftam til þessa.
Það er skoðun mín að mikil
ofítamleiðsla sé í þessari búgrein.
Sláturhúsin, sum hver, taka ekki
nema við örfáum hrossum og
salmonellusýking í hrossum ógn-
ar Japansmarkaðinum. Mjög lágt
verð fæst fyrir folalda- og trippa-
kjöt. Markaður fyrir tamin hross
er takmarkaður og ástæðan fyrir
því er fyrst og ftemst léleg gæði
mikils hluta hrossastofnsins.
Flestir ræktendur em sammála
um að hross séu langtum fleiri hér
á landi en nokkur þörf er á, sér-
staklega ef rækta á reiðhesta. Því
miður er offramleiðslan geymd á
landinu, sem kemur að vísu ekki
mjög að sök í nokkrum grösugum
láglendissveitum, en í hreint
óefni stefnir með beitarálag í
harðbýlli hémðum. Það er ljóst,
að lausaganga hrossa mun fljót-
lega verða bönnuð allsstaðar á
landinu og það er og verður óvið-
unandi staða fyrir ímynd hesta-
mennskunnar að láta nauðbitin
hrossahólf nokkursstaðar sjást.
Við hestamenn verðum að
taka höndum saman og fyrir-
byggja hvarvetna nokkra minnstu
hættu á ofbeit og gróðumíðslu.
Menn eiga ekki að geta komist
upp með það að hleypa upp fjölda
stóðhrossa í algeru tilgangsleysi,
t.d. þegar þeir hafa enga aðra
möguleika á að ffamfleyta þeim
yfir veturinn en á eyðijörðum, og
fá síðan yfir hestasmenn fjöl-
miðladóm um ofbeit og illa með-
ferð dýra.
Svar okkar hestamanna við
þeim ofifamleiðsluvanda, sem
við blasir, hlýtur að vera fækkun
hrossa, t.d. með einhverskonar
framleiðslustýringu, þar sem fúllt
Stóðhestastöð ríkisins
Fyrir nokkru birtist hér í blað-
inu greinarkom um Gunnarsholt á
Rangárvöllum. Var þar, raunar
með snöggsoðnum hætti, gripið á
nokkrum þáttum úr sögu staðar-
ins og tæpt á þeirri starfsemi, sem
þar fer nú fram. En til þess að les-
endur fái nokkra innsýn í þau
margháttuðu og merku störf, sem
þama em höfð með höndum, þyk-
ir rétt að ræða hvem einstakan
þátt þeirra fyrir sig. í þessari grein
verður þá vikið að stóðhestastöð-
inni.
Stóðhestastöð ríkisins tók til
starfa haustið 1973 og þá að Litla-
Hrauni í Eyrarbakkahreppi. Upp-
haf hennar má rekja til þess, að á
sjötta og sjöunda áratugnum hafði
Þorkell Bjamason, hrossaræktar-
ráðunautur, kynnst stóðhesta-
stöðvum erlendis og þá einkum í
Þýskalandi. Hann gerði sér ljósa
grein fyrir þörf og þýðingu slíkrar
starfsemi hér á landi, svo ná
mætti sem mestum og bestum ár-
angri í íslenskri hrossarækt.
Fyrsta skrefið í þá átt, að gera
þessa draumsýn að veruleika var
það, að á ársþingi Landssam-
bands hestamannafélaga 1971 var
samþykkt tillaga ffá þeim Emi
Johnsen og Sveinbimi Dagfinns-
syni, þar sem skorað var á land-
búnaðarráðherra og Búnaðarfélag
íslands að nota heimild í búfjár-
ræktarlögum um að koma á fót
hrossaræktarbúi á Suðurlandi.
Búfjárræktarlög heimiluðu stofn-
un tveggja hrossaræktarbúa, ann-
ars á Suðurlandi, hins á Norður-
landi. Á Norðurlandi hafði
hrossaræktarbú verið rekið á Hól-
um í Hjaltadal ffá 1943.
Á Búnaðarþingi 1972 lagði
Þorkell Bjamason hrossaræktar-
ráðunautur ffam erindi um stofh-
un hrossaræktarbús á Suðurlandi.
í ffamhaldi af því tilnefhdi Bún-
aðarfélag íslands þijá menn í
nefnd, er leita skyldi að heppileg-
um stað fyrir búið, en þá hafði
raunar verið ákveðið, að þar yrðu
eingöngu stóðhestar til uppeldis
og tamningar, sem síðan yrðu
leigðir einstaklingum og félaga-
samtökum. Gætu hestamir verið
jöfnum höndum í eigu einstak-
linga eða stöðvarinnar. Nefndina
skipuðu þeir Leifur Jóhannesson,
Sveinbjöm Dagfinnsson og Þor-
kell Bjamason. Þeim kom saman
um, með hliðsjón af takmörkuð-
um fjárráðum stöðvarinnar, að
skynsamlegast væri að staðsetja
hana á Litla- Hrauni við Eyrar-
bakka. Var samningur gerður við
dómsmálaráðuneytið um leiguaf-
not jarðarinnar. Búnaðarþing
1973 samþykkti svo ályktun um
stofnun stöðvarinnar og rekstur
og þáverandi landbúnaðarráð-
herra, Halldór E. Sigurðsson, fól
Búnaðarfélagi íslands ffam-
kvæmd málsins. Jafhffamt var
ákveðið að við stöðina starfaðí
sérstök kynbótanefhd. Stjóm
Búnaðarfélags Islands, ásamt
þeim Páli Agnari Pálssyni og
um myndarskap að því þýðingar-
mikla hlutverki sem hennar bíður
í þágu íslenskrar hrossaræktar.
I spjalli okkar Sveins Run-
ólfssonar, landgræðslustjóra, um
stóðhestastöðina bar sitthvað
fleira á góma, en hér hefúr verið
drepið á. En vel fer á því, að enda
þessa grein með því að vitna beint
tillit er tekið til landgæða, jafh-
ffamt stórfelldu ræktunarstarfi.
Til þess að hrossarækt geti talist
verðug aukabúgrein verðum við
að beina ffamleiðslunni úr kjöt-
framleiðslu yfir í ræktun verð-
mætra reiðhlrossa. Þar á Stóð-
hestastöðin að gegna lykilhlut-
verki. -mhg
STÓÐHESTASTÖÐ RlKISINS
GUNNARSHOUT
m m co CXJ CX3
—

cx: co
Búnaðarfólag Islonda
Bændahöilinni. Reykjavfk
Úllitsmyndr: Stöðhestastöð I Gurmarsholtl
Dags 11.6.1907
Teikn. Magnús Sigsteinsson
Laugardagur 17. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11