Þjóðviljinn - 28.06.1991, Blaðsíða 16

Margréí Lóa
Jónsdóttir
Hryllingsónæmi
Ég hef alltaf haldið því
fram að ég væri laus við aila
hjátrú, en þegar að þessum
pistlaskrifum kom uppgötv-
aði ég hið gagnstæða.
í síðustu viku þegar ég
skrifaði pistil fyrir Helgarblað
Þjóðviljans var glampandi sól-
skin og þá átti ég tiltölulega
auðvelt með að skrifa. í dag
áttaði ég mig á því að ég hef
ómeðvitað verið að biða eftir
því að sólin léti sjá sig svo ég
gæti skrifað pistil undir svip-
uðum kringumstæðum og þá.
Líklega væri eitthvað annað
hér á síðunni ef skýin hefðu
ekki verið svo vinsamleg að
færa sig örlítið til í morgun.
Einu sinni var ég spurð að
því hvort ég væri haldin ein-
hverri sérvisku í sambandi við
það að skrifa, hvort ég notaði
sérstakan pappír eða penna, en
ég svaraði því til að slíkan hjá-
trúarofsa væri örugglega frem-
ur að finna meðal handbolta-
kappa eða sjómanna. I morgun
eyddi ég samt einni og hálfri
klst. í að leita að blekpennag-
armi sem ég er búin að eiga ffá
því árið 1982. Það er nokkuð
sérstakt. því ég týni yfirleitt
öllum sköpuðum hlutum.
Penni þessi er því líklega með
því elsta í eigu minni, af fyrr-
greindri ástæðu. Ég skrifa sum
sé aldrei neitt, nema með þess-
um eina penna! Og þegar mað-
ur er í slíkum ham þá skjótast
hugsanimar til og frá eins og
þegar Ijós er kveikt um nótt og
silfurskottur eru staðnar að
einhveiju slæmu.
Núna sit ég í garðinum
mínum, nýbúin að lesa Mogg-
ann og borða hrökkbrauð með
marmelaði og er að hugsa um
styrjaldir. Hvað þær eru fárán-
legar og eins hversu fáránlegt
sé að hugsa um þær á sólríkum
degi sem þessum. Stríð virðist
ekki hafa neinn sjáanlegan til-
gang. Það bitnar alltaf á sak-
leysingjum. Ofbeldi og pynt-
ingar eru fylgifiskar styijalda,
og þrátt fýrir það hversu vel
upplýst við erum og hversu vel
við getum fylgst með alls kyns
hryllingi virðist það hafa furðu
lítið áhrif á okkar daglega iíf.
Stríðinu sem háð var fyrir
botni Persaflóa telst nú vera
lokið. Og það stríð hefur víst
dregið dilk á eftir sér. Stríðs-
hijáðar þjóðir eru i óða önn að
byggja upp eftir eyðilegging-
amar og hungur og vannæring
em örlög fólksins.
En hver man ekki fjaðra-
fokið Sky- Chanelinn, viðtöl
við sólbrúnan hershöfðingja
sem kallaði ekki allt ömmu
sína, skriðdrekana og Skud-
flaugamar. Var talað um nokk-
uð annað? Fréttimar vom und-
irlagðar, en sem betur fer er nú
aftur farið að segja okkur
fiskifréttir, að ógleymdum
fregnum af Álafossi og glæpa-
heilsuhælinu í Hveragerði.
Þegar Saddam og Bush
deilan stóð sem hæst vom
matartímar, sundlaugar og
jafnvel almenningssalemi
vettvangur stríðsumræðna. Ja,
ekki ósvipað og þegar Dallas
þáttaröðin var upp á sitt besta í
sjónvarpinu. Nú hafði fólk
eitthvað til að tala um. Og auð-
vitað unnum við stríðið! Grýla
og Leppalúði lentu í rifrildi og
Leppalúði lamdi Grýlu, svo nú
getum við veiað yfir hinum
follnu borgurum.
En hvað um framhaldið?
Vanaleg hungursneyð og böm
sem deyja drottni sínum. Og
við sem vitum ekki einu sinni
hvað svengd er! Og höfum því
sjaldan raunvemlega ástæðu
til að kvarta. Megrunarkúrar
og heilsurækt hafa fyrir löngu
tekið völdin. Þættir um slíkt
virðast til að mynda eitt það
þýðingarmesta sem sjónvarpið
býður upp á um þessar mundir.
Þeir em endursýndir ef ein-
hveijir sem vilja breyta lifiiað-
arháttum sínum missa af þeim.
Auðvitað er öll heilsurækt
góðra gjalda verð, en væri ekki
nær að taka þetta í smærri
skömmtum? Ég trúi því hrein-
lega ekki að fólk sé svo illa
upplýst um almennt heilbrigði
eins og þessir þættir gefa í
skyn. Við vitum heilmikið um
líkamsrækt ef okkur er ljós sú
einfalda staðreynd að ef við
borðum meira en við þurfum,
þá sest utan á okkur fitulag og
eins að ef við hreyfum okkur
lítið þá stirðnar Iíkaminn. Get-
um við síðan ekki séð um af-
ganginn sjálf? Nei! Það þarf
ATAK. ÁTAK þetta og ÁTAK
hitt. Allt þarf að tengjast átök-
um.
Væri ekki heillavænlegra
ef Reykvíkingar væm duglegri
að hjóla í borginni? Og ekki
sakaði ef oftar væri drepið á
kyrrstæðu bílunum sem fylla
borgina mengun. Mér finnst
heldur kaldhæðnislegt að
hugsa til þess að þó Reykjavík
teljist ekki til stórborga þessa
heims þá gæti hún hæglega
orðið álíka menguð og ein slík,
ef ffam fer sem horfir. Jafhvel
Neskaupstaður skákar Reykja-
vík í þessum efnum, þar em
uppi skilti sem benda mönnum
á að hafa ekki kyrrstæða bíla í
gangi.
Kannski emm við orðin
ónæm fyrir umhverfinu. Við
emm alla vega með ákveðna
tegund af hryllingsónæmi.
Framleiðendur nýrra spennu-
mynda keppast við að láta sem
mest af heilasellum fjúka í
myndum sínum. Þeir finna
upp hina viðbjóðslegustu
dauðdaga því það er tiskan í
kvikmyndum um þessar
mundir. Smám saman hættir
þetta að hafa áhrif. Skiptir
nokkm hvort um fréttir eða
bíómyndir er að ræða, við
hristum bara höfuðið, hvað
annað getum við gert? Það er
sama hvaða hugtök em notuð.
Hagsmunabarátta, pyntingar,
allsnægtir, örbirgð og síðan
fyrir utan allt þetta: Okkar eig-
ið tilvemsvið, heimilin og
brauðstritið. Heimurinn sem
við sköpum okkur til þess að
nálgast hamingjuna, því við
getum ekki endalaust hryllt
okkur yfir þessari veröld.
stend á sviði
og rœði um sjávargróður
enginn hlustar á mig
jarðskjálftar og hungurs
neyð
prýða veggina
og inn á milli er orðið strið
skrifað með bleiku
á sleikipinna
ég hef nýlokið við ritgerð
um neikvœðar forsendur
og veit að dauðinn á sér
sjálfstætt líf
(M.L.J.)
16 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 28. júní 1991
/
\ i miíio — vlr/ua/iMCJari i i t rt
Danir hrífast af
Einari Kárasyni
Fyrirheitna landið eftir Einar
Kárason er nýlega komið út í
Danmörku. Bókin hlýtur jákvæða
dóma og það verður að teljast
fagnaðarefni.
Kynning á íslenskum bók-
menntum erlendis er að öðm jöfhu
verulega slæm og þar er fyrst og
fremst við útgefendur að sakast.
Ýmislegt bendir þó til að þau mál
stefhi í átt til ffamfara og það er vel.
I Berlingske tidende skrifaði
Niels Houkjær rit-
dóm um Fyrir-
heitna landið. Titil
greinarinnar mætti
þýða svo: Á ferð
með mglurum í fyr-
irheitnu landi.
Niels segir að
sjaldgæft sé að
finna annað eins
fyllerí og kvenna-
far, jafn blóðug
slagsmál og þvíum-
líkt orðbragð eins
og geti að líta í bók
Éinars. Hann rekur
það einnig hvemig
sögumaðurinn
Mundi reynir að
halda jafnvægi með
því að líta til baka í
bemskuna og
greiða úr flækjum á
nútíðarsviðinu.
Mundi ætlar að
standa á eigin fót-
um, segir þar, en
það tekst ekki. Hins
vegar tekst að halda
bjartsýnina og
sem betur fer verð-
ur lesandinn fyrir
áhrifum af henni,
segir Niels Houkj-
ær í Berlingske ti-
dende. í Politiken skrifar Claes
Kastholm Hansen. Grein hans heit-
ir: Pissað á Meðaljón i jakkafotum.
(Þetta er líka fijálsmannlega þýtt.)
Claes er ekki eins ánægður með
bókina eins og Niels. Hvað knýr
þetta fólk áff am, annað en brennivín
og almennur lífsleiði, spyr Claes og
segist ekki hafa fengið að vita það
við lestur bókarinnar. Hann lætur að
því liggja að fullmikið beri á flat-
neskjulegum bröndurum á borð við
það að fullur Islendingur pissi á
negra i jakkafötum. Það er auðvitað
ansi fyndið, segir Claes, en það
verður ekkert meira vegna þess að
öll sagan er í þessum dúr. Claes lýk-
ur þó engu að síður grein sinni á þvi
að ekki sé annað hægt en hrífast af
Kárasyni og fjölskyldu hans. Það er
nóg sagt af skuggaverum og dapur-
legum smáborgurum í heimi hér,
segir Claes. Það er Preben Meu-
lengracht sem skrifar í Jyllandspost-
en og hann er jákvæðastur þessara
þriggja. Grein sína kallar hann: ís-
lenskur rithöfundur gerir flatneskju
að fagurri list. Preben segir meðal
annars að Einar hafi greinilega verið
lærisveinn Guðbergs Bergssonar en
nú hafi lærisveinninn skákað meist-
ara sínum. I þessu skáldverki, segir
Preben og er að tala um Fyrirheitna
landið, gerist það undur að allt rugl-
ið, allt það hallærislega og klikkaða
fær æðra gildi vegna þess að höf-
undurinn gerir það mannlegt og
jafhvel fagurt.
Höfundar þessara greina eru á
einu máli um að þýðing Peter Söby
Kristensens sé mjög góð. -kj
Franskur útlagi
Rithöfundur og andófsmaður
frá Mórokkó hefur verið rekinn
úr Frakklandi fyrir að gagnrýna
Hassan konung II.
Rithöfundurinn Abdelmoumen
Diouri var í þann veginn að gefa út
bók með nákvæmri úttekt á auðæv-
um Hassans þegar innanrikisráðu-
neytið rak hann til Gabon. Diouri er
pólitískur flóttamaður og sam-
kvæmt því opinbera þar í Frakklandi
er hann rekinn úr landi í skjóli laga
sem banna pólitískum flóttamönn-
um að reka áróður í Frakklandi.
Af franska flugvellinum berast
þær fregnir að honum hafi verið
komið f flugvél seint á fimmtudags-
kvöld. Samskipti Frakklands og
Mórokkó versnuðu í fyrrasumar
þegar ffanskur rithöfundur gaf út
bók þar sem hann gagnrýndi Hassan
fyrir brot á mannréttindum. Þá varð
Roland Dumas, utanríkisráðherra,
að bregða sér til Mórokkó til þess að
sefa reiði stjómarinnar. Frönsk
mannréttindasamtök undir stjóm
Danielle Mitterrand, eiginkonu
ffanska forsetans, hafa lýst yfir
áhyggjum vegna útlegðar Diouri.
-kj
Ljóóabækur
í blaðinu í gær urðu þau mis-
tök að rangur texti birtist með
myndum af ljóðabókunum „Glit-
korn“, eftir Valgarð Bragason og
„Fyrir utan gluggann“ eftir Unni
Sólrúnu Bragadóttur. Hlutaðeig-
endur eru beðnir velvirðingar á
þessum mistökum.
Valgarður Bragason hefur sent
frá sér bók sem hann nefhir: Glit-
kom. Bókin er 25 bls. að lengd,
prentuð hjá Stensli hf. Þetta mun
vera fýrsta Ijóðabók Valgarðs. Örlít-
ið vottar fýrir því að Sjón hafi haft
áhrif á þetta unga skáld, sérstaklega
í síðasta kafla bókarinnar sem ber
heitið: Dauðastríð auglýsingakúrek-
ans. Til dæmis um skáldskap Val-
garðs má taka þetta fossakvæði:
Einmana foss
Biðandi
lengst uppi hlíðinni
lengst
fussandi.
Klœddur i gráa þoku
biðandi
aleinn og augljós
i huga einhvers
sem er á leiðinni upp hliðina
leitandi.
Unnur Sólrún Bragadóttir hefur
sent ffá sér ljóðabókina „Fyrir utan
gluggann“. Bókin er gefm út hjá
Hringskuggum. Hún er tæplega 40
bls. að lengd og fallega ffá gengin ef
litið er framhjá nokkmm leiðum
stafsetningarvillum.
Unnur yrkir einna mest um
bjartar tilfinningar bemskunnar og
ástina sem getur kviknað milli
manna. Þetta em sérlega erfið við-
fangsefhi vegna þess hve oft og
mikið hefur verið um þau fjallað.
Unnur Sólrún yrkir líka um
jafhréttisbaráttuna:
Jafnréttisbaráttan
Sokkar
öskraði Sófus.
En ég skopgreind kona
sem hló innra með mér.
Þarna stóð hann
með heljartœrnar út úr.
Hann fyllti þó altént i götin
sjáljúr
I gráböhvðu karlrembu
samfélaginu. Meira
en margur getur sagt.
-kj
iC’ísi ifiui njytnjuáwji