Þjóðviljinn - 13.09.1991, Qupperneq 8

Sumarferð um Norður-Noreg
IV
Stalst yfir
til Rússlands
Norski herinn áminnir greinarhöfund um að sýna Sovétríkjunum viðeigandi
virðingu.
Rússar tóku Kirkjunes og Pa-
svik haustið 1944. Það var
fyrsti hluti Noregs sem komst
aftur undir norsk yfirráð eftir
hernámið vorið 1940. Bardag-
arnir voru harðir og stóðu í
tæpa tvo mánuði, flestir íbúar
staðarins, eða tæp tvö þúsund
manns, höfðust við á meðan í
námugöngum við Bjarnarvatn
og er það allt mikil saga um
að lesa, þótt ekki verði rakin
hér.
í Kirkjunesi stóð ekki steinn yfir
steini svo þar er þýðingarlaust að
leita gamalla grafskrifta í kirkju-
garði. Þeir legsteinar sem fóru í mél
og mask í djöfulganginum voru
aldrei endurreistir, í dag, tæpum ald-
VIRÐISAUKASKATTUR
Endurgreiðsla
virðisaukaskatts
til íbúðarbyggjenda
Hvað er endurgreitt?
Virðisaukaskattur af vinnu manna við
ibúðarhúsnæði er endurgreiddur:
• Byggjendur íbúðarhúsnæðis geta fengið
endurgreiddan þann virðisaukaskatt
sem þeir greiða vegna vinnu manna á
byggingarstað hússins.
•Eigendur íbúðarhúsnæðis geta fengið
endurgreiddan þann virðisaukaskatt
sem þeir greiða vegna vinnu manna við
viðhald og endurbætur íbúðarhúsnæðis
síns.
• Þeir sem framleiða íbúðarhús í verk-
smiðju hér á landi geta fengið endur-
greiddan hluta virðisaukaskatts af
söluverði húsanna.
Sérstaklega skal tekið fram að hvorki er
endurgreiddur virðisaukaskattur vegna
tækjavinnu né af efni sem notað er til
byggingarframkvæmda.
Endurgreiðslubeiðni
Sækja skal um endurgreiðslu á sér-
stökum eyðublöðum til skattstjóra í þvf
umdæmi sem umsækjandi á lögheimili.
Eyðublöðin eru:
•RSK 10.17: Bygging íbúðarhúsnæðis til
sölu eða leigu.
•RSK 10.18: Bygging, endurbætur og
viðhald íbúðarhúsnæðis til eigin nota.
Athygli skal vakin á því að frumrit
sölureiknings skal fylgja umsókn um
endurgreiðslu virðisaukaskatts vegna
endurbóta og viðhalds. Vegna ný-
byggingar verður umsækjandi að geta
lagt fram umbeðin gögn, t.d. sölu-
reikninga þar sem skýrt kemur fram
hver vinnuþátturinn er og að vinnan sé
unnin á byggingarstað.
Uppgjörstímabil
Hvert uppgjörstímabil ertveir mánuðir:
janúar og febrúar, mars og apríl, maí og
júnf, júlí og ágúst, september og október,
nóvember og desember.
Skiladagur
Endurgreiðslubeiðni skal berast skatt-
stjóra fyrir 15. dag næsta mánaðar eftir
að uppgjörstímabili lýkur.
Hvenær er
endurgreitt?
Hafi beiðni um endurgreiðslu verið
skilað á tilskildum tíma skal endur-
greiðslan fara fram eigi sfðar en 5. dag
næsta mánaðar eftir skiladag vegna
nýbygginga og eigi síðar en 20. dag
næsta mánaðar eftir skiladag vegna
endurbóta og viðhalds.
RSK
RIKISSKATTSTJÓRI
Greinarhöfundur með jámtjaldið milli fótanna.
arhelmingi síðar má glöggt sjá kúlu-
förin á þeim steinum sem eftir stóðu.
Og enn vitnar hér margt um stríðið,
ekki sist sú staðreynd að gamla jám-
tjaldið, sem nú er að vísu orðið ansi
götótt, aðskilur hér Noreg og Rúss-
land á tæplega tvöhundruð kílómetra
löngum landamærum. Við eyddum
tveimur dögum í Kirkjunesi, ma. ók-
um við upp með Pasvikelfú til suð-
vesturs eins langt og hægt er að
komast og gengum svo meðfram
jámtjaldinu yfir skóga og mýrar
þangað sem mætast í einum punkti
landamæri Sovétríkjanna, Noregs og
Finnlands. Þar er hlaðin varða og er
stranglega bannað að ganga í kring-
um hana, slíkt er vanvirða við Sovét-
ríkin, en leyft er að koma við vörð-
una Finnlands- og Noregs-megin. Á
landamærunum er skógurinn höggv-
inn á 20 metra breiðri ræmu, að vest-
anverðu standa gulir stólpar með
norska Ijóninu á, að austanverðu
rauðir og grænir stólpar með skjald-
armerki Sovétríkjanna á. Mitt á milli
liggur svo grensan og er stranglega
bannað að setja þar yfir fót eða rétta
út hönd.
Ég gat þó ekki stillt mig um að
standa gleiður á miðjunni og stalst
svo austur í Rússland til að gá hvað
stæði á landamerkjastólpunum að
austanverðu. Það stóð ekkert, en ég
var varla kominn yfirum aftur þegar
norsk herdeild skaut upp kollinum
og heilsaði að hermanna sið og
spurði hvem þremilinn við væmm að
fara. Það var ung stúlka sem var for-
ingi hópsins og hafði stjóm á fjórum
strákum. Hún var hin brattasta og
sagði mér að það lægi mörgþúsund
króna sekt við að móðga Sovétríkin
með traðki og handapati. Kvaddi svo
að hermanna sið og hélt áfram að
verja ríki sitt.
Beggja megin landamæranna em
svo varðtumar, þeir rússnesku allt að
tíu sinnum fleiri, ekki veit ég hvort
þeir em allir mannaðir. Þegar við
fómm í þessa ferð inn til Pasvik, þá
höfðum við lesið okkur til um stað-
inn, að þar mætti skoða elgi og ef til
vill skógarbimi og svo Rússa. Ferða-
fólki em gefin þau ráð ef það mætir
bimi, að það skuli ganga afturábak
hægt út af yfirráðasvæði bjamarins
og horfa stöðugt í augu honum, en
það er ekkert sagt hvað maður eigi
að gera ef maður mætir elg eða
Rússa. Við vomm svo heppin að sjá
bæði elg og Rússa, en engan sáum
við bjöminn, enda virðir hann að
sögn engin landamæri og er tíðast
austur í Sovét. Á leiðinni til Pasvik
blasir við námubærinn Nikel í Sovét-
ríkjunum, þar em miklir skorsteinar
og spúa ótrúlegri dmllu upp í loftið.
Engan sáum við þar útivið og kom-
um okkur saman um að þar væm
auðvitað allir í fangelsi.
Bæjaryfirvöid og íbúar í Kirkju-
nesi hafa ávallt gert sitt til að milda
sambúð austurs og vesturs. Á hverju
ári em haldnir þar „Kirkjunesdagar"
þar sem margt er um rússneska gesti
og eftir glasnost og peristrojku er
það orðinn fastur liður á Kirkjunes-
dögum að rússneskir og norskir
landamæraverðir keppi í fótbolta.
Við ókum líka austur fyrir
Kirkjunes, að landamæmnum með-
fram Jakobselfi. Á leiðinni þangað er
Storskog, landamærastöð sem ekið
er um ætli maður til Sovétríkjanna.
Þar sáum við enga lifandi hræðu í
einkennisbúningi, en karl var þar í
tjaldhrauk að selja rússneskar tréba-
búskur og sovétfána. Mig dauðlang-
aði til að aka þama inn og reyna
hvað við kæmumst langt austur, en
Eva hafði vit fyrir mér. Þegar komið
er niður að ósum Jakobselfar er ekki
nema um fimmtán kílómetra leið
austur til Petsamo, þaðan sem allir
íslendingamir sluppu um borð í Esj-
una í stríðsbyrjun. Nú er Petsamo í
Sovét.
Að morgni þriðja dags í Kirkju-
nesi snemm við nefjum til vesturs og
hugðum tíj heimferðar. Þó ekki án
útúrdúra. Á norðaustanverðum Var-
angerskaganum er fiskibær sem heit-
ir Bátsfjörður. Þegar við vomm kom-
in aftur að Tanabrú vomm við orðin
sammála um að það væri ekki hægt
að yfirgefa þennan áhugaverða
Böðvar
Guömundsson
skrifar
landshluta án þess að líta við í Báts-
firði. Nú em að vísu 100 kílómetrar
ffá Tanabrú til Bátsfjarðar og yfir
fjöll og fimindi að fara, en þar sem
Bátsfjörður var eina byggðarlagið í
Finnmörku sem slapp við eyðilegg-
ingu stríðsins þótti okkur hart að
koma ekki þar við. Gististað töldum
við okkur vísan á tjaldstæði austan
Tanafjarðar þar sem heitir Leirpolls-
skógur. En það tjaldstæði reyndist
lagt af fyrir löngu, svo við ókum um
kvöldið alla leið til Bátsfjarðar. Þar
var ekkert tjaldstæði heldur og að-
eins hægt að fá gistingu í rándým
hóteli. En ung og elskuleg stúlka á
ferðaskrifstofú sem enn var opin þótt
orðið væri framorðið sagði okkur að
í afiögðu fiskiþorpi þijátíu kilómetr-
um austar, þar sem heitir Syltefjörð-
ur, væri nóg af ódýrri gistingu á Hót-
el Staur. Hún meira að segja hringdi
fyrir okkur til að spyrja um pláss. Og
þama á Staumum var okloir tekið
opnum örmum af Ann Rit Isaksen og
Vidar Norberg, sem minnti mig al-
veg ótrúlega mikið á hann Steinar
vin minn á Akureyri. Þau höfðu
keypt tvö hinna yfirgefnu íbúðarhúsa
þorpsins og vom í óðaönn að byggja
upp æði nýstárlega ferðamannaþjón-
ustu. Eftir að við höfðum komið
okkur fyrir I nýuppgerðu herbergi
fómm við að skoða staðinn, þar var
sitt hvað að sjá sem ekki ber daglega
fyrir augu á tjaldstæðum og hótelum.
Veislusalur reistur úr rekaviði og
rúnasteinn vom J ar á hlaðinu, og svo
kom húsbóndi út og fór að kalla og
klappa saman höndum að því er virt-
ist út í bláinn. En viti menn, fara þá
ekki hrafnar að garga uppi í fjalli og
innan stundar vom þrir kolsvartir
kmmmar sestir við fætur hans og
vildu fá kvöldmat. Einn þeirra hét
auðvitað Huginn og annar Muninn,
en þar sem goðfræðileg hrafnanöfn
hmkku ekki lengra þá hét sá þriðji
Fifilína.
NYTT HELGARBLAÐ
8 FÖSTUDAGUR 13. SEPTEMBER 1991