Þjóðviljinn - 31.01.1992, Blaðsíða 26

í heimi íss og smánar
Smíðaverkstæði Þjóóleik-
hússins
Ég heiti Isbjörg. Ég er ljón
eftir Vigdísi Grímsdóttur
Leikgerð og leikstjórn
Hávar Sigurjónsson
Leikmynd og búningar EUn
Edda Arnadóttir
Tónlist og leikhljóð Lárus
Halldór Grímsson
Lýsing Björn B.
Guðmundsson
Leikritið Ég heiti Isbjörg. Ég er
Ijón, var frumsýnt í Smíðaverk-
stæði Þjóðleikhússins síðastliðinn
fostudag, og bættist Isbjörg þar
með við þann ijölda leikgerðra
skáldsagna sem hafa ratað á fjalir
íslcnskra leikhúsa í gegnum tíðina.
Skáldsaga Vigdísar Grímsdóttur
getur virst lítt fallin til slíkra ham-
skipta, hún cr flétta hugsana og
frásagnar Isbjargar, sem í fanga-
klefanum rckur sögu sína fyrir
verjanda sínum Pétri Péturssyni,
og getur að óreyndu litið út fyrir
að vera hreinasta feigðarflan að
takast á hendur að gera leikrit úr
þessari sögu. En raunin er önnur.
Hávarði Sigurjónssyni hefur tekist
að gera ekki einungis sannfærandi
leikgerð hcldur gott leikrit eftir
sögunni og hcfur þar að auki haft
bæði kunnáttu og getu til að leik-
stýra því með glæsibrag. Hér er
ekki verið að myndgera efni bókar,
heldur er leikritið sjálfstætt verk.
Andlcgt og líkamlegt ofbeldi
og aflciðingar þess fyrir manneskj-
una er viðfangsefni leiksins/ bók-
arinnar. Aðalpersónumar eru allar
á einhvcrn hátt fómarlömb óblíðra
örlaga, og Isbjörg er þar engin
undantekning. Hún elst upp hjá öf-
beldishneigðum foður, sem hún
dáir, og laugabilaðri og kúgaðri
móður, scm hún vill vcmda cn
ekki líkjast, verður að standa á eig-
in fótum og lærir snemma að vcr-
öldin er vond. Það kemur cnginn
og bjargar henni heldur fcstist hún
fljótt í hlutvcrki fómarlambsins
samkvæmt því svo gott sem al-
gilda lögmáli að á þeim svívirta
mun verða troðið.
Tvær leikkonur, þær Guðrún S.
Gísladóttir og Bryndís Petra
Bragadóttir fara saman með hlut-
verk lsbjargar og fer vel á þeirri
lausn. Hlutverk Isbjargar er marg-
þætt, hún er fleiri en ein persóna í
einu, hugsar gjaman annað en hún
segir, og framkoma hennar ekki
nema öðmm þræði í samræmi við
líðan hennar, því hún lærir að fela
sig og þegja. Leikkonumar skipta
ekki hlutverkinu á milli sín á hefð-
bundinn hátt (það er persónan á
ólíkum þroskastigum eða hugur
annars vegar og hinsvegar það sem
aðrir sjá), hcldur tala þær á víxl,
em lsbjörg samtímis og viðmæl-
endur hennar geta séð þær báðar.
Olíkur leikstí 11 Guðrúnar og Bryn-
dísar Petm féll vel að hlutverkinu,
sú fyrrverandi sperrt og ögrandi, sú
sem ekki lætur undan, sú síðar-
nefnda mýkri, hræddari og stund-
um eftirgefanlegri, en báðar „Ljón-
ið“, stolta og árásargjama, sem
ekki lætur bugast. I sameiningu
gerðu þær Isbjörgu að heilli per-
sónu, án þess að nokkurn tímann
örlaði á því að þessi leikpersóna
væri í ósamræmi við sjálfa sig.
Þórarinn Eyfjörð fór með hlut-
verk Péturs, lögfræðingsins
straumlínulagaða, sem hefur verið
fenginn til að „vemda“ Isbjörgu.
Hann er sannkallaður Marsbúi í
hennar heimi og hvernig á annað
að vera með mann sem trúir á lög
og rétt og hcfur aldrei kynnst veru-
leika ísbjarga þessa heims? Þórar-
Lilja
Gunnarsdóttir
skrifar
inn gerir Pétur að ákaflega undr-
andi manni, en hlutvcrkið felst
vissulega aö miklu leyti í því að
fylgjast mcð þessum ósköpum í
forundran þess, sem er á framandi
slóðum, og er búningur hans í sam-
ræmi við það. Hann cr lengst af
eina persóna leiksins sem klæðist
sterkum litum, en það á sér enga
hliðstæðu fyrr en Þórhildur, móðir
Isbjargar, hefur haftð nýtt líf og er
orðin átfangin. Isbjörg er svart-
klædd og aðrir „venjulegir“ í ein-
hvers konar 7. áratugar stíl.
Ragnheiður Steindórsdóttir
leikur Þórhildi, fómarlambið
skelfda sem vill mikið á sig leggja
til að hafa alla góða og hefur fulla
ástæðu til þess, hún er fyrst manna
til að gjalda þess ef eitthvað fer úr-
skeiðis í litlu kjamafjölskyldunni.
Ragnheiður kemur þessari undir-
okuðu konu vel til skila; fyrst ótta
þess sem alltaf á sér ills von og er
fyrir löngu búinn að láta eigin
dómgreind fyrir róða, síðan brot-
hættri tilveru þess sem byggir á
voninni um að „nú verði þó allt
gott“.
Föður Isbjargar og heimilis-
harðstjórann Guðmund leikur Jó-
hann Sigurðarson, sem einnig fer
með hlutverk „Mannsins", elsk-
huga Isbjargar. Hann sýnir í báðum
hlutverkunum framkomu þess sem
valdið hefur og veit af því, þess
sem byggir sjálfsvitund sína á að
eigna sér aðra og troða á þeim.
Sem Guðmundur náði Jóhann bæði
að sýna endalausa vanmetakennd
undirokaðs þjóðfélagsþegns og um
leið grimmd hans við þá sem hann
ræður yfir - grimmd þess sem veit
að hann nær bestum tökum á fóm-
arlambi sínu með því að_ halda því
stöðugt í vibragðsstöðu. I hlutverki
„elskhugans" tillitslaus frekjudall-
ur, sem um leið óttast um það vald
sem hann byggir tilveru sína á.
Olafía Flrönn Jónsdóttir leikur
þrjú hlutverk: Þrúði, móðursystur
Isbjargar, fangavörð og hjúkrunar-
fræðing að auki og brá sér að því
er virtist áreynslulaust á milli hlut-
verka. Hún var hrottalegur fanga-
vörður, valdsmannsleg hjúkrunar-
kona og tepruleg Þrúður, sú sem
ekki má vamm sitt vita. Harald,
eiginmann Þrúðar, lék Pálmi
Gestsson, sem einnig var fanga-
vörður, maður með bolta og lækn-
ir, og gerði þá alla stórskrítna,
nema helst fangavörðinn, enda
bjóða hlutverkin ekki upp á annað.
Hjálmar Hjálmarsson lék fanga-
vörð og Vilhjálm, litla frænda Is-
bjargar, bamalegan og fullan trún-
aðartrausts, og náði vel fram þess-
ari persónu sem Isbjörgu fmnst svo
óhugnanlega góð að hún meiðir
hann í þeim tilgangi að sýna hon-
um hið sanna eðli manneskjunnar.
Smíðaverkstæðið er skemmti-
legur salur og óhætt að óska Þjóð-
leikhúsinu til hamingju með þessa
góðu viðbót við sýningaraðstöðu
hússins. Salurinn býr yfir mörgum
möguleikum og dæmi um góða
nýtingu hans sést á Ég heiti Is-
björg. Ég er ljón. Leikmyndin
skiptir Smíðaverkstæðinu í tvennt,
eins konar brú þvert yfir salinn en
áhorfendur sitja beggja megin við.
Fólkið í lífi Isbjargar kemur inn frá
báðum hliðum, en sjálf heldur hún
mest til miðsvæðis, þar sem ljósin
skapa hennar ísveröld sem er mik-
ið til lýst upp skáhallt neðan frá.
Það má kannski spyrja hvort allt
þetta hvíta ljós hafi ekki á stundum
einangrað persónuna frá áhorfend-
um meira en þörf var á, því þótt Is-
björg lifi einangruð í eigin heimi er
saga hennar engan veginn einangr-
að eða skrítið íyrirbæri. Svona
sögur gerast daglega - og hefði
kannski verið allt í lagi að undir-
strika betur að hún er „ein af oss“
eins og staðsetning áhorfenda, sitt
hvorum megin við leiksviðið, getur
gefið til kynna, ef það er þá ekki
bara tilviljun. Tónlist Lárusar Hall-
dórs Grímssonar var hluti verksins,
í rauninni eitt af hlutverkunum
ásamt með leikhljóðunum, þessum
ómi _sem bersj inn í ísheiminn.
Ég heiti ísbjörg. Ég er ljón, er
góð sýning sem óhætt er að mæla
með við alla sem unna góðu leik-
húsi. Þetta er ein af þessum því
miður allt of sjaldgæfu sýningum
sem eru í alla staði bæði vel gerðar
og vel heppnaðar. Það er ekkert of
eða van; leikgerð, leikur, leik-
stjóm, búningat, leikmynd, Ijósa-
notkun, tónlist og leikhljóð, öll
þessi atriði em í jafnvægi hvert við
annað, mynda glæsilega heild og
eiga allir aðstandendur sýningar-
innar hrós skilið.

ÍSLENSK MATVÆLI
HAFNARFJÖRÐUR
ICEFOOD
Skútuvogi 10a - Sími 686700
ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 31. janúar 1992
Síða 26