Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1996, Síða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 10. SEPTEMBER 1996
óháð
útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformafiur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
AOstoóarritstjóri: EUAS SNÆUND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaöaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Þyngdir ofbeldisdómar
í ræðu sinni við opnun nýs Hæstaréttarhúss óskaði
dómsmálaráðherra eftir þyngri dómum í ofbeldismálum.
Forseti Hæstaréttar tók síðan undir þetta í viðtali við
DV og sömuleiðis dómstjóri Héraðsdóms Reykjaness. Yf-
irvöld eru farin að taka mark á almenningsálitinu.
Dómstjórinn á Reykjanesi sagðist rairnar löngum hafa
verið þeirrar skoðunar, að harðar sé tekið á fjármuna-
brotum en líkamsmeiðingabrotum. Þetta er það sama og
nokkrum sinnum hefúr verið bent á hér í blaðinu. Úrelt
gildismat hefur of lengi ráðið ferðinni.
Gömul lög bera þess merki, að peningar hafa löngum
verið taldir æðri lífi og limum fólks. Tímabært er, að Al-
þingi fari að endurskoða refsiákvæði laga með breytt
gildismat í huga og gefi þannig dómstólum ábendingu
um, að breyta þurfi réttarvenju í þjóðfélagmu.
Einkum eru það þó dómstólarnir, sem þurfa að taka
sig á. Þeir hafa ekki notað svigrúm laga við ákvörðun
refsingar í ofbeldismálum. Þeir hafa haldið sig við neðri
jaðar svigrúmsins og þar á ofan fellt skilorðsbundna
dóma í þremur tilvikum af hverjum íjórum.
Hæstiréttur hefúr gefið tóninn að þessu leyti. Þegar for-
seti Hæstaréttar tekur undir orð þeirra, sem vilja breyt-
ingar, er ljóst, að breytingar verða. Hann varði einnig
stofnun sína með því að benda á, að Hæstiréttur hefði að
undanfömu þyngt refsingar í kynferðisafbrotum.
Forseti Hæstaréttar og ýmsir fleiri dómarar hafa tek-
ið eftir aukinni tíðni ofbeldisglæpa og kröfum úr grasrót
almenningsálitsins um harðari refsingar. Enda getur
það ekki farið fram hjá neinum, að fólskulegt ofbeldi er
skyndilega orðið daglegt brauð hér á landi.
Töluverður hópur manna stundar ofbeldi í síbylju.
Þeir ráðast á hvem, sem fyrir verður. Yfirstéttin í land-
inu hefur lengi látið sér það í léttu rúmi liggja, en hrökk
þó við, þegar ráðizt var upp úr þurru á sýslumanninn í
Reykjavík. Sú árás færði ofbeldið nær yfirstéttinni.
Þrátt fyrir innantómar fullyrðingar lögreglunnar um,
að ofbeldi sé með óbreyttum hætti, fer ekki framhjá
neinum öðrum, að hættulegt ofbeldi er í örum vexti. Sér-
staklega er áberandi, að ofbeldið er fólskulegra en áður
og snýr meira en áður að óviðkomandi og óviðbúnu
fólki.
Þyngri refsingar hafa meðal annars það hlutverk að
losa þjóðina við ofbeldismenn af götunum, svo að fólk
geti gengið um þjóðfélagið í friði. Tilvera ríkisvalds er
beinlínis afsökuð með því, að það sé eins konar nætur-
vörður og eigi að sjá um öryggi fólks á almannafæri.
Forseti Hæstaréttar og einn hæstaréttarlögmaður hafa
samt varað við, að menn megi ekki vera of refsiglaðir.
Vísa þeir vafalaust til þess, að lítið samband sé milli
þyngdar refsingar og vamaðar hennar. En refsingar
hafa ekki bara það hlutverk að vara fólk við glæpum.
Megintilgangur refsingar er ekki að vera misheppnuð
tilraun til að bæta afbrotamann eða að vara menn við af-
brotum. Samkvæmt orðsins hljóðan er refsing einfald-
lega refsing. Hún liefur auk þess þá afar þægilegu hlið-
arverkun að taka hættulegt síbrotafólk úr umferð.
Þyngri refsingar kosta auðvitað meira rými til vistun-
ar glæpamanna. Það kostar fleiri og stærri fangelsi að
þyngja ofbeldisdóma. Þjóðfélagið er áreiðanlega tilbúið
að taka þeirri aukaverkun, því að ofbeldisfólk hefur
gengið fram af almenningi og núna einnig yfirvöldum.
DV hefur löngum hvatt til stefiiubreytingar. Þegar
dómsmálaráðherra og forseti Hæstaréttar taka í sama
streng, má búast við, að hjólin fari að snúast.
Jónas Kristjánsson
„Því miöur veröur aö viöurkenna að þessi fslenska jakkafatamynd er aö nokkru leyti endurspeglun á veruleik-
anum en hvernig kemur hún heim og saman viö stefnu íslenskra stjórnvalda í jafnréttismálum kynjanna?"
Þessu veltir Kristín Ástgeirsdóttir fyrir sér í pistli sínum. - „Jakkafatamynd" úr þinginu. Daviö Oddsson forsæt-
isráöherra og Halldór Ásgrímsson utanríkisráöherra ræöa saman.
100% karlveldi
að kynna islenskt at-
vinnulíf? Eru svo
fáar konur innan
stjómkerfísins að
ekki ein einasta
þeirra eigi erindi til
Kóreu með utanrík-
isráðherra? Þvi mið-
ur verður að viður-
kenna að þessi ís-
lenska jakkafata-
mynd er að nokkru
leyti endurspeglun á
veruleikanum en
hvernig kemur hún
heim og saman við
stefnu íslenskra
stjómvalda í jafn-
réttismálum kynj-
anna? Til hvers er
verið að samþykkja
„í þeirrí stóru sendinefnd sem nú
gistir Kóreuskagann fyrir íslands
hönd er ekki ein einasta kona og
óg þori að fullyröa að íslensku
fulltrúarnir munu ekki hitta marg•
ar háttsettar konur þar eystra. “
Kjallarinn
Kristín
Ástgeirsdóttir
þingkona
Þessa dagana er ut-
anríkisráðherra ís-
lands staddur í opin-
berri heimsókn í S-
Kóreu ásamt fjöl-
mennu fylgdarliði. Til-
gangur ferðarinnar er
að kynnast landi og
þjóð jafnframt þvi að
koma á viðskiptasam-
böndum og kanna
möguleg samskipti
þessara.tveggja rikja.
Þótt ísland og S-Kór-
ea verði að teljast mjög
ólík ríki er eitt þó likt
meö stjórnkerfum og
stjómum fyrirtækja
landanna. Konur eru
þar lítt áberandi. í
þeirri stóru sendinefnd
sem sem nú gistir
Kóreuskagann fyrir
íslands hönd er ekki
ein einasta kona og ég
þori að fullyrða að ís-
lensku fulltrúarnir
munu ekki hitta
margar háttsettar
konur þar eystra. Það
er að sjálfsögðu á
valdi Kóreumanna
hvemig þeir skipa
sínum málum en ég
er viss um að ef svona
nokkuð sæist í Skandinavíu og
reyndar víðar yrði allt vitlaust.
Það þykir einfaldlega ekki við
hæfi að gefa þá einhliða mynd af
atvinnulífi og stjómkerfi þjóða á
Vesturlöndum að þar séu karlar
allt í öllu enda er það ekki raunin.
í Skandinavíu em konur allt að
helmingur ráöherra meðan viö
erum í 10% og hlutur kvenna á
þingum og í sveitarstjómum er
mun meiri þar en hér. Stórfyrir-
tækin em enn aö mestu í höndum
karla en einnig þar er að verða
breyting á.
Til hvers lög og reglur?
Er það virkilega svo að engar ís-
lenskar konur teljist þess verðar
lög og reglur ásamt alþjóðlegum
sáttmálum ef stjómvöld, sem hafa
skyldur og tækifæri til að breyta,
fara ekki eftir eigin samþykktum
og þykir við hæfi að kynna ísland
á þennan hátt?
Stóreflum umræöu
Fyrir kvennaráðstefhu Samein-
uðu þjóðanna í Kína, sem haldin
var fyrir ári, var unnin skýrsla
um stöðu kvenna alls staðar í
heiminum. íslands var að engu
getið í skýrslunni en við nánari at-
hugun kom í ljós að íslendingar
vora efstir á blaði þeirra þjóða
sem tryggja konum hvað best
formleg réttindi. Við höfum lögin
og réttinn okkar megin en það seg-
ir ekki nema hálfa söguna. Lög og
reglur era eitt, veruleikinn annað.
íslenskar konur eiga ótrúlega
langt í land með að standa jafhfæt-
is körlum hvað varðar lífskjör,
virðingu, völd og áhrif, þótt
menntun þeirra og möguleikar
ættu að spegla allt aðra stöðu.
Hvemig stendur á þessu? Hvers
vegna sækja konur stöðugt í sig
veðrið í Skandinavíu meðan við
hjökkum í sama farinu? Hvaða
ótrúlega lífseigu tregðulögmál era
hér á ferð? Því er vandsvarað en
ég held að besta leiöin til breyt-
inga sé að stórefla umræðu um
stöðu kynjanna, krefjast þess að
lögum sé framfylgt og beina sjón-
um að báðum kynjum í þeirri von
að breyta viðhorfum.
Ráöherrana á námskeið
Snemma sumars funduðu jafn-
réttisráðherrar Norðurland-
anna hér á landi. Litlum fregn-
um fór af fundinum en þar var
gerð sú merka samþykkt að hér
eftir skyldi jafnréttissjónarmið-
um fléttað inn í alla stjóm-
sýslu, ákvarðanir og stefnu-
mörkun sfjómvalda í stað þess
að vera einhvers staðar sér úti
á jaðri eða alls ekki með. Þessi
stefna, sem á ensku er kölluð
mainstreaming, hefur verið að
ryðja sér til rúms víða um heim í
kjölfar áratugaaögerða og um-
ræðna um stöðu kynjanna en hún
krefst þess reyndar að umræðan
sé býsna langt komin og skilning-
ur til staðar á nauðsynlegum
breytingum.
Páll Pétursson jafnréttisráð-
herra samþykkti þessa stefnu en
hann þarf heldur betur að senda
félaga sína í ríkisstjóminni á nám-
skeið, svo og stjómendur í ráðu-
neytum og atvinnulifi, ef Kóreu-
dæmið á ekki að endurtaka sig og
við að daga uppi eins og nátttröll í
heimi hraðra breytinga sein krefj-
ast þátttöku kvenna jafnt sem
karla.
Kristín Ástgeirsdóttir
Skoðanir annarra
Pólitík af verstu tegund
„Hvaö eftir annað stöndum við furðu lostin
frammi fyrir óskiljanlegum „stjómmáladeilum" sem
valda uppþotum og hávaða með tilheyrandi hurða-
skellum og samstarfsslitum.... Venjulega era móðg-
anir og persónulegar væringar klæddar í búninginn
„trúnaðarbrest" fyrir fjölmiðla, en eftir því sem
dýpra er kafað kemur minna í ljós. Sjaldan bregst þó
aö persónulegir hagsmunir búa að baki. Húsvarðar-
staða, verktakasamningur, úthlutunarbitlingur. . . .
Þetta er pólitík sem kemur óorði á sandkassa."
Stefán Jón Hafstein í Degi-Tímanum 7. sept.
Hættulegar væntingar
„Væntingar um launahækkanir umfram fram-
leiðniaukningu era efnahagslífinu hættulegar. Af
biturri reynslu era afleiðingamar þjóðinni kunnar.
Það er þvi ábyrgðarlaust að kynda undir slíkum
væntingum. Engu að síður hafa verkalýðsfélög gert
sig sek um það að undanfornu. Af þeirra hálfu er
krafist að um áramótin, þegar samningar losna,
verði félagsmönnum þeirra tryggður sá kaupauki
sem hagvöxturinn gefur tilefni til. Hvaða hagvöxtur?
Er ætlunin að miða við þann hagvöxt, eða öllu held-
ur hagsveiflu, sem heimilin í landinu hafa skapað
með umframeyðslu vegna bifreiðakaupa og sólar-
landaferða?" Ingólfur Bender í Mbl. 7. sept.
Sjálfhelda sérhagsmuna
„Velferðarkerfið svonefnda virðist ósnertanlegt og
sumir þeir sem hafa lifibrauð sitt af skóla- og menn-
ingarstofnunum ríkisins telja af einhverjum ástæð-
um að ríkisafskipti séu æskilegri á þessum sviðum
en öðrum. Raunar er það furðu oft svo að menn telja
að ríkið eigi ekki að skipta sér af gangi mála nema
á því sviði sem þeir sjálfir hafa komið sér þægilega
fýrir í skjóli ríkisvaldsins. Þetta nefndi góður maður
réttilega sjálfheldu sérhagsmuna."
Glúmur Jón Björnsson í síðasta tbl. Stefnis.