Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.1996, Síða 12

12
FÖSTUDAGUR 1. NÓVEMBER 1996
óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaéur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjéri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjðri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Misréttið heldur áfram
Tvennt er það sem stjómmálamenn allra flokka og
flölmenn forystusveit bæði stéttarfélaga og samtaka
vinnuveitenda hafa mikið talað um síðustu áratugina án
þess að allt það orðaflæði hafi skilað sér í breyttum veru-
leika. Annað er að rétta hlut láglaunafólksins í landinu.
Hitt er að tryggja konum sambærileg laun á við karla.
Það hefur lengi verið lagaskylda á íslandi að karlar og
konur eigi að hafa sömu laun fyrir sambærilega vinnu.
Þrátt fyrir hátíðlegar yfirlýsingar, og formlega stefnu-
mörkun af hálfu stjómvalda, vantar enn mikið upp á að
svo sé í reynd. Þetta kemur berlega í ljós í nýlegri könn-
un sem gerð var á vegum Reykjavíkurborgar. Skoðuð
vom laun starfsmanna borgarinnar á tveimur tímabil-
um á síðasta ári - í mars og október.
Þegar borin vom saman laun þeirra starfsmanna, sem
voru í fullu starfi á áðumefndu tímabili, kom í ljós að
konur bára úr býtum 64 prósent af heildarlaunum karla í
mars en í október haföi hlutfailið hækkað í 67 prósent.
Heildarlaun karla hækkuðu að jafnaði um 6,4 prósent á
tímabilinu, en kvenna um 10,3 prósent, þannig að nokkuð
dró úr launamuninum, einkum meðal sérfræðinga. Á
heildina litið vora konur með 15,5 prósenta lægri heildar-
laun en karlar í mars en 14 prósenta lægri laun í október.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri segir að á
þessum fjórtán prósenta mismun finnist engin eðlileg
skýring. Um tvö prósentustig megi reka til grunnröðun-
ar starfsfólks í launaflokka, en afganginn vegna ákvarð-
ana um greiðslur fyrir yfirvinnu og bílastyrki.
Könnun borgarinnar sýndi einmitt að yfirvinnu-
greiðslur nema 30 prósentum af heildarlaunum karla en
aðeins 15 prósentum af heildarlaunum kvenna. Tekið er
fram í niðurstöðum skýrslunnar að ekki sé marktækur
munur á greiðslum til karla og kvenna sem fái á annað
borð greidda svokallaða fasta yfirvinnu, en töluvert
hærra hlutfall karla en kvenna fái slíkar launagreiðslur.
Telja má líklegt að konur sem era úti á vinnumarkað-
inum vinni að meðaltali minni yfirvinnu en karlar ein-
faldlega af þeirri ástæðu að þrátt fyrir áratuga baráttu
fyrir jafnræði á heimilinu eins og á öðrum vinnustöðum
lendir miklu meiri hluti heimilisstarfanna enn á konun-
um. Bandaríski nóbelsverðlaunahafinn Gary S. Becker
gerði athugun á því í heimalandi sínu hvernig giftar
konur og kvæntir karlmenn skiptu vikunni á milli at-
vinnu og heimilisstarfa. Samkvæmt grein í tímaritinu
Vísbending var niðurstaða Beckers sú að konur í fullu
starfi utan heimilis vörðu að meðaltali tæplega 40 stund-
um á viku í aðalstarf sitt og um 25 stundum í heimilis-
störfin. Karlmennimir unnu hins vegar á vinnustað sín-
um í nærri 50 stundir, en vinnuframlag þeirra á heimil-
inu var aðeins um 12 stundir. Heildarvinnutími beggja
kynja er samkvæmt því álíka langur, en konumar fá
hins vegar borgað fyrir mun skemmri vinnuviku.
Reykjavíkurborg hefur boðað aðgerðir til að draga úr
launamun kvenna og karla í kjölfar þessarar skýrslu.
Jafhréttisþing, sem haldið var fyrir skömmu, samþykkti
áskorun til stjómvalda, atvinnurekenda og samtaka
launafólks um að semja í komandi kjarasamningum um
markvissar aðgerðir til að útrýma kynbundnum
launamun í landinu. En með reynslu síðustu áratuga í
huga er lítil ástæða til að vænta mikilla breytinga í
þessu efni á næstunni. Þótt flestum sé ljóst óréttlætið
sem felst í þessu misrétti, hefur reynst erfitt að finna
þær leiðir til úrbóta sem skila árangri.
Elías Snæland Jónsson
„Lýðveldið ísland hefur aldrei gerst fullgild þjóð meðal þjóða, heldur vill vera laumufarþegi í velferðarhraðlest-
inni,“ segir Guðmundur Andri m.a. í grein sinni. - fsland gengur I lýðveldahópinn 1944.
Enn vantar
þjóðsöng
sér fegra foðurland
eftir Huldu.
Þetta eru prýðileg
lög. Lagið viö
Hulduljóð streymir
fram eins og Þjórsá;
það opnast fyrir
manni eins og Suð-
urlandsundirlendi,
vítt, flatt og sólfag-
urt. Hins vegar er
óþægilegt að syngja
sjálft kvæðið því
fognuðurinn yfir
því að vera fjarri
heimsins vígaslóð
keyrir um þverbak
- þakklætið yfir því
að vera stikkfrí
meðan duna jarðar
stríð tekur út yfir
„ Væri ekki tilvalið aö við gerðum
nú hvort tveggja í senn: innleidd-
um sönghæfan þjóðsöng um okk•
ur og landið okkar - og skildum
að riki ogkirkju?“
Kjallarinn
Guömundur
Andri Thorsson
rithöfundur
Þjóðsöngurinn er lag
sem enginn getur sung-
ið, við ljóð sem enginn
skilur. Ljóð séra
Matthíasar er ekkert
um þessa þjóð. Það
fjallar um herra Guð
almáttugan og síðan
einhverja blómabúð ei-
lífðarinnar: þar er bent
á að þau þúsund ár
sem ísland hafi verið
byggt séu ekki annað
en titrandi smáblóm í
þeim mikla kransi sem
herskarar timanna
safti hafi hnýtt téðum
Guði úr sólkerfum
himnanna - og má
segja að skáldið hafi
talið sig þurfa að seil-
ast æði langt til að
benda á smæö lands
og þjóðar.
Ætli þetta sé góður
sálmur? Hver veit?
En sem þjóðsöngur
hefur hann ekki
meiri merkingu en
Attíkattínóa. „Geim-
fræðilegt lofdýrðar-
kvæði“ kallaði Hall-
dór Laxness það árið
1982 og efaðist meira
að segja um að það
væri kristilegt. Væri ekki tilvalið
að við gerðum nú hvort tveggja i
senn: innleiddum sönghæfan þjóð-
söng um okkur og landið okkar -
og skildum að ríki og kirkju?
Ósmekklegur kveöskapur
Hvað eigum við að fá í staðinn?
Margir nefna Land míns föður eft-
ir Jóhannes úr Kötlum og Hver á
allan þjófabálk: satt að segja var
þetta ósmekklegur kveðskapur í
kjölfar tveggja styrjalda í Evrópu
sem íslendingar högnuðust á, svo
þeir vöndust því þaðan í frá að
tengja ógæfu annarra beinlínis við
eigin velfamað. í ljóði Huldu sjá-
um við fyrsta vísinn að því að Lýð-
veldið ísland hefur aldrei gerst
fullgild þjóð meðal þjóða, heldur
vill vera laumufarþegi í velferðar-
hraðlestinni.
Lands míns fööurs
Land míns föður er betra - eða
Lands míns föðurs eins og það er
alltaf kallað samkvæmt þeirri
hefð að bæta alltaf essum inn í
ættjarðarljóð: Ó guðs vors lands,
íslands farsældafrón... íslands
ögrums skorið... en í Ijóði Jóhann-
esar er sjónum beint að lífi þess-
arar þjóðar; hennar sögum, henn-
ar ljóðum; allt rennur saman í
eina goðveru sem maður gæti lif-
að sig inn í á verulega hátíðlegum
stundum eins og þegar íslending-
ar fá að leika í heimsmeistara-
keppninni í fótbolta, hvenær sem
það nú annars verður - síðast þeg-
ar við sigruðum þjóð þar í und-
ankeppni var þegar við lékum
við Austur-Þjóðverja sem
skömmu síðar lögðu sig ein-
róma niður sem þjóð.
Lagið er hátíðlegt. Þar er þung
stígandi, virðuleg hrynjandi,
maður sér fyrir sér glímumenn
að stiga; mjög íslenskt, mjög
innilegt, failegt. En ljóðið hefur
einn stóran galla - það er orð
númer þrjú í því: föður. Þar
með er formæðra okkar að
engu getið. Og soldið erfitt að
breyta þessu í Land míns for-
eldris.
ísland ögrum skorið? - leirburð-
ur. ísland er land þitt? - er það
ekki kántrílag? Og hvað þá? Fal-
legasta ættjarðarljóðið sem við
eigum er að sjálfsögðu eftir Jónas,
Skáldið eina: Þið þekkið fold... Á
ekki Atli Heimir fallegt lag við
þetta yndislega ljóð?
Guðmundur Andri Thorsson
Skoðanir annarra
Skilaboð Seðlabankans
„Aðgerðir Seðlabankans eru skýr skilaboð til rik-
isstjómarinnar um að beita aðhaldi í ríkisfjármál-
um, en í komandi viku mun fjármálaráðherra leggja
fram frumvarp til fjárlaga næsta árs . . . en Seðla-
bankinn hefur ekki aðeins sent ríkissfjóminni skila-
boð heldur ekki síður aðilum vinnumarkaðarins
sem standa frammi fyrir kjarasamningum. Þau
skilaboð em einnig skýr.“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 31. okt.
Verðmiði á vinnuaflið
„Ein er sú vara á markaðnum sem ekki hefur
mátt ríkja verðsamkeppni um. Atvinnurekendur í
landinu hafa komið sér saman um það verð sem þeir
vilja bjóða í þessa vöru - vinnuaflið í landinu. í sum-
um samkeppnisgreinum væri þetta samráð ólöglegt.
En af því að frjáls samkeppni á að gilda um allt ann-
að en vinnu fólksins þá hefur nú borist enn eitt til-
boð frá Vinnuveitendasambandinu: Fyrir vinnu
fólks em þeir tilbúnir að greiða 3,5-4% ofan á það
sem nú tíðkast næstu 2 ár. Þetta mun mörgu launa-
fólki þykja snautlegt tilboð. Og það breytir litlu þótt
Seðlabankinn leggi blessun sína yfir.“
Stefán Jón Hafstein í Degi-Tímanum 31. okt.
Ofgreitt vörugjald
„Tregða ríkisins til að breyta reglum um vöm-
gjald er ekki einasta ókurteisi gagnvart þeim fyrir-
tækjum, sem í hlut áttu, heldur einnig óhyggilegt
gagnvart öðmm ríkjum Evrópska efnahagssvæðis-
ins. . . . Innflutningsfyrirtæki hefur nú ákveðið að
gera kröfu á hendur ríkinu um að það endurgreiði
ofgreitt vörugjald. Erfitt er að spá um hvemig sá
málarekstur fer, enda hefur verið bent á að það séu
fyrst og fremst neytendur, sem hafi tapað á því, hafi
vörugjald verið of hátt, og þeir eigi kannski frekar
kröfu á hendur ríkinu en iimflytjendur."
Úr forystugreinum Mbl. 31. okt.