Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1996, Blaðsíða 17

- '1
jL>V MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 1996
menning n
kr. 3.990
Handryksuga • Falleg og kraftmikil
HR 6015
—kr. 4.990—'HD7256
Café Roma • Með lekaloka
Heimilistæki hf
SÆTÚNI 8 SlMI 589 1500
Umboðsmenn um land allt.
Þú illi hljóðnemi
Ut er kominn diskur með íslensk-
im þjóðlögum. Lögin eru úr safhi
sem gefið var út árið 1960 af Al-
menna bókafélaginu. Það var söng-
konan Engel Lund sem valdi lögin og
bjó til prentunar en austurríski pí-
anóleikarinn Ferdinand Rauter út-
setti. Á diskinum syngur Marta Guð-
rún Halldórsdóttir þessi lög og sér
píanistinn Örn Magnússon um und-
irleikinn. Smekkleysa ______________
gefur diskinn út og sá
Jón Óskar um kápuna af
sinni alkunnu snilld. Á
framhliðinni má líta
mjög svo drungalegt
skýjaþykkni sem er ein-
staklega týpískt fyrir okkar yndis-
lega veðurfar og alveg í stíl við
karakter íslenku þjóðlaganna sem
mörg hver eru æði þunglyndisleg.
Söngkonan Engel Lund lést fyrr á
þessu ári, þá komin á tíræðisaldur.
Hún var af dönsku bergi brotin en
bjó á íslandi frá árinu 1960. Hún
kenndi m.a. við Tónlistarskólann í
Reykjavík og má segja að sópað hafi
að henni þar. Ættu flestir íslenskir
tónlistarmenn að muna eftir henni -
undirritaður er að minnsta kosti
einn af þeim.
Of langt mál væri að telja upp allt
sem hér er að finna - helst ber að
nefna lög eins og Bí bí og blaka, Fag-
urt galaði fuglinn sá og Hættu að
gráta hringaná. Marta Guðrún syng-
ur öll þessi lög vandvirknislega og er
Tónlist
Jónas Sen
ekki hægt að finna að neinu er varð-
ar raddbeitingu og tækni. En þar
sem íslensku þjóðlögin fjalla nánast
um allt sem lífíð hefur upp á að
bjóða þarf túlkun þeirra að vera lit-
rík og fjölbreytileg. Því miður verð-
ur maður þess ekki var á umrædd-
um diski, a.m.k. er ekki mikil hugg-
un harmi gegn í flutningi lagsins
Hættu að gráta hringaná - eða kimni
_________ í Kindur jarma í kofun-
um. Einnig vantar meiri
dramatíska þjáningu í
lagið sem hefst á þessum
orðum: „Hér undir jarðar
hvílir moldu Sæmundar
--------- Klemenssonar líkami.“
Til gamans og til samanburðar má
geta þess að Engel Lund söng sjálf
hið síðastnefnda í kvikmyndmni Á
hjara veraldar eftir Kristínu Jóhann-
esdóttur. Rödd hennar heyrist í at-
riði þar sem Amar Jónsson leikari
er að fara upp með lyftu til að heim-
sækja móður sína - ef undirritaður
man rétt. Þar er túlkunin slík að
hreinlega tekur um hjartað. Flutn-
ingur Mörtu Guðrúnar á þessu lagi
stendur Engel Lund langt að baki.
Niðurstaða mín er sú að Marta Guð-
rún hefði mátt gefa sig anda laganna
meira á vald. Hún hefur frábæra
rödd og syngur oft geysifallega á tón-
leikum. En kannski hefur hún bara
vandað sig of mikið fyrir framan
hljóðnemann.
Toastissimo-brauðrist • Falleg hönnun Handþeytari • Kraftmikill m/3 hraðastillingum
Þriðja bindi íslenskrar bókmenntasögu komið út:
Þegar íslendingar
uppgötvuðu sjálfa sig
Mál og menning
hefúr gefið út þriðja
bindi íslenskrar
bókmenntasögu í
ritstjórn Halldórs
Guðmundssonar,
bókmenntafræðings
og útgáfustjóra for-
lagsins, sem jafn-
framt ritar inn-
gang. Bókin nær
yfir tímabilið frá
1750 til 1918, eða
hina svonefndu
löngu nítjándu öld
sem hófst með
frönsku bylting-
unni og endaði með
fyrri heimsstyrjöld-
inni. Höfundar efn-
is eru Ámi Ibsen,
leikhúsfræðingur
og rithöfundur,
Gísli Sigurðsson, ís-
lenskufræðingur hjá
Ámastofnun, Matth-
ías Viðar Sæmunds-
son, dósent í ís-
lenskum bókmennt-
um við Háskóla íslands, Páll Vals-
son, íslenskufræðingur og lektor við
Uppsalaháskóla í Svíþjóð, Silja Aðal-
steinsdóttir, íslenskufræðingur og
menningarritstjóri DV, og Viðar
Hreinsson bókmenntafræðingur.
Að sögn Halldórs voru fyrstu drög
lögð aö ritun bókmenntasögunnar
árið 1987. Fyrsta bindi kom út fyrir
fjórum ámm og hlaut íslensku bók-
menntaverðlaunin 1992. Annað bindi
kom út ári síðar. Ritstjóri bindanna
var Vésteinn Ólason. Halldór tók að
sér ritstjórn þriðja bindisins, sem
hefur verið í smíðum í fjögur ár, og
einnig þess fjórða og síðasta sem ætl-
unin er að gefa út eftir tvö ár. Það
mun taka fyrir íslenska bókmennta-
sögu 20. aldar.
Líkt og fyrri bindin er það þriðja
veglegt og yfirgripsmikið, upp á eitt
þúsund blaðsíður. Það er mjög að-
gengilegt öllum þeim sem áhuga
hafa á íslenskum bókmenntum enda
hafa fjölmargir tryggt sér fyrri bind-
in og biða spenntir þess fjórða.
Mikið af frumraimsóknum
Halldór segir að miklar fram-
rannsóknir hafi legið fyrir á siðustu
Halldór Guömundsson, útgáfustjóri Máls og menn-
ingar, er ritstjóri þriöja bindis íslenskrar bókmennta-
sögu sem spannar tímabilið 1750 til 1918.
DV-mynd Pjetur
árum um bókmenntasöguna, eins og
t.d. um upplýsinguna hjá Matthíasi
Viðari sem á mest efni í bókinni.
„Þar kemur í ljós að í þessu fá-
menni á norðurhjara veraldar und-
ir lok 18. aldar voru menn ekki bara
að skrifa merkar bókmenntir held-
ur einnig að fylgjast með því sem
gerðist úti í heimi og takast á við
hugmyndastrauma annairra landa.
Ritárátta þjóðarinnar fylgir henni
vestur til Kanada á 19. öld þar sem
ótrúlega mikil bókmenntastarfsemi
fór fram,“ segir Halldór, en fróðleg-
ur kafli er í bókinni um vestur-ís-
lenskar bókmenntir.
■ Halldór segir einkennandi fyrir
það tímabil sem bókin spannar að á
meðan Islendingar voru innan
Danaveldis hefðu bókmenntirnar
verið miðpunktur allrar sjálfsvit-
undar.
„Fólkið sér tilgang lífsins og sjálft
sig speglast í bókmenntunum. ís-
lendingar uppgötvuðu þarna í raun
sjálfa sig.“
I bókinni er m.a. sagt frá upplýs-
ingarmönnum og eldklerkum, út-
gáfustarfi Magnúsar Stephensens og
ljóðagerð Jóns Þorlákssonar. ítarleg
umfjöllun er um Fjölnismenn og
upphaf rómantíkur í íslenskum
skáldskap. Greint er frá upphafi
skáldsagnaritunar og fjallað m.a.
um verk Eiríks Laxdals, Jóns
Hjaltalíns, Jóns Thoroddsens, Bene-
dikts Gröndals og Torfhildar Hólm.
Ljóðlistin var fyrirferðarmikil á 19.
öld og henni eru gerð góð skil i bók-
inni. Fjallað er um upphaf íslenskr-
ar leikritimar og þjóðsögur, svo
dæmi séu tekin. -bjb
Perlur málsins
Út er komið mikið verk dr. Haralds Matthías
sonar á Laugarvatni, Perlur málsins. I bókinni
freistar hann þess að gera forn snjallyrði auð-
skilin og aðgengileg almenningi svo að hann
geti átt kost á að auðga og fegra mál sitt í ræðu
og riti.
Haraldur fer þá leið að laða lesandann að
fornmálinu frá nútímamáli. Uppsláttarorðin,
eða leitarorðin, eru úr daglegu máli og frá þeim er vísað
til hliðstæðra orða í fornmálinu og orðasambanda sem eru skýrö
með dæmum.
Að baki verkinu liggja margra áratuga rannsóknir Haralds á
sjaldgæfúm og eftirtektarverðum orðum í fornum ritum. Meðal ann-
ars orðtók hann Sturlungu, Flateyjarbók, Fomaldarsögur Norður-
landa, biskupasögur, íslendingasögur og Grágás.
Aftan við meginmál er skrá yfir fornyrði í stafrófsröð og vísað á
leitarorðin.
Þrúður G. Haraldsdóttir ritstýrði verkinu, Freydís Kristjánsdóttir
myndskreytti það en íslenska bókaútgáfan gaf það út.
in.
um
—kr. 3.990
Blandari • 1,5 lítra • 3 hraðastillingar
ni. wi
Gufustraujárn
HD 1488