Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 14. MARS 1997
13
íslenskir rithöfundar
Um nýliðin jól var nokkur um-
ræða um stöðu bókar i íslensku
samfélagi og hvernig hún hefði
breyst á undanförnum árum
vegna aukins framboðs ljósvaka-
miðla. Almennt var talið að hún
hefði farið halloka fyrir bókaskatti
sem gerir lesefni dýrara en ella
þar sem virðisaukaskattur á lestr-
arefni er álitinn hafa neikvæð
áhrif á sölu bóka. Þess ber þó að
gæta að í þessu tilviki sem öðrum
skiptist skatturinn á einhvern hátt
á milli kaupenda og seljenda. Er-
lendar kannanir ýmsar hafa einn-
ig sýnt að dregið virðist hafa úr
bóklestri frá því sem áður var.
Galopinn blaöaheimur
Minnkandi bóksala segir ekki
alla söguna um stöðu hins ritaða
máls þar sem útgáfa blaða og tíma-
rita er orðin umfangsmikil og að-
sókn að bókasöfnum er veruleg.
Hún er reyndar talin hcifa minnk-
að frá því sem var þegar best lét
en hefur verið í jafnvægi síðastlið-
in ár. Þrátt fyrir þetta ætti ekki að
vera ástæða til að óttast um fram-
tíð ritmáls vegna hinnar ríku þarf-
ar þjóðarinnar til að tjá sig á
prenti.
Sérstaka athygli hlýtur að vekja
hversu gríðarmikið er af aðsendu
efni í íslenskum blöðum. Slíkt er
óþekkt meðal stórþjóða og alls
ekki víst að mikið fari fyrir því í
litlum samfélögum. Áhugavert
verkefni væri að kanna hvemig
þessu er almennt háttað því lík-
lega er hinn galopni íslenski
blaðaheimur allt að því einsdæmi.
Hér er það sem hinn almenni ís-
lenski rithöfundur
lætur til sín taka
þótt eigi sé hann fé-
lagi í neinu rithöf-
undasamhandi.
Hið aðsenda efni
er oftast frambæri-
legt enda virðast Is-
lendingar vera
furðugóðir pennar.
Fjallað er um allt á
milli himins og
jarðar þótt mest
beri tvímælalaust á
minningargreinum, jafnvel í
sendibréfaformi sem var bannorð
„Minnkandi bóksala segir ekki alla söguna um stöðu hins ritaöa máls,“ segir Kristjón m.a. í greininni.
í eina tíð. Ef til vill verður orðin
stefnubreyting túlkuð á þann hátt
að hvort móttakandi sé hérna
megin eða hinu megin grafar
skipti ekki lengur máli þegar um
er að ræða almenn tjáskipti
manna í millum.
í flestum tilvikum skrifa menn
og konur um þau mál sem þau
hafa góða þekkingu á og eru þeim
„Sérstaka athygli hlýtur að vekja
hversu gríöarmikið er af að-
sendu efni í íslenskum blöðum.
Slíkt er óþekkt meðal stórþjóða
og alls ekki víst að mikið fari fyr-
ir því í litlum samfélögum
hugleikin, hvort sem um er að
ræða nýjustu tækni og vísindi eða
varðveislu gamalla
húsa. Samlíkinguna
ber ekki að túlka svo
að hið fyrra sé hart
mál karla en hið síð-
ara mjúkt mál
kvenna.
íslendingar eru
þrætubókarmenn og
margt utanaðkom-
andi efni tengist rit-
deilum sem stundum
verður hreinlega að
rifta því langvarandi
karp tveggja í hverju
blaðinu á fætur öðru
um þröngt afmarkað
málefni fárra hættir
að vekja áhuga al-
mennings og annað
efni áhugaverðara
þarf að komast fyrir
sjónir lesenda.
Engin regla er án undantekn-
inga, ekki heldur sú að almennt sé
fjallað á vitrænan hátt um mál í
Kjallarinn
Kristjón
Kolbeins
viðskiptafræðingur
aðsendu efni. Hér er
ekki aðeins átt við að-
sent efni heldur verð-
ur heimamönnum
stundum á í mess-
unni í þeim asa og
flýti sem blaða-
mennsku fylgir. Helst
er þessa vart þegar
skrifað er um hagræn
málefni sem kyrr-
mynd þegar hagkerfi
heims mætti líkja við
fimm milljarða orma-
grytju þar sem allt er
á stöðugu iði og hver
einstaklingur bregst á
mismunandi hátt við
utanaðkomandi áreiti
sem þó er reynt með
“ítarlegum rannsókn-
um að skýra með
óteljandi fostum, breytum, stikum,
vektorum, veldum og rótum.
Kristjón Kolbeins
Skiptir hagkvæmni máli?
Sjávarútvegsráðuneytið hélt
lokaða ráðstefnu fyrir tilgreinda
vildarvini sína hinn 4. þ.m. um
fiskveiðistefnuna. Ekki var þó öll-
um boðflennum vísað á dyr.
Bein skeröing
Fiskiráðherrann reið eðlilega á
vaðið, og lýsti því að frá því kvót-
ar voru gerðir framseljanlegir með
lögum 1990 til ársins 1993 hefði
„aflaverðmæti í Bandaríkjadölum
á hverja brúttórúmlest fiskveiði-
flotans aukist um 60%“. Taldi
hann að ísland væri nú í forystu
um fiskveiðistjómun, og þakkaði
það fijálsu framsali á kvótum.
Hann nefndi þó ekki að þetta
frjálsa framsal hefði frá sama tíma
fækkað smábátum í þorskveiðum
úr 2400 niður í um 850 á sl. ári, og
að Þróunarsjóður sjávarútvegsins
hefði síðan keypt
upp um 450 báta,
sem nú er verið að
selja úr landi fyrir
slikk, til að útiloka
að þeir verði síðar
notaðir í landinu.
Þessi valdbeiting
er bein skerðing á
atvinnufrelsi
manna, sem bönn-
uð er skv. 75. gr.
stj ómar skrár inn-
ar. Hann nefndi
heldur ekki að á þessum þrem
ámm tókst LÍÚ að drepa niður
þorskveiðar úr um 350.000 tonnum
niður fyrir 150.000 tonn, þannig að
í lok þessa timabils óttuðust menn
um tíma að þorskstofninn væri í
útrýmingarhættu hér eins og við
Nýfundnaland.
Hann nefndi heldur ekki að á
þessum þrem árum, þegar nær all-
ur úthafsveiðifloti landsins var
þannig notaður til að drepa niður
þorskveiðar í landhelginni, glötuð-
ust varanlega mikil framtíðarrétt-
indi landsins til úthafsveiða.
LÍÚ lagði á þessum árum bann
við því að djúpveiðiskip leituðu
sér miða á úthafinu, og sérstak-
lega við Svalbarða eða Bjarnarey,
þar sem íslendingar höfðu um
langan aldur átt veruleg ítök í
veiðum, þótt ekki væru þá svo full-
komin skip eða búnaður til slíkra
veiða sem nú er. í utanríkisráðu-
neytinu létu menn þessi mál af-
skiptalaus með öllu, og héldu
áfram að naga sína blýanta.
Stjórnarskrá íslands mælir svo
fyrir að Alþingi skuli draga slíka
ráðherra fyrir Landsrétt til að
standa þar fyrir máli
sínu. (14. gr.)
Fyrirmynd sótt
til OECD
Finnskur hagfæð-
ingur kynnti síðan
ráðstefnunni fisk-
veiðistefnu OECD.
Þetta var lítil leið-
sögn fyrir íslendinga.
Fiskiskip frá OECD
eyddu miðunum við
Nýfundnaland og
voru rekin þaðan og
síðan frá miðunum
við Marokkó. Þau
hafa eytt nær öllum
fiski í Norðursjónum,
og stunda nú undir
stjórn Emmu Bonino
sjóræningjaveiöar í
Barentshafi, Smugunni, Noregs-
hafi, Síldarsmugunni, Reykjanes-
hrygg, enn fremur við Bretland,
írland og Grænland. Þeir hafa
meira að segja teflt Dönum fram
gegn íslendingum út af hugsanleg-
um loðnuveiðum i yfirlýstri land-
helgi Kolbeinseyjar þótt þar hafi
ekki veiðst loðna i 12 ár. Við höf-
um ekkert til þeirra að sækja í
sambandi við fiskveiðistjórnun.
Ekki var skýrt hvert erindi hann
ætti á ráðstefimna.
Hannes Hólmsteinn Gissurar-
son flutti 30 mínútna venjulegt
gaspur til stuðnings fiskistefnu
ráðherrans, og þarf ekki að rekja
það. Þá flutti Þorkell Helgason
orkumálastjóri erindi
til stuðnings auð-
lindaskatti á fiskveið-
ar landsmanna. Að
venju var hugtakið
óskilgreint, og þegar
upp var staðið vissu
menn ekki hvort held-
ur hann hafði verið
að ræða um 300?
milljóna skatt Árna
Vilhjálmssonar á út-
gerðina án gengisfell-
ingar eða 30 milljarða
veiðigjald Þorvaldar
Gylfasonar bundið
„stórri gengisfell-
ingu“ sem enginn
borgar, en velta skal
yfir á almenning í
landinu. Þetta er
innihaldslaus og nei-
kvæður málflutningur sem kemur
engum að gagni.
Að lokum flutti aðstoðarfor-
stjóri Samtaka sjávarútvegsins í
Nýja-Sjálandi ítarlegt og fróðlegt
erindi um fiskiveiðistefnu þar.
Þetta var hið eina jákvæða við
ráðstefnuna, en umfjöllun um
þetta rúmast ekki í þessari grein.
Yfirskrift ráðstefnunnar var
rangtúlkun staðreynda. Það er sjö-
falt dýrara að veiða þorsk í troll
en á línu. Rangtúlkun ráðherrans
er refsivert brot á atvinnufrelsi
manna, en það er í höndum Al-
þingis að fylgja því máli eftir.
Öniuidur Ásgeirsson
„Fiskiskip frá OECD eyddu miðun-
um við Nýfundnaland og voru rek-
in þaðan og síðan frá miðunum við
Marokkó. Þau hafa eytt nær öllum
físki í Norðursjónum og stunda nú
undir stjórn Emmu Bonino sjóræn-
ingjaveiðar í Barentshafí..."
Kjallarinn
Önundur
Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olís
Með og
á móti
Áform um skattalækk-
anlr
Jaðar-
skattarnir
minnka
Það hefur
verið mark-
mið stjórnar-
flokkana að
lækka skatta
eftir að halla-
lausum fjár-
lögum er
náð. Það er
lykilatriði í
því að hægt
sé að halda
áfram á
þeirri braut. Það hefur verið
mikil óánægja með það
hversu tekjuskattarnir hafa
verið háir og þá sérstaklega
hve jaðaráhrifin í tekjuskatts-
kerfinu eru mikil. Það er mik-
ið fagnaðarefni að það skuli
vera búið að setja fram hug-
myndir um að lækka tekju-
skattinn og þá sérstaklega
meö því að draga úr jaðará-
hrifunum. Það hefur þaö í för
með sér að fólk getur bætt við
sig tekjum án þess að það fari
jafnmikið í tekjuskatt eða að
það missi jafnmikið af öðrum
bótum skattkerfisins eins og
verið hefur. Skattalækkanir
verða ekki teknar til baka ef
hægt er að halda hallalausum
fjárlögum. Vonandi tekst að
ná það miklum hagvexti að
tekjur til ríkisins aukist veru-
lega svo dæmið gangi upp.
Vil fara aðra
leið
Ég er með-
mæltur
skattalækk-
unum og tel
að tilboð rík-
isstjórnar-
innar sé sett
fram á rétt-
um tíma. Ég
tel einnig að
rétt sé að
hluti af
kjarasamn-
ingunum felist í lækkun
skatta. Ég er hins vegar mót-
fallinn þeirri framkvæmd sem
ríkisstjórnin viðhefur sem er
hlutfallsleg lækkun. Það þýðir
að þeir fá best út úr þeirri
lækkun sem hæstar hafa tekj-
urnar. Ég tel að það hafi frek-
ar átt að fara þá leið sem Al-
þýðusambandið lagði til. Sú
leið sem Alþýðusambandið
vill fara hefur það í fór með
sér að skattalækkanir koma
fyrst og fremst lágtekju- og
millitekjufólki að gagni. Ég vil
sjá að ríkisstjórnin opni fyrir
möguleika á því aö ræða um
framkvæmdina á skattalækk-
ununum við Alþýðusamband-
ið og nái samkomulagi um að
fara aðrar leiðir í samræmi
við þau tilboð sem Alþýðu-
sambandið beindi til ríkis-
stjórnarinnar. Ég er ekki að
fara fram á það að fé verði lagt
í lækkun skatta heldur að út-
færslan verði önnur.
-gdt
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centmm.is
Sighvatur Björg-
vinsson, formaö-
ur Alþýðuflokks-
ins.
Viihjálmur Egils-
son þingmaður.