Dagblaðið Vísir - DV - 30.10.1997, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 30. OKTÓBER 1997
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Málamiðlun um lénsherrahag
Nefnd rnn ný lífeyrislög náði vondu samkomulagi um
helgina. Frumvarpið, sem kemur frá henni, gætir fyrst
og fremst rótgróinna hagsmuna lífeyrissjóðanna. Það
hrindir ekki af stað þeirri samkeppni, sem þarf að vera
milli sjóða til þess að þeir nái árangri í rekstri.
Það eina góða við samkomulagið er, að það varðveitir
þá meginhugsun gamla kerfisins, að lífeyrir veiti sam-
eiginlega tryggingavernd, hvort sem menn eiga stutt eða
langt ævikvöld og hvort sem þeir verða öryrkjar eða
ekki. Upp að vissu marki gildir þessi hugsun áfram.
Þegar náð hefur verið greiðslustigi, sem felur í sér rétt
til lágmarkslífeyris upp á 56% af launum, geta lífeyris-
sjóðir boðið félagsmönnum fjölbreyttari lífeyri fyrir þær
iðgjaldagreiðslur, sem umfram eru. Sá lífeyrir getur ver-
ið í séreignaformi, sem hefur rutt sér til rúms.
Frumvarpið gerir hins vegar fólki ekki kleift að velja
milli lífeyrissjóða. Hver sjóður mun áfram einoka sína
stétt. Þannig geta sjóðir starfað áfram, þótt þeir hafi
langtum lakari ávöxtun og langtum hærri rekstrarkostn-
að en aðrir sjóðir. Fólk getur ekki flutt sig annað.
Meðalávöxtun sjóða er misjöfn. Lakastur er Eftir-
launasjóður starfsmanna Útvegsbankans, sem nær 3%
ávöxtun. Beztur er Lífeyrissjóðurinn Hlíf, sem nær 9,7%
ávöxtun. Hann er rúmlega þrisvar sinnum betri en hinn.
Svona munur þrífst eingöngu í lénsherrakerfi.
Athyglisvert er, að stórir sjóðir, sem eru áberandi í
þjóðfélaginu og eru stundum taldir hafa staðið sig vel,
hafa aðeins náð meðaltalsárangri í ávöxtun. Þannig er
Lífeyrissjóður verzlunarmanna í miðjum hópi með 6,9%
ávöxtun og ætti að geta staðið sig betur.
Munurinn á rekstrarkostnaði er enn hrikalegri. Líf-
eyrissjóður framreiðslumanna er einna lakastur. Hann
ver 17% af tekjum sínum í rekstrarkostnað. Einna bezt-
ur er Eftirlaunasjóður starfsmanna Búnaðarbankans,
sem ver aðeins 0,7% tekna sinna í rekstrarkostnað.
Athyglisvert er, að stórir sjóðir, sem ættu í skjóli
stærðar sinnar og starfslengdar að hafa lágt hlutfall
rekstrarkostnaðar, sigla raimar í miðjum flokki sjóð-
anna. Þannig ver áðumefhdur Lífeyrissjóður verzlunar-
manna 2,6% af tekjum sínum í rekstrarkostnað
Lífeyrir okkar ætti auðvitað að safnast upp í sjóðum,
sem finna góða ávöxtun sparifjár og hafa lítinn rekstrar-
kostnað. Eftirlaun mundu stórhækka, ef þau væru frem-
ur ávöxtuð í sjóðum, sem eru á 8-10% ávöxtunarbili,
heldur en í þeim, sem eru á 3-6% ávöxtunarbili.
Ef fólk gæti valið milli sjóða, mundu lélegu sjóðimar
skyndilega vakna til lífsins og bæta stöðu sína til að
halda viðskiptavinum. Þannig vinna markaðslögmálin
að hagsbótum allra, sem fá aðgang að þeim. En lífeyris-
nefndin neitar okkur um slíkan aðgang.
Birting samanburðartalna, sem sýna misjafnan árang-
ur sjóðastjóra, kemur að nokkm gagni, en takmörkuðu.
Sjóðfélagar í lélegum sjóðum geta látið gremju sína bitna
á sjóðstjómarmönnum, en þeir geta ekki greitt atkvæði
með því að færa sig annað.
Nefndarmönnum lífeyrisfrumvarpsins var kunnugt
um hinn hrikalega mun lífeyrissjóðanna, þegar þeir
ákváðu að standa vörð um lénsskipulagið, sem er for-
senda lélegs árangurs sumra sjóða. Samt ákváðu þeir að
vemda rótgróna hagsmuni skussanna við stjómvölinn.
Nefndin hafði tækifæri til að spara þjóðinni mikið fé
og afla henni mikils fjár. Hún lét tækifærið renna sér úr
greipum. Hún náði málamiðlun um lénsherrahag.
Jónas Kristjánsson
Gömlu góðu réttirnir, ýsan og kartöflurnar eða slátrið með rófunum, verða brátt hluti af fortíöinni, segir Harald-
ur m.a. í grein sinni.
Herbalife
Það er merkilegt
hvemig æ fleiri virðast
ekki geta lifað á venju-
legum íslenskum mat
eins og hann kemur af
skepnunni heldur kjósa
frekar að setja ofan í
sig sérhannaða nær-
ingu sem oftar en ekki
er ættuð frá útlöndum.
Næringin í duft-
formi
Þegar maður les öll
tilboðin sem berast um
öðruvísi matarstil er
likt og við búum á
óbyggilegu landi og
þurfum þess vegna að
nærast á einhverju sem
minnir meira á geim-
farafæði en almennileg-
an mat. Með þessu
áframhaldi verða
gömlu góðu réttirnir,
ýsan og kartöflurnar
eða slátrið með rófun-
um, brátt hluti af fortíð-
inni sem við munum
einungis geta séð í
heimildarmyndum um
forna þjóðhætti eða
skoðað sem líkön á Þjóðminjasafn-
inu. Afurðir okkar eigin náttúru
koma ekki að neinum notum og
farsælast virðist vera að taka nær-
inguna inn í þessu erlenda duft-
formi. Eini ljósi punkturinn er sá
að sumt duftið má blanda með ís-
lensku mjólkinni okkar.
Þetta á sér kannski einhverjar
skýringar. Athyglisgáfa okkar
hvað varðar samsetningu ólíkra
næringarefna hefur svo sem
skerpst til muna á síðustu misser-
um. Þykku danskættuðu sósumar
og sultutauið eru til dæmis fyrir
Kjallarinn
Haraldur
Jónsson
myndlistarmaður
þó nokkru komin á
bannlista á mörgum
heimilum og
drekkja því ekki
lengur aðalatriðum
réttarins.
Ástæður fyrir gróf-
um neysluvenjum
okkar voru þær að
við reyndum einfald-
lega að lifa af í þess-
ari miskunnarlausu
náttúru án þess að
gera upp á milli þess
sem hún gaf okkur.
Við átum bara það
sem gátum.
Heimsmynd í
molum
Hins vegar er stað-
„Þaö merkilega í svona grund-
vallarmálum, manneldi og fitu-
brennslu, er hvernig tíðindin
skulu alltaf þurfa fyrst að ber-
ast frá útlöndum
reynd að fjölmennur hópur hefur
verið að hverfa hægt og sígandi
inn í eigin líkama þegar hann hef-
ur sokkið inn í óbrennanlegt fitu-
lag. Margir tóku því þá afdrifaríku
ákvörðun að leita í alls kyns
skammstafaða matarkúra. En eftir
að þær fréttir bárust úr útvarpinu
og DV um daginn að skammstaf-
anirnar í Herbalife-galdrakúmum
væru hrein og klár eiturlyf koma
samt örugglega margir til með að
hverfa aftur til íslensku náttúruaf-
urðanna.
Hópurinn sem féll fyrir út-
lenska duftinu verður nú að snúa
sér annað um hjálp.
Herbalife inniheldur efni sem
eru örvandi og auka hjartslátt og
almenna brennslu líkamans.
Ákveðin snefllefni gera neytend-
urna líka ofvirka. Sumir sem tóku
þessi efni inn vildu heldur ekki
sofa og fltna heldur miklu frekar
vaka og grennast.
Heimsmynd þessa fólks er nú í
molum og það snertir alla viðkom-
andi, bæði sölufólk og neytendur.
Úti um allan heim hafði þessi
undrasamsetning nefnilega gert
þurfalinga að þotufólki en offltu-
sjúklinga að eilífðartáningum. En
nú verður annar hluti hópsins að
finna aðrar leiðir til að losna við
líkamsfituna en hinn að afla sér
enn hraðar auðsóttra peninga.
í sínum eölismassa
Sama mál var auðvitað búið
að koma upp í Danmörku þar
sem Herbalife er nú algerlega
bannað með lögum. Það
merkilega í svona grundvall-
armálum, manneldi og fitu-
brennslu, er hvemig tíðindin
skulu alltaf þurfa fyrst að her-
ast frá útlöndum. Vaxtarlag
íslendinga var lengi ekkert til-
tökumál. Menn lifðu bara innan í
sínum eðlismassa og persónulega
vistkerfi og enginn gerði veður út
af því.
Núna er það hins vegar orðið
aðaláhyggjuefni fjölda manns og
sundrar meira að segja heilu fjöl-
skyldunum. Og allt þetta út af ein-
hverjum myndum í útlensku bíói
eða innfluttum blöðum.
Þetta sýnir okkur einfaldlega
eitt: að fegurðarskynið kemur
alltaf að utan.
Haraldur Jónsson
Skoðanir annarra
Lýðræði í lífeyrissjóðina
„Það sem ég vona að muni gerast er að einhverjir
góðir aðilar, vinir litla mannsins, Verslunarráð t.d.,
gefi út staðlaðan ráðningarsamning sem tekur á or-
lofi, veikindadögum og öðmm réttindum... Það er
enn ekki innleitt lýðræði í lífeyrissjóðina. Ég skil
hreinlega ekki af hverju menn eru á móti því að
sjóðfélagar kjósi stjórn. Allar breytingar á frum-
varpsdrögunum í samráði við aðila vinnumarkaðar-
ins hljóta að miða að því að tryggja áfram þeirra
völd í lífeyrissjóðum og þessi breyting á framvarp-
inu ber þess merki."
Pétur Blöndal í Viðskiptablaðinu 29. okt.
Skólamál í alvöru
„Þegar taugatitringurinn fer úr mannskapnum
verður vonandi hægt að tala um skólamál. Skólamál
sem slík en ekki sem vandamál kennara. Undanfar-
in ár hefur öll skólamálaumræða strandað á meintri
niðurlægingu kennara, slæmum kjöram, atgervis-
flótta úr stéttinni. Þessi samningalota dró dám af
því: ekki var við komandi að ræða annað en pen-
inga. Okkur hefur alltaf verið sagt að forsenda fyrir
góðum skóla væri ánægðir kennarar: Vonandi hefst
þá næsta lota.“
Stefán Jón Hafstein í Degi 29. okt.
Sveitarfélögin og
stjórnarskráin
„ Er tryggt að valdið sé í höndum þeirra aðila sem
stjórnarskráin mælir fyrir um? Ég er ekki viss... Uppi
er umræða um að sveitarfélögin fái aukið frelsi til
skattlagningar. í stjórnarskránni segir hins vegar að
engan skatt megi setja á eða afnema nema með lög-
um. Með þessari þróun tel ég líka verulega hættu á að
rótgróin fjölskylduveldi, einkum í smærri sveitarfé-
lögum, mimi færast í aukana þar sem þau fá meiri
völd án aðhalds frá stjórnskipaninni og lögunum."
Ámundi Loftsson í Mbl. 29. okt.