Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.1998, Qupperneq 13

FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1998
13
Hjálm á hvert
hestamannshöfuð
Hafi menn notað hjálma í nokkurn tíma veröur jafnsjálfsagt aö spenna
hann á höfuðið eins og að spenna bílbeltin.
Hestamennsku má
með sanni kalla þjóðar-
íþrótt íslendinga, hvort
sem um er að ræða
keppni eða tóm-
stundagaman. íslenskir
hestar og íslenskir
knapar bera hróður
lands og þjóðar víða
um heim, og þeim fer
sifellt fiölgandi, sem
gera sér ferð hingað til
lands vegna íslenska
hestsins. Útlendingar
sækja landsmót hesta-
manna þúsundum sam-
an, og sívaxandi fjöldi
kemur hingað til þátt-
töku í hestaferðum. ís-
lendingar sjálfir, bæði
börn og fullorðnir,
sækja i æ ríkari mæli
lífsfyllingu í umgengni við ís-
lenska hestinn.
Hætta á höfuðmeiöslum
En þótt hestamennska tengist
fyrst og fremst ánægju og árangri
er hún langt frá því hættulaus.
Hesturinn er kraftmikil skepna,
og við ákveðnar aðstæður getur
skapast mikil slysahætta í um-
gengni við hann. Því miður eru
dæmin mörg, þar sem illa hefur
farið, fólk slasast eða jafnvel látið
lífið. í mörgum tilvikum hefði
mátt koma í veg fyrir alvarlegar
afleiðingar með meiri varúðarráð-
stöfunum.
Mesta hættan er í
sambandi við höf-
uðmeiðsli og því
sjálfsagt að draga
úr þeirri hættu eins
og kostur er. Besta
ráðið til þess er
notkun hjálma, sem
vissulega hefur far-
ið vaxandi að und-
anförnu, en er þó
hvergi nærri nógu
almenn. Lögfesting
skyldunotkunar
hjálma virðist
nauðsynleg til úr-
bóta i þessu efni og
er í rauninni sjáif-
sögð á sama hátt og
ökumenn ' vélhjóla
eru skyldaðir til að
nota öryggishjálma.
Því hefur undirrituð lagt fram
frumvarp á Alþingi um skyldu-
notkun hlífðarhjálma í hesta-
mennsku. Meðflytjendur eru þing-
menn úr öllum þingflokkum, sem
vonandi sýnir breiðan stuðning
við málið á Alþingi.
Algengt ábyrgðarleysi
Margir atvinnumenn i hesta-
mennsku hafa sínar eigin reglur
um notkun
hjálma á nám-
skeiðum og i
skipulögðum
hestaferðum. Þvi
miður er algengt,
að þeir fari ekki
sjálflr eftir eigin
reglum og skapi
með því hættu-
legt fordæmi.
Það viðhorf er of
ríkjandi, að notk-
un hjálms sé
veikleikamerki
og ekki við hæfi bestu hesta-
manna, það sé hins vegar til
marks um öryggi, hæfni og þor að
þurfa ekki á slíku að halda. Slíkt
viðhorf er mikið ábyrgðarleysi.
Óskar Jónsson, læknir á Sjúkra-
húsi Skagfirðinga á Sauðárkróki,
hefur skráð og borið saman um-
ferðarslys og slys í tengslum við
hestamennsku á árunum 1984-1990
og aftur 1992-1996, en þar um slóð-
ir hefur hestamennska verið mik-
ið og lengi í hávegum höfð. í sam-
antekt Óskars kemur fram allt að
tvöföldun milli þessara tímabila í
báðum slysaflokkum, en slys
tengd hestamennsku eru mun
fleiri. Þannig leituðu til sjúkra-
hússins á síðara tímabilinu að
jafnaði tæplega 80 manns á hverju
ári vegna hestaslysa, en um 66
vegna umferðarslysa.
Jafnsjálfsagt og bílbeltin
Viðbrögð við fyrrgreindu frum-
varpi hafa verið á ýmsan veg.
Margir hafa fagnað því. En fréttir
hafa einnig borist af görpum, sem
ætla sko ekki að láta skikka sig til
notkunar á þvílíku höfuðfati við
smalamennsku um fjöll og fimindi
og gantast með hugmyndir um lög-
regluþjóna á hælum leitarmanna.
Slíkur útúrsnúningur fyrirhitti þá
sjálfa, ef þeir yrðu fyrir slysi, sem
ekki fengist bætt vegna lagabrots.
Vonandi þarf enginn að vitkast
með þeim hætti, en því miður þarf
oft eitthvað slíkt til að opna augu
manna. Þannig varð alvarlegt slys
og örkuml ungs og efnilegs tamn-
ingamanns til þess að stórauka
hjálmanotkun á svæði norðlensks
hestafélags, og munu yfir 90% fé-
lagsmanna þar nú nota hjálma í
varnaðarskyni. Reyndin er sú, að
þegar menn hafa notað hjálm í
nokkurn tíma verður jafnsjálfsagt
að spenna hann á höfuðið eins og
að spenna hílbeltin, sem voru mik-
ið deiluefni fyrir nokkrum árum.
Algild notkun hlífðarhjálma er
éin besta vörnin gegn slysum í
tengslum við hestamennsku. Þvi
er þetta frumvarp flutt.
Kristín Halldórsdóttir
Kjallarinn
Kristín
Halldórsdóttir
þingkona Kvennalistans
„Margir atvinnumenn í hesta-
mennsku hafa sínar eigin reglur
um notkun hjálma á námskeiðum
og í skipulögðum hestaferðum.
Því miður er algengt, að þeir fari
ekki sjálfir eftir eigin reglum og
skapi með því hættulegt for-
dæmi.u
Röksemdir fyrir kröfu vélstjóra
Eftirfarandi eru nokkrar rök-
semdir fyrir kröfu vélstjóra um
hækkun á skiptaprósentu á skip-
um með 1501 kw aðalvél og stærri.
Sjö ára nám
Fyrir um það bil 28 árum hófst
nýsköpun í togaraútgerð á íslandi
með tilkomu skuttogaranna og þar
með nýrri tækni í vélbúnaði og
vinnslu.
Á stærstu skipunum, sem þá
voru í flotanum, voru 4 vélstjórar,
2 smyrjarar og 1 dagmaður í vél,
samtals 7 menn. Á nokkrum árum
fækkaði þessum mannskap niður í
3 án þess að nokkuð kæmi í stað-
inn til vélstjóranna sem eftir voru.
Ástæða þessarar fækkunar í vél
var að mörgu leyti til komin vegna
mikillar þróunar á vélbúnaði sem
þurfti minni yfirlegu við.
Siðan þetta var hafa orðið gífur-
lega örar og miklar breytingar á
vélbúnaði hvað tæknibúnað varð-
ar og ekki síður á öllum fisk-
vinnslubúnaði sem er að öllu leyti
í umsjá vélstjóra hvað viðhald
varðar, um borð í skipin eru
komnar ísvélar, eymarar til fersk-
vatnsframleyðslu úr sjó, frystivél-
ar (eða öllu heldur heil frystihús),
allt þetta með nýjustu tækni.
Einnig hafa á sama tíma verið
færð störf sem voru 4 höndum
stýrimanna yfir á hendur vél-
stjóra, þ.e. umsjá með viðhaldi á
öllum dekkbúnaði skipanna.
AUt þetta krefst mikiUar þekk-
ingar og síaukinnar menntunar
enda er nám
þessara manna
orðið um 7 ár
fyrir utan þann
siglingatíma sem
viðkomandi þarf
tU að öðlast full
réttindi.
Ef þessi skip
sigldu í dag und-
ir erlendum fána
þá væru hlutirn-
ir 1,8 hjá yfirvél-
stjóra, 1,5 hjá 1. vélstjóra og 1,3 hjá
2. vélstjóra. Vélstjórar á íslandi
eru í dag að fara fram á 1,75 hjá yf-
irvélstjóra, 1,5 hjá 1. vélstjóra og
1,25 hjá 2. vélstjóra.
Umræða til margra ára
Nú spyrja eflaust flestir, og ekki
síst þeir sem muna eftir því þegar
skipstjórar fengu einn heUan hlut
tU sín þegar astikkið kom og nóta-
bassinn fór frá borði. Hvemig
stendur á því að vél-
stjórar hafa ekki sótt
þennan aukna hlut tU
útgerðarinnar fyrir
löngu? Svarið við
þessu er að þessi um-
ræða er búin að vera
uppi hjá vélstjórum í
mörg ár en hefur
ekki komist inn í
kjarakröfur þeirra
fyrr því vélstjórafé-
lögin voru í Far-
manna og fiski-
mannasambandinu
annars vegar og í Sjó-
mannnasambandinu
hins vegar með öðr-
um sjómönnum, þar
voru aUar svona hug-
myndir vélstjóra
kæfðar í fæðingu af
samstarfsmönnum
þeirra þannig að þær komust
aldrei inn í kröfur til útgerðar-
manna.
Það er fyrst nú sem þessi síð-
búna krafa verður að veruleika
eftir að vélstjórafélögin eru orðin
óháð öðrum. Ég sé ekki aö vél-
stjórar eigi neitt inni hjá öðrum
sjómönnum.
Spurning um réttlæti
Eitt um þá staðhæfingu sumra,
sem segja að með þessari kröfu
séu vélstjórar að ganga á hlut ann-
arra í áhöfn, er vart svara vert en
hlutaskipti eru þannig að útgerð
fær 20-30% af afla-
verði áður en til
skipta kemur (olíu-
verðsviðmiðun, fer
eftir heimsmarkaðs-
verði á olíu á hverj-
um tíma) til að borga
olíu og annan útgerð-
arkostnað. Það sem
eftir er fer til skipta
eða 70-80%, af því á
útgerð 70% en áhöfn
um 30% (fer eftir
veiðigrein og fjölda í
áhöfn). Þetta skiptist
síðan jafnt niður á
áhöfnina, þ.e. 1 hlut-
ur á mann, síðan
greiðir útgerð alla
aukahluti en ekki
aðrir í áhöfn eins og
Kristján Ragnarsson
er búinn að vera að
reyna að koma inn hjá þjóðinni.
í allri kjarabaráttu er verið að
skipta einhverri köku milli laun-
þega og atvinnurekenda. Spurn-
ingin er bara hversu réttlátlega
henni er skipt en hingað til hafa
launþegar ekki þurft að borga
launahækkanir hvor annars.
Skipting aflaverðmætis milli út-
gerðar og sjómanna er þessi:
20-30% óskipt til útgerðar
70-80% til skipta
30% til áhafnar
70% til útgerðar
sem síðan borgar aukahluti.
Jón Rúnar Árnason
„Það er fyrst nú sem þessi síð-
búna krafa verður að veruleika
eftirað vélstjórafélögin eru orðin
óháð öðrum. Ég sé ekki að vél-
stjórar eigi neitt inni hjá öðrum
sjómönnum.“
Kjallarinn
Jón Rúnar
Árnason
form. Vélstjórafélags
Suöurnesja
1 IVIeð of á móti jf
Eiga sveitarfélög að borga fyrir barneignir?
Agnar Gunnarsson,
hrcppsnefndarma&-
ur Akrahrepps.
Börnin eru
framtíðin
„Ég held að sveitarfélög eigi að
hlúa vel að fólki sem vill ala börn.
Ef ekki fæðast börn í sveitarfélög
verða þau ekki
til. Þó að gott sé
að eyða pening-
um 1 stein-
steypu og mal-
bik þá er ekk-
ert gagn í slíku
ef ekkert fólk
er tfl að nota
þetta. Börnin
hljóta að vera
grundvöllurinn
að framtíðinni.
Ég held að sveitarfélögin séu al-
mennt ekki nægilega meðvituð
um að sinna börnum. Það hlýtur
að vera matsatriði hjá hverju
sveitarfélagi hvort það vill styrkja
barneignir sem slíkar. Stuðningur
Akrahrepps við bamafólk er ekki
þannig hugsaður að hann sé til að
kaupa börn - heldur glaðningur
til þeirra sem eru að eiga sitt
fyrsta barn og reyndar einnig
hinna sem eru komnir lengra á
veg í barneignum. Ég held að það
sem fjölskyldur skorti í dag sé að
sinna börnum eftir að þau fæðast
og fram að þeim tíma sem kostur
verður á að setja þau á barna-
heimili eða í skóla. Það vantar að
brúa þetta bil - fyrstu tvö til þrjú
uppvaxtarár barnanna. Ég held að
við fórum bráðum að sigla inn í
tímabil þar sem það sama mun
gerast og annars staðar á Vestur-
löndum, til dæmis í Þýskalandi.
Þar er fólki hætt að fjölga burtséð
frá innflytjendum. Það er eðlilegt
að þjóðin fjölgi sér sjálf. Ef maður
er með bústofn er eðlilegt að
hjörðin haldi sér við sjálf og mað-
ur þurfi ekki að kaupa lífféð ann-
ars staðar frá.“
Gengur of
langt
„Ég myndi nú ekki segja að
þetta sé rétt leið. Þetta gengur ein-
um of langt. Ég held að styrkir
sem þessir skipti hvort eð er engu
um það hvort
barneignir
verða fleiri eða
færri. Fólk
myndi ekki
horfa í þennan
aur. Þar gildir
einu hvort um
væri að ræða
stór eða lítil
sveitarfélög.
Hitt er svo ann-
að mál að hug-
myndin er ágæt og í raun ekkert
vitlausari en hvað annað. En það
er orðið svo mikiö um aUa þessa
styrki og okkar félagslega kerfi
orðið svo viðamikið aö viö verð-
um að fara að stoppa við. Við
verðum að einfalda kerfið - til
dæmis með sameiningu ýmissa
stofnana og embætta. Þannig
mætti sameina Tryggingastofnun
rikisins og heilbrigðis- og trygg-
ingaráðuneytið og einnig þarf að
sameina allt í sambandi við lífeyr-
isgreiðslur, atvinnuleysisbætur
og annað. Helst ætti að hafa bara
einn lífeyrissjóð." -Ótt
Jónas Ólafsson,
bæjarstjóri á ísa-
firði.
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is