Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1998, Blaðsíða 2

2
ÞRIÐJUDAGUR 18. ÁGÚST 1998
Fréttir
Stuttar fréttir dv
Frábær árangur hjá vísindamönnum íslenskrar erfðagreiningar
MS-genið
innan seilingar
Þróun ly^a tekur þó meira en áratug
„Við höfum fundið þrjú ný gen á
litningasvæði sem vitað er að teng-
ist erfðum MS og í einu þeirra eru
breytingar sem núverandi niður-
stöður benda til að geti haft mikil
áhrif á tilurð sjúkdómsins. Ef þetta
reynist vera rétt, þá er hér um að
ræða stærsta áfanga í rannsókn á
MS síðustu áratugi."
Þetta sagði dr. Jeffrey Gulcher,
yfirmaður rannsóknarsviðs ís-
lenskrar erfðagreiningar, í samtali
við DV í gær. Hann ásamt Aðal-
björgu Jónasdóttur og Ragnheiði
Fossdal hefur stjórnað verkefninu,
þar sem 12-15 vísindamenn hafa
helgað sig rannsóknunum undan-
farin misseri.
Jeff segir að það sé fyrst og fremst
erfðafræðileg einangrun íslensku
þjóðarinnar og ítarlegar ættfærslur
sem valdi því hversu hratt gekk að
finna líklegt sjúkdómsgen.
Skref aö lækningu
„Það eru um 100 þúsund gen í
erfðamengi mannsins. Við einbeitt-
um okkur fyrst að litningabút sem
inniheldur um 100 gen og er með
sterk erfðatengsl við MS á íslandi. í
framhaldi finkembdum við bútinn
þannig að röð 4-5 gena stóð eftir.
Við raðgreiningu fundum við þrjú
áður óþekkt gen. f einu þeirra eru
þessar breytingar," sagði Jeff.
Fundur gensins yrði stórt skref að
lækningu á sjúkdómnum. „Það er
sennilegt að genið, líklega í tengsl-
um við önnur gen sem ætti nú að
verða auðveldara að staðsetja, ráði
framleiðslu próteins sem með ein-
hverjum hætti veldur sjúkdómnum.
Þegar stökkbreytta genið er fúndið
verður væntaniega kleift að ákvarða
þetta prótein og í framhaldi þróa ein-
hvers konar lyf sem annaðhvort
bæla hina skaðlegu virkni þess eða
vega hana upp með einhverju móti.
Það tekur hins vegar áratugi," sagði
Jeff.
MS greint fyrr
Hann sagði að þegar búið væri að
staðfesta þátt gensins í MS yrði hægt
að þróa aðferðir til að greina MS
miklu fyrr en áður. „í Boston feng-
um við Kári Stefánsson oft til okkar
MS-einstaklinga sem reyndust við
nánari athugun hafa sýnt einkenni
sjúkdómsins 5-10 árum áður en
hann var greindur. Oft eru það dýr-
ar rannsóknir sem þarf til greining-
ar. Þessi uppgötvun gæti leitt til þess
að hægt yrði að finna MS á byrjunar-
stigi. Það er of snemmt að segja
hvort það auki líkur á lækningu, en
það er þó yfirleitt raunin að betra er
að lækna sjúkdóma eða halda í skefj-
um eftir því sem þeir finnast fyrr.“
Jeff sagði að unnið væri að saman-
burði eifðaefnisins I mun stærri
hópi einstaklinga, heima og erlendis,
til að ganga úr skugga um að breyt-
Hreinsar
eftir sig
Jafnvirði ellefu miiijarða ís-
lenskra króna, verður á næstu árum
varið í að hreinsa landssvæði í
Kanada, sem bandaríski herinn
hafði áöur til afnota. Fulltrúar í öld-
ungadeildinni vilja tryggja að sam-
komulagið skapi ekki fordæmi fyrir
aðrar þjóðir sem hýst hafa banda-
rísk herlið. Herinn hefur neitað að
hreinsa eftir sig á Heiðarfjalli.
Hópur vísindamanna íslenskrar
erfðagreiningar hefur helgað sig
rannsóknum á erfðum í tengslum við
MS-sjúkdóminn. Á minni myndinni eru
Kári Stefánsson og Jeffrey Gulcher,
yfirmaður rannsóknarsviðs IE.
DV-myndir Teitur
ingarnar einskorðist við þá sem hafa
MS. „Ef svo reynist vera er ljóst að
við höfum líklega fundið það gen
sem mestu ræður um erfðir á sjúk-
dómnum."
að forsendurnar fyrir
þessum góða árangri væru aðallega
tvær. íslenska þjóðin væri fámenn
og hefði verið einangruð um aldir:
„Sjúkdómar sem erfast eru því hér á
landi langoftast komnir frá sameig-
inlegum forföður. Það má því líta á
íslendinga sem eina stóra fjölskyldu
frá sjónarhóli erföavísindanna. Til
dæmis eru 75% þeirra 250 MS-ein-
staklinga sem upphaflega voru rann-
sakaðir skyldir. Eftir því sem mein-
genið hefur erfst gegnum fleiri ætt-
liði aukast líkurnar á að genið fmn-
ist. í raun má líta á ættliðina eins og
stækkunargler, sem magna upp ná-
kvæmni erföagreininganna. Þetta
gerir ísland kjörið til erfðafræði-
rannsókna.
Önnur ástæða að baki hinum góða
árangri eru nákvæmar ættfærslur og
þáttur íslenskra sérfræðinga í grein-
ingu sjúkdóma. En Dr. John Bene-
dikz hefur séð um alla okkar MS-ein-
staklinga. Jeff kvað ættfærslur hér-
lendis gera vísindamönnunum kleift
að ákvarða hvaða menn væru skyld-
ir. „Það kemur fyrir að þegar læknir
hefur spurt MS-einstakling hvort
fleiri séu í ættinni með sjúkdóminn
er svarið neikvætt. í kóðuðum ættar-
grunni finnum við mikinn skyld-
leika milli sjúklinga sem oft vita þó
ekki af honum.“
Niðurstöður MS-rannsóknarhóps-
ins hjá íslenskri erfðagreiningu
verða birtar í alþjóðlegum vísinda-
ritum innan tíðar. -ös
Um þrír tugir umsækjenda voru um ráösmannsstööuna í Viöey. Ragnar og Sigríöur Oddný hlakka til aö takast á viö
ný verkefni á næstu árum í Viöey. Pau hjón munu aö sjálfsögöu búa meö hundunum sínum úti í Viðey. Á myndinni
heldur Sigríöur Oddný um tíkina, Andreu Gylfadóttur, en Ragnar um hundinn, Helga Björnsson. DV-mynd Pjetur
Nýir ráösmenn í Viðey:
Stórkostleg náttúruparadís
Hjónin Ragnar Sigurjónsson og
Sigríður Oddný Stefánsdóttir hafa
verið ráðin ráðsmenn í Viðey úr
hópi um þriggja tuga umsækj-
enda. Þau verða því arftakar
hjóna sem hafa gegnt starfinu síð-
astliðin tíu ár.
„Við erum yfir okkur ánægð
með þessa stöðuveitingu. Viðey er
stórkostleg náttúruparadís þar
sem við erum nú að taka við sem
ráðsmannshjón þann 1. október.
Eyjan á sér griðarmikla sögu. Á
þessari stundu hugsum við fyrst
og fremst um að koma okkur inn
í starfið. Síðan munum við huga
að nýjum verkefnum í samráði
við Þóri Stephensen staðarhald-
ara,“ sagði Ragnar í samtali við
DV.
Ragnar er fæddur og uppalinn í
Vestmannaeyjum og því vanur
eyjalífi. Hann hefur löngum getið
sér gott orð fyrir létta lund og fé-
lagsmál. Ragnar hefur t.a.m. verið
„hvatningarstjóri" íslandsmeist-
ara ÍBV í knattspyrnu. Hann starf-
aði um margra ára bil hjá DV.
Hann hefur á síðustu misserum
rekið verslun við Vesturgötu en
Sigríður Oddný hefur verið for-
stöðumaður fyrir sambýli í
Fannafold í Grafarvogi.
„Viðey býður upp á marga
möguleika við bæjardyr Reykja-
víkur,“ sagði Ragnar. „Þeir sem
þangað koma í fyrsta skipti fyllast
ávallt undrun og aðdáun yfir því
sem þama ber fyrir augu.“ -Ótt
17 látnir í umferðinni
Alls hafa 17
manns farist í
umferðarslysum
á þessu ári. Þar
af voru sextán í
bílum en einn
gangandi vegfar-
andi. Níu af þeim
sextán sem létust
í bílum voru ekki í bílbeltum og
voru flestir þeirra ungir menn. For-
maður ökukennarafélags íslands,
Guðbrandur Bogason, sagði í sam-
tali viö RÚV að athugandi væri að
hækka bíiprófsaldurinn og taka
samfélagslegan þroska inn í öku-
prófið.
Margir á ferð
Fjölmennt var í miðbæ Reykja-
víkur aðfaramótt sunnudags, allt að
4.000 manns, tvöfalt fleiri en á laug-
ardagsnóttina. Lögregla þurfti þó
svo til ekkert að skipta sér af fólki.
RÚV sagði frá
Giaðnar í Smugunni
Fimmtán íslensk skip eru nú að
veiðum í Smugunni. Veiði var lítil í
síðustu viku en glæddist nokkuð um
helgina. RÚV sagði frá.
Metviöskipti
Um kl. 14.40 í gær voru viðskipti
ársins á Verðbréfaþingi íslands þeg-
ar orðin meiri en á öllu árinu 1997
sem þó var metár á VÞÍ. Viðskipti
ársins nema nú rúmum 189 miiljörð-
um króna sem er tæpum 400 mifljón-
um króna meira en allt árið í fyrra.
Viðskiptavefur Vísis sagði frá.
Meint fölsun
Ólafúr Kvar-
an, forstöðumað-
ur Listasafns ís-
lands, hefur ósk-
að eftir rann
sókn á þvi hvort
málverk í eigu
sa&sins sem
sagt er eftir
Svavar Guðnason sé hugsanlega
falsað. Máiverkiö var keypt hjá Bru-
un & Rasmussen uppboðsfyrirtæk-
inu í Kaupmannahöfn. Morgunblað-
ið sagði ffá.
Flestir í lagi
Ölvunarpróf var tekið á um 600
ökumönnum í Reykjavík í fyrra-
kvöld. Aðeins ehin þeirra reyndist
ölvaður og einn til viðbótar próflaus.
RÚV sagði frá.
Sauöfjárbændur
Afkoma sauðfjárbænda hefur
batnað eftir að siðasti búvörusamn-
ingur gekk í gildi fyrir þremur ár-
um. Framtíðarhorfur greinarinnar
virðast nokkuð góðar sem og horfúr
í útflutningi. Um næstu mánaðamót
verður verðlagning á kindakjöti gef-
in frjáls og búa sauðfjárbændur sig
undir harða samkeppni við annað
Kjöt á markaðnum. RÚV sagöi firá
200 tonn af lambakjöti
Sjónvarpið sagði aö enskir kjöt-
dreifendur heföu gert íslenskum
bændum tiiboð um kaup á um 200
tonnum af liffænt ræktuðu lamba-
kjöti og greiða 20% hærra verð en
fengist hefur fyrir kjötið til þessa.
Aðeins eru framleidd 5-7 tonn af líf-
rækt ræktuöu lambakjöti á þessu
ári.
Óþarft að fækka
Formaður fé-
lags hrossa-
bænda, Bergur
Pálsson, segir
óþarft að ræða
um fækkun
hrossa hér á
landi enda geti
svo vel farið að
markaðir fyrir hrossakjöt taki við
sér aö nýju, ekki síst í Evrópu. Hann
óskar aðstoðar landbúnaðarráð-
herra við að þrýsta á Evrópusam-
bandið með að leyfa fleiri en einu
sláturhúsi að slátra hrossum fyrir
Evrópumarkað.
Meira að gera
Leigubílstjórar merkja hafa meira
að gera á kvöldin og um helgar en á
sama tíma í fýrra. Þeir telja að fólk
skemmti sér meira nú en það gerði.
RÚV sagði frá.
-JHÞ / -SÁ