Dagblaðið Vísir - DV - 18.08.1998, Side 17

ÞRIÐJUDAGUR 18. ÁGÚST 1998
*
17
Spilafíkn:
Það hafa allir einhvem tímann freistað gæfunnar
og keypt einn miða í lottói eða stungið tíkalli t
^ “n .
Að spila rassinn
úr buxunum
spilakassa. Það virðist ósköp saklaust og skemmti-
legt tómstundagaman en fyrir suma snýst þessi
leikur upp í hreinustu martröð. Fólk missir tökin
á þessum „saklausa" leik og spilar jafnvel frá sér
fjölskyldu sína og eignir.
DV hitti Þórarin Tyrfingsson, yfirlækni hjá SÁÁ.
Við erum að greina um 200
manns á ári með spilafikn,"
segir Þórarinn Tyrfingsson,
yfirlæknir hjá SÁÁ. „Spilafíkn er
langvinnur og alvarlegur sjúk-
dómur og með auknu frjálsræði í
fjárhættuspilum verður sjúkdóm-
urinn sífellt algengari hér á Vest-
urlöndum. Það eru gríðarlegir
hagsmunir sem liggja í alls konar
spilamennsku: happdrættum,
koma í áfengis- og/eða vímuefna-
meðferð. En þá er eftir að ná til
allra hinna sem einnig eru haldn-
ir þessari fikn. Það gerum við með
því að fræða almenning um
spilafikn og halda umræðunni
gangandi í þjóðfélaginu."
Meðferð við spilafíkn
Meðferð við spilafíkn er tiltölu-
lega ný af nálinni og það var ekki
Allt byrjar þetta sem ósköp saklaus og skemmtilegur leikur en hjá sumum endar leikurinn sem hreinasta martröð.
Aður fyrr voru það nær einungis karlmenn sem mættu meö seölana í spila-
vítin og einokuöu þetta vandamál. Síöan spilakassarnir komu til sögunnar
hefur spilasjúkum konum fjölgaö mikiö í heiminum.
lottói, spilakössum og fleiru og eru fyrr en 1992 sem SÁÁ gerði fyrst
auðvitað fjölmargir sem spila ein- tilraun til að mæta sérstaklega
ungis i þessu af og til. Aftur á móti þörfum spilafíkla. „Við buðum
er staðreynd að vandamálið fer upp á viðtöl fyrir spilasjúka og
vaxandi og er því nauðsynlegt að reyndum að koma af stað hópmeð-
þjóðfélagið gripi inn í og leggi auk- ferð en það gekk erfiðlega vegna
ið fé í meðferðir
fyrir spilasjúka.“
Oft líður lang-
ur tími áður en
áfengis- og vímu-
efnasjúklingar
viðurkenna að
þeir eigi við
vandamál að
striða og leiti sér
þeirrar aðstoðar
sem þeir þarfn-
ast. Þórarinn seg-
ir að einhverra
hluta vegna virð-
ist vera enn erfið-
ara fyrir
spilafíkla að við-
urkenna fyrir
sjálfu sér og öðr-
um að þeir séu
haldnir spilaflkn.
„Margir sem
koma til okkar í Pórarinn
áfengis- og vímu- sÁÁ.
efnameðferð og
einnig eru spilasjúklingar neita að
tala um og viðurkenna að svo sé.
Fyrir skömmu var þróað próf sem
auðveldar okkar að greina og
vinna með spilafíknina og leggjum
við prófið fyrir þá sem til okkar
lítillar aðsókn-
ar. í febrúar
1996 fengum
við í heimsókn,
Howard O.
Cornbleth, frá
Las Vegas, en
hann er einn af
brautryðjend-
unum í með-
ferð við
spilafíkn.
Hann hjálpaði
okkur til að
koma hér af
stað almenni-
legri meðferð
og er nú starf-
ræktur viku-
legur stuðn-
ingshópur fyr-
ir spilafikla á
göngudeild
SÁÁ. Við bjóð-
um upp á
einkaviðtöl,
hópmeðferðir og meðferðir með
aðstandendum spilasjúkra en það
er ekki nema í undantekningartil-
fellum sem þarf að leggja fólk inn
vegna spilafiknar.
Með því að fara í meðferð við
Tyrfingsson, yfirlæknir
spilafíkn er hægt að
stoppa feril sjúkdóms-
ins án þess að til þurfi
að koma einhver djúp
sálfræðileg meðferð. Þá
á ég við að þó að sjúklingurinn
hafi t.d. orðið fyrir áfalli í æsku þá
er hægt að leysa spilafíknina án
þess að fara að grúska í gömlum
vandamálum. Þegar spilasjúkling-
ur hefur viðurkennt að hann sé
haldinn þessum sjúkdómi gengur
lækningin oft á tíðum vel en það
er með þetta eins og áfengis- og
vímuefnavandamálið að því fyrr
sem sjúklingurinn leitar aðstoðar
þeim mun betri eru batahorfurn-
ar.“
Stór áhættuhópur
í sjónvarpinu sjáum við finu
karlana með „feitu“ veskin
sín í spilavítum Las Vegas ^
og út í sjoppu sjáum við ^
„ömmu gömlu" eða
unglinginn raða síð-
ustu tíköllunum í
spilakassann. Er
þetta fólkið sem
verður spilafiklar
eöa erum við öll í þess-
um áhættuhópi?
„Það er oft talað um að allir
spilafíklar hafi sams konar per-
sónuleika. Spilakarakterinn er
þessi eitursnjalli maður sem er
fljótur að hugsa, klár í öllum leikj-
um og mikill framkvæmdamaður.
Því er ekki að neita að við fáum
marga svona karaktera inn til
okkar en auðvitað geta allir orðið
spilaflklar og oft fylgir þetta
einnig áfengis- og vímuefnavanda.
Lengi vel einokuðu karlmenn nán-
Þaö geta allir oröiö spilaffklar.
ast þetta vandamál en meö til-
komu spilakassanna fer spilasjúk-
um konum nú sífellt fjölgandi. í
könnunum sem hafa verið gerðar
I Bandaríkjunum er áberandi
hversu margir unglingar eiga við
spilafíkn að etja og einnig virðist
vera töluvert um þetta hjá gömlu
fólki.
Það er auðvitað skilgreiningar-
atriði hvenær við segjum að fólk
sé orðið spilafiklar en bandarískir
geðlæknar
hafa sett fram ýmis einkenni
sem hafa má til viðmiðunar. Það
er fyrst og fremst stjómleysið sem
kemur fram í því að menn geta
ekki hætt að spila og leggja sífellt
hærri og hærri fjárhæöir undir.
Annað er sá hugsunarháttur að
menn verða að spila til að vinna
upp síðasta tap og einnig er það
hættumerki þegar menn eru farn-
ir að nota peninga til að spila jafn-
vel þó að það þýði að eitthvað ann-
að verði að sitja á hakanum. Loka-
stigið er þegar menn eru farnir að
ljúga og brjóta lög til að eiga fyrir
spilapeningum. Við höfúm stund-
um fengið til okkar mjög sorgleg
dæmi þar sem fólk er algjörlega
búið að spila rassinn úr buxunum
og hefur eytt sem samsvarar
tveimm- til þremur árslaunum í
spilamennsku. Það fær lán, jafnvel
hjá ættingjum, til að greiða nið-
ur skuldir en þeir peningar
enda líka í spilakössun-
um eða „breytast“ í
happdrættismiða.
Fólk er oft búið
að koma sér út
úr húsi á
vinnumark-
aðnum og það
getur verið ansi
fitt að byrja upp á
nýtt.
Allt byrjar þetta með
þessum ósköp sakleysislega
og skemmtilega leik. Menn
dreymir um stóra vinninginn
sem aldrei kemur og jafnvel þó
hann komi skapar hann oft á tíð-
mn einungis meiri vandamál en
hann leysir."
-me