Dagblaðið Vísir - DV - 20.01.1999, Blaðsíða 10

10
enmng
MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 1999
Sjókindafans
Ástarsena í Salnum
Tónlistarhópurinn Camerarctica - lék hvort tveggja jafn vel, martraðar-
kennda músík og kurrandi ástarbríma.
Tvö tónverk voru frumilutt
á tónleikum í Salnum á Myrk-
um músíkdögum síðastliðið
sunnudagskvöld. Þetta voru
Englabörnin eftir John
Speight og Utan hringsins eft-
ir Oliver Kentish. Báðar tón-
smíðarnar eiga það sammerkt
að vera ortar við ljóð, í hinni
fyrri er textinn sunginn en
þeirri síðari er ljóðið lesið
upp á undan og það síðan
túlkað með hljóðfæraleik.
Hvort tveggja eru snotur
verk þótt þau séu býsna ólík
og er Utan hringsins á marg-
an hátt lýrískara, þó að þar sé
hvergi sungið. Englabömin er
á hinn bóginn óaðgengilegt
verk á köflum og laglínurnar
ekki beint af þeirri gerðinni
sem maður á eftir að raula
fyrir munni sér á Laugavegin-
um. Þar úir allt og grúir af
torveldum tónbilum, og í þokkabót er hljóð-
færaleikurinn ómstríður og óumhverfis-
vænn. í fullkominni mótsögn við þessa lýs-
ingu er þó miöljóðið, þjóðkvæðið Sofi, sofi,
sonur minn, sem byggist meira og minna
upp á einföldu lagferli með barnslegum
undirleik frá slagverkinu; það er ansi fal-
legt. Verkið var flutt af Sverri Guðjónssyni
og nokkrum meðlimum Camerarctica.
Sverrir stóð sig prýðilega og sömu sögu er
að segja um hljóðfæraleikarana.
Utan hringsins eftir Oliver Kentish er
hugleiðing um samnefnt ljóð Steins Stein-
arrs. Þetta er ástarljóð og kom það berlega
fram í tónlistinni sem samin er fyrir flautu,
klarinett og strengjakvartett. Á viðkvæmu
Tónlist
Jónas Sen
augnabliki í miðkaflanum sneru strengja-
leikararnir baki í turtildúfumar, klar-
ínettuleikarann Ármann Helgason og
flautuleikarann Hallfríði Ólafsdóttur, enda
ekki annað við hæfi því kurrað var í gegn-
um hljóðpípurnar af sjóðheitum ástar-
bríma. Utan hringsins er einkar snyrtilega
samið verk, strengjaleikurinn flnlega ofinn
utan um annarsheimslegar laglínur og er
ekki annað hægt en að óska
Oliver Kentish til hamingju
með frumflutninginn.
Annað áhugavert á þess-
um tónleikum var Quin-
tetto op. 50 eftir Jón Leifs.
Kvintettinn er auðvitað
þunglyndislegur eins og allt
annað eftir Jón, en sannfær-
andi og vel saminn. Þess má
geta að ef Jón virkilega ætl-
aði sér að vera drungalegur
þá komst enginn annar með
tæmar þar sem hann hafði
hælana. Annar kaiflinn ber
yfirskriftina Funébre, og
það er svona tónlist sem
gæti komið viðkvæmu fólki
í sjálfsmorðshugleiðingar.
Allt saman var vel leikið af
Camerarctica. Auðvitað var
þetta ekki skemmtileg tón-
list - en áhrifamikil.
Eftir hlé voru flutt Sept-
ett frá 1953 eftir Stravinsky og Sonate fúr
sechs Spieler eftir Henze. Bæði voru myrk
og erfið áheyrnar, sérstaklega var sónata
Henzes tónlist af þeirri gerðinni sem mað-
ur fær martröð af. Vel hefði mátt sleppa
öðru hvoru verkinu; það eru takmörk fyrir
því hvað hægt er að bjóða manni af óyndis-
legum tónbilum, taugaveiklaðri hrynjandi
og hreint og beint ljótum laglinum.
Myrkir músíkdagar. Camerarctica í Saln-
um, Kópavogi sunnudag 17. janúar. Á efn-
isskrá, Jón Leifs: Quintetto op. 50, Oliver
Kentish: Utan hringsins, John Speight:
Englabörnin, Stravinsky: Septett, Henze:
Sonate fur sechs Spieler.
Megn fjöruangan mætir
leikhúsgestum á sýningunni
Hafrúnu í Möguleikhúsinu
enda er sviðsmyndin meira
og minna lifræn - þang
hangir á spýtum og gólflð er
furðunáttúrleg fjara. Þetta á
vel við því þjóðsögumar
sem sýningin byggist á fjalla
um sjókindur og eru góð
dæmi um hugmyndaflug
þjóðar sem lifði hálfa til-
veru sína í myrkri og sá það
stundum líkamnast i skelf-
ingu sinni. Sögurnar eru
teknar hver úr sínu þjóð-
sagnasafninu en Vala Þórs-
dóttir tengir þær saman til
hægðarauka fyrir unga
áhorfendur þannig að ein
söguhetja, Þorflnnur, geng-
ur gegnum þær allar, er
aukapersóna í fyrstu sög-
unni, hetja í miðsögunni og
drepinn í þeirri síðustu.
Leiklist
Silja Aðalsteinsdóttir
Aðalástæðan fyrir vin-
sældum einleikja nú á tím-
um er sjálfsagt fjárhagsleg,
en líka getur léikari litið á
það sem ómetanlegt tæki-
færi að fá að ráða sviðinu
einn og skapa í einni sýn-
ingu margar persónur. Það
gildir áreiðanlega um Völu
sem hefur lært hjá sjálfum
Dario Fo og er hæflleikarík-
ur látbragðsleikari. Með ör-
litlum hreyflngum - strokið
ímyndað yfirskegg, gripið i
klof - , svipbrigðum eða
talshætti var ný manneskja
lifandi komin. Kannski er
þetta eina leiðin til að sviðsetja furðusögur
á borð við þessar. Fleiri leikarar myndu
bara auka á fáránleika þeirra og gera hann
jafnvel hlægilegan.
Fyrsta sagan - af selkonunni sem átti sjö
börn í sjó og eignaðist sjö börn á landi -
Vala Þórsdóttir les sig hér á kaðli niður eftir skessunni sem orðin
í fjörunni. í baksýn er Kristján Eldjárn. DV-mynd
var áhrifamest að mínu mati. Stóru, skæru
augun hennar Völu urðu svo óendanlega
hrygg þegar selkonan hennar horfir á eftir
félögum sínum synda burt en kemst ekki
með af því hún hefur glatað haminum sín-
um. Svo tekur hún gleði sína aftur smám
saman eftir því sem böm-
unum fjölgar - og „fæð-
ingarnar" voru eitt
skemmtilegasta atriði
sýningarinnar. Það er
þegar hún er að eltast við
lítinn óþekktaranga sem
hún finnur haminn óvænt
og hlýtur að nota hann til að
komast yfir í „hina tilver-
una“ aftur. Römm er sú
taug... Leikur Völu var
sterkur, stundum svo að
skar í hjartað. Þó að mörg
atriði í seinni sögunum
væru mögnuð, til dæmis
mannát hafskessunnar í
miðsögunni, jafnaðist ekkert
á við þá fyrstu.
Tónlistin var lika einna
frumlegust þar. Kristján Eld-
járn hafði gert sérstök stef
sem hjálpuðu Völu og áhorf-
endum að greina á milli
ólíkra persóna; til dæmis gaf
stef Hallvarðs bónda vel til
kynna hvers konar maður
hann er. Áhrifshljóð voru
sniðug, til dæmis þótti félaga
mínrnn 8 ára afar gaman
þegar Kristján framleiddi
svo mörg „hamarshögg" á
rafmagnsgítarinn sinn að
Vala hafði ekki við að þykj-
ast berja naglann. Þarna
eins og í sýningunni allri er
verið öðrum þræði að sýna
bömum hvemig maður ger-
ir í látbragðsleikhúsi.
Leður- og þanggalli Krist-
jáns var töff og grár búning-
ur Völu smekklegur og þægi-
legur. Fallegastur var þó
hamur selkonunnar.
Möguleikhúsið við Hlemm
sýnir:
Hafrún.
Leikverk eftir Pétur Eggerz,
Völu Þórsdóttur, Katrínu Þorvaldsdóttur
og Kristján Eldjárn.
Tónlist: Kristján Eldjárn.
Leikmynd og búningar: Katrín Þorvalds-
dóttir.
Lýsing: Ólafur Pétur Georgsson.
Leikstjórn: Pétur Eggerz.
er að steini
Hilmar Þór
Flaututónleikar
Næstir á Myrkum músíkdögum em flaututón-
leikar í Salnum í Kópavogi í kvöld kl. 20.30. Þar
verða leikin fjögur verk eftir Atla
Heimi Sveinsson: Handanheimar f
Grand Dou Concertante I fyrir tvær
flautur, Lete fyrir bassaflautú,
Xanties fyrir flautu og píanó og
Flautumínútur, frumflutt útgáfa fyr-
ir fjóra flautuleikara.
Flytjendur á tónleikunum em
Guðrún Birgisdóttir, Martial Nar-
yj deau, Kolbeinn Bjamason og Áshild-
ur Haraldsdóttir, öll flautuleikarar
og þeir ekki af verri endanum, og
tónskáldið sjálft, Atli Heimir.
Djass í Kaffileikhúsinu
Annað kvöld verða tónleikar í Kaffileikhúsinu
í Hlaðvarpanum sem djassgeggjarar ættu ekki að
missa af. Þar leiða saman hesta sína Hilmar Odds-
son gítarleikari, Eyþór Gunnarsson píanóleikari,
Óskar Guðjónsson saxófónleikari, Bryndís Halla
Gylfadóttir sellóleikari og Matthías Hemstock
trommuieikari.
Þessi hópur hefur nýlokið hljóðritun á geisla-
diski sem ber heitið Krefill og er hinn fjórði í
djassdiskaröð Smekkleysu. Sérstaklega er gaman
að sjá í honum Brydísi Höllu Gylfadóttur sem
lengi hefur verið einn fremsti sellóleikari lands-
ins en kveður sér nú hljóðs í fyrsta sinn með
djass- og spunaleikurum.
Eins og þetta landslið sé ekki nóg þá berst því
liðsauki frá New York þar sem er altsaxófónleik-
arinn Andrew D’Angelo sem hingað er kominn til
að hljóðrita geisladisk. Þar mun íslenski hópur-
inn einnig leika með honum.
Tónleikarnir hefjast kl. 21. Miðapantanir era
allan sólarhringinn i síma 551 9055.
Siðfræði umhverfis og náttúru
Háskólaútgáfan hefur gefið út bókina Umhverf-
ing. Um siðfræði umhverfis og náttúru eftir Pál
Skúlason heimspekiprófessor og háskólarektor.
Meðal viðfangsefna hans er spurningin hvort
maðurinn sé í þann mund að skapa sér
umhverfi sem smám saman muni
spilla öllum lífsskilyrðum á jörðinni
eða hvort hann læri að laga um-
hverfi sitt eftir lögmálum sem nátt-
úran sjálf setji öllu lífi. Hver er
munurinn á umhverfi og náttúru, i
umhverfisvernd og náttúmvernd? J
Hverjir eru andstæðingar um- M
hverfis- og náttúruverndar- ^
manna?
Bók Páls er fyrsta tilraun sem gerð hefur"^®
verið hérlendis til að greina helstu viðhorf og rök
í umræðum um vemdun umhverfis og náttúm.
Hann hefur áður sent frá sér greinasöfn um mál-
efni sem brenna á almenningi og hafa þau mörg
hver orðið vinsæl og víðlesin.
Geðlækningar og bókmenntir
í bókinni Útisetur. Samband geðlækninga, bók-
mennta og siðmenningar er íslensk þýðing á rit-
deilu frönsku heimspekinganna Michels Foucault
og Jacques Derrida um gildi sturlunar í menn-
ingu Vesturlanda. í þeirri deilu er tekist á um for-
sendur vestrænnar skynsemi, tengsl listar og
brjálsemi, stöðu geðlækninga og ystu mörk tungu-
málsins. Birtir eru þrír kaflar úr þekktustu bók
Foucaults, Sturlun og óskynsemi. Saga
sturlunar á skynsemisöld, frá 1961,
óvægin gagnrýni Derrida á hana og
svargrein Foucaults sem hann skrif-
aði furðu seint. Einnig eru greinar
eftir Soshana Felman og René
Descartes.
Höfundar gremanna em allir
heimskunnir fræðimenn og er
ótvíræður fengur að því að fá
verk þeirra á íslensku. Þýðendur era Ólöf
Pétursdóttir, Garðar Baldvinsson og Þorsteinn
Gylfason en ritstjóri bókarinnar er Matthías Við-
ar Sæmundsson dósent. Hann skrifar formála að
bókinni og einnig ítarlegan eftirmála, „Blendin
köllun postulans“, þar sem hann fjallar um heim-
spekilegar tilraunir Foucaults í ljósi deilunnar
við Derrida.
Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands og Há-
skólaútgáfan gefa út.
Tölvur og myndlist
25. janúar hefst námskeið ætlað fólki sem
starfar að sjónlistum og langar að kynnast tölvu-
vinnu. Skýrður er munur á „Bitmap" og „Vektor“
hugbúnaði, myndhugbúnaður kynntur og unnið
með hann. Kennari er Leifur Þorsteinsson ljós-
myndari og umsjónarmaðiu- tölvuvers Myndlista-
og handíðaskóla íslands sem heldur námskeiðið.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir