Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.1999, Blaðsíða 26

40 Fenmingargjafahandbók DV
MIÐVIKUDAGUR 17. MARS 1999
Fræðsluefni eftir
siðbreytingu
MartBÍnn Lúter hafn-
aði í fyrstu fermingunni
og taldi hana ekki sakra- 1
menti. í stað hennar átti
að koma fraeðsla um
meginþaetti kristinnar
trúar. í því skyni gaf
hann út fraeði sín árið
1539, baeði hin meiri og
minni.
Þau styttri voru í upphafi eink-
um ætluð sóknarprestum, predik-
urum og heimilisfeðrum sem
kennsluefni handa bömum og öðr-
um fáfróðum og ólæsum og eru
þau til i nokkrum gerðum. Brátt
þótti samt nokkrum siðskipta-
mönnum sem þörf væri á ein-
hvers konar prófi eða staðfestingu
á kunnáttu barna i kristindómi
þótt ekki héti sú athöfn sakra-
menti. Ferming var því tekin upp
aftur sums staðar á svæði mót-
mælenda fyrir miðja 16. öld, að
minnsta kosti tímabundið.
Ekki er víst að ferming hafi
nokkru sinni lagst af með öllu á
íslandi eftir siðbreytingu og ljóst
er að Guðbrandur biskup Þorláks-
son beitti sér fljótt fyrir því að
hún yrði almennt tekin upp. Gísli
Jónsson Skálholtsbiskup tók brátt
undir við hann. Þessa sér stað í
prestastefnusamþykktum beggja
árin 1573, 1574 og 1576. Guðbrand-
ur tekur síðan af skarið og gefur
árið 1596 út bækling með titilinum
„Sú rétta Confirmatio". Þar mun
að finna elstu leiðbeiningu um
fermingu í lúterskum sið á Norð-
urlöndum.
Kverið
Fræði Lúters þóttu hér sem
annars staðar heldur strembin
fyrir börn án nokkurrar skýring-
ar. Því var brátt tekið að setja
saman kver þar sem efni þeirra
var einfaldað og sundurgreint.
Þannig komu þau út í þýöingu
Guðbrands biskups 1599 í svo-
nefndri leikmannabiblíu en á til-
tilblaði hennar stendur að það sé
katesismus Lúters „samsettur og
aukinn með stuttum og einfoldum
spurningum og andsvörum fyrir
ungmenni og einfalt almúgafólk".
Önnur trúfræðslubók eftir Lúter,
Biblía Parva, kom út 1596 og 1622
í þýðingu Arngríms Jónssonar
lærða. Hún var í 123 greinum og
skiptist í spurningar og svör.
Gísli Þorláksson Hólabiskup
þýddi enn eitt rit sem runnið er
frá Lúter, Examen catecethicum
sem fyrst kom út á Hólum 1674. Á
titilblaðinu segir að þetta séu
„stuttar og einfaldar spurningar
út af þeim litla Catechismo
Lutheri, hvar til að leggjast
nokkrar góðar og nauðsynlegar
bænir fyrir ungdóminn út af þeim
tíu Guðs boðorðum og öðrum
catechismi pörtum". Jón Arnason
Skálholtsbiskup gaf út kver sem
oftast var kallað Jónsspurningar
en hét fullu nafni „Spurningar út
af fræðunum samanteknar handa
bömum og fáfróðu almúgafólki“.
Það kom út nokkrum sinnum á
bilinu 1722-41.
Ponti
Þeir Harboe og Jón Þorkelsson
höfðu einnig meðferðis nýtt
barnalærdómskver eftir danska
guðfræðinginn Erik Pontoppidan i
þýðingu Halldórs Brynjólfssonar,
síðar biskups. Það hét fullu nafni:
„Sannleiki guðhræðslunnar í ein-
faldri og stuttri en þó ánægjan-
legri útskýringu yfir þann litla
barnalærdóm eður Catechismum
hins sæla Dokt(oris) Mart(ini)
Lutheri innihaldandi allt það sem
sá þarf að vita og gjöra er vill
verða sáluhólpinn." Af nafni höf-
undar gekk það hins vegar al-
mennt undir uppnefninu Ponti og
þessi fyrsta prentun 1741 kallaðist
þó Rangi-Ponti því menn þóttust
finna í henni 170 rangar þýðingar
og 160 prentvillur að auki. Bókin
kom Fimm árum seinna út í þýð-
ingu séra Högna Sigurðssonar og
sex sinnum eftir það, seinast á
KUISTILKGUk
BARNALÆRDÓMUR
KPTJU
l.CTKUSKKI KKNNINUL'.
iinKtiKmK:
IlKI/íI IIALFHANAKóDK
RKYKJAVIK I«77.
I ttUUTUUPjr IÚHK»
Hólum 1781.
Lífseigasta spurningakver á eft-
ir Ponta var „Lærdómsbók í
evangeliskum kristilegum trúar-
brögðum handa unglingum" eftir
Balle Sjálandsbiskup sem fyrst
kom út 1796 og síðan 25 sinnum,
Fermingargjafir
Nýir tímar
spaun

; • f Verðfrá 7.900 kr.
Gull-úrið
Axel Eiríksson
Álfabakka 16, Mjóddinni, s. 587 0706
Aðalstræti 22, ísafirði, s. 456 3023
Sólkrossinn
Tákn fyrir trúna á hið
jákvæða, sérstæður
silfurkross með kúpt-
um steini (grænum,
rauðum eða bláum).
Verð með festi
kr. 4.8S0
Stærö 2,8 cm.
Hönnuður:
Axel Eiríksson
Gull-úrið
Axel Eiríksson
Álfabakka 16, Mjóddinni, s. 587 0706
Aðalstræti 22, Isafirði, s. 456 3023
Vútíxltik <^a|íí*
d tjóiu Ueidi.
ÍSatín hlýranáttkjólar.
! Verð kr. 1.990.
ÍSatínnáttföt m/bómuli
\að innan.
Verð frá kr. 2.990.
Cds
Glæsibæ,
sími 588 5575
úra og skartgripaverslun Laugarvegi 5 • S 551 3383
SHfurskartgripir með
iitríhum steinum.
# •
) Men 1.700,
lokkur 1.300,
hringur 1.300,
armband 3.500 kr.

rn

Jiin Skimun^ssen
úra og skartgripaverslun Laugarvegi 5 • S 551 3383