Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.1999, Blaðsíða 16

16
enning
MÁNUDAGUR 31. MAÍ 1999 DV
Umsjón
Adalsteinn Ingólfsson
mm
í minningu listamanns
Undir áhrifum
Ung dönsk kona, Janne Teller, gaf á fimmtu-
daginn var út sina fyrstu bók, Eyju Óóins, 500
síðna doðrant um Óðin - þann eineygða - (á
mynd) og það sem
gerist þegar hann
kemur aftur til jarð-
arinnar. Hann kem-
ur í líki gamals
S‘ herramanns sem er
ákaflega kurteis og
elskulegur en ger-
samlega minnislaus (búinn að týna hröfnun-
um sínum) og danska nútímasamfélagið veit
Íekkert hvað það á við hann að gera - maður-
inn hefur enga kennitölu! Janne hefur unnið
hjá Evrópubandalaginu og Sameinuðu þjóðun-
um og hefur lítið álit á öllum „kerfum". Sagan
m þykir sögð af mikilli frásagnargleði og fékk
ágæta dóma á útgáfudaginn í dönskum blöð-
um. í viðtali við Janne í Politiken kemur fram
að það tók hana fjögur ár að skrifa bókina -
Ifjögur heil ár: hún tók sér aldrei frí, ekki einu
sinni á gamlárskvöld! Hún segist einkum hafa
stutt sig við norræna goðafræði við skriftirn-
ar en það eru ekki einu áhrifin sem hún fékk
frá íslandi; hún nefnir einnig Einar Má Guð-
mundsson sem áhrifavald - auk höfundanna
: Kafka, Gogoi og Astrid Lindgren!
Síðasta kvöldmáltíðin
Margir islenskir Ítalíufarar hafa komið til
MUanó og hafa þá ekki látið hjá líða að skoða
eitt af lykUverkum ítalskrar Endurreisnar,
veggmynd Leonardos af Síóustu kvöldmáltíó-
inni í matsal mimkanna við kirkjuna Santa
Maria della Grazie. Og sjálfsagt hafa margir
| þeirra orðið fyrir jafnmiklum vonbrigðum og
undirritaður við að sjá myndina fyrsta sinni,
þar sem hún er afar illa farin, fyrst og fremst
vegna þess að Leonardo (á mynd) var að gera
tilraunir með liti, þ.e. að fúska, þegar hann
málaði hana. Oftsinnis hefur verið reynt að
gera við Síóustu kvöldmáltíóina, en án veru-
legs árangurs. Nú er
loksins lokið mikiUi
viðgerð á myndinni !
sem hófst árið 1977.
Eldri lög málningar
hafa verið flarlægð,
upprunalegir litir magn-
aðir upp og nýjum litum
bætt við þá fleti sem
voru verst útlítandi. Hið
síðastnefnda hefur vald-
ið listfræðingum
nokkrum áhyggjum, og ”
hafa sumir þeirra talið að með því að auka
nýjum litum við myjidina séu forverðir að
ganga á hlut listamannsins.
Alt um það er almenningi nú heimUt að
1 skoða Siöustu kvöldmáltióina á nýjan leik eft-
ir langt hlé, en nú verða gestir að láta sér
lynda að mynda 25 manna biðraðir í hæfUegri
fjarlægð frá henni, og fær hvert „hoU“ 15 mín-
útur tU að ljúka sér af.
Listasafnið kaupir
Svavarsverk
Um nokkurra ára skeið hefur Svavar Guðni
Svavarsson (á mynd), sonur Svavars Guðna-
sonar listmálara, verið að
selja verk sem hann erfði eftir
fóður sinn. Nú mun Listasafn
íslands hafa keypt 15 verk eftir
Svavar, olíumálverk, pastel-
myndir og vatnslitamyndir
sem voru í eigu Svavars
Guðna, flest þeirra frá árunum
1949-50. Kaupverðið var 1,2
mUljónir.
Stórgjaflr tU listasafna geta
verið tvíeggjaðar. Sjálfsagt
eru þær flestar gefnar af góð-
um hug og oft mynda þær
kjama listasafnsins sem
hvort sem er hefur sjaldnast
fjárráð tU stórinnkaupa. Ým-
ist em það einkasöfn með
verkum eftir marga lista-
menn sem eru gefin eða lífs-
starf einstakra listamanna. í
staðinn er það hlutverk lista-
safnsins að sýna gjöflnni virð-
ingu með sýningum og út-
gáfu. Og það getur verið afar
vandasamt og í sumum tUvik-
um alls ekki listamanninum í
hag.
Mér skUst að kjarninn í
listaverkaeign Listasafns
Kópavogs séu verk Gerðar
Helgadóttur og hjónanna
Magnúsar og Barböru Árna-
son. Þetta vorið er haldin stór
yfirlitssýning á verkum
Magnúsar en bæði Gerði og
Barböru hafa þegar verið
gerð slik skU. Ég ímynda mér
að það hafl verið nokkur höf-
uðverkur fyrir aðstandendur
Gerðarsafns að undirbúa
þessa sýningu. FeriU Magnús-
ar er flókinn og ómarkviss og Magnús Á. Árnason - Nikulásargjá, 1960.
ógerningur að hengja hann á
einhvern listasögulegan snaga. Ekki svo að
skilja að hann hafi verið einhver brautryðj-
andi því verk hans era algjörlega hefðbundin,
hvert á sinn hátt, en hann breytti oft um stU,
hélt sig þó mest á löngu troðnum slóðum.
Efni, tækni, stíll og aldur
Verkin á sýningunni virðast í grófum
dráttum flokkuð eftir efni, tækni, stU og
aldri. Uppi eru aðallega málverk, þau eldri
í vestursal en yngri í austursal. Á neðri
hæð eru teikningar og meginþorri högg-
myndanna. Flest eiga verkin það sameigin-
legt að vera stíf og lífvana en þó eru nokk-
ur portretta hans (skúlptúrar) nokkuð fal-
leg, t.d. bamamyndimar og myndin af Þor-
steini Valdimarssyni skáldi. Litaskalinn í
málverkunum er oft flnlegur en formmótun-
in er einhvem veginn of flöt til að myndim-
ar verði spennandi. Nokkrar myndir sem
hanga gegnt innganginum í austursalinn
eru þó að mínu mati faUegar, t.d. Steinn og
Fannaflekkir, þó hann bregði þar nokkuð
fyrir sig spaðanum sem ýmsum þykir
ómerkileg tækni.
Ég get ekki annað sagt en vel hafl verið stað-
ið að uppsetningu sýningarinnar. Eins og þeg-
ar er komið fram er hún einkennUeg sem
myndlistarsýning en sjálf er sýningin eins
konar portrett og sem slik dregur hún upp
áhugaverða mynd af óvenjulegum manni sem
helgaði listinni aUt sitt líf án þess að ná veru-
lega góðum tökum á henni. Sjálf hef ég þá
kenningu að Magnús hefði ekki átt að læra,
hann hefði notið sín mun betur sem„náttúru-
barn“ eða „naívisti“ þó óvíst sé að honum
hefði sjálfum verið sú niðurstaða mín að skapi.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
Saxófónleikarinn David Sanbom hefur
löngum verið tengdur bræðingstónlist.
Flestar plötur hans munu flokkast undir þá
tegund tónlistar og jafnvel undir instrúm-
ental-popp þótt einnig hafl hann hljóðritað
„hreina“ djasstónlist ef svo má kalla það. Á
nýjasta geisladiski sínum er hann í sam-
starfi með Marcus MiUer likt og Miles Dav-
is á plötu sinni Amandla. Afraksturinn hér
er þó aUur annar og miklu poppaðri eins og
búast má við þar sem finnast
hljóðritanir eins og Daydr-
eaming eftir Arethu Franklin
sem Cassandra WUson syngur
og gamli blússmellurinn
Ain¥t no Sunshine í flutningi
Stings.
Nú er nær aldarfjórðungur
frá því að fyrsta plata San-
borns kom út svo að hann má
teljast einn af frumherjum
bræðingstónlistar. Það má
kannski helst líkja tónlist
hans við annan frumherja
bræðingsins, Ramsey Lewis,
að því leyti að báðir vora þeir
heldur léttari á bárunni en
Herbie Hancock og þeir
Brekkubræður, Michael og
Randy.
Fyrsta lagið á Inside er
reyndar tUeinkað Hancock og
Michael Brecker kemur þar
við sögu sem og reyndar í
fleiri lögum. Aðrir gestir era
til að mynda Don Alias á slag-
verk, Gene Lake trommari,
gítarleikarinn BiU Frisell og
hammondspilarinn Ricky Pet-
erson. Upptökustjóm er í
höndum MUlers sem sér um
bassa- og píanóleik og stór Coltrane
hluti disksins er tekinn upp í heimahljóðver-
um þeirra félaga. Ljúfur og þægUegur diskur
handa þeim sem vUja finna ilm af djass- og
fönkréttum án þess að fara aUa leið.
Geislaplötur
Ingvi Þór Kormáksson
Helgispjöll
- „ólíkur eftir tímabilum".
Vart er hægt að hugsa sér ólíkari altósax-
ófónleikara en þá Sanborn og John Coltrane.
Sumir aðdáendur Coltranes myndu segja að
það jaðraði við helgispjöll að nefna þá í
sömu andrá. Þótt hvoru tveggja músíkin
flokkist strangt tUtekið undir djass þá er
óravegur þarna á milli. Að vísu er tónlist
Coltranes mjög ólík innbyrðis eftir tímabU-
um og hvort hann var að fást við eigin verk
eða alþekkt lög úr söngleikjum
og baUöður á borð við Lush Life.
Á tveggja diska albúmi sem
spannar síðustu tíu árin í lífi
hans má heyra sitt af hverju
tagi. Talsverð áhersla er lögð á
að kynna tU sögunnar aðgengi-
legri hljóðritanir meistarans en
nasasjón fá hlustendur vissulega
af nokkram „erfiðari" verkun-
um. í heild virðist sem vel hafi
tekist til um valið, sérstaklega
þó ef meiningin hefur verið að
kynna John Coltrane og list
hans fyrir þeim sem ekki þekkja
mikið tU. Þar hjálpar líka til
stuttur og útúrdúralaus pistiU í
diskbæklingi.
Á diskunum eru náttúrlega
margar frægar hljóðritanir og
margir heimsins bestu djassleik-
arar koma við sögu; Elvin Jones,
Tommy Flanagan, Lee Morgan
og Paul Chambers, svo aðeins
örfárra sé getið. Einnig má finna
hljóðritun af verkinu India sem
ekki hefur komið út áður og tón-
leikaupptöku af My Favorite
Things auk þeirrar sem þekkt-
ust er af því lagi. AUt í aUt eru
þetta tuttugu verk og sum býsna
löng en öll meiri háttar.

Bókarævintýri
Ljóðabók Sindra Freyssonar, harði kjarninn
(njósnir um eigin líf), sem kom út hjá Forlaginu
ekki aUs fyrir löngu, sker sig þægilega úr öðr-
um slíkum bókum fyrir hugkvæmt útlit. Hér er
um að ræða ferhyrnda kUju þar sem ljóðum,
prentuðum með fingerðri steinskrift, er faUega
fyrir komið hægra megin á síðunum þannig að
þau fylgja jaðri
þeirra. Síðurnar á
móti þeim eru auðar,
nema hvað þar fljóta
mismunandi stór
„stikkorð" eða setn-
ingar úr ljóðunum á
hvítum eða dökkum
grunni. Við að fletta bókinni verður lesandinn
því þátttakandi í dálitlu bókarævintýri, án
þess þó að missa sjónar á þvi sem gerist í sjálf-
um ljóðunum. Það var auglýsingastofan Hun-
ang sem sá um útlitið.
Sorglega neikvætt
í vandaðri sýningarskrá eru nokkrar
greinar um manninn Magnús og er ljóst
að þar hefur farið gáfaður, skemmtflegur,
flinkur og vinsæU maður. Höfundar
þeirra forðast hins vegar aUir að fjáfla
sérstaklega um listina en lesa má miUi lín-
anna að hann hafi þó hvorki skarað fram
úr á sviði tónlistar, myndlistar né ritlistar
en á aUar greinar lagði hann gjörva hönd
um ævina.
Þetta virðist kannski þversagnarkennt
og sorglega neikvætt þar sem um er að
ræða heUdarferfl manns sem virðist aUa
tíð hafa unnið af alúð og heflindum að list
sinni. Mistökin voru e.t.v. að gefa lífsstarf
hans á safn með öUu sem því fylgir. Ég
held því miður að minningu Magnúsar sé
enginn greiði gerður með svona saman-
tekt, hún hefði geymst mun betur í brotum
hér og þar.
Tveir saxar