Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.1999, Blaðsíða 18

18
\enning
FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1999 JJP'V
Draugar fortíðar
I Slóð fiðrildanna,
nýjustu skáldsögu
sinni, tekur Ólafur Jó-
hann Ólafsson upp
gamalkunnan þráð. Is-
lendingur sem lengi
hefur verið búsettur í
útlöndum rifjar upp
lífshlaup sitt og af-
drifaríka atburði í for-
tíðinni sem þarf að
vinna úr og gera upp
áður en því lýkur. Ás-
dís Jónsdóttir, aðal-
persóna bókarinnar
og líf hennar í
Englandi og á íslandi
minnir óneitanlega á
Pétur Pétursson aðal-
persónu Fyrirgefning-
ar syndanna, þekkt-
ustu skáldsögu Ólafs
Jóhanns.
Ásdís hefur ung
flust til Englands þar
sem hún rekur lítið
sveitahótel ásamt
„sambýlismanni" sín-
um Anthony. Þegar sagan hefst er hún á leið
til Islands í fyrsta sinn í tuttugu ár, ferðinni
hefur hún frestað aftur og aftur, enda eru
draugar í fortíð
hennar sem gera það
allt annað en auðvelt
að snúa heim
Sagan er sögð af
Ásdísi sjálfri í fyrstu
persónu og persónu-
lýsing hennar er þar
af leiðandi stór hluti
bókarinnar. Þessi
persónulýsing er vel
gerð og hreyfir við
lesandanum; Ásdís
er langt frá því að
vera gallalaus, hún
er svolítið hrokafull
og það getur
kannski far-
ið pínulítið
í taugam-
ar á
manni í
fyrstu
en hún
verð-
ur
meira
sannfærandi
fyrir vikið. Aðrar per-
sónur sögunnar eru ekki eins minnisstæðar
og sumar þeirra hefðu mátt vera sterkari til
að skýra áhrif þeirra á gang sögunnar, þetta
á til dæmis við um báða karlmennina í lífi
Ásdísar, Anthony og ástmanninn Jakob.
Slóð fiðrildanna er kunnáttusamlega sögð
og fléttuð. Stíllinn er stirður í upphafi og
Ólafur er ekki alveg laus við tilhneigingu til
svolítið tilgerðarlegrar lýríkur og vanga-
veltna. Þetta hverfur hins vegar þegar líöur á
bókina og stíllinn verður lipurri eins og hæf-
ir efninu betur. Og þá verður Slóð fiðrild-
anna verulega spennandi. Þetta er bók sem
heldur manni fóngnum, eins og sagt er; sög-
unni vindur fram á mörgum tímaplönum í
einu, og fyrirboðum og óræðum vísbending-
um um þá örlagariku atburöi sem urðu til
þess að Ásdís fluttist úr landi er óspart beitt
til að magna upp eftirvæntingu og spennu.
Bókmenntir
Jón Yngvi Jóhannsson
Slóð fiðrildanna er rökrétt framhald á ferli
Ólafs Jóhanns Ólafssonar. Aðdáendur hans
verða ekki sviknir af þessari bók.
Ólafur Jóhann Ólafsson:
Slóð fiðrildanna
Vaka-Helgafell 1999
SádJma Reykjavík
íslenskum glæpasögum hefur vaxið fiskur
um hrygg á síðustu árum. Höfuðborgin okk-
ar þótti áður fyrr ótrúverðugur vettvangur
glæpa og var það ein helsta hindrunin í vegi
hérlendra reyfarahöfunda. En nú er svo kom-
ið að við þurfum ekki lengur að fara utan til
að kynnast heimsborgarbrag. Hér blómstra
súlustaðirnir, eiturlyfin flæða inn í landið og
glæpatíðni eykst jafnt og þétt.
Bókmenntir
Steinunn Inga Úttarsdóttir
I nýrri bók Hrafns Jökulssonar, Miklu
meira en mest, er fjallað um íslenska undir-
heima á góðlátlegan hátt. Þar segir frá ung-
um manni, Jóni S. Jónaz, sem fæddur er með
silfurskeið í munni. Afi Jóns, moldríkur lög-
fræðingur, virðulegur bankaráðsformaður og
áhrifamikill í þjóðmálunum, styrkir hann til
laganáms en Jón reynir í máttvana uppreisn
að komast undan valdi hefðar og fjölskyldu.
Hann ætlar að verða sjálfstæður en hangir
röflandi á Lúbamum og borgar brúsann með
peningunum frá afa. Áður en varir er hann
flæktur í net misindismanna og á varla aftur-
kvæmt.
Sagan er vel uppbyggð og þráðurinn
spennandi. Frásagneu'hátturinn einkennist af
kaldhæðni og léttum húmor. En persónumar
eru gmnnar og klisjulegar og minna mest á
teiknimyndaflgúrur. Sem dæmi má nefna ör-
ótta glæponinn í leðurbuxunum, sköllótta
rannsóknarlögreglumanninn Trausta með
pípustertinn og stressaða ritstjórann á
æsifréttablaðinu sem væri til í að selja ömmu
sína fyrir „gott skúbb“. Þrjótarnir eru lítið
annað en gælunöfn og viðurnefni sem gerir
þá bara vinalega, s.s. Gulli tönn, Lalli lúdó og
Kiddi sleggja.
Kvenpersónurnar eru aðgerðalitlar í sög-
unni eins og oft vill verða í spennusögum.
Anna er draumastúlkan sem Jón höndlar
ekki, hún stundar nám sitt af kappi og sækir
sinfóníutónleika, móðir Jóns er hysterísk og
svífur um á lyfjaskýi og þokkadísin Sigga er
mest í rúminu. Sjálfur er Jón, dekraði yfir-
stéttardrengurinn, svo yfirborðslegur og
veiklundaður væskill að erfitt er að hafa
samkennd með honum. Sögulokin era svo í
anda Ray Bradbury, óvænt eins og allir búast
við.
I bók Hrafns er rjálað við mikilvæga hluti
eins og siðferði, spillingu, glæpi og refsingar,
gott og illt. En það er allt hluti af leik-
myndinni og engum
stórum spurningum er
svarað. Leikurinn er
heldur ekki til þess
gerður. Hrafh segir
skemmtilega frá og
lýsingar hans á ís-
lenskum undir-
heimalýð, lögreglu
og stöndugum
valdsmönnum
em trúverðugar og
jafnvel kunnuglegar. Hin syndum spillta ís-
lenska heimsborg virðist komin tO að vera.
Hrafn Jökulsson:
Miklu meira en mest
Forlagið 1999
Hrafn Jökulsson
skrifar um íslenska
undirheima.
Sunnudagur í lífi Gírmundar
Jónas leikur í Salnum
Á laugardaginn heldur Jónas Ingimund-
arson pianóleikari sína fyrstu einleikstón-
leika í Salnum í Tónlistarhúsi Kópavogs og
hefjast þeir kl. 16:00. Fyrir hlé leikur Jónas
fyrstu og síðustu sónötu Beethovens. Sagt
er að Beethoven hafi trúað píanóinu fyrir
mörgum sínum dýpstu tilfinningum og má
segja að sónötur hans fyrir það hljóðfæri
séu eins konar ævisaga hans í
tónum. Eftir hlé leikur Jónas
valsana fjórtán eftir Chopin í
tilefhi af 150 ára ártíð tón-
skáldsins. Miðaverð á tónleik-
ana er kr. 1500 og era aðeins
örfá sæti laus.
Jónas Ingimundarson, heið-
ursverðlaunahafi DV, er
kunnur hverju íslensku
mannsbarni fyrir ötult starf að útbreiðslu
þeirrar gleði sem góðri tónlist fylgir. Hann
stundaði nám við Tónlistarskólann í
Reykjavík og framhaldsnám við Tónlistar-
skólann I Vínarborg. Hann hefur síðan
starfað sem píanóleikari, tónlistarkennari
og kórstjóri og haldið ótölulegan fjölda tón-
leika hér heima og víða í Evrópu og Banda-
ríkjunum. Jónas hefur starfað með söngvur-
um um árabil og er frumkvööull Ljóðatón-
leika Gerðubergs og íslenska einsöngslags-
ins. Hann er listrænn ráðunautur og um-
sjónarmaður Tíbrár, tónleikaraðar á vegum
Kópavogsbæjar.
Lokaáfangi Lífæða 1999
Myndlistar- og ljóðasýningin Lífæðar hef-
ur verið sett upp á ellefu sjúkrahúsum víðs
vegar um landið á þessu ári. Lokaáfangi
sýningarinnar er Borgarspítalinn í Reykja-
vík og þar verður sýningin opnuð á morgun
kl. 15. Fyrir sýningunni stendur íslenska
menningarsamsteypan ART.IS.
Sýningunni var hleypt af stokkum á
Landspítalanum af heilbrigðisráöherra og
forstjóra Rikisspítala í byrjun janúar sl. en
þaðan fór hún til sjúkrahúsanna á Akra-
nesi, ísafirði, Sauðárkróki, Akureyri, Húsa-
vík, Vopnafirði, Seyðisfirði, Selfossi og
Keflavík.
Á sýningunni eru 34 myndverk eftir tólf
myndlistarmenn og tólf skáld birta átján
ljóð. Listamennimir eru á ólíku aldursreki
og endurspegla helstu strauma og stefnur í
myndlist og Ijóðagerð frá síðari heimsstyrj-
öld til samtímans. Myndlistarmennirnir era
Bragi Ásgeirsson, Eggert Pétursson, Georg
Guðni, Haraldur Jónsson, Helgi Þorgils
Friðjónsson, Hreinn Friðfinnsson, Hulda
Hákon, ívar Brynjólfsson, Kristján Davíðs-
son, Ósk Vilhjálmsdóttir, Ragnheiður Jóns-
dóttir og Tumi Magnússon. Ljóðskáldin eru:
Bragi Ólafsson, Gyröir Elíasson, Hannes
Pétursson, Ingibjörg Haraldsdóttir, ísak
Harðarson, Kristín Ómarsdóttir, Sigurður
Pálsson, Sjón, Matthías Johannessen, Meg-
as, Vilborg Dagbjartsdóttir og Þorsteinn frá
Hamri.
Sýningin stendur til 12. desember.
Elvíra
Æskan hefur gefið út tvær sögur eftir
Öddu Steinu Bjömsdóttur í samvinnu við
Rauða kross íslands. Fyrr á ár-
inu kom út sagan Sasha um ís-
lenska fjölskyldu á ferð í
Kasakstan þar sem íslenski
drengurinn kynnist jafnaldra
sinum. Nú er komin út sag-
an Elvíra með teikningum
eftir Margréti E. Laxness.
Hún fjallar um tíu ára
stúlku frá Filippseyjum,
Elvíru, sem er góðum gáf-
um gædd en nýtur sín ekki í skólan-
um vegna þess að hún þarf að vinna fyrir
fjölskyldu sinni sem býr við afar bág kjör.
Sagan lýsir harðri lífsbaráttu fátæks fólks
en einnig einlægum vilja barns til að standa
sig sem manneskja.
Gíri-Stýri og skrýtni draumurinn er
myndabók ætluð þriggja til sex ára bömum,
og era bæði myndir og texti eftir Björk
Bjarkadóttur. Sagan segir frá Gírmundi
strætisvagnabílstjóra eða
Gíra-Stýra eins og hann
er kallaður, sem er gíraffi
í gíraffalandi. Heimur
gíraffanna • er mennskur,
þeir búa í húsum og keyra
bila rétt eins og mannfólkið.
Gíri-Stýri sker sig frá öðrum
gíröffum því hann er háls-
lengri en góðu hófi gegnir og
það verður til þess að hann
þjáist af minnimáttarkennd og
verður fyrir striðni.
Styrkur bókarinnar felst
einkum í þeim sérlega fallega og '
heillandi myndheimi sem þar er
að finna. Myndirnar eru nostur-
samlega unnar með blandaðri
tækni og er úrklippum úr efni og dagblöðum
bætt inn í myndimar af mikilli smekkvísi.
Myndir Bjarkar höfða bæði til bama og full-
orðinna og því kjömar i mynda-
bækur fyrir ólæs böm. Það er
óskandi að hún haldi áfram á
sömu braut.
Boðskapur bókarinnar er al-
veg skýr: Það er alltaf best að
vera eins og maður er. Gall-
inn er hins vegar sá að eftir
lestur bókarinnar er lesand-
inn ekki alveg viss um að
það sé rétt. Gíri er í raun og
veru með alltof langan
háls. Það versta við háls-
lengdina er að hann vakn-
ar með slæman hálsríg á
, hverjum morgni, þó að
vissulega sé líka slæmt
fyrir hann að þurfa að stinga
hausnum á sér út um gat á strætóþakinu
þegar hann ekur rauða vagninum sínum og
hlusta á pískur og fliss í farþegunum. Gíri
verður síðcm ánægður með hálsinn á sér og
sáttur við sjálfan sig eftir að hafa dreymt
skrýtinn draum, bjargað ketti niöur úr tré og
orðið hetja dagsins i kjölfarið. En hálsrígur-
inn óguríegi hverfur varla við það? Þar
að auki er hálsrígur fullorðinsveiki og
erfitt fyrir litla krakka að skilja hvernig
hann lýsir sér.
Bókmenntir
Margrét Tryggvadóttir
Engu að síður má vel við una. Hér er á
ferðinni glæsOeg bók og nokkuð skemmtileg
saga.
Björk Bjarkadóttir:
Gíri-Stýri og skrýtni draumurinn
Mál og menning, 1999
Gleymmérei komin aftur
Forlagið hefur endurútgefið
barnabækurnar Stafrófskver og
Gleymmérei eftir systkinin Þór-
arin og Sigrúnu Eldjárn. Fjör-
miklar teikningar Sigrúnar og
smellin ljóö Þórarins mynda
heild sem verður gersamlega
, ómótstæðileg fyrir litil börn og
veldur því að þessar bækur
era endurprentaöar aftur og
aftur.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdótdr