Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.2000, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000
15
DV
Evrópska listaþingið heldur haustfund sinn á íslandi:
Sjálfstæð listahátíð
Ekki þurfum við að bíða tvö
ár eftir nœstu listahátíð. Hún
verður satt að segja strax upp
úr nœstu mánaðamótum,
nánar tiltekið 5.-8. október.
Þá hálda samtök sjálfstæðra
leikhúsa og listamanna í 42
löndum árlegan haustfund
sinn í fyrsta skipti hér á
landi og í tilefni af því munu
innlendir og erlendir aðilar
drífa fram allt sem þeir hafa
glœsilegast á boðstólum um
þessar mundir og sýna fund-
argestum og öðrum gestum.
Alls verða tlu leíksýningar á há-
tíðinni, allar íslenskar, átta dans-
sýningar, þar af tvær gestasýningar
erlendis frá, Dansleikhús með ekka
sameinar leikhús og dans og auk
þess verða ýmsir aðrir viðburðir
sem erfiðara er að flokka. Og þetta
er allt utan við sjálf þingstörfín.
Einn af skipuleggjendum þingsins er
Mary Ann de Vlieg sem situr á skrif-
stofu Evrópska listaþingsins IETM
(Informal European Theatre Meet-
ing) í Brussel. Þegar við hringdum
til hennar til að njósna um megin-
mál fundarins sagði hún að hann
hefði verið lengi í undirbúningi.
„Ég kom til íslands i febrúar til að
athuga hvort okkur hentaði að halda
þingið þar og heillaðist strax af land-
inu sem var snævi þakið og fagurt.
Ég hélt ótal fundi með íslenskum
listamönnum og fór á fjölda sýninga
og viðburða sem þá voru í gangi og
varð bæði hissa og hrifín,“ segir
Mary Ann af einlægni. „Ég hafði
ekki hugmynd um við hveiju ég átti að búast
og það sem ég upplifði snart mig djúpt.“
Kraftmiklir íslendingar
Mary Ann hefur árum saman ferðast sem
starfsmaður samtakanna víða um lönd og séð
og heyrt margt á þeim ferðum. Samt komu að-
standendur sjálfstæðra leikhúsa á íslandi
henni á óvart með frumleika sínmn og krafti.
„Þeir tóku á vandamálum sínum - sem eru
sömu vandamál og mæta okkur alls staðar - á
allt annan hátt en aðrir,“ fullyrðir hún.
- Viltu nefna mér dæmi? spyr vantrúaður
blaðamaður.
„Eitt af því sem fólk var að kljást við meðan
ég var á íslandi voru lág tilboð ríkisstyrktra
leikhúsa á leikhúsmiðum sem aðstandendum
sýningartímum ýmislega til að
laða að nýja hópa áhorfenda.
Háttur íslendinga í hverjum
vanda virtist vera að bretta upp
ermar og segja: Allt í lagi, nú
kippum við þessu í lag! Þetta
orkaði á mig eins og frískur
gustur. Flestir setjast bara á
rassinn og segja: Ææ, hvað við
eigum erfitt!"
Listir og vísindi
Mary Ann sneri aftur til skrif-
stofu sinnar í Brussel og sagði
frá þessari reynslu sinni með
þeim afleiðingum að haustfund-
urinn 2000 verður haldinn hér á
landi. En um hvað á hann að
snúast?
„Evrópska listaþingið heldur
tvo fundi á ári, vor og haust, og
haustfundurinn er sérstaklega
fyrir stjórnendur samtakanna í
aðildarlöndunum og áhuga-
menn um listir í landi gestgjaf-
anna. Á hverjum degi eru um-
ræðufundir um ýmis efni sem
eru ekki síst til að menn kynnist
innbyrðis, skiptist á hugmynd-
um og komist að sameiginlegum
áhugaefnum. Ég á von á að það
verði mikil gróska í umræðun-
um á íslandi."
Aðalþema fundarins er Listir
og vísindi sem Mary Ann og Ása
Richardsdóttir á skrifstofu Sjálf-
stæðu leikhúsanna í Reykjavík
skipuleggja í samvinnu við
Reykjavíkurakademíuna. Sú
hugmynd að ræða hvað lista-
menn og vísindamenn geta lært
hverjir af öðrum kom frá ís-
lensku skipuleggjendunum og
hefur hún þegar skapað heitar
umræður og bréfaskriftir milli
manna og landa. Önnur mál
verða til umræðu í smærri hópum, aðferðir til
að ná í styrktarfé, vandi ungra listamanna við
að koma sér á framfæri, margvíslegt samstarf
milli landa, áhyggjur af vexti og viðgangi öfga-
hópa í Evrópu og fleira.
„Kosturinn við þessi samtök er sá að í þau
kemur hver og einn með sín málefni og sína
sýn og lausnir," segir Mary Ann de Vlieg. Og
fólk kemur víða að; frá Miðjarðarhafslöndun-
um, Austur-, Suður-, Norð-Vestur- og Mið-Evr-
ópu og Bandarikjunum. Alls verða hér í kring-
um 150 erlendir gestir, stjórnendur leikhúsa,
listahátíða og menningarstofnana, leikskáld,
tónskáld og aðrir listamenn. Enn er tekið við
umsóknum frá íslendingum í síma 552 9119.
Þingið er aðeins opið skráðum þátttakendum
en listviðburða geta allir notið sem vilja.
Mary Ann de Vlieg
Hafði ekki hugmynd um viö hverju hún átti aö búast á íslandi og það sem
hún uppliföi snart hana djúpt.
sjálfstæðra leikhúsa fannst ósanngjörn sam-
keppni. Mótmæli eins og þau sem þá voru gerð
eiga sér ekki hliðstæðu annars staðar í Evr-
ópu, svo mér sé kunnugt. Mér fannst þetta at-
hyglisverð barátta - en ég hef ekki fylgst með
því hvemig henni lyktaði. Svo var líka merki-
legt að fylgjast með deilunni um leikara sem
voru bæði í sýningum stóru leikhúsanna og
þeirra litlu. Sjálfstæð leikhús og hópar geta að
sjálfsögðu ekki boðið langtímasamninga eins
og stóru leikhúsin gera, þetta veldur miklum
vanda víða, ekki síst í Austur-Evrópu og finnst
ekki lausn á því máli, en á íslandi var þó ver-
ið að ræða þetta af hita og skynsemi til að
reyna að finna lausn. Svo var gaman að sjá
hvemig hópamir eru að koma sér fyrir í alls
konar húsnæði, laga það og skreyta og haga
___________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Heimsliós á þvsku
Steidl Verlag hefur gefið ut Heimsljós eftir
Halldór Laxness í Þýskalandi í nýrri þýðingu
Huberts Seelows prófessors. Þetta er tólfta
bókin í flokki innbundinna verka Halldórs
hjá forlaginu og hefur Hubert Seelow ýmist
þýtt þau upp á nýtt eða endurskoðað eldri
þýðingar. í fyrra komst hann í úrslitasæti
Evrópsku bókmenntaverðlaunanna fyrir
þýðingu sína á Brekkukotsannál.
Heimsljós kom fyrst út á þýsku í heilu lagi
árið 1955 og var prentað aftur ári síðar en
síðan ekki fyrr en verkið kom í kilju árið
1987 í sérstakri aldarútgáfu Rowohlt-forlags-
ins. Nú er þessi kunna skáldsaga Halldórs
loksins aftur fáanleg á þýska málsvæðinu.
Frumútgáfa Heimsljóss kom út í fjórum
hlutum 1937-1940. Verkið hefur verið þýtt á
19 tungumál og komið út í um fjörutíu útgáf-
um erlendis.
Nýverið gerði Vaka-Helgafell nýjan heild-
arsamning við Steidl Verlag um verk Hall-
dórs Laxness til tiu ára og er það umfangs-
mesti samningur sem gerður hefur verið um
verk Nóbelsskáldsins á erlendum vettvangi.
f nágrenni
Síðastliðinn vetur unnu nemendur í 4.
bekkjum Grandaskóla í Reykjavík og
Mártensbro skola í Esbo í Finnlandi að
myndlistarverkum sem tengdust nánasta
umhverfi skólans. Hluti af
þessum listaverkmn verður
á sýningu er kall-
ast í nágrenni -
Min hembygd
og verður opn-
uö í Norræna húsinu á
morgun, kl. 18. Myndlist-
arkennarar við þessa tvo
skóla standa að verkefn-
inu og það er á dagskrá
Reykjavíkur menningar-
borgar sem einnig er
styrktaraðili. Heimasíða verkefnisins er:
httÐ://www.grandaskoli.is/Biossi/nagr/nagrenni.html
Sýningin stendur til 18. október og er opin
frá kl 9-17.00 mán.-laug. en kl. 12-17 á sunnu-
dögum. Hún verður síðan flutt til Esbo þar
sem hún verður opnuð i Esbostads Kult-
urcentrum 6. nóvember.
Leikiist
Bandamenn í góðum gír
DV-MYND HILMAR ÞÓR
Jötnar taka á móti Skími í edda.ris
Ekkert skorti á litadýrð og hugmyndaauögi í sjónrænni útfærslu.
Sýning Bandamanna á edda.ris tekur
jtupp tóninn frá fyrri uppfærslum hóps-
Ins. Efnið er sótt i Skímismál hin fomu
Sog kryddað minnum úr Snorra-Eddu
eins og stendur í leikskrá. Sveinn Ein-
arsson er í tvíeinu hlutverki höfundar
og leikstjóra og má segja að þeir herra-
menn bæti hvor nokkru við annars
verk. Frumhugmyndin er útfærð af
gáska og möguleikar leikhússins nýttir
til þess að færa persónur og atburði í
yfirstærðir, sem henta inntakinu vel.
Helsti veikleiki sýningarinnar, sem
augljóslega er ætluð bæði til að fræða
og skemmta, era efnistökin. Framvind-
an er fremur bláþráðótt og þegar
skyggnst er bak viö frontinn er ljóst að
ókunnugum gæti reynst snúið að púsla
hlutunum saman, hvað þá að lesa út úr
þeim dýpri merkingu og heimfæra upp
á samfélagsvandamál okkar tima.
í upphafi sýningarinnar mæta leik-
arar í áheynarpróf, þar sem „leikstjóri"
metur frammistöðu þeirra. í þessum
kafla, sem reyndar leiðir áhorfandann
skemmtilega að efninu, hefði til dæmis verið
hægt að koma þéttari upplýsingum á frEunfæri
fyrir misfróða áhorfendur. Textinn er að öðra
leyti prýðilega tilreiddur, kryddaður gullkom-
um úr hinum fomkveðnu ljóðum og æsir öðl-
ast einfóld en skýr persónueinkenni.
Hvað sjónræna útfærslu varðar skortir ekk-
ert á. Búningar Helgu Bjömsson eru kapítuli
út af fyrir sig og í seinni hluta verksins hrein-
lega stela þeir senunni. Litadýrð og hugmynda-
flugi eru þar engin takmörk sett og þríhöfða
þursar slá við flestu, sem sést hefur á sviði.
Leikendumir hafa leikstílinn vel á
valdi sínu og gefa eins og fyrr er sagt
sínum „persónum" skýr einkenni.
Eins og allir sem þekkja Banda-
mannastílinn vita, er lítt farið með
löndum i framsetningunni en á bak við
ærslafullt yfirbragðið er úthugsuð
heildarstefna sem gerir það að verkum
að sýningin leysist ekki upp í kaos.
Hópurinn samanstendur af leikurum
sem þekktir eru úr fyrri sýningum,
Stefáni Sturlu Sigurjónssyni, Þóranni
Magneu, Jakobi Þór Einarssyni, Felix
Bergssyni, Steinunni Ólínu Þorsteins-
dóttur og Borgari Garðarssyni, sem bú-
settur er í Finnlandi en lætur sig ekki
muna um að bregða sér „heim“ til aö
taka þátt í sýningum hópsins. Ég sakn-
aði hins vegar Guðna Franzsonar, sem
ekki var sýnilegur í þessari sýningu
eins og hinum fyrri, þó að hann legði til
málanna ágæta og vel viðeigandi tónlist
sem gaf framvindunni dramatískan
hljómbotn. Auður Eydal
Bandamenn sýna í samvinnu viö Þjóöleikhúsiö:
edda.ris eöa Skirnismál aö nýju. Leikstjóri og höf-
undur: Sveinn Einarsson. Tónlist: Guöni Franzson.
Búningar: Helga Björnsson. Leikmynd: Stefán Sturla
Sigurjónsson. Lýsing: Björn Bergsteinn Guömunds-
son. Hreyfingar: Lára Stefánsdóttir.
Vettvangsferðir
Fræðsludeild Arbæjarsafns hefur gefið út
hentugan bækling til kynn-
ingar á vettvangsferðum
sem grunnskólanemendum
bjóðast á söfii og fyrirtæki
af ýmsu tagi á höfuðborgar-
svæðinu. Áfangastaðir era
flokkaðir í femt undir yfir-
skriftunum Listir, Saga,
Menning, Náttúra og hver
kaíli tekinn fyrir sig í bæklingnum. Gefnar
eru upplýsingar um yfirstandandi og vænt-
anlegar sýningar í listasöfnum Reykjavíkur-
borgar, einnig það sem menningarstofnanir
bjóða upp á. Loks er yfirlit yfir opnunartíma
allra staðanna og aðrar nauðsynlegar upplýs-
ingar um þá.
Jiirgen Witte
á förum
Snemma i júlí var opnuð sýning í GUK á
verkum þýska myndlistarmannsins Júrgen
Witte. Hann sýnir þar verk sem hann kallar
„home is where this heart is“. Þjóðfánarnir
þrír (sá danski, þýski og íslenski) vísa til
sýningarstaðanna, en birtast í röngum lönd-
um. Danski fáninn á fánastöng á íslandi
(úti), þýski fáninn á vegg í Danmörku (inni)
og íslenski fáninn á stálþræði í Þýskalandi
(inni). Stórt hjartaform hefur verið klippt úr
fánunum og veldur því að fánamir geta ekki
blakt í vindinum. Hin yndislegu hjartaform
aftnynda fánana.
íslenska sýningin er í Garði, Ártúni 3 á
Selfossi, og lýkur sunnudaginn 24. septem-
ber.