Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.2001, Blaðsíða 20

*
24
Tilvera
MIÐVIKUDAGUR 3. JANÚAR 2001
DV
Suöurland og náttúruöflin árið 2000:
Illu er best aflokið
- sögðu sumir Sunnlendingar þegar skjálftarnir miklu riðu yfir héraðið
Geysir lét á sér kræla
Einmitt þegar ioka átti fyrir Geysisgos til eilífðar tók sá gamli upp á aö gjósa
í tíma og ótíma. Hér er mynd af einu tignarlegu.
„Æ, hvar eru nú vetrardekkin
undan bílnum okkar,“ sagöi ég við
konuna mína um daginn þegar
fyrsta snjófól vetrarins féll loksins
og langt liðið á jólaföstu. „Ætli þú
hafir ekki bara sett þau að húsa-
baki, loksins þegar þú tókst þau
undan í vor,“ sagði hún alvön
spurningum eiginmannsins um
týnda hluti á heimilinu. En það er
ekki að undra þó að ég fyndi ekki
dekkin, svo langt var komið fram á
sumar þegar maður loks hætti á að
taka þau undan bílnum.
Síðasti vetur var um margt
óvenjulegur hér á Suðurlandi. „Það
snjóaði sumra á milli,“ sagði félagi
blaðamanns í sumar og visaði þar
til þess að allt var orðið ófært áður
en fyrsti vetrardagur rann í garð
síðasta haust og enn var að snjóa
eftir sumardaginn fyrsta í vor. En
þrátt fyrir sögulegt snjóahámark
síðasta vetrar, þá fellur slíkt í
skuggann fyrir öðrum atburðum í
sunnlenskri náttúru á árinu.
Gos hófst í beinni útsend-
ingu
Gamlar sagnir um að Hekla hafi
verið fordyri vitis í þá daga þegar
hvorki sjónvarp né aðrir íjölmiðlar
voru komnir fram á sjónarsviðið
hafa fengið nýja sýn á seinni áratug-
um. Rjall sem undanfamar aldir
hefur ekki látið á sér bæra er nú
farið að gjósa reglulega á tíu ára
(fresti. Það sýnir kannski að hinar
gömlu sagnir áttu fótfestu í tilver-
unni með tíðari gosum á öldum
áður en tilefni þótti að skrá í heim-
ildir. Nú síðastliðinn vetur byrjaði
hún í beinni útsendingu í fréttatima
útvarps laust upp úr klukkan sex.
Fyrir fréttirnar hafði verið gefið út
að í fréttatímanum mundi hún
byrja að gjósa. Góð markaðssetning
það. Hekla olli litlum sem engum
búsifjum í þetta skiptið. Gos um há-
vetur þegar allar skepnur eru á húsi
og áttin hagstæð fyrir nágranna-
sveitirnar eru ekki til mæðu fyrir
nágranna fjallsins. Þetta Heklugos á
þó eftir að verða þeim mörgu minn-
isstætt sem eyddu löngum tíma í að
komast til sins heima á höfuðborg-
arsvæöinu eftir að hafa reynt að
berja gosið augum. Það var þó fæst-
um til ánægju því bæði var fjallið
hulið skýjum allan tímann og nóttin
á fjallinu verður lengi í minni
margra.
Engu kjöti treystandi
„Er ekki rétt hjá okkur að hafa
kjúkling í helgarmatinn," sagði ég
við konuna mina í sumarbyrjun. Ég
sá fyrir mér við griUið í fyrsta sinn
á langþráðu sumri í garðinum,
reyndar á milli snjóskaflanna. „Nei,
þessir kjúklingar sem þú varst að
kaupa á krónu stykkið eru svo út-
troönir af salmonellu og kamfýlu að
þeir labba burtu af grillinu hjá þér
um leið og þeir fara að volgna,"
sagði konan og tók úr frystinum
nautakjöt sem hún ætlaði að gæða
okkur heimilisfólkinu á. „Þetta er
nú lítið betra, það er ekki orðið
óhætt að leggja sér nokkuð til
munns lengur en það sem maður
sér lifna við, alast upp og að lokum
þarf maður helst að fylgja því í slát-
urhúsið til að vera öruggur um aö
allt sé í sómanum," sagði ég og lagði
til að kartöflur yrðu uppistaðan í
helgarmatnum. Það má segja að það
fjaðrafok sem varð í kringum sýkta
kjúklinga á liðnum vetri og annað
sem kom upp í landbúnaðinum, sér-
staklega í Rangárvallasýslu, hafi
valdið íbúum þess svæðis mun
meiri búsifjum heldur en öll Heklu-
gos undanfarinna áratuga. Allt kapp
hefur verið lagt á að koma þeim
fjára öllum fyrir kattarnef ásamt
fleirum sem málinu tengjast.
Suöurlandsskjálftarnir
Þegar Sunnlendingar voru loks
búnir að fá sumar í sveit leið að
þjóðhátíðardegi landans. Hann birt-
ist mönnum fagur og sólu baðaður.
Víða voru haldnar skemmtanir og
fólkið notaði sér góðviðrið til að
sækja þær sér til ánægju. Þjóðhátíð-
ardagurinn 2000 á liklega eftir að
verða auðveldur í minni þeirra sem
upplifðu hann um ókomna tíð. Þeg-
ar klukkan var langt liðin í fjögur
eftir hádegi riðu allt að þrir
geysistórir jarðskjálftar yfir Suður-
land með upptök sin í Holtum. íbú-
ar á Hellu og nærsveitum urðu
harðast úti í þessum skjálftum. Á
Hellu skemmdust fjölmörg hús og
allmörg eyðilögðust. Enn sannaðist
fyrir þeim sem því trúa að tilviljan-
ir eru ekki eitthvað sem allt í einu
brestur á. Að skjálftinn skyldi koma
á þessum degi í þessu veðri á þess-
um tíma er einstakt.
Það var sérkennileg upplifum að
koma á Hellu innan við klukkutíma
eftir að skjálftinn reið yflr. Maöur
hefði haldið aö fólk væri meira og
minna í losti og það væri skelfingu
fyllt og ótta. En hið ótrúlega æðru-
leysi og mikla stilling sem fólkið á
Hellu sýndi strax eftir þessar miklu
hamfarir er eitt af því sem maður
man best eftir frá hamförunum.
Hellubúar hafa líka sýnt það í fram-
haldinu að þeir ætla ekki að láta
þessi áföll hafa áhrif á líf sitt. Þar
eru sumir fluttir inn í ný hús og
aðrir með hús í smíðum. Nokkrir
búa enn í bráðabirgöahúsnæði en
mannlífið er þó í góðu jafnvægi.
Það leið tæp vika þar til Sunn-
lendingar fengu annan skjálfta. Sá
átti upptök sín vestar en sá fyrri,
nálægt Hestfjalli. Tímasetning hans
var kannski ekki eins frábær og
þess fyrri en „Illu er best af lokið,“
sögðu sumir. Þó að skjálftinn riði
yfir upp úr miðnætti var veðrið gott
enda sumarsólstöður. Víða urðu
miklar skemmdir og óhugur greip
víða um sig vegna þess hve skammt
var liöið frá þeim fyrri. Fólk er víða
að komast í endanlega viðgerð hús
sin eftir þann skjálfta en víða eru þó
enn í notkun bráðabirgðahúsnæði.
Ein þeirra fjölskyldna sem DV, Suð-
urlandi hefur fylgst með eftir
skjálftann er fjölskyldan í Borgar-
koti á Skeiðum. Þar bjó fjölskyldan
um skeið í gámi en þegar leið að
vetri komst hún í bráöabirgðahús-
næði. Þar bættist ein lítil í fjölskyld-
una í upphafi jólaföstu. Fjölskyldan
í Borgarkoti hefur ásamt öðrum
Sunnlendingum sýnt að sókn er
besta vömin þegar náttúran sýnir
sínar slæmu hliðar.
Kjötmjöl á röngum tíma
Á liðnu hausti var tekin í notkun
kjötmjölsverksmiðja á Suðurlandi í
þeim tilgangi að nýta úrgang frá
sláturhúsum og kjötvinnslum á
svæðinu. Þrátt fyrir að sú verk-
smiðja framleiði úr hreinu, ómeng-
uðu hráefni eru blikur á lofti í
rekstrinum. Utanlands koma tíðindi
um óværu þá sem nefnist kúariða.
Hún hefur tröllriðið þjóðum víða er-
lendis og hefur valdið því að hætt er
að framleiða kjötmjöl sums staðar
nema í algerum undantekningum.
Það þykir skjóta skökku við að ís-
lenskt fiskimjöl og kjötmjöl skuli
vera sett á stall með erlendum
„óþverra", sérstaklega þegar æðstu
ráðamenn þora að leggja það sér til
munns.
Sunnlenska sumarið var mikil
uppbót fyrir veturinn. Sól og blíða
og góð tíð einkenndu það mestallt.
Ýmislegt var þó við að vera svo sem
Geysisgos og annaö sem stytti
stundimar. Þegar leið að hausti og
sumarið rann sitt skeið gerðist það
loksins að undan feldi kom maður
sem margir höfðu beðið eftir. Und-
an kom ráðherrann og kynnti lýð-
um langþráða ákvörðun sína varð-
andi innflutning norskra kúa til að
bæta stöðu íslensks landbúnaðar.
Sú ákvörðun var mörgum að skapi,
en eins og oft er þá eru einhverjir
óánægðir. Reynt var þó að fara
sáttaleið í málinu og þvi til staðfest-
ingar minnst við fulltrúa íslensku
kýrinnar á fóðurganginum að Stóra-
Ármóti í vitna viðurvist. Hvort
Huppa lagðist í doða eftir það hefur
ekki heyrst en um alvarleg eftirköst
mun ekki hafa verið að ræða.
Sunnlenska haustið hefur verið
með ágætum. Því er þó ekki að
neita að flestir hefðu viljað hafa
unglingana sína innan veggja skól-
anna í haust en það er víst hlutur
sem best er að hafa sem fæst orð
um. Það er þó eitt sem gerir það að
skugga ber á fallegt sumar og haust
með afburða tíð. Hinar miklu fórnir
sem þjóðin hefur fært í umferðinni
á árinu, þar af fjölmörg alvarleg
slys á sunnlenskum vegum er sár
sem þjóðin mun bera ör eftir um
langan tíma. Það er vonandi að ár
þessu líkt í umferðinni muni ekki
renna upp aftur.
Nú þegar setið er á einum snjó-
léttustu jólum sem blaðamaður man
eftir er mál að linni. Fram undan er
nýtt ár með nýjum ævintýrum og
verkefnum sem kannski eiga eftir
að safnast í malinn og verða nesti
blaðamannsins í uppgjöri hans við
árið um næstu jól.
Bestu kveðjur um gleðilegt ár af
Suðurlandi með kærri þökk fyrir
árið sem er að líða.
Suðurlandsskjálftinn
Gífurlegar skemmdir uröu á húsum á Suöurlandi þegar skálftarnir riöu yfir í
júní. Fyrir mikla mildi uröu engin slys af völdum skjálftanna. Hér sjást
skemmdir í Rangárþingi 1 sumar.
Norðurland vestra árið 2000:
Jákvætt og hagstætt ár
DV, SKAGAFIRÐI: _________________
Arið sem er að líða hefur að
flestu leyti verið mjög hagstætt fyr-
^ ir þorra landsmanna. Veðrátta hef-
^ ur verið með afbrigðum góð svo
leita verður langt aftur eftir sam-
bærilegu. Þetta gleður a.m.k. þá
sem stunda landbúnað og eiga af-
komu sína að nokkru leyti undir
veðráttunni. Sömuleiðis var þetta
hagstætt ár fyrir flesta sem stunda
útivist og ferðalög innanlands að
* stangaveiðimönnum undanskildum
sem margir hljóta aö skrá árið 2000
í annála fyrir lélega veiði.
Af skemmtilegum og jákvæðum
fréttum af Norðurlandi vestra frá
árinu 2000 kemur upp i hugann
ákvörðun um að flytja það sem eftir
var af Byggðastofnun til Sauðár-
króks, vel heppnuð þjóðlagahátíð í
Siglufirði og opnun eldisstöðvar
Máka hf. í Fljótum. Einnig má
nefna vígslu Fræðasetursins á Hofs-
ósi sem kemur í framhaldi af upp-
byggingu Vesturfarasetursins sem
vakið hefur mikla og verðskuldaða
athygli bæði hér á landi og erlendis.
Enn fremur vígslu húsnæðis Is-
prjóns á Hvammstanga, áframhald-
andi uppbyggingu Sildarminjasafns-
ins á Siglufirði sem þó er hvergi
nærri lokið og guðsþjónustu í
Drangey þegar herra Karl Sigur-
björnsson biskup heimsótti okkur
Skagfirðinga.
Af neikvæðum fréttum finnst mér
bera hæst þau miklu og tíðu slys
sem urðu á árinu. Þannig tók um-
ferðin óvenju háan toll en mörg al-
varleg slys urðu þó af ýmsum öðr-
um ástæðum og er vonandi að nýja
árið verði okkur betra að þessu
leyti. -ÖÞ
Vesturfarasafniö á Hofsósi
Þetta framtak hefur sett Hofsós tryggilega á landakortiö og þykir safniö meö
afbrigöum vel heppnaö.