Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.2001, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 22. JANÚAR 2001
15
DV
Daöi Guöbjörnsson: Týnda málverkiö
„Ekki fer á milli mála aö nýrri málarakynslóö vex óðfluga fiskur um hrygg.
Gylltir
penslar
Það er tímanna tákn að ekki skuli lengur vera
efnt til hópsýninga á málverkum nema með létt-
írónískum formerkjum. Menn forðast eins og heit-
an eldinn að koma saman undir merkjum „listmál-
arafélags" eða annarra tiltekinna samtaka
mál(smet)andi listamanna, því slíkt ber um of
keim af vorsýningum og haustsýningum fortíðar.
Þess í stað verða til sýningarsamtök með fjar-
stæðukenndum eða tilfyndnum nöfnum eins og
„Gullpensillinn", sem eiga að segja okkur að í dag
taki listamennirnir sig ekki eins alvarlega og
gömlu FÍM-ararnir eða „olíufélagarnir". En þegar
upp er staðið - og ósamstæð samsýning „pensl-
anna“ íjórtán að Kjarvalsstöðum sýnir berlega - þá
er markmið nýju hópanna ekki ýkja frábrugðið
LeikJist
Myndlist
ætlunarverki FÍM-ara, nefnilega að kynna nýjustu
verk meðlima við bestu kringumstæður með reglu-
legu miilibili og spara sér þannig kostnaðinn sem
fylgir einkasýningum. Það er meira að segja tölu-
verður haustsýningarbragur á upphengingunni á
Kjarvalsstöðum þar sem sérhver listamaður sýnir
tvær til þrjár myndir sem hengdar eru í síbylju eft-
ir endilöngum veggjunum; að öðru leyti er salur-
inn galopinn. Fjöldi listamanna á sjónmenntavett-
vangi og vöntunin á sýningarhúsnæði verður
kannski til þess að menn fara aftur að efna til
haustsýninga, hvað veit ég?
Erótíkin mikilvæg
Það er sem sagt afskaplega lítið sem listamenn-
irnir fjórtán á Kjarvalsstöðum eiga sammerkt,
nema það að í stórum dráttum halda þeir sig við
hlutlægan veruleika og mála á striga. Á því eru
meira að segja undantekningar; stórbrotin og laun-
fyndin kórmynd Hallgríms Helgasonar (birt í sýn-
ingarskrá) er fjarri en í staðinn eru sýnd tvö stór
tölvuþrykk eftir hann. Inga Þórey Jóhannsdóttir
fer einnig töluvert út fyrir ramma málverksins
með kössum sem kallast á við það sem hún er að
mála.
Sýningin líður eiginlega soldið fyrir það líka, að
nokkrar máttarstoðir hennar, Birgir Snæbjöm
Birgisson, Jóhann L. Torfason, Sigriður Ólafsdótt-
ir og Þorri Hringsson, eru með áhugaverðari verk
á sýningunni í Gerðarsafni i Kópavogi, sem fjallað
var um á þessum vettvangi fyrir viku. Verk þeirra
hér, sérstaklega þeirra Birgis og Þorra, árétta ein-
faldlega hve erótíkin er mikilvægur þáttur i mynd-
listarlegum þankagangi þeirra.
Þeim sem þetta skrifar þótti einna markverðast
að sjá hvemig landslagsmyndir Eggerts Pétursson-
ar hafa þróast í seinni tíð en listamaðurinn hefur
ekki verið mjög sýnilegur upp á síðkastið. Mynd-
irnar sem áður dókumenteruðu jarðargróðurinn af
næstum óhugnanlegri nákvæmni hafa nú fyllst
dulúð og óendanlegu rými; manni verður hugsað
bæði til Kjarvals og franskra symbólista.
Ferskur andblær
Breytingar virðast einnig yfirvofandi í róman-
tískum landslagsmyndum Georgs Guðna, ef marka
má annan dúkinn eftir hann hér sem inniheldur
óvænt uppbrot á fletinum. Þeir eru líka feiknarlega
öruggir í því sem þeir eru að gera, Akureyringam-
ir Sigtryggur Bjami Baldvinsson og Sigurður Árni
Sigurðsson. Báðir vega þeir salt milli sýnar og
ímyndunar, en hver með sínum hætti; reyna
þannig skipulega á hugmyndir okkar um endimörk
þessara tveggja fyrirbæra.
Jón Bergmann Kjartansson kemur hér líka sem
ferskur andblær með uppgjör sitt við pólana tvo í
óhlutbundnu listinni, strangfletina og ljóðrænuna,
en framkvæmdin sjálf ber keim af uppákomum síð-
ustu ára. Um leið leggur hann áherslu á að mynd-
flöturinn sé fyrst og fremst hlutur.
Það er sem sagt erfitt að ræða svona sýningu út
frá einhverjum samnefnara sem ekki er fyrir hendi
á henni; því vill umfjöllunin verða nokkuð slitrótt.
En ekki fer á milli mála að nýrri málarakynslóð
vex óðfluga fiskur um hrygg.
Aðalsteinn Ingólfsson
Gullni pensillinn er á Kjarvalsstööum til 24. mars.
Safniö er opiö daglega kl. 10-17 og til kl. 19
á miðvikudögum.
Fyrir unga sem aldna
Úr Bláa hnettinum
Sagan af Bláa hnettinum eftir Andra Snæ Magnason hefur verið vinsælt lesefni á ís-
lenskum heimilum undanfarna mánuöi og af viöbrögöum frumsýningargesta í Þjóð-
leikhúsinu í gær að dæma mun leikritiö ekki njóta minni vinsæida.
Hvaða barn dreymir ekki um að
geta flogið og skemmt sér frá
morgni til kvölds? Þetta veit hann
Gleði-Glaumur Geimmundsson,
geimryksugufarandsölumaður,
sem ryðst inn í líf villibamanna í
Bláa hnettinum einn góðan veður-
dag. Gleði-Glaumur er ótrúlega
flinkur sölumaður og þó börnin
séu fullkomlega hamingjusöm og
sæl með lífxð tekst honum brátt að
sannfæra þau um að þau geti ekki
verið án allra töfralausnanna sem
hann selur þeim fyrir æsku
þeirra. Fiðrildaduftið, teflon-húð-
in og það frábæra snjallræði að
negla sólina fásta yfir eyjunni
þeirra gerir það að verkum að líf-
ið verður stanslaus skemmtun og
það er ekki fyrr en Brimir og
Hulda lenda óvart í myrkrinu hin-
um megin á hnettinum að efa-
semdir um réttmæti alls þessa
fara að gera vart við sig. Þau
Hulda og Brimir fá það erfiða hlutverk að
koma hinum börnunum í skilning um að það
sé ekki réttlátt að þau sitji ein að sólinni en
verður lítið ágengt fyrr en þeim tekst að fá
Gleði-Glaum á sitt band með því að beita hann
sömu brögðum og hann hafði notað á þau.
Ævintýraleg leikmynd
Auðvitað fer allt vel og þegar leiknum lýkur
eru börnin hamingjusöm sem fyrr en reynsl-
unni ríkari.
Sagan af Bláa hnettinum eftir Andra Snæ
Magnason hefur verið vinsælt lesefni á ís-
lenskum heimilum undanfama mánuði og af
viðbrögðum frumsýningargesta f Þjóðleikhús-
inu í gær að dæma mun leikritið ekki njóta
minni vinsælda. Sagan sem er sögö á sviðinu
er að vissu leyti einfaldari en sú sem bókin
rekur, enda auðveldara aö gefa ímyndunarafl-
inu lausan tauminn við lestur bókar en á leik-
sýningu þar sem allt verður að virka raun-
verulegt og trúverðugt. Og frumsýningargestir
keyptu svo sannarlega töfraheiminn sem Þór-
hallur Sigurðsson leikstjóri og samstarfsmenn
hans hafa skapað. Ævintýraleg leikmynd Ax-
els Hallkels er einfóld í grunninn en með sam-
spili ljósa, leiktjalda og tónlistar tekst að ná
fram ótrúlegri fiölbreytni. Dýragervin eru ein-
staklega vel heppnuð og augljóst að það þarf
engar stórkostlegar brellur tO að fá lítil hjörtu
til að slá hraðar eins og útfærslan á vindbörðu
vargtrjánum og köngulónum sannaði hvað
best. Tónlist múm fellur vel að efninu, á köfl-
um fiörleg en drungaleg og dulúðug þegar það
átti við.
Saga stútfull af boöskap
Það er fóngulegur hópur ungra leikara sem sér
um að koma þessu ævintýri til skila til áhorfenda.
Eðli málsins samkvæmt verður Gleði-Glaumur,
sem Kjartan Guðjónsson
leikur, einna eftirminnileg-
astur. Kjartani leið greini-
lega vel í hlutverki þessa
spjátrungs sem getur platað
alla upp úr skónum en er
ósköp mannlegur og hégóm-
legur þegar á reynir. Það er
kostur að ekki skuli reynt
að gera hann ógnvænlegan
í útliti því það er fyrst og
fremst sannfæringarmáttur
hans sem er hættulegur. í
hlutverkum villibarnanna,
dýra og annarra furðuvera
eru bæði lærðir og ólærðir
leikarar og gera allir vel.
Atli Rafn Sigurðarson og
Inga María Valdimarsdóttir
leika Brimi og Huldu og
eins og hinir leikararnir
virkuðu þau afar eðlileg og
afslöppuð. Reyndar var leik-
hópurinn sérlega vel sam-
stiOtur og óþarfi að tíunda frammistöðu hvers og
eins. Ég get samt ekki stiflt mig um að nefna
Bjarna Hauk Þórsson sem naut sin sérlega vel
sem Óli spekingur auk þess sem hann var bráö-
skemmtflegur í hlutverki bjarnarins.
Það er trúin á mátt sögunnar og orðsins sem
liggur þessari sýningu tO grundvaflar og i því
felst líka styrkur hennar. Það er talað við börn-
in án þess að tala niður til þeirra og þó sagan sé
stútfull af boðskap er hún algerlega laus við pré-
dikunartón. Blái hnötturinn er afbragðs
skemmtun en vekur líka spurningar eins og öll
góð leikrit.
Halldóra Friðjónsdóttir
Þjóðleikhúsið sýnir á stóra sviöi Bláa hnöttinn eftir
Andra Snæ Magnason. Tónllst: múm. Dansar: Ástrós
Gunnarsdóttir. Lýsing: Björn Bergstelnn Guömundsson.
Leikmynd og búningar: Axel Hallkell. Leikstjórn: Þór-
hallur Sigurðsson
____________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Hallgerður
og Nanna
verðlaunaðar
Viðurkenning Hagþenkis árið 2000 var
á fóstudaginn veitt HaOgerði Gísladóttur
og Nönnu Rögnvaldardóttur „Fyrir merk
og vönduð
grundvaOarrit
um matargerð
og matargerð-
arlist, þjóðlega
og alþjóðlega."
eins og skráð er
á viðurkenn-
ingarskjölin að
þessu sinni. Rit
HaOgerðar, íslensk matarhefð, kom út
hjá hjá Máli og menningu í samvinnu
við Þjóðminjasafn Islands árið 1999. Rit
Nönnu, Matarást, var gefið út af bókafor-
laginu Iðunni árið 1998.
Þetta er í fiórtánda sinn sem Hagþenk-
ir - félag höfunda fræðirita og kennslu-
gagna, veitir viðurkenningu sína. Sér-
stakt viðurkenningarráð, skipað fuOtrú-
um ólíkra fræðigreina, er kosið til
tveggja ára i senn og ákveður hver viður-
kenninguna hlýtur. Viðtakandi fær við-
urkenningarskjal og að þessu sinni
skiptist fiárhæðin, sem nú er 500.000 kr„
milli höfimdanna.
í greinargerð viðurkenningarráðsins
er samning og útgáfa þessara rita talin
tákna „ ... merkileg umskipti á mikfls-
verðu menningarsviði". Þannig að .
þjóðin hefur við upphaf nýrrar aldar að-
gang að tveimur vönduðum yfirlitsritum
um matarhætti, öðru um þjóðlega matar-
hefð fyrr á tímum, hinu um mat og mat-
argerð um veröld aOa“. Ennfremur segir
að með framlagi sínu ryðji höfundamir
mikOvægar brautir, veki vonir um frek-
ari afrek á þessu sviði og vísi bæði
áhugamönnum og faghópum á ótal
spennandi leiðir um áður illfærar slóðir.
La Bohéme
Æfingar eru hafnar á ópemnni La
Bohéme eftir Giacomo Puccini viö
texta eftir Giuseppe Giacoso og Luigi
IOica, en hún verður frumsýnd í ís-
lensku óperunni
þann 16. febrúar nk.
Ráðgerðar eru 10
sýningar og lýkur
þeim um miðjan
mars.
Hljómsveitar-
stjóri er ungur
Rússi, Tugan Sokhi-
ev, en leikstjórinn
Jamie Hayes er Breti. Islenska óper-
an hefur líka fengið til liðs við sig
unga söngvara sem flestir starfa er-
lendis og gefst því tækifæri tfl að
heyra í þeim á sviði Óperunnar í
þessu meistaraverki Puccini.
Með helstu hlutverk fara Kolbeinn
J. KetOsson, Auður Gunnarsdóttir,
Bergþór Pálsson, Ólafur Kjartan Sig-
urðarson, Viðar Gunnarsson, Hlín
Pétursdóttir og Þóra Einarsdóttir.
Listamenn í
Listaháskólanum
Robert DeO flytur fyrirlestur í Listahá-
skóla íslands á Laugamesvegi 91 í dag
kl.12.30 í stofu 021. Robert DeO er banda-
rískur myndlistarmaður, sá sami og
gerði vatnstrókinn sem stendur skammt
frá Perlunni. I verkum
sínum hefur hann lagt
sig eftir að vinna með
vatn, ljós og hita og
samspil þessara frum-
krafta. Um helgina
opnaði hann einmitt
sýningu í útiporti
Hafnarhússins og
stendur sú sýning í
tvo mánuði. I fyrirlestrinum fiaOar Ro-
bert DeO um eigin verk og viðhorf sín tfl
myndlistar.
Á miðvikudaginn kl. 12.30 verður
haldinn annar fyrirlestur í LHÍ, að þessu
sinni að Skipholti 1 í stofu 113.
Richard Hutten er alþjóðlega þekkt-
ur iðnhönnuður frá HoOandi. Hann
rekur eigin hönnunarstofu í Rotter-
dam og vinnur jafnframt með hinum
þekkta hönnunarhópi Droogdesign. I
verkum sínum leggur Richard Hutten
áherslu á hvemig brúa má bflið miOi
myndlistar og hönnunar. I fyrirlestr,-
inum fiaOar hann um eigin verk og þá
strauma sem uppi eru í iðnhönnun í
heimalandi hans.