Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.2002, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS 2002
13
DV
___________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Blessað barnalán
verður sýnt í íslensku óperunni um páskana:
Mikill og góður gleðileikur
Aðalsteinn Bergdal og Sunna Borg í Blessuðu barnaláni
Hressilegur farsi sem sýnir íslenskan veruleika í svolítiö sér-
kennilegu Ijósi.
Leikfélag Akureyrar leggur land undir fót í
dymbilviku og kemur suður tii Reykjavikur með
Blessað barnalán, leikrit Kjartans Ragnarssonar,
sem sýnt var við miklar vinsældir fyrir norðan á
haustmisseri. „Það var ákveðið strax í haust að
leikararnir okkar fengju frí um páska eins og leik-
arar í öðrum atvinnuleikhúsum en leikhúskórinn
fengi Samkomuhúsið til að sýna Helenu fögru, sem
þau voru þegar byrjuð að æfa,“ segir Þráinn Karls-
son, leikstjóri sýningarinnar. „En þetta fólk er svo
vinnusamt að það vildi ekkert fara í frí heldur
ákvað að fara suður með Blessað bamalán sem
gekk alveg óskaplega vel hjá okkur og var hætt fyr-
ir fullu húsi um jólin af því að annað verk þurfti að
komast að. Tvær stórar sýningar geta ekki gengið
á sama tíma í húsinu, allur tæknibúnaður bannar
það - fyrir nú utan plássleysið."
Timi útvíðra buxnaskálma
Þráinn er ekki hissa á að Barnalánið skyldi
ganga svona vel. „Þetta er mikill og góður gleðileik-
ur sem mér finnst alveg standast tímans tönn. Ein-
hver var að hnýta í okkur fyrir að hafa ekkert
reynt til að færa verkið til nútímans, en þá hefði
þurft að breyta ansi miklu. Til dæmis er enginn sími
á heimilinu þar sem verkið gerist, og þegar Inga þarf
að hringja eða senda skeyti þá fer hún upp á símstöð.
Það atriði eitt er svo miðlægt að ef við hefðum viljað
færa það til nútímans með alla sína síma þá hefði
þurft að skrifa nýtt leikrit!"
Leikritið var skrifað snemma á 8. áratugnum og
gerist líka á þeim tíma. Umhverfi og búningar í sýn-
ingunni eru í fullu samræmi við það.
„Mér fannst þakklátt að rifja upp þetta tímabil,
tima útvíðra buxnaskálma," segir Þráinn, „þegar
karlmenn gengu á svolítið hærri hælum og voru
heldur síðhærðari en í annan tíma. Ég hafði úr
nokkrum försum og gamanleikjum að velja en
þetta verk höfðaði mest til mín, mér fannst það
sýna íslenskan veruleika í sérkennilegu ljósi og
vera bara helvíti gott. Kringumstæðurnar sem
þetta fólk lendir í eru svo sniðugar og farsinn svo
vel spunninn að hann verður alveg tímalaus."
Lífið sigrar dauðann
Sagan segir frá Ingu sem býr með móður sinni
austur á landi en systkini hennar búa ýmist á Ak-
ureyri eða í Reykjavík og ein er nýflutt heim frá
Ameríku. Móöirin hafði getið þess í jólakveðjunni
til þeirra að gaman væri að fá þau í heimsókn um
sumarið þannig að þau gætu verið öll í einu á
gamla heimilinu sínu.
„Þau taka vel í það,“ segir Þráinn, „en þegar
sumarið nálgast fara bréfin að koma hvert af öðru
og ekkert þeirra sér sér nú fært að koma. Þá tek-
ur Inga tfi sinna ráða, sendir systkinum sínum
svohljóðandi skeyti: „Mamma er dáin. Komið
strax. Inga.“ Þá drífa allir sig austur tfi að vera
við útfórina! Dauðinn hefur meira aðdráttarafl en
lífið. Þetta er skrautlegur hópur og lygavefurinn
sem spinnst upp úr þessu verður alveg grátlega
hlægilegur með miðilsfundi og kraftaverki við kistu-
lagningu og hvaðeina!"
Sannkallaður íslenskur veruleiki á fjölum Is-
lensku óperunnar með norölenskum úrvalsleikurum,
geriði svo vel. Sýningar hefjast annað kvöld.
Létt og lævís
- Blíðfinnur á sigurgöngu í Þýskalandi
Ég heiti Blíðfmnur en þú mátt kalla mig Bóbó
eftir Þorvald Þorsteinsson kom út fyrir nokkrum
vikum hjá Bertelsman-Random House-forlaginu í
Þýskalandi. Bókin hefur fengið mjög góðar viðtök-
ur, er meðal annars á lista yfir helstu bækur mars-
mánaðar í þýskum bókabúðum; í byrjun mars
fékk hún sérstaka kynningu í þýska sjónvarpinu
og aðrir fjölmiðlar hafa fylgt á eftir.
Umsagnir um Bliðfinn hafa ekki aðeins veriö
afar jákvæðar heldur verulega ítarlegar í helstu
dagblöðum og vikuritum. Gagnrýnandi Súd-
deutsche Zeitung, Siggi Seuss, sem oft þykir óvæg-
inn í dómum sínum, kallar hana „heilsteypt lista-
verk“ sem hafi allt til að bera „tfi að hlýja jafht
ungum sem öldnum um hjartarætumar, því höf-
undurinn bregður á töfrum slunginn leik með tvo
ævafoma strengi: annars vegar hæfileika bamsins
til að skipta veruleikanum út fyrir heim ævintýr-
anna eins og hendi sé veifað, hins vegar þrá hins
fullorðna eftir að geta fundið á ný hin glötuðu hlið
að ríki ævintýranna." Hann bendir á að höfundur
leiki sér með sígilda söguþræði og alþekkt minni
en þau séu raunar „ætíð til staðar í brjósti hvers
þess manns sem les nóg. Galdurinn er fólginn í
þeirri alúð sem þarf til að gæða þau lífi á þann
Tónlist
hátt að allt smelli saman í eina sögu sem við höf-
um aldrei heyrt". í lokin mælir hann með bókinni
fyrir fólk frá átta ára og upp úr!
Gagnrýnandi Die Welt leggur líka áherslu á að
sagan sé soðin saman úr hráefni héðan og þaðan,
Smælkið minni til dæmis á Grislinginn í Bangsím-
on, en svo sérviskuleg sé samsetningin að anganin
verði alveg ný og nýstárleg. Og hugmyndin um að
það sé bemskan sjálf sem Blíðfinnur leitar að sé
ekkert minna en dásamleg.
I Die Zeit, einu helsta vikuriti Þýskalands, er
Blíðfinni svo lýst i lofsamlegri umsögn: „Hann er
sjarmerandi, hann er hræddur, hann er hugrakk-
ur og hann er með tvo vængi á bakinu ... Létt og
lævíslega segir Þorvaldur Þorsteinsson sögu sína
um hvarf og endurkomu bernskunnar."
í framhaldi af góðum viðtökum bókarinnar hef-
ur Bertelsman ákveðið að gefa einnig út aðra bók-
ina um Blíðfinn, Ert þú Blíðfinnur? Ég er með
mikilvæg skilaboð, sem kom út árið 2000. Ég heiti
Blíðfinnur... hefur áður komið út í Danmörku,
Grikklandi, Noregi og á Spáni og nýlega var samið
um útgáfu hennar í Svíþjóð. Einnig hafa verið lögð
drög að útgáfu á annarri bókinni um Blíðfinn í
Danmörku, Svíþjóð og á Spáni
Galdurinn er fólginn í alúðinni
Gunnar Hansson í hlutverki Blíöfinns í Borgarleikhúsinu.
mm
Loksins Rachmaninoff
Jón á Bægisá
Um helmingur
nýs tölublaðs af
Jóni á Bægisá,
tímarits þýð-
enda, er helgað-
ur Georgíu í
Kákasus. Irma
Matsjavariani og
Sigurður A.
Magnússon
skrifa um land og þjóð og birtar
eru nokkrar georgískar smásögur
í islenskri þýðingu. Að þýðingun-
um standa Friðrik Þórðarson,
málfræðingur og háskólakennari
í Ósló, sem er líklega sá íslending-
ur er gerst þekkir til georgísku og
armarra Kákasusmála, Grigol og
Irma Matsjavariani og Pjetur Haf-
stein Lárusson.
Einnig eru ljóðaþýðingar úr
lettnesku eftir Hrafn Harðarson
og úr þýsku eftir Stefán Snævarr
og Franz Gíslason. Kreólar eiga
fulltrúa sinn í sögu frá Venesúela
í þýðingu Baldurs Óskarssonar.
Norðmaðurinn Lars Saabye
Christensen sem nýlega fékk bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs fyrir skáldsöguna Halvbror-
en á hér smásögu í þýðingu
Magnúsar Ásmundssonar, og Sví-
inn Hjalmar Söderberg (f. 1869) á
smásögu í þýðingu Stefáns Sigur-
karlssonar. Stefán þýðir einnig
stutta sögu eftir Kólumbíumann-
inn Gabríel García Marquez.
I ritnefnd Jóns á Bægisá sitja
Franz Gíslason, Guðrún Dís Jón-
atansdóttir og Sigurður A. Magn-
ússon. Útgefandi er Ormstunga.
Á leið til
Jerúsalem
Hjá Skálholts-
útgáfunni er kom-
in út bókin Á leið
til Jerúsalem -
fjórar ihuganir
eftir sr. Jón
Bjarman. í þess-
ari litlu bók er
nútímamaðurinn
leiddur í djúpa
kyrrð á helgum slóðum. Skyndi-
lega er hann í fór með fólki sem
fylgir meistaranum frá Nasaret,
en ferðinni er heitið til borgar-
innar Jerúsalem. Hann stendur
við hlið höfundar og hlýðir á
ódauðleg orð og verður vitni að
máttarverkum.
I formála segir höfundur m.a.:
„í þessum íhugunum er ég ekki
að lýsa persónulegri reynslu
minni, heldur því, hvemig ég, þá
unglingur, beitti hugarflugi mínu
til að nálgast það sem virtist vera
ósnertanlegt, guðdóm Krists Jesú.
t hjarta mér brunnu spurningar
sem ég leitaði svara við: Hvem
sáu lærisveinarnir þegar þeir
horfðu á Jesú, hvað heyrðu þeir
þegar hann talaði, hvað lá aö baki
orða þeirra þegar þeir svöruðu
spumingu meistara síns með orð-
unum: Þú ert Kristur."
DVWYND HARI
Alina Dubik og Gerrit Schuil
Túlkunin var einlæg og tæknilega var flutningurinn eins náiægt full-
komnun og komist veröur.
Það telst til Undantekninga þegar sönglög
Rachmaninoffs eru flutt á rússnesku hér á
landi. Þetta eru ótrúlega magnaðar tónsmíðar
og tvimælalaust með fegurstu söngperlum tón-
bókmenntanna. Stíllinn er siðrómantískur og
ber líka keim af rússneskum þjóðlögum, söng-
línumar eru hver annarri unaðslegri og pí-
anóparturinn með því alglæsilegasta sem heyr-
ist. Á tónleikum Alinu Dubik mezzósópran og
Gerrits Schuil í tónleikahúsinu Ými á sunnu-
daginn var gat að heyra níu lög meistarans, og
var það kærkomin tilbreyting frá því sem mað-
ur á að venjast á tónleikum íslenskra söngvara.
Fæstir treysta sér til að syngja á rússnesku,
nema eitt og eitt lag, enda erfitt að syngja á
tungumáli sem maður skilur ekkert í. Þó er
það í rauninni engin afsökun; Karlakórinn
Fóstbræður söng t.d. á rússnesku i Babí jar sin-
fóníu Shostakovich fyrir skemmstu og gerði
það vel. Vonandi eru það teikn um að við fáum
að hlýða á fleiri rússnesk söngverk i náinni
fr amtíð - hvemig væri t.d. að flytja eina áhrifa-
mestu trúartónlist sem til er, kórtónsmíðina
Vespers eftir Racmaninoö? Það væri nú aldeil-
is viðburður í islensku tónlistarlífi.
Alina mun tala rússnesku reiprennandi og
málið hljómaði einkar fallega í hástemmdum
söng hennar, sem var bæði ástríðuþrunginn og
myrkur, eins og vera bar. Ljóðin sem heilluðu
Rachmaninoff svo mikið að hann fann sig knúinn til
að tónsetja þau, eru þunglyndisleg (enda var
Rachmaninoff þunglyndissjúklingur), en tónlistin
lyftir þeim upp í þvílíkar hæðir að maður verður
gjörsamlega frávita. Þessari miklu andagift tón-
skáldsins komu þau Alina og Gerrit fullkomlega tfi
skila, og það sem einkenndi túlkun þeirra var flæði
sem aðeins er tfi staðar ef flytjendumir eru ekkert að
troða sér fram fyrir tónlistina. Túlkunin var
einlæg og án nokkurrar yfirborðsmennsku,
og tæknilega var flutningurinn eins nálægt
fullkomnun og komist verður. Alina hefur
réttu, dökku röddina fyrir Rachmaninoff og
raddbeiting hennar er með öllu laus við til-
gerð. Hinn mjúki, safariki leikstíll Gerrits
hentaði sömuleiðis prýðilega, og tókst honum
að láta hljóm píanósins renna svo vel saman
við söngröddina að dásemd var. Vonandi
munu þau Alina og Gerrit halda tónleika fyrr
en síðar þar sem ekkert annað en Rachman-
inoff er á efnisskránni.
Á tónleikunum var einnig flutt ýmislegt
annað, og ber helst aö nefna Fjögur trúarljóð
opus 121 eftir Brahms, en það er næstsíðasta
verkið sem tónskáldið samdi. Textinn er úr
biblíunni og voru allir söngvamir ákaflega
vel fluttir. Sama má segja um nokkur íslensk
lög eftir Jón Ásgeirsson, Atla Heimi Sveins-
son og Sigvalda Kaldalóns, sem og hugljúfar
útsetningar Gerrits á tveimur íslenskum
þjóðlögum, Hætt’að gráta, Hringaná og Sofðu,
unga ástin mín. Þetta er í fyrsta sinn sem ég
heyri hið væmna lag, Mamma ætlar að sofna
eftir Sigvalda Kaldalóns, hljóma vel og það er
ekkert smáræðis listrænt afrek.
I stuttu máli sagt voru þetta frábærir tónleikar,
fjölmargir ungir söngvarar meðal áheyrenda voru
greinilega í hrifningarvimu, og svei mér ef ég sá ekki
gæsahúðina á berum handleggjum eins þeirra á
næsta bekk fyrir framan mig. Jónas Sen
Svíar kaupa
Með titrandi tár
Sænska forlag-
ið Alfabeta-
Anamma hefur
tryggt sér rétt-
inn á nýjustu
skáldsögu Sjóns,
Með titrandi tár,
sem út kom fyrir
síðustu jól og
hlaut Menning-
arverðlaun DV fyrir skemmstu.
Áður hafði sænska forlagið gefið
út skáldsöguna Augu þín sáu mig
en fyrir hana hlaut Sjón einnig
Menningarverðlaun DV. Meðal
höfunda AlfabetaAnamma má
nefna Vigdísi Grímsdóttur, Krist-
inu Ómarsdóttur og Erlend Loe.
Með titrandi tár segir frá flótta-
manninum Leó Löwe sem kemur
til íslands í seinni heimsstyrjöld-
inni með hattöskju er geymir lít-
inn leirdreng sem Leó vill fyrir
alla muni vekja til lifsins. Til þess
þarf hann að leysa ýmsar þrautir
og eignast um leið ólíklegustu
bandamenn. Úr verður spennandi
ferð um ísland eftirstríðsáranna
og koma þar margar litríkar per-
sónur við sögu.