Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2002, Qupperneq 17

16
DV
MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2002
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aóstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlió 24,105 Rvik, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deiidir: 550 5749
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerö og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
. DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Risið gegn óttanum
Barátta Guðmundar Sesars
Magnússonar gegn svokölluðum
handrukkurum hefur vakið þjóð-
arathygli. Einn hóf hann baráttu
gegn óttanum sem þjakar for-
eldra og forráðamenn ungmenna
sem ánetjast hafa fikniefnum,
varð tákmynd foreldra sem
standa frammi fyrir hótunum þrjóta sem einskis svífast,
beita kúgunum jafnt sem meiðingum og hika ekki við líf-
látshótanir.
Flórtán ára dóttir Guðmundar var farin að neyta fíkni-
efna. Hann hefur nú komið henni í felur eftir líflátshótan-
ir handrukkara úr fikniefnaheiminum. Þessum mönnum
hefur Guðmundur sagt stríð á hendur. Hann neitar að láta
óttann við þá kúga sig til afskiptaleysis. í Helgarblaði DV
sagði Guðmundur þessa sögu. Þar kom fram að í kjölfar af-
skipta hans af fíkniefnasölumönnunum fylgdu líflátshótan-
ir í garð Guðmundar og fjölskyldu hans. Annaðhvort þeg-
ir þú og skiptir þér ekki af þessu eða þú verður látinn
hverfa, sagði sendiboði fikniefnaheimsins. Guðmundur lét
ekki bugast og kærði til lögreglu í þeirri fullvissu að hann
væri að gera rétt, kom síðan fram opinberlega og talaði um
þær hótanir sem hann og fjölskyldan stóðu frammi fyrir.
Þetta snýst um ótta, segir Guðmundur og bætir því við
að það sé fikniefnasölum hagkvæmt að sögur gangi um
hörku í þessum viðskiptum. Þótt þær séu ekki allar sann-
ar sé ástæða til að taka hótanir alvarlega. Innheimtumenn-
irnir spila á ótta fólks, því er hótað líkamsmeiðingum og
dauða sem og börnum þess. Hræðsla foreldra og annarra
sem fyrir verða er skiljanleg. Margir sjá því ekki önnur
ráð en að borga innheimtuþrjótum fíkniefnasalanna það
sem upp er sett. Guðmundur segir málið komið út í vit-
leysu og óttast ástandið. Hér verði framin morð vegna
þessa fljótlega, ef ekki glæpamennirnir þá foreldrarnir.
Enginn láti drepa barnið sitt án þess að gera eitthvað í því.
Ef samfélagið getur ekki verndað mig þá fer ég sjálfur út í
frumskóginn, segir Guðmundur.
Með aðgerðum sínum beinir Guðmundur Sesar Magnús-
son umræðunni um þetta alvarlega þjóðfélagsmein á nýjar
brautir. Hann er öðrum fordæmi vegna þess kjarks sem
hann sýnir. Hann lætur ekki undan hótunum. Ef fleiri rísa
upp og sætta sig ekki við kúgunina verður baráttan gegn
ofbeldismönnunum auðveldari. í leiðurum DV hefur fólk
sem orðið hefur fyrir hótunum handrukkara verið hvatt til
þess að kæra til lögreglu. Það er sú leið sem er almenningi
fær. Hins vegar ber að vara alvarlega við því að fólk taki
lögin í eigin hendur. Það endar aðeins með ósköpum.
Ábyrgð lögreglu og dómsyfirvalda er því mikil. Fólk í þess-
um vanda verður að finna, og geta jafnframt treyst því, að
það hafi stuðning þeirra og vernd gegn föntunum.
Það er örþrifaráð föður að fela fjórtán ára dóttur fyrir
misindismönnum og taka jafnframt þá áhættu að ganga
fram fyrir skjöldu í baráttu gegn þeim. Faðirinn kallar því
eftir stuðningi og aðgerðum. Hann bendir á að auðveldara
sé að fást við fíkniefnasölumenn og fanta á þeirra vegum
hér á landi en annars staðar vegna smæðar samfélagsins.
Stærð eiturlyfjaheimsins sé orðum aukin og því tækifæri
til að grípa í taumana.
Öðrum í sömu stöðu og Guðmundur ætti að vera það
hvatning til að kæra, og sætta sig hvorki við hótanir né of-
beldi, að hann hefur ekki fengið frekari hótanir eftir að
hann ákvað að kæra sjálfur og vekja um leið athygli á
ástandi sem er ólíðandi. Hann reis gegn óttanum, ákvað að
styðja barn sitt en kallar jafnframt eftir hjálp yfirvalda.
Þessi faðir og aðrir í sömu stöðu eiga rétt á þeirri hjálp.
Jónas Haraldsson
Ringlaöir fúskarar
„Því hefur verið haldið fram að þátttaka okkar í
Schengen hafi kostað okkur milljarða í stofnkostnað.
Þurft hafi að ráða 50-70 toll- og lögregluverði til þess
að annast eftirlit og afgreiðslu þessa landamærahliðs
okkar að Evrópu. “
Hurðinni á skrifstofunni
var hrundið upp. í gættinni
stóð maður og honum var
mikið niðri fyrir. „Stjórn-
málamenn okkar eru í
besta falli ringlaðir fúskar-
ar,“ sagði hann.
Ég leit upp úr buröarþolsreikning-
um og sagði rólega: „Ertu nú ekki að
taka nokkuð djúpt í árinni?" „Nei,“
sagði hann. „Ég var að lesa það eftir
veðurstofustjórann að útfærsla
kvótakerfisins væri mesta ógæfu-
framkvæmd sem dunið hefði yfir ís-
lendinga á síðustu áratugum. Pró-
fessor við háskólann sagði í útvarps-
viðtali að milljarðar hefðu streymt
út úr þjóðfélaginu skattfrjálst til út-
landa undir öruggri vernd stjórn-
valda. Eignatilfærslan á sér ekki
hliðstæðu nema þá á tímum svarta-
dauða. Og forsætisráðherra er farinn
að tala um Schengen!
Schengen
Því hefur verið haldið fram að
þátttaka okkar í Schengen hafi kost-
að okkur miiljarða í stofnkostnað.
Þurft hafi að ráða 50-70 toll- og lög-
regluverði tii þess að annast eftirlit
og afgreiðslu þessa landamærahliðs
okkar að Evrópu. Rekstrarkostnaður
er þannig mörg hundruð milljónir á
ári og ávinningurinn er enginn, lík-
lega neikvæður. Við þurfum eftir
sem áður að taka vegabréfið með til
útlanda. Hingaö streymir fólk eftir-
litslítið frá Schengensvæðinu og við
höfum misst aðstöðu til að skrá
ferðamenn. Getur verið að utanríkis-
þjónustan hafi þanist svo út, að hún
kosti nú um 5000 milljónir króna á
ári? Meira að segja Bretar töldu sig
ekki hafa efni á að taka að sér svona
landamæravörslu fyrir Evrópu-
bandalagið."
Breytt þjóöfélag
Ég reyndi að sveigja samtalið i
aðra átt en án árangurs. Þulan hélt
áfram. „Hvað með náttúruvemdar-
málin?“ sagði hann. Ég sagði að við
sem munum kreppu og erfíðleika eft-
irstríðsáranna vissum að afla þyrfti
tekna til þess að standa undir vel-
ferðinni. Við getum ekki bara sifellt
talað um ast og frið. Dekurböm vel-
ferðarinnar skilja ekki að peningarn-
ir vaxa ekki á trjánum. En ég varð
fljótlega undir í þessari umræðu.
Rökin voru þau að við sem tryðum
á tækniframfarir og stöðugt aukinn
hagvöxt værum á viiligötum. Við
byggðum upp einvítt þjóðfélag tækni
og velferðar og skynsemishyggju.
Maðurinn gleymdist og þjóðfélag
stóriðju væri ekki það þjóðfélag sem
við ættum að búa bömum okkar.
Sandkom
Litli og stóri
Gísli Hjartarson, krati og Skutulsrit-
stjóri á ísafirði til margra ára, hefur sent
frá sér 5. bindi af bókinni „Hundrað og
ein ný vestflrsk þjóðsaga". Þar kennir
margra grasa og þar á meðal er eftirfar-
andi saga:
Ólafur Helgi Kjartansson, fyrrum
sýslumaður ísfirðinga um langa hríð, er með alira minnstu
mönnum vexti eins og alþjóð mun kunnugt. Hann tók við
sýslumannsembætti Selfyssinga í byijun þessa árs. Því emb-
ætti hafði áður gegnt sómamaðurinn Andrés Valdimarsson
sem lengi var sýslumaður Strandamanna og hvers manns
hugljúfi. Andrés er gríðarstór maður, um tveir metrar á hæð,
og eftir því gildvaxinn og stórskorinn allur.
Skömmu fyrir síðustu jól kvaddi fréttamaðurinn Finnbogi
Hermannsson á Svæðisútvarpi Vestfjarða Ólaf Helga sýslu-
mann í langt og ítarlegt útvarpsviðtal í tilefni þess að hann
var að yfirgefa ísafjörð og flytjast á Selfoss. Fóru þeir félagar
á kostum og bar sýslumaður Vestfirðingum vel söguna og
sagðist yfirgefa Ísaíjörð með söknuði.
í lok viðtalsins spurði fréttamaður sýslumann hvort hann
Ummæli
... og brosi gegnum tárin
„Alls ekki. Ég þekki ekki þá tilfinningu."
Jakob Frímann Magnússon frambjóbandi, spuróur á Stöó 2
hvort hann værí bitur í kjölfar prófkjörs Samfylkingarinnar í
Reykjavik þar sem hann hafnaói í 10. sæti.
Stöðumat stallsystranna
„Ef saman yrði dregið hvað upp úr stendur í niöur-
stöðum prófkjörs Samfylkingarinnar í Reykjavik þá
yrði það sennilega eitthvað á þá leið að flokkurinn og
forysta hans hafi tapað og sá eini.sem geti komist ná-
lægt því að bera höfuðið hátt sé Jóhanna Sigurðardótt-
ir sem stóð af sér enn eina atlögu þeirra sem telja
sjálfa sig nútímalega en hana steingerða. Það var Ingi-
björg Sólrún Gisladóttir sem stóð á bak við framboð
Bryndísar Hlööversdóttur gegn Jóhönnu. Sú atlaga
þeirra mistókst herfilega og virðist stöðumat þeirra
stallsystra ekki alveg í samræmi við það sem stuðn-
ingsmenn þeirra gefa tíðum í skyn.“
Vefþjðöviljinn á Andriki.is
sandkorn@dv.is
hefði nokkuð skroppið suður á Selfoss, svona rétt til að máta
nýja stólinn sinn á sýsluskrifstofunni þar.
Ólafur Helgi svaraði:
Ég get alveg sagt þér það, Finnbogi, ef þú lætur ekki hafa
það eftir þér, að það hef ég gert. Stóllinn er ákaflega vel við
vöxt.
Svartfullur af sveskjugraut
I Morgunblaðinu í gær var skondin frétt á baksíðu um mál
manns sem endaði fyrir Hæstarétti. Héraðsdómur hafði áður
sýknað manninn sem handtekinn haíði verið vegna gruns um
ölvunarakstur en Hæstiréttur ómerkti þann dóm. Sagðist
maðurinn ekki hafa verið ölvaður við aksturinn heldur hefði
hann drukkið úr femu með áfengisblönduðum sveskjugraut
eftir að lögreglan handtók hann. Einn góðkunningi Sandkoms
úr hópi hagyrðinga samdi af þessu tilefni:
Lítiö hann lögin braut,
samt lyktaöi hann, þvœldi og hraut.
Enginn vill úr því skera,
enda sagöist hann vera
svartfullur af sveskjugraut. -K
Semur við stýrið
„Annars er ég í dag að mestu hættur
að setjast niður og semja lög. Ég leyfl
þeim bara að koma og þau birtast til
dæmis þegar ég er að keyra eða að
setja i uppþvottavélina.“
Vaigeir Guöjónsson tóniistarmaöur í viötaii í
Sunnudagsblaöi Morgunbiaösins
Ósáttur við Orðabókina
„Að safna saman öllum orðum sem löndum okkar
kann um munn að líða er sjálfsagt mál. En að sulla
því öllu saman er óhæfa, jafnvel þótt ómálið sé merkt
með aðvörun. Slíkt safn á heima í sérstöku sorp-riti.
Sorp er eitt algengasta fyrirbrigðið á heimilum manna,
en engum dytti þó í hug að stilla því upp á borð með
matföngum, þótt sérmerkt væri.“ -
Sverrir Hermannsson alþingismaöur í grein í Morgunbiaöinu
41
MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2002
»V.
Skoðun
Fegurð náttúrunnar ætti að auðga
andann og veita lífmu dýpra gildi en
ekki að verða tæki nothyggjunnar til
auðsöfnunar. Álver kringum landið
og ál mun standa undir 60-70% af
tekjum okkar af raforkusölu. Einu
sinni var sagt, sterkur stáliðnaður
þýðir sterkur efnahagur, nú er það
aldeilis breytt. Getur álið ekki farið
eins og stálið? Er áhættan rétt met-
in?
Síðan leit maðurinn heimspeki-
lega á mig og sagði: „Ég tek undir
með Markúsi Möller hagfræðingi,
þegar hann sagði um þá menn sem
bera ábyrgð á þessu kvótarugli: „Það
stendur í helgri bók að við eigum að
fyrirgefa þeim, sem vita ekki hvað
þeir gjöra. En það stendur hvergi að
við eigum að kjósa þá.““- Síðan vatt
hann sér út og ég sat eftir með marg-
ar spumingar. Ég velti fyrir mér
hvort þetta hafi verið þessi marg-
rómaða þjóðarsál sem birtist í dyra-
gættinni hjá mér.
spelli og telji að sifjaspeU sé á einhvem
hátt ekki eins alvarlegur glæpur. Tíma-
skekkja er ekki nægilega sterkt orð til
þess að lýsa fáránleika þessara reglna.
Það er mjög brýnt að 22. og 23. kafli
almennra hegningarlaga, þar sem fjall-
að er um kynferðis- og ofbeldisbrot,
verði teknir til gagngerrar endurskoð-
unar. Með þvi að skrifa þessa kafla aft-
ur er hægt að leysa dómstólana okkar
úr viðjum áralangs dómafordæmis sem
veldur því að kynferðisglæpamenn
hljóta gjaman svo væga dóma sem
raun ber vitni.
Eins og sagt er hér að ofan þá hlýtur
það að vera markmið allra sem láta sig
stjómmálin varða að stuðla að réttlát-
ara og betra samfélagi. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur á undanfómum árum farið
fyrir afar farsælum rikisstjómum sem
hafa staðið fyrir miklum og jákvæðum
breytingum á íslensku samfélagi.
Ógrynni framfaramála hafa náð fram
að ganga.
Ég hef ákveðið að gefa kost á mér í
prófkjöri sjálfstæðismanna í Reykjavík
þarm 22. og 23. nóvember nk. til þess að
bjóða fram krafta mína til að þessi upp-
bygging megi halda áfram og að frekari
umbætur á íslensku samfélagi, m.a.
réttarkerfmu, nái fram að ganga.
Öryggi
og réttlœti
þau skilaboð sem löggjafmn er að senda
út í samfélagið.
í núgildandi hegningarlögum er
heimilt að fangelsa menn í allt að sext-
án ár fyrir nauðgun en lágmarksrefsing
við slíku broti er eins ár fangelsi - ým-
ist bundið skilorði eða ekki. Hér er því
um mjög víðan refsiramma að ræða en
þótt dómstólum sé heimilt að dæma
brotamenn i 16 ára fangelsi þá er raun-
in sú að dómamir eru ákaflega sjaldan
nema lítið brot af þeim tima, jafnvel
þótt um sérlega ógeðfelld brot sé að
ræða. Ástæða þessa er sú að ákveðin
réttarhefð hefur skapast sem gerir dóm-
stólum ókleift að refsa harðar fyrir slík
brot.
Með því að skilgreina hámarks- og
lágmarksrefsingu fyrir tiltekna tegund
glæpa hefúr Alþingi möguleika á að
senda skýr skilaboð til dómstóla um
hvers konar glæpir séu alvarlegri en
aðrir. Þannig gefa skilaboð löggjafans
til dómstóla, sem gera ráð fyrir 16 ára
hámarksrefsingu fyrir nauðgun, tilefni
til að álykta sem svo að löggjafarsam-
koman telji nauðgun vera mjög alvar-
legan glæp. Því geta allir verið sam-
mála. í ljósi þessa er hins vegar furðu-
legt að sá sem er dæmdur fyrir ára-
langa kynferðismisnotkun á bami get-
ur að hámarki dæmst til 12 ára fangels-
„Það er að mínu mati
rangt gagnvart þolendum
sifjaspells, að lögin geri
sérstakan greinarmun á
nauðgun og sifjaspelli, og
telji að sifjaspell sé á ein-
hvern hátt ekki eins al-
varlegur glœpur. Tíma-
skekkja er ekki nœgilega
sterkt orð til þess að lýsa
fáránleika þessara
reglna. “
isvistar - og það sem meira er - mis-
notkun á bami telst skv. lögunum
minna alvarleg ef um ættingja er að
ræða. Hámarksrefsing fyrir ættingja í
slíku tilfelli er aðeins 10 ára fangelsis-
vist.
Fáránlegar reglur
Það er að mínu mati rangt gagnvart
þolendum sifjaspells að lögin geri sér-
stakan greinarmun á nauðgun og sifja-
Meö reglulegu millibili
berast okkur fréttir um
kynferöisafbrotamenn
sem hljóta væga dóma
fyrir afbrot sín. í kjölfar
þessara frétta verður iöu-
lega mikil umræða í sam-
félaginu um hvort ekki
sé kominn tími til að
„gera eitthvaö" í þessum
málum, enda er óréttlæt-
ið gagnvart þolendum
kynferðisafbrota hróp-
andi.
Það hlýtm- að vera markmið allra
þeirra sem gefa sig að stjómmálastarfi
að berjast fyrir réttlátu samfélagi - þótt
skilgreiningin á réttlæti sé misjöfn eft-
ir því hvaða lífs- og stjómmálaskoðanir
fólk aðhyllist. Hins vegar held ég að
flestir hljóti að vera sammála um að
þegar það kemur að þvi að ákveða
hvaða glæpir séu alvarlegir - og hverj-
ir ekki eins alvarlegir - þá hljóta þeir
glæpir þar sem freklega er brotið á öðr-
um einstaklingi með ofbeldi að teljast
meðal þeirra verstu.
Víður refsirammi
Þótt það sé auðvitað hlutverk dóm-
stóla að ákvarða þyngd refsingar við
lögbrotum, en ekki Alþingis, þá má
ekki gleymast, að eitt mikilvægasta
hlutverk löggjafans er að skilgreina
reglur samfélagsins og gefa skilaboð
um það hvers kyns hegðun sé óásættan-
leg. Þegar refsingar við kynferðisbrot-
um eru svo vægar sem raun ber vitni
er ljóst að eitthvað er mjög bogið við
Soffía Kristín
Þórðardóttir
í prófkjöri
Sjálfstæöisflokksins
Hárlokkandi
„Hjákátlegustu birtingarmyndir persónudýrkunarinn-
ar eru síðan frœga fólkið í samtímanum, poppgoð, sjón-
varps- og kvikmyndastjörnur í útlöndum eða undan-
rennuútgáfa sömu hugsunar sem birtist í íslenskum
glanstímaritum, Mannlífi, Séð og heyrt og því öllu
saman. “
Friðrik Rafnsson
bókmenntafræðingur
og þýðandi
..
Sem ég lauk upp svefn-
drukknum augunum
morgun einn nýverið og
kveikti á útvarpinu á
náttborðinu mínu heyrði
ég stórfrétt: „í dag verð-
ur haldið uppboð á ýms-
um munum úr eigu Elvis-
ar Presleys, en meðal
þess sem selt verður á
uppboðinu er lokkur úr
hári goðsins. Áætiað
söluverð er tíu þúsund
dollarar."
Tíu þúsund dollarar, það eru tæpar
níu hundruð þúsund íslenskar krónur.
Ég kleip mig í handlegginn, en þetta
virtust ekki vera neinar leifar af
draumórum næturinnar heldur ískald-
ur raunveruleiki.
Helgi eða hindurvitni?
Merkileg sú hlutadýrkun sem felst í
þvi sem kallað er relíkur, eða helgigrip-
ir á íslensku. Hugmyndin að baki þeim
er sú að þeir séu hluti af einhverju
heilögu, æðra manninum og að með því
að snerta þá eða tilbiðja komist fólk í
beinna og nánara samband við almætt-
ið. Þetta fyrirbæri fyrirfmnst eflaust í
margskonar trúarbrögðum, en skýrasta
dæmið er hin kaþólska grein kristninn-
ar, og raunar sú grisk-kaþólska líka.
Ég man hvað ég fylltist undarlegri
tilfmningu þegar ég stóð í fyrsta sinn
frammi fyrir dýrlega gullskreyttu
skríni í glæsilegri gotneskri kirkju í
Frakklandi eða á Ítalíu og rýndi í gegn-
um lítið gler á visinn fíngur sem sagð-
ur var af heilögum eitthvað.
Þessi dýrkun var sem kunnugt er eit-
ur í beinum Lúthers gamla á sínum
tíma og honum ofbauð skiljanlega
verslun og allskyns gróðabrask með
meinta helgigripi sem síðan reyndust
aukinheldur oft vera hreinasta prett og
svik. Þrátt fyrir þetta er dýrkun á helg-
um gripum (hárlokki, fmgri, líkklæð-
um) enn við lýði, trúin flytur þessi fjöll
milli ára og alda. Það er í sjálfu sér
merkur leyndardómur.
Guðlaus hlutadýrkun
Maður var nefndur Vivant Denon.
Hann var aðalsmaður á síðari hluta 18.
aldarinnar í Frakklandi, grúskari, spek-
ingur og hvers manns (en einkum þó
hverrar konu) hugljúfi. Nafn hans er
einkum þekkt i sögunni fyrir þrennt. í
fyrsta lagi kom hann af stað griðarleg-
um Egyptalandsáhuga í upphafi 19. ald-
arinnar þegar hann fór með Napóleóni
þangað sem „hirðljósmyndari", hann
koparstakk og teiknaði upp menn og
mannvirki þar í landi og gaf síðar út í
mikilli bók „Egyptalandsferðin", sem
varð biblía Egyptalandsáhugafólks um
langt skeið.
í öðru lagi fól Napóleon honum að
setja saman safh til að sýna afrakstur
herferðanna, en það safri varð síðan
grunnurinn að því stóra og merka safni
í París sem margir þekkja, Louvre, en
ein álman í því safni ber nafh Denons
nú. í þriðja lagi skrifaði hann stutta,
frábæra ástarsögu sem nefnist Point de
lendemain (Dagur ei meir, 1777) sem
undanfarið hefúr komist aftur í umferð
víða um heim, ekki síst eftir að höfð-
ingjar eins og Milan Kundera og Phil-
ippe Sollers lofuðu hann i hástert í ný-
legum bókum sínum.
Það forvitnilega við Denon í sam-
hengi þessarar greinar um hluta- og
persónudýrkun er að hann var trúlaus,
en safriaði samt ýmsu forvitnilegu:
haim átti lokk úr hári heimspekingsins
Voltaires, tönn úr leikskáldinu Moliere
og fleira sem hafði tilheyrt þeim mikil-
mennum sem haim mat einna mest.
Hann safiiaði semsagt ekki hefðbund-
unum helgigripum, heldur gripum sem
höfðu yfír sér veraldlega helgi, ef svo
má segja.
Augu Einsteins
Til er fræg saga af nemanda þess
merka eðlisfræðings, Alberts Einsteins,
sem var víst svo miður sín þegar meist-
arinn lést að hann lagði mikið á sig til
að stinga augun úr líkinu, setti þau síð-
an í formalín í krukku og hafði krukk-
una uppi á á hillu hjá sér á tilraunastof-
unni, þannig að meistarinn gæti haft
auga (augu) með öllum þeim tilraunum
sem hann var að gera...
Þetta er auðvitað nokkuð öfgafullt
dæmi, en á þó glettilega margt sam-
merkt með margskonar dýrkun á per-
sónum, til dæmis persónum lista-
manna. Áhangendur Elvisar geta farið
til Graceland, hægt er að skoða safn um
John Lennon í Tókýó og þau eru ófá rit-
höfunda- og skáldahúsin sem fólk heim-
sækir víða um heim, oft án þess að hafa
nokkum tímann lesið stafki’ók eftir
viðkomandi höfund. Enda er auðvitað
mesti munur að þurfa ekki að lesa allt
torfið sem viðkomandi skrifaði, láta sér
bara nægja að skoða pípu, gleraugu,
penna, göngustaf og hús...
Hjákátlegustu birtingamiyndir per-
sónudýrkunarinnar eru síðan fræga
fólkið í samtímanum, poppgoð, sjón-
varps- og kvikmyndastjörnur í útlönd-
um eða undanrennuútgáfa sömu hugs-
unar sem birtist í íslenskum glanstíma-
ritum, Mannlífi, Séð og heyrt og því
öllu saman.
Hættulegast er þó þegar þessi sami
þankagangur, andi hárlokksins, hár-
lokkandinn, færist yfir á stjómmálin,
þegar dýrkun kemur í stað hugsunar,
tilbeiðsla í stað rökhyggju, máttlaus að-
dáun í stað uppbyggilegrar gagnrýni,
einræði í stað lýðræðis.