Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2003, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 2003
15
!>V
___________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Ég hef víða flaekst og
búió viös vegar um
heiminn og veit aö þaö
skiptir ekki máli hvar þú
ert á kortinu. Ef sam-
starfsfólkiö þitt er gott
og verkefnió áhugavert
þá ertu meö fultt hús á
hendí.
norður eftir áramót. Þá var það
alautt. Við tókum efni upp á
Langjökli og Snæfellsjökli í fyrra,
þetta á að verða ævintýramynd í
fullri lengd, hugsuð fyrir kvik-
myndasali og sjónvarp. Þetta er ekki
drama en fegurðin er ótrúleg."
Halldór er líka að setja upp Tú-
skildingsóperuna í maí, rétt fyrir
utan París, og reglulega þjálfar hann
leikara á námskeiðum sem haldin
eru á stofnun sem hann rekur.
„Stofnunin er í París og heitir
Festival of New European Opera,“
segir hann. „Hún skipuleggur nám-
skeið sem eru seld leikarasamband-
inu, listamannasambandinu og at-
vinnumálaráðuneytingu franska.
Námskeiðin eru fólgin í uppsetning-
um á sýningum sem franska ríkið
borgar. í starfsliðinu, sem við útveg-
um, eru hljómsveitarstjóri, danshöf-
undur, leikstjóri og hljóðfæraleikar-
ar; leikararnir eru með okkur í sex
vikur og í lokin er sett upp sýning.
Þetta virkar svolítið eins og nem-
endaleikhús þó að allir þátttakendur
séu starfandi leikarar á öllum aldri.
Þaö er mjög gaman að vinna við
þetta.“
Konu Halldórs, bandaríska leir-
listamanninum Kristinu Laxness,
Fequrðin felst í
marabrevtileikanum
Halldór E. Laxness frumsýndi tvœr uppsetn-
ingar á tveimur dögum í Samkomuhúsinu á Ak-
ureyri í byrjun febrúar, eins og áhugamenn um
leikhús minnast. Hann var þó ekki þreyttari en
svo aö upp úr hádegi daginn eftir frumsýningu
á Leyndarmálum rósanna eftir Manuel Puig og
nokkrum klukkustundum fyrir frumsýningu á
Uppistandi um jafnréttismál kom hann galvask-
ur á fund blaöamanns í notalegu anddyri áhorf-
endasalarins uppi í Samkomuhúsinu. Hann
virðist algerlega ókvíöinn fyrir kvöldinu og
hjartanlega ánœgður með frumsýninguna sem
búin er. „Þetta er flókiö verk,“ segir hann, „til-
finningarnar sem reynt er aö koma yfir eru ekki
einfaldar. Það er erfitt fyrir tvœr manneskjur aö
halda uppi svona langri sýningu og jafnast
helst á viö aö spila tvo píanókonserta eftir
Rachmaninoff á einum tónleikum. Þœr Saga og
Laufey Brá hafa heldur ekki hljómsveit sér til
fulltingis og ekki stjórnanda á sviöi. Einstigiö er
mjótt sem leikkonurnar þurfa aö þrœða - en
þeim tókst þaó. “
- Hvernig flokkarðu þetta verk?
„Þetta er harmleikur þó að endirinn sé fal-
legur, því það er geysilegur harmur að upp-
götva að líf tveggja manneskja hefur verið ger-
eyðilagt. Við flettum ofan af leyndarmálum í
þessu verki sem persónurnar sjálfar eru óvit-
andi um. Þær hafa ekki áttað sig á því að
ákveðnir atburðir breyttu lífsmunstri þeirra,
auk þess sem við erfum svo mikið frá okkar
nánustu. Handritið sem við lifum eftir er ekki
nema að litlu leyti eftir okkur sjálf. Fegurð
verksins er meðal annars fólgin í því að í leiks-
lok vitum við í raun og veru miklu meira um
persónurnar - einkum þá yngri - en þær vita
sjálfar, og það er óvenjuleg reynsla í leikhúsi.
Líka er gaman að sjá hvernig Puig notar minn-
ingar - ekki bara til að skýra eða búa til
ástæðu fyrir ákvörðun eða verknaði heldur til
að komast lengra, kafa dýpra í sálarlíf persón-
anna og hleypa þeim áfram. Til dæmis verða
vangaveltur hjúkrunarkonunnar um fortíðina
til þess að hún gerir upp sakir við móður sína
og hendir henni eiginlega út úr huga sér. Þetta
eru ekki endurlit eins og vilja verða svo leiðin-
leg í leikhúsum og kvikmyndum, galdurinn við
þetta verk liggur í því hvað Puig notar drauma
kvennanna tveggja og minningar á frjóan
hátt.“
Paradís á jörö
Þegar við hittumst hefur Halldór verið tvær
og hálfa viku á Akureyri. Ekki hafa þær nægt
til að æfa þessi tvö verk?
„Nei, við höfum verið lengi að dunda við
Leyndarmálin, byrjuðum í Frakklandi I ágúst.
Þá komu Saga og Laufey Brá til mín og við
fengum inni á góðum sveitabæ í Mið-Frakk-
landi og áttum ágætt æflngatímabil þar. Eini
gallinn var sá að frönsku kýrnar voru svo
hrokafuliar - eins og títt er um Frakka - að
þær bauluðu á okkur af miklum ofsa þegar við
sátum úti á svölum og æfðum. Svo kom ég
hingað í haust af því það átti að frumsýna í
október, en því var frestað af því hvað Hamlet
gekk vel.“
- Hvernig finnst þér að vera hér á Akureyri?
„Þetta er náttúrlega hálfgerð paradís á jörð,“
segir Halldór, „ég er búinn að segja þetta svo
oft að það er orðin tugga! Og þetta er líka
kraftaverkahús. Það er ótrúlegt að hér í þessu
litla samfélagi skuli vera atvinnuleikhús sem
setur upp sýningar á heimsmælikvarða og
áhorfendur eru hvergi fleiri hlutfallslega í öll-
um heiminum! Meðalsýning hér fær 1000-1500
áhorfendur, það samsvarar 16.000 manns í
Reykjavík sem ekki nást oft þar. Samt kvarta
ýmis öfl undan því að fyrirtækið gangi ekki.
En það er ekkert hægt að nota slík orð um leik-
hús í svona byggðarlagi, eins væri hægt að
kvarta undan því við kennara að það sé enginn
gróði af tímunum hans í barnaskólanum! Und-
anfarin ár hefur komist I tísku að halda fram
að menning eigi að standa undir sér, en það
stenst ekki nema í einstaka tilvikum, þegar
sýningar eru settar upp með það fyrir augum
beinlínis að græða á þeim. Og jafnvel aðeins ör-
fáar af þeim ná að skila hagnaði.
Akureyrarbær gerir mikið til að laða að sér
fólk, ekki síst fjölskyldufólk," heldur hann
áfram, „hér eru þvílíkar hallir fyrir alls kyns
íþróttaiðkun, skautahlaup, fótholta, sund og
svo náttúran við bæjardyrnar. Og þar að auki
er svo menningin, myndlist, leiklist, tónlist..."
- Þannig að þú ert ekki glaður að hafa ekki
fengið starf leikhússtjóra? skýtur blaðamaður
inn í lofsyrðaflauminn...
„Ja, ég er í góðu samstarfi við Þorstein og
Leikfélagið og ég vona að það haldi áfram,“ seg-
ir hann og glottir. „Ég er alltaf tilbúinn. Ég hef
víða flækst og búið víðs vegar um heiminn og
veit að það skiptir ekki máli hvar þú ert á kort-
inu. Ef samstarfsfólkið þitt er gott og verkefnið
áhugavert þá ertu með fullt hús á hendi. Þess
vegna er ég hér!“
Heimildamyndir og kennsla
Halldór býr í Frakklandi ásamt eiginkonu
sinni og tveimur sonum, tólf og sjö ára. Hvað
tekur við hjá honum þegar þessi törn á Akur-
eyri er búin?
„Það er ýmislegt í bígerð, aðallega fram-
leiðsla á heimildamyndum fyrir franskan og al-
þjóðlegan markað. Sú sem þegar er í vinnslu er
um snjóbrettamenn og ofurhuga sem ætla að
fara yfir Vatnajökul með flugdrekum. Þetta
skipulegg ég, stjórna að hluta og framleiði - og
græði vonandi á,“ segir Halldór og hlær hátt.
„Þetta verður tekið í apríl og þá verður von-
andi meiri snjór á hálendinu en þegar ég flaug
gengur líka vel í Frakklandi: hún selur verk
sín í gegnum gallerí í París og heldur sýningar
reglulega. Hún er líka prófessor við Parson’s
School of Design sem er útibú i París frá há-
skóla í New York. Fram undan er stór sýning
á verkum hennar í París og nýlega kom átta
síðna grein um hana í einu þekktasta arki-
tektablaði heims, Ad Architectural Digest,
Frakklandi.
Dans- og músíkleikhús á uppleiö
Halldór gerði ýmsar skemmtilegar tilraunir í
íslensku leikhúsi meðan hann var hér búsettur
fyrir um áratug. Margir minnast sýninga á
borð við Standandi pínu, Dúfnaveisluna,
Leiksoppa og óperurnar Maddömu Butterfly og
Galdra-Loft sem sýndar voru í íslensku óper-
unni þegar hann var fyrsti fastráðni leikstjóri
hennar. En undanfarin ár hafa Akureyringar
einir sýnt honum áhuga hér heima.
- Sækirðu mikið leikhús úti í Evrópu?
„Já, heilmikið. Þó koma tímabil sem maður
fær leið á því.“
- Á hvaða leið er leiklistin í heiminum?
„Það er fullt af stefnum og straumum, eitt-
hvað fyrir alla sem betur fer. En það sem
kveikir mest í mér persónulega er svokallað
dansleikhús, Jan Fabre og fleiri í Belgíu, Pina
Bausch, Sasha Waltz og fleiri í Þýskalandi og
Robert Wilson í músíkleikhúsinu. Þessi meta-
fýsísku leikhús hafa opnað einhverjar gáttir -
sýningarnar hjá þeim eru á einhvern hátt
raunverulegri en í hefðbundnu leikhúsi. Það er
ekki verið að segja sögur heldur er brugðið upp
myndum með músík, dansi, hreyfingum, texta,
hljóðum, söng, þú setur öll þessi element sam-
an og út kemur eitthvað fallegt. Þetta er aðeins
að byrja hér heima og á áreiðanlega eftir að
dafna.
Allir góðir leikhópar heims koma til Parísar
þannig að maður á auðvelt með að fylgjast
með. Leikhús eins og Teatre de Complicité er
stórkostlegt; þar hafa menn sameinað texta,
leik, látbragð, skemmtun, tækni, sýningamar
þeirra eru mjög fallegar og hafa boðskap líka.
Þá rifjast upp sýningin sem ég stýrði í Stúd-
entaleikhúsinu 1986 á Litla prinsinum þar sem
Hallgrímur Helgason málaði sviðsmyndir og
Kjartan Ólafsson samdi músík - það var eins
konar metafýsískt dansleikhús!"
- Hvað finnst þér að íslenskt leikhús eigi að
gera?
„Það á bara að gera mikið af öllu og hafa
gaman af því,“ ansar Halldór að bragði og bæt-
ir við: „Fegurðin felst í margbreytileikanum.
Það á að leyfa öllu að blómstra, láta unga fólk-
ið gera sem allra mest, það skilar sér. Fólk
verður betra og mannlífið fallegra."
-SA
Hvað elur
tískuheimurinn af sér?
í hádeginu á
morgun kl. 12.30
heldur Steinunn
Sigurðardóttir,
fatahönnuður og
kennari við
Listaháskóla ís-
lands, opinn fyr-
irlestur i LHÍ,
Skipholti 1, stofu
113. Þar fjallar hún meðal annars
um skiptingu tískuheimsins,
hvað tískuheimurinn elur af sér,
hönnun og tískusýningar séðar
frá sjónarhóli þess sem vinnur
við þær, Einnig verður skyggnst
á bak við tjöldin á tískusýning-
um.
Steinunn hlaut Menningarverð-
laun DV í ár fyrir nýstárlega og
spennandi fatahönnun, einkum
fatalínu sína með íslensku þema
sem heitir Steinunn í höfuðið á
hönnuðinum.
Námskeið
Grunnnámskeið í þrívíddar-
grafík hefst 10. mars í tölvuveri
LHÍ, stofu 301, Skipholti 1. Helstu
hugtök og aðferðir í þrívíddar-
grafík verða kynnt og Form Z,
þrívíddarforrit, einkum ætlað
arkitektum, vöru- og iðnhönnuð-
um. Unnið verður með hluti í þrí-
víðu rými og kennt að nota al-
gengustu teiknitæki forritsins, að
móta þrívíð form, og grunnatriði
við að setja upp liti, áferðir og
lýsingu. Kennari er Bárður
Bergsson, grafískur hönnuður og
kennari við LHÍ.
Á námskeiði í grafík, silki-
þrykki, sem hefst 17. mars á graf-
íkverkstæði í Laugarnesi, verður
farið yfir helstu grunnaðferðir í
silkiþrykki. Kennt verður að
strekkja ramma og nota ýmis efni
til myndgerðar. Ljósnæm efni
verða kynnt og aðferðir við að
lýsa á filmu. Þrykkt verður í
mörgum litum. Kennari er Rík-
harður Valtingojer myndlistar-
maður.
Söngur og píanó
Á háskólatónleikum í Norræna
húsinu kl. 12.30 á morgun syngur
Sigríður Aðalsteinsdóttir
messósópran við píanóundirleik
Daníels Þorsteinssonar. Á efnis-
skránni eru verk eftir Johannes
Brahms og þrjú íslensk þjóðlög í
útsetningu Snorra Sigfúsar Birg-
issonar. Aðgangseyrir er kr. 500
en ókeypis er fyrir handhafa
stúdentaskírteina.
Klarínett og píanó
Annað kvöld kl. 20 halda Jón
Aðalsteinn Þorgeirsson klarínett-
leikari og Örn Magnússon píanó-
leikari tónleika í Salnum I Kópa-
vogi. Á efnisskrá eru Sónata fyrir
klarínett og píanó eftir Poulenc,
...into That Good Night eftir John
A. Speight, Ristur fyrir klarínett
og píanó eftir Jón Nordal, Sónata
fyrir klarínett og píanó eftir
Copland og Novelette eftir Atla
Heimi Sveinsson.
Flytjendur eru báðir kunnir
tónlistarmenn sem hafa tekið
virkan þátt í íslensku tónlistarlífi
undanfarin ár. Jón Aðalsteinn
hefur einbeitt sér að flutningi
tónlistar fyrir klarínett og píanó
og komið fram á fjölda tónleika
hér á landi, á Norðurlöndum og
öðrum löndum Evrópu. Örn hef-
ur undanfarin ár einbeitt sér að
flutningi íslenskrar píanótónlist-
ar og hlaut íslensku tónlistar-
verðlaunin 2001 ásamt Finni
Bjarnasyni söngvara fyrir hljóm-
diskinn með Söngvum Jóns Leifs.