Dagblaðið Vísir - DV - 02.04.2003, Qupperneq 15

MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 2003
Utlönd
15
DV
Bagdad í átta ár hefur meðal ann-
ars sagt frá því að þar hafi fong-
um verið gefinn matur á fimmtu-
dögum sem átti að duga þeim til
laugardags. Fangarnir hafi verið
geymdir mánuðum saman í
gluggalausum klefum í niða-
myrkri og aldrei hleypt út. Dym-
ar hafi aðeins verið opnaðar til
að aðgæta hvort einhver hefði
dáið þann daginn.
„Hreinsun“ fangelsa
Mannréttindasamtök og eftir-
litsmenn Sameinuðu þjóðanna
hafa fuilyrt að fangar í íröskum
fangelsum séu stundum drepnir í
stórum stíl í því sem kallað er
„hreinsun" fangelsanna. Árið
1984 voru um 4.000 pólitískir
teknir af lífi í einu fangelsi. Árin
1993 til 1998 voru um 3.000 fangar
í „Mahjar“-fangelsinu teknir af
lífi með því að þeir voru sendir
út á opið svæði í grennd við það
og stráfelldir með hríðskotabyss-
um.
Þá hefur fyrrverandi fangi
greint frá því að í fangelsi einu í
Bagdad hafi meira en 2.000 fang-
ar verið teknir af lífi á einum
degi (!), en það var nóttina eftir
að Udayy, eldri syni Saddams,
var sýnt misheppnað banatil-
ræði. Áð sögn fangans var notuð
til þess fallöxi sem hjó höfuðið af
tuttugu og fjórum föngum í einu.
Ofsóknir gegn Kúrdum
Saddam Hussein hefur um
langt árabil ofsótt Kúrda í norð-
urhéruöum íraks og stefnir
markvisst að því að
„Arabavæða" svæðið, enda eru
þar sums staðar auðugar olíu-
lindir.
í fyrra Persaflóastríði komust
Kúrdar yfir opinber gögn frá írak
sem sýndu að árið 1983 hefðu
8.000 Kúrdar 13 ára og eldri verið
handteknir eða teknir af lífi. Am-
nesty International hefur sagt að
hundruð kúrdískra barna hafi
horfið og fregnir væru um að
sum þeirra hefðu verið pyntuð.
írakar gerðu stórsókn gegn
Kúrdum árin 1987 og 1988 sem
nefnd er Anfal-aðgerðin. Talið er
að þá hafi um 100.000 Kúrdar ver-
ið drepnir eða horfið. í herferð-
inni voru meðal annars notuð
efnavopn í stórum stíl. Frægust
er efnavopnaárásin á kúrdísku
borgina Halabja en alþjóðlegu
mannréttindasamtökin Human
Rights Watch segja að allt að
5.000 óbreyttir borgarar hafi þar
látið lifið.
Efnavopn
Mannréttindasamtökin Human
Rights Watch rannsökuðu efna-
vopnaárásirnar í Norður-írak
gaumgæfilega. Þau telja að í An-
fal-aðgerðinni hafi verið ráðist á
ríflega sextíu þorp með sinneps-
gási eða taugagasi, fyrir utan
efnavopnaárásina á borgina
Halabja. Samtökin segja að írak-
ar hafi beitt efnavopnum í ferns
konar tilgangi: til að ráðast á höf-
uðstöðvar kúrdískra skæruliða;
til að fella skæruliða á vígvellin-
um; til að refsa almennum borg-
urum fyrir stuðning við skæru-
liða (Halabja er skýrasta dæmið
um þetta); og til að vekja al-
menna skelfingu hjá almenningi
og flærna þorpsbúa frá heimilum
sínum til að auðvelda handtöku
þeirra.
Þá er ljóst að Saddam beitti
efnavopnum gegn írönum í stríði
íraks og írans.
Ofsóknir gegn sítum
Sita:múslímar eru um 60%
allra íraka en Saddam Hussein
gætir þess vandlega að enginn úr
þeirra hópi ógni sér og hefur lát-
ið taka nokkra leiðtoga þeirra af
lífi, síðast vorið 2001. Á annað
hundrað síta-klerka hafa horfið
síðan sítar gerðu uppreisn gegn
Saddam í kjölfar Persaflóastríðs-
ins 1991. Snemma árs 1999 efndu
sítar til friðsamlegra mótmæla í
írak gegn því að æðsti klerkur
þeirra var myrtur af stjórnvöld-
um en öryggissveitir Saddams
hófu skotríð á mótmælendur og
felldu hundruð óbreyttra borg-
ara. Þá lagði íraksher heilu þorp-
in í rúst í Suður-írak eftir að ráð-
ist hafði verið gegn opinberum
byggingum þar.
Hernám Kúvæt
írakar réðust inn .í Kúvæt 2.
ágúst 1990 og ségir í skýrslunni
að sveitir þeirra hafi nauðgað
konum þar og tekið fjölda manns
af lífi. Amnesty International hef-
ur útbúið lista, sem byggður er á
fjölda viðtala, yfir þrjátíu og átta
mismunandi pyntingaraðferðir
sem írakar beittu Kúvæta. Á sjö-
unda hundrað manns er enn
saknað í Kúvæt eftir hernámið.
Til þess að draga úr líkum á að
reynt yrði að hrekja þá frá
Kúvæt með hervaldi tóku írakar
nokkur hundruð erlendra borg-
ara í gíslingu. Sumum þeirra var
haldið fóngnum á hernaðarlega
mikilvægum svæðum og þannig
notaðir sem „mennskir skildir".
Áætlað mannfall
. í skýrslu breska utanríkisráðu-
neytisins er dregið saman hvað
áætlað er að margir hafi fallið í
valinn vegna Saddams Hussein.
Áætlað er að ein milljón manna
hafi fallið eða særst í stríði íraka
pg írana 1980 til 1988. Mannfall
írana er áætlað 450-730 þúsund
manns og mannfall íraka 150-340
þúsund manns. í herferð íraka
gegn Kúrdum 1988 er talið að um
100 þúsund Kúrdar hafi fallið eða
horfið sporlaust. Eitt þúsund
Kúvætar féllu í kjölfar innrásar
íraka 1990. Þá er bent á að á milli
þriggja og fjögurra milljóna íraka
hafi flúið land og hundruð þús-
unda lent á vergangi í landinu
vegna ofsókna Saddams. -ÓTG
Eldri sonurinn
Udayy, eldri sonur Saddams (til vinstri á myndinni), hefur ítrekaö veriö
sakaöur um aö nauöga og myrða ungar konur. Hann tók sjálfur af lífi
uppreisnarmenn í Basra í mars 1991. Frægt er aö hann lét berja allt
landsliö íraks í knattspyrnu hrottalega á iljarnar eftir aö liöiö tapaöi leik í
undankeppni HM.
ÞJÁLFUNAR OG ÆFINGARPUNKTAR
Sund, þolfimi, hiólreiðar, hlaup og ganga eru dæmi um þolþjólfunaríþróttir. Slíkar íþróttir
óolþjór
:>g gc _ .
leiða fyrst og fremst til styrkingar ó njarta-, lungna- og æ&akerfi. Só sem stundar þolþjólfun
ao v
i puis en með því nær hann a& temja sér æfingahraða
flir og styrkir njarta-, lungna- og æðakerfi (sjó töflu).
þarf að vera sér meðvitandi um æskilegan púls
og styrkleikastig sem ó óhrifaríkan hótt eflir og styrki
Hvernig er best að mæla púlsinn?
Fóðu þér klukku sem er með sekúnduvísi. Mældu hvíldarpúlsinn, til dæmis að morgni en þó
er púlsinn hvað hægastur. Að meðaltali mælist hvíldarpúlsinn um 70 slög ó mínútu hjó
fullorðnum en ekki er óalgengt að púls þeirra, sem eru í góðri þjólfun, hafi ekki fleiri en 50
slög ó mínútu og jafnvel færri. Eftir því sem slögunum fækkar dregur úr ólagi hjartavöðvans
log a minutu og |atnvei tærri. tttir pvi sem siogunum ræKKar aregur ur aiag
og þar með líkum ó ýmsum sjúkdómum eins og hjarta- og æðasjúkdómum.
Tií að mæla þjólfunarpúlsinn ber að leggja fingur ó slagæð sem gefur fró sér reglubundna
hreyfingu - til dæmis ó úlnlið eða hóls. Byrjaðu að telia slögin og teldu í 15 sekúndur. Ef slag
greinist nókvæmlega ó fimmtóndu sekúndu óttu að telja það sem hólft slag. Margfaldaðu
síðan með fjórum til að fó út fjölda slaga ó mínútu.
Til að tryggja nákvæma mælingu ber að:
nota aðra fingur en þumalfingur þar sem þumallinn hefur sinn eiginn púls.
varast að þrýsta of fast. Of mikill þrýstingur
getur leitt til truflunar á púlstaktinum.
fróðleiks:
Ekki er talið æskilegt fyrir flesta sem stunda
íþróttir sér til heilsubótar að púlsinn fari yfir
90% af "áætluðum" hámarkspúls.
Til eflingar hjarta-, lungna- og æðakerfi er mælt
með að púlsinn haldist á biíinu 50 til 80%
af "áætluðum" hámarkspúls.
Flestum reynist erfitt að ná árangri í þjálfun
ef púlsinum er haldið neðan við 65% af
"áætluðum" hámarkspúls.
Til
Ef um "vel" þjálfaðan íþróttamann er að ræða
eflist þolkerfið hvað mest ef púlsinn er á
bilinu 90 til 100% af "áætiuðum" hámarkspúls.
Þjálfunarpúlstafla
Taflan sýnir ne&ri mörk (50%) og efri mörk (85%)
æskilegs þjálfunarpúls og "áætíaðan1' hámarkspúls
50% 85% 100%
Aldur Púls (slög á mínútu)
20 ára 135 181 200
25 ára 133 176 195
30 ára 130 172 190
35 ára 128 168 185
40 ára 125 164 180
45 ára 123 159 175
50 ára 120 155 170
55 ára 118 151 165
60 ára 115 147 160
65 ára og eldri 113 142 155
MATSEÐILL DAGSINS
Dagur45
Máltíð
Fæðutegund
Morgunverður: Lýsi
Hunangscheerios
Dreitill
Mandarína
Hádegisverður:Langloka m/skinku, osti og ananas,
Kókómjólk
Magn
1 tsk.
3 dl
2,5 dl
1 stk.
1/2 stk.
1 ferna
Miðdegisverður: Langloka m/skinku, osti og ananas, 1/2 stk.
Kvöldverður:
Folaldagúllas
Kartöflustappa
Brún sósa
Salat, blandað
Sulta
Pilsner
Kvöldhressing: Epli
200 g
200 g
1 dl
100 g +
1 msk.
1 glas
1 stk.
Fita gegnir ýmsum hlutverkum: Hún er orkugjafi, útvegar líkamanum fituleysanleg
vítamín en þau eru A-, D-, E- og K-vítamín, veitir lífsnauosynlegar fitusýrur - línólsýru
og línólensýru, verndar líffæri gegn miklum hitasveiflum og gefur bragð sem flestum
finnst gott.
Fitusýrur eru oft flokkaðar á þrennan hátt - mettaðar (hörð fita), einómettaðar (mjúk
fita) og fjölómettaðar (mjúk fita). Allar þessar tegundir gefa iafnmargar hifaeiningar
en nolíusta þeirra er misjöfn. Mjúk fita hefur að geyma mikið af cis-ómettuðum
fitusýrum sem hækka ekki kólesteról í blóði á meoan hörð fita, sem er ýmist gerð
úr mettuðum fitusýrum eða trans-ómettuðum fitusýrum, hækkar hins vegar kólesterólmagn
blóðsins og eykur þar með hættu á hjarta- og æðasjúkdómum. Afurðir sem eru ríkar
af mettaðri fitu eru kjötmeti eins og lamba- og nautakjöt, egg og feitur mjólkurmatur.
En þar sem þessar afurðir eru á margan hátt hollar ber að varast að falla í þá gryfju
að hætta neyslu þeirra heldur neyta í hófi. Dæmi um olíu sem er
rík af einómettaðri fitu er ólífuolía og ein vinsælasta fjölómettaða
fitan um þessar mundir er ómega-3-fitusýran sem er að f
mæli í fiskmeti og lýsi.
inna i
ríkum
Kveðja, Ólafur G. Sæmundsson næringarfræðingur
HReyfinc