Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2003, Page 16

Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2003, Page 16
 16 FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 FÖSTUDAGUR 16. MAÍ 2003 Utgáfufálag: Útgáfufélagið DV ehf. Framkvæmdastjóri: Örn Valdimarsson Aðalritstjórí: Óli Björn Kárason Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson A&stoöarritstjórí: Jónas Haraldsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749 Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is Akureyri: Hafnarstræti 82, sími: 462 5000, fax: 462 5001 Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf. Plótugerb og prentun: Árvakur hf. DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim. Verkefni nýrrar ríkisstjómar Fátt bendir til annars en aö Sjálf- stæðisflokkur og Framsóknarflokkur nái saman um áframhaldandi ríkis- stjórnarsamstarf. Nýrrar ríkisstjórnar bíða mörg brýn verkefni en fyrst og síð- ast mun almenningur fylgjast grannt með því að eindregin loforð sem flokk- arnir gáfu í kosningabaráttunni veröi efnd á kjörtímabilinu. AUt bendir til þess aö nýtt hagvaxtarskeið - góðæri - sé fram undan á íslandi á komandi árum. Mikilvægt er að tryggja að al- menningur fái að njóta þess uppgangs en um leið að stöðugleiki haldist. Tækifæri nýrrar ríkisstjórnar til að tryggja hér á landi mikla velmegun, og þá ekki síst þeirra sem nú hafa lökust kjör- in, hafa aldrei verið meiri og betri. En til þess þarf að takast á við og leysa nokkur verkefni af festu. Flest þessara verkefna hef- ur DV ítrekað bent á í forystugreinum á undanfórnum árum, þótt mikilvægi þeirra sé misjafnt. Á komandi tveimur vikum verður fjallað ítarlega um verkefnin í pólitískum skrifum blaðs- ins, en að þessu sinni er bent á fjögur þeirra. Lækkun skatta. Skera verður skattkerfið upp þannig að það verði gagnsærra og dregið úr jaðarsköttum. En fyrst og fremst verður aö hlúa að fjölskyldunni sem „hefur verið í vörn vegna siðleysis í skattkerfinu,“ eins og sagði í leiðara í desember 2000: „Viðhorf þjóðfélags til barna kristallast meðal annars í því hvernig skattkerfið er byggt upp - hvort það er barnvænt eða fjandsamlegt ungu fólki. Hér á íslandi eru börnin gerð að bóta- þegum um leið og þau fæðast. Barnabætur eru dæmi um brenglað gildismat þjóðar sem býr til skattkerfi sem lítur á yngstu borgarana sem sérstaka byrði í stað þess að koma fram við þá sem fullgilda meðlimi þjóðfélagsins. Skattkerfið og tryggingakerfið með flóknum reglum tekju- tenginga og ívilnana er hægt og bítandi að grafa undan fjöl- skyldunni. Uppskurður í heilbrigðiskerfinu. Vandi íslensks heilbrigðis- kerfis er ekki fjárskortur heldur fyrst og fremst skipulagsvandi. Fram til þessa hafa stjórnarflokkarnir ekki verið tilbúnir að horfast í augu við vandann, hvað þá að taka til hendinni. í leið- ara DV 1999 sagði orðrétt: „Smáskammtalækningar sem stund- aðar hafa verið skipta engu og ef ekkert verður að gert mun heilbrigðiskerfið sigla í strand og við íslendingar færumst fjær því marki að viðhalda og byggja upp góða heilbrigðisþjónustu. Enginn stjórnmálamaður mun hafa kjark til þess að ræða op- inskátt og af hreinskilni um þann vanda sem við blasir - allra síst þegar kosningar eru skammt undan. Enginn þorir að setja spilin á borðið og benda á nauðsyn þess að sjúklingurinn gang- ist undir uppskurð - flestir lofa plástrum í formi loforða um aukna fjármuni.“ Jöfnun samkeppnisstöðu fjölmiðla. Ríkisútvarpið hefur þrátt fyrir mikil forréttindi lent í fjárhags- og skipulagslegum ógöng- um. Framsóknarmenn hafa ekki verið tilbúnir að ganga hreint til verks og breyta stofnuninni í alvöru fyrirtæki, sem lýtur sömu reglum og önnur fyrirtæki. Afleiðingin er sú að smátt og smátt molnar Ríkisútvarpið innan frá en um leið er þróttur dreginn úr einkareknum útvarps- og sjónvarpsstöðvum. í sept- ember 1999 sagði í forystugrein DV um Ríkisútvarpið: „Hafi ein- hver talið sér trú um að hægt sé að reka Ríkisútvarpið með óbreyttu sniði á nýrri öld veður sá hinn sami villu og reyk. Þeir sem enn berja hausnum við stein og halda því fram að nauðsyn- legt sé að ríkið stundi rekstur fjölmiðla eru ekki annað en lún- ir fulltrúar úreltra kennisetninga og oftrúar á ríkisvaldið.“ Lækkun matarverðs. Með skipulegum hætti verður ríkis- stjórnin að lækka matarreikninga landsmanna - mesta kjarabót þeirra sem lægst hafa launin liggur í því að lækka matarútgjöld- in og auka þar með ráðstöfunartekjur þeirra til annarra hluta. Og það er þrennt sem stjórnvöld verða að gera: Afnema virðis- aukaskatt af matvælum. Skera upp landbúnaðarkerfið - sam- keppnisvæða íslenskan landbúnað og afnema hindranir á inn- flutning. Og í þriðja lagi verða stjómvöld að trýggja að eðlileg samkeppni fái þrifist á matvörumarkaði, jafnt í smásölu sem heilsölu. í áratugi hefur DV verið óþreytandi í baráttunni gegn bullinu og sú barátta heldur áfram á síðum blaðsins. Óli Björn Kárason 17 Skoðun Að toknu stríði Agnar Hallgrímsson sagnfræöingur Kjallari undir sig landið. Fyrst með því að draga kjarkinn úr írökum meö linnulausum loftárásum á Bagdad og fleiri borgir í írak, fremur en að bíða með innrás landhers og notkun þungavopna þar til mesti mótstöðu- krafturinn var úr þeim. Þetta virð- ist hafa heppnast ágætlega og Saddam Hussein og ríkisstjórn hans var fljót að leggja upp laupana og gefast hreinlega upp. Hvað orðið hefur af einræðisherr- anum er á þessari stundu allsendis óljóst, en það út af fyrir sig skiptir ekki öllu máli, en ljóst er að öll and- staða íraka er úr sögunni og flestir íbúar landsins frelsinu fegnir. Án Sameinuðu þjóðanna En nú vaknar spumingin: Hvað tekur nú við í írak að loknu striði og hver eða hverjir koma til með að stjóma landinu í framtíðinni? Það getur oltið á miklu hverjir það verða. írakar sjálfir, Arabalöndin og næstum allt Evrópusambandið og e.t.v. fleiri vilja að írakar taki aftur við stjórnartaumunum, rétt eins og var áður en stríðið byrjaöi. Það tel ég vera hið mesta óráð og ekki þýða annað en það að ríkis- stjóm Saddams Husseins eða nýs einræðisherra hrifsi til sín stjórn- artaumana að nýju. Þá myndi sama sagan endurtaka sig með hót- unum um notkun kjamorku- og efnavopna sem þeir kynnu að koma sér upp. Það hefur líka sýnt sig að írakar eru vart færir um að stjórna sér sjálfir. Þetta eru siðlitl- ir ribbaldar sem létu sig jafnvel hafa það að ræna sjúkrahúsin í Bagdad á meðan ringulreiðin var sem mest í stríðinu. Að fela Sameinuðu þjóðunum að taka að sér að mynda starfhæfa ríkisstjórn í írak tel ég líka óráð- legt, þar sem ekki verður annað séð en að þær séu hallar undir íraka og dragi taum þeirra í einu og öllu. Enn fremur má benda á að Sameinuðu þjóðirnar hafa ekki yfir að ráða neinum herstyrk til þess að skakka leikinn, ef fylgismenn fyrr- verandi stjómar hyggjast hrifsa til sín völdin á ný eða einhver annar einræðisherra. Sú leið er mér kemur helst til hugar og er að mínu áliti langskyn- samlegust er að Bretar og Banda- ríkjamenn skipti landinu í yfir- ráðasvæði líkt og gert var i Þýska- landi eftir lok síðari heimsstyrjald- ar. Það þótti gefast vel þá, og ætti því að vera i fullu gildi í dag. Að kalla herstyrk bandamanna heim frá írak nú þegar tel ég vera hið mesta óráð, þar sem fylgismenn Saddams Husseins eru vafalaust margir enn þá í landinu, og þeir myndu örugglega notfæra sér það og taka völdin á ný væri enginn herstyrkur bandamanna til staðar. Þótt ekki líti út fyrir annað en að þeir hafi verið yflrbugaðir og Saddam Husseih annað- hvort dauður eða flúinn úr landi, er áreiðanléga grunnt á því góða meðal Iraka áð endurreisa ein- ræðisstjórn hans. Það gæti kostað nýtt stríð og kynni að standa lengur en 22 daga. Og enda þótt engin kjarnorku- eða efnavopn hafi fundist eftir lok stríðs- ins, er ekki þar með sagt að þau hafi ekki verið til staðar,-en íraskir hermenn hafi annaðhvort ekki þor- að eða ekki getað komið því við að beita þeim gegn herjum bandamanna. Hvað sem framtíðin kann að bera í skauti sér í írak, er eitt víst: stríðið þar hefur orðið til þess að losa heiminn við einn ein- ræðisherrann og fjöldamorðingjann, sem virðast eiga upp á pall- „Óhœtt er að óska þjóðarleiðtogunum, sem að stríðinu stóðu, þeim Ge- borðið í mörgum íöndum heimsins. - Það er hin sem Íraksstríðið stóð í 22 daga eða því sem næst. Óhætt er að óska þjóðarleiðtog- unum, sem að stríðinu stóðu, þeim George Bush Bandaríkjaforseta og Tony Blair forsætisráðherra Bretlands, til hamingju með stutt og vei heppnað stríð. Vel heppnað segi ég, vegna þess að segja má að mannfall breskra og banda- rískra hermanna í því hafl verið algert „minimum“, ef svo má að orði komast. Eitthvað í kringum tvö hundruð manns á móti mörgum þúsundum fall- inna íraka. Heppileg aðferð Enginn vafi er á því að ef mannfall hefði orðið mikið í liði bandamannanna hefði þeim þjóðarleiðtogunum verið legið mjög á hálsi heima fyrir og gert þeim erfitt fyrir. Menn hefðu sagt sem svo að þeir Bush og Blair væru að etja her- mönnum sínum út í opinn dauðann í þýðingarlitlu stríöi, sem ætti eftir að standa í marga mánuði - e.t.v. í mörg ár - og óvíst hvor stríðsaðilinn færi með sigur af hólmi. meímrniThSi beittíeppt orSe Bush Bandaríkjaforseta og Tony Blair, forsætisráðherra Bretlands, steöreynd legri aðferð við að leggja til hamingju með StUtt Og vel heppnað stríð. “ ekki verður umflúin. „Ingibjörg reyndist vera einnota þegar til kastanna kom og Össur œtlar að sitja sem fastast á formanns- stóli. “ Eftirmál kosninganna Hjörleifur Guttormsson fyrrverandi alþingismaöur Kosningaúrslitin skiiuöu stjórnarflokkunum örugg- um meirihluta á þingi næstu fjögur ár og endur- nýjun stjórnarsamstarfsins er aðeins formsatriði. For- seti íslands gat haldið upp á sextugsafmæli sitt ótruflaður af vangaveltum um stjórnarmyndun eða hverjum hann ætti að fela umboð til að spreyta sig. Slíkar æfmgar, sem voru fastur liður eftir. alþingiskosningar fyrir tveimur áratugum, eru nú flestum gleymdar. Heil kynslóð hefur vaxið úr grasi með Davíð sem landstjóra. Formaður Samfylkingarinnar, sem fyrir kosningar stillti Ingibjörgu upp sem forsætisráðherraefni, hringdi í Halldór Ásgrímsson dag- inn sem úrslit lágu fyrir og bauð honum stólinn. Ingibjörg reyndist vera einnota þegar til kastanna kom og Össur ætlar að sitja sem fastast á formannsstóli. Fastir í eigin gildru Þótt stjórnarflokkarnir séu eðli- lega sælir með völdin sem eru þeim allt, verður kjörtímabilið fram undan enginn dans á rósum fyrir ríkisstjómina. Fyrst af öllu þurfa flokkarnir að staursetja kosningaloforðin um stórfelldar skattalækkanir, eitthvert glæfra- legasta agn sem beitt hefur verið fyrir kjósendur í aðdraganda kosn- inga. Nógu margir bitu á, og nú er að losa um öngulinn og draga efnd- irnar sem lengst má verða. Til að auðvelda leikinn er líklegt að Framsóknarflokkurinn fái lyklana að fjármálaráðuneytinu. Stóriðjudæmið á Austurlandi, sem ríkisstjómin batt fastmælum með stuðningi Samfylkingarinnar fyrir kosningar, setur efiiahagslifi og nýfjárfestingum þröngar skorð- ur næstu fjögur árin. Talsmenn at- vinnurekenda og launafólks kváðu upp úr um það, nú fáum dögum eft- ir kosningar, að skattalækkanir væm óðs manns æöi. Nógu erfitt verður samt að komast hjá vaxta- hækkunum og hindra frekari hækkun krónunnar. Samfylkingin í klemmu Samfylkingin gerði um fátt eitt ágreining við stjómarílokkana í kosningabaráttunni. Fyrst og fremst var reynt að spila á þreytu kjósenda á lúnum andlitum og stjórnunarstíl Davíðs Oddssonar. Hvergi var kveðið skýrt að orði í Borgarnesræðum leiðtogaefnisins. Upplegg Samfylkingarinnar var fyrst og síðast við það miðað að geta komist í ríkisstjóm með öðr- um hvorum stjómarflokkanna. í raun vísaði Samfylkingin frá þeim möguleika að stjórnarand- stöðuflokkarnir þrír tækju saman um landstjórnina að loknum kosn- ingum. Áskorunum Vinstri grænna í þá veru var vísað frá og Össur látinn „leiðrétta" ummæli sem túlkuö voru sem undirtektir við slíka þriggja flokka stjórn. Samfylkingin mun verða í klemmu í stjómarandstööu. Hún er samá- byrg fyrir stóriðjustefnunni, sem setja mun mark sitt á allt kjörtíma- bilið, einnig Ingibjörg sem skrifaði rækilega upp á þann víxil. Tækifæri Vinstri grænna Vinstrihreyfingin - grænt fram- boð náði ekki í gegn með sínar áherslur í kosningabaráttunni. Þessi fáliðaði flokkur var þó eina raunverulega stjórnarandstaðan á síðasta kjörtímabili. Þá stöðu hefði mátt nýta betur en gert var, en til þess þurfti að greina sig með skýr- um hætti frá stefnulausri og sund- urþykkri Samfylkingu. Áherslan á velferðarstjórn varð til þess að skil- in gagnvart Kárahnjúkaflokkunum urðu ekki eins skýr og skyldi. Vinstri grænir eru hins vegar nú sem fyrr mun betur búnir undir málefnalega stjórnarandstöðu en Samfylkingin. Umhverfismálin, og sú sýn til efnahagsmála og alþjóða- mála sem þeim tengist, þurfa að verða skýrari í málflutningi flokks- ins en hingað til. í því felst öðru fremur tækifæri og vaxtarbroddur þessa hugsjónaafls. Ummæli Daglegar árésir „Ingibjörgu verður fund- in viðeigandi stallur sem hæfir í senn henni og flokknum. Hennar tími kemur örugg- lega aftm-. Það viljum við öll. Össur hefur sýnt henni meira pólitískt örlæti en nokkur stjómmálamaður annar hefur sýnt, og um leið byggt upp flokkinn í nýja stærð. Á að launa honum það með því að ráð- ast á hann dag eftir dag fyrir það eitt að hafa staðið sig ótrúlega vel og betur en nokkur þorði að vona. Varla eru það laun heimsins að mati þeirra sem nú ganga fram og gætu snúið sigri í ósigur." Karl V. Matthíasson í Morgunblaösgrein Formlaus þokuheimur „Hinn vinstrisinn- aði smáborg- ari er ekki alltaf vinstri- sinnaður í stjómmálum. Hann er yfir- leitt allt á víxl. Fyrir honum eru stjómmál hvorki til hægri né vinstri. Stjóm- málum hefur verið þjappað í form- lausan þokuheim miðjunnar. I Þannig á þetta að vera að hans viti. Vinstrisinnaði smáborgarinn skrýðir sig gjama með þeirri „skoðananiðurstöðu“ að enginn heilvita maður viti lengur hvað það er að vera vinstrisinnaður." Guöbergur Bergsson á Kistan.is Hanðip hægri kratar I „Bresku hægri krat- amir hafa gengið eins hart fram - í sumum til- vikum lengra - og íhalds- flokkurinn undir Thatcher í að markaðsvæða samfélagsþjónust- una. Þetta hafa þeir gert þrátt fyrir að kannanir sem gerðar hafa verið á vegum verkalýðshreyfingarinnar og óháðra samtaka sýni að mark- aðsvæðing þjónustunnar hafi reynst greiðandanum - hvort sem það er skattborgarinn eða notandi þjónustunnar - miklu dýrari en fyrra fyrirkomulag og iðulega leitt til lakari þjónustu. Breskir velferð- arsinnar hafa viljað fara aðrar leið- ir til að bæta heilbrigðisþjónustuna og er lítið um það gefið að mark- aðsvæðing þjónustunnar sé kölluð „umbætur (reform)“. Þaö hugtak tekur Blair sér engu að síður alltaf i munn þegar hann opnar mark- aösöflunum leið niður í pyngjur al- mennings." Ögmundur Jónasson á vef sfnum Sala aílaheimilda Kristjón Kotbeins viöskipta- fræöingur Ondvert viö spár reyndist umræöa um stjórn fisk- veiða fyrirferðarmikil fyrir nýafstaðnar þingkosníng- ar. Aflaheimildir, verðmæti þeirra og kaup hefir borið á góma þegar fjallað hefir verið um hugsanlega fyrn- ingu þeirra. Komið hefir fram að bókfærðar aflaheimildir Brims ehf. voru 13,4 milljarðar króna um síðustu ára- mót. Aflaheimildir þeirra félaga sem mynda Brim ehf. eru taldar vera um 11% heildaraflaheimilda. Sam- kvæmt því ætti bókfært mat afla- heimilda íslenska fiskiskipaflotans að nema um 120 milljörðum króna alls. Óvíst er hvort aflaheimildir eru bókfærðar á samræmdu verðlagi. Greitt í hlutabréfum Nú er því statt og stöðugt haldið fram að fyrirtæki sem áttu um 80% aflaheimilda fyrir 20 árum, þegar kvótakerfið var tekið upp, stundi ekki lengur útgerð. Samkvæmt framanskráðu ættu því þau fyrir- tæki sem nú eru starfandi að hafa keypt aflaheimildir fýrir tæpa hundrað milljarða króna á röskum áratug af fyrirtækjum sem gera ekki lengur út. Hér virðist einhvers staðar pott- ur brotinn, þvi þótt mikið hafi ver- ið rætt um að milljarðar króna eða tugir þeirra hafi horfið úr sjávarút- vegi í nafni hagræðingar á undan- förnum árum er líklegt að í mörg- um tilvikum sé um samruna og yf- irtökur fyrirtækja að ræða, þar sem eigendur yfirtekinna fyrir- tækja fá greitt í hlutabréfum yfir- tökufýrirtækjanna. Þannig hafi t.d. eigendur Mið- ness í Sandgerði skipt á hlutabréf- um í því félagi og Haraldi Böðvars- syni við sameiningu félaganna. í öðrum tilvikum er líklegt að fyrir- tæki sem keypt hafa aflaheimildir hafi selt heimildir á móti. Fyrir- tæki hafi því skipst á aflaheimild- um, einn keypt þorskkvóta en selt ýsu-, ufsa- eða karfakvóta í staðinn. „Myndi ekki eignarrétt“ Af minna tilefni en tug milljarða króna fjárstreymi út úr atvinnu- grein hafa nefndir verið settar á laggirnar. Full ástæða er þvi til að kanna hvaö sé í raun hæft í þeirri fullyrðingu að þau fyrirtæki sem nú fást við sjávarútveg hafi keypt áttatíu af hundraði aflaheimÚda sinna af fyrirtækjum sem hætt séu útgerð. Hin miklu kvótaviðskipti og eignafærsla kvótans eru undarleg í ljósi fyrstu greinar laga um stjórn fiskveiða sem kveður á um að út- hlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum myndi ekki eignar- rétt eða óafturkallanlegt forræöi einstakra aðila yfir veiðiheimild- um. Greinin er skýr, orkar ei tví- mælis, einnig hvað löggjafarvaldið átti við með upphafi fyrstu greinar laganna um að nytjastofnar á ís- landsmiðum séu sameign íslensku þjóðarinnar. Ef til vill hefir löggjafarvaldið verið blekkt, þar sem því er haldið fram að þjóðin geti ekki átt neitt saman því þjóðin sé ekki lögaðili, vart lögráöa sem slík, því fari rík- isvaldiö með eignir hennar, allt frá Þjóðmenningarhúsi til þjóðlendna. Því verður ef til vill haldið fram að í lögum um stjórn fiskveiða leynist ritvilla þar sem standa eigi „myndi eignarrétt", þar sem nú stendur „myndi ekki eignarrétt". Orðinu ekki sé ofaukið, það hafi átt að vera farið úr lögunum fyrir löngu. Fjórföld kjörsókn í skýrslu Hafrannsóknastofnun- „Nú er staðan sú að dánartala þorskstofnsins hefir rokið upp en aflinn þó vart svipur hjá sjón, byggist aðallega á fiski sex ára og yngri.“ ar (www.hafro.is), Nytjastofnum sjávar 2001/2002 - aflahorfum 2002/2003, blasir við ófogur mynd af ástandi þorsksins, helsta botn- fisksstofns okkar. Það fyrsta sem kemur upp í huga höfundar er: Hverfum aftur til fortíöar um hálfa öld. Ekki var rányrkjunni fyrir að fara þá svo neinu næmi. Þorskaflinn á sjötta hundrað þús- und tonna sem er í raun langt um- fram jafnstöðuafla en dánartala stofnsins nærri kjörstöðu. Greini- lega ekki bráð vá fyrir dyrum. Þó er líklegt að þá hafi nokkrum þorski verið hent, ef rétt er að breskir togarar sem voru hér að veiðum hafi verið iðnir við kol- ann. Hirt einkum hann, en kastað öðrum fiski brott. Nú er staðan sú að dánartala þorskstofnsins hefir rokið upp, en aflinn þó vart svipur hjá sjón, byggist aðallega á fiski sex ára og yngri. Þess má geta aö risaár- ganga, skynsamlega nýttra, hefir gætt í veiöinni allt til tvítugs. Mynd sem sýnir sóknina í þorskinn ber að sama brunni; á henni sést að sóknin í þorskinn er um þessar mundir um fjórföld kjörsókn. Við sama tón kveður þegar skoðuð er mynd af hrygn- ingarstofni og veiðistofni. Hvor tveggja nær sögulegu lágmarki. Ei er furða þótt ýmsum blöskri. +

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.