Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.2003, Blaðsíða 15

15
MÁNUDAGUR 19. MAÍ 2003_______________________________________________
DV_____________________________________________________________________________________________Menning

„Ef fólk kemur til mín og
veit ekki hvaö það á aö
gera af því aö foringinn er
farinn - eins og þegar eru
‘dæmi ym - þá hlýt ég aö
svara fyrirspurnum þess
heiöarlega.“

■■■
1 «
Eddu. Sérðu þér leik á borði að
ná höfundum frá Eddu eða Máli
og menningu sem þú hefur áhuga
á?
„Bókaútgáfa er lojal bisniss,"
slettir Snæbjörn. „Alla vega hefur
alltaf verið passað upp á það milli
Máls og menningar og Bjarts að
stíga ekki á tær. Ég fer ekki til
þeirra sem mig langar til að gefa
út og býð þeim að koma. En ef fólk
kemur til mín og veit ekki hvað
_það á að gera af því að foringinn
er farinn - eins og þegar eru dæmi
um - þá hlýt ég að svara fyrir-
spurnum þess heiðarlega.“
- Ertu tilbúinn að stækka
Bjart?
„Nei, ekki meira en orðið er.
Við erum komin alveg upp í þak
með skáldsögur á íslensku og ís-
lenska höfunda. í ár gefum við út
milli 35 og 40 bækur með vor-
bókaflóðinu, þar af eru íslensk
skáldverk 12-15 og við erum bara
tveir fastir starfsmenn. Ef maður
ætlar að sinna þessu sæmilega
mega bækurnar ekki verða fleiri
og okkur langar ekkert til að
verða stórt forlag. Maður verður
að hafa fókus á höfundum ef
áhugi er á að koma þeim áfram
og ef þeir eiga að vera þokkalega
ánægðir hjá manni.“
Snæbjörn Arngrímsson stofnar dótturforlag í Danmörku til aö gefa út framsæknar þýðingar:
Framlenging á handlegg Bjarts
Voriö er venjulega ekki viöburðaríkur
tími í bókabransanum en þetta vor er
sannarlega undantekning. Sama dag-
inn og fréttir berast úr risaforlaginu
Eddu aö Halldór Guðmundsson, einn
reyndasti og virtasti bókmenntaútgef-
andi landsins, sé á förum þaöan, sendir
putaforlagið Bjartur frá sér skeyti þess
efnis aö það sé aö fœra út kvíarnar til
Danmerkur.
Nákvæmlega er fréttin þannig að danski
Bjartur heiti Ferdinand og taki til starfa í
haust með höfuðstöðvar í Kaupmannahöfn.
Þegar hefur verið gerður samningur um að
gefa út á dönsku skáldsöguna DaVinci Code
eftir Dan Brown. Þetta er æsispennandi saga
sem situr nú við topp New York Times met-
sölulistans og hefur setið þar síðustu 7 vikur.
Hyggst Ferdinand endurtaka þá ferð upp á
topp danskra metsölulista.
Samnýting á vinnu
„Ferdinand mun framleiða bækurnar hér á
landi nema þær verða prentaðar í Danmörku,"
segir Snæbjörn Amgrímsson hjá Bjarti. „Við
prentum mikið í Danmörku nú þegar eins og
flestir útgefendur. í Kaupmannahöfn verðum
við bara með einn starfsmann sem sér um
dreifingu og markaðsmál. Þetta verður spegil-
mynd af Bjarti, lítið forlag með ákveðna
stefnu, og við vonumst til að geta búið til
ákveðinn stimpil á bækur, framsæknar þýð-
ingar fyrst og fremst. Nú er til dæmis saga Dai
Sijie, Balzac og kínverska saumastúlkan, að
slá í gegn í Danmörku, ári á eftir íslandi. Það
hefði verið gaman ef við hefðum fengið danska
réttinn á henni þá en okkur datt það bara ekki
í hug. í haust ætlum við að gefa út hér heima
bókina Lion Boy, frábæra sögu sem er örugg
með vinsældir - allir bítast um hana og Spiel-
berg ætlar að gera myndina ... Þegar ég samdi
um hana datt mér í hug að fá líka rétt til að
gefa hana út í Danmörku en hikaði of lengi og
missti af henni.
Hugsunin er sem sagt sú að nota aðstöðuna
hérna heima fyrir bæði forlögin þannig að
Ferdinand verður bara framlenging á handlegg
Bjarts,“ heldur Snæbjörn áfram. „Við ætlum
ekki að gefa út bækur frumsamdar á dönsku
sem myndi kosta okkur starfsmann í ritstjórn
þar, við ætlum ekki einu sinni að koma okkur
upp fínni skrifstofu. Yfirbyggingin verður bara
í Reykjavík. Þar verða gefnar út sömu þýðing-
ar og hér þannig að það verður samnýting á
vinnunni við að finna bækur til útgáfu. Þetta
er hagræðing."
Fókusinn þarf að vera góður
- Nú er ólga í útgáfubransanum á íslandi
vegna brottfarar Halldórs Guðmundssonar frá
Fimm á bókmenntahátíð
Snæbjörn hefur verið útgefandi í 13 ár og
var lengi vel aleinn í baráttunni. Það var mik-
ið púl fyrir fremur lélegt kaup. Hvað sér hann
við þennan bransa?
„Við þurfum nú ekki að hafa áhyggjur af
peningum núna, ekki meðan við höfum Harry
Potter," leiðréttir hann. „Við megum auðvitað
ekki dreifa því fé í allar áttir en við lepjum
ekki dauðann úr skel. Ja, þú spyrð hvað ég sjái
við bransann - hann er alla vega skemmtilegri
en að prenta munstur á klósettrúllur!"
- Hvað er mest gaman?
„Vinnan með höfundum - og að koma bók-
unum út ef maður hefur bullandi trú á þeim.
Svo er gaman að finna góðar erlendar bækur,
koma á framfæri höfundum eins og Rupert
Thomson og Murakami."
Bjartur „á“ eina fimm af höfundunum sem
koma á bókmenntahátíð í haust, Yann Martel,
Hanif Kureishi, Judith Hermann, Haruki
Murakami og Jan Sonnergaard. Það er ekki lít-
ið. Og nú er sem sagt meiningin að færa út kví-
amar. - Stefnirðu að heimsyfirráðum?
„Já, já,“ segir Snæbjörn hlýðinn en skiptir
svo um skoðun: „Nei, ég er bara að reyna að
auka lífslíkur forlagsins. Dreifa eggjunum á
fleiri körfur. Harry Potter er búinn eftir flögur
ár. Það yrði fínt að selja Dan Brown í 30 þús-
und eintökum í Danmörku, við getum lifað
þrjú ár á því!“
„Glæpasaga í hæsta gæðaflokki“
- danskir fjölmiðlar lofa Mýrina eftir Arnald Indriðason
Mýrin eftir Arnald Indriðason kom út í Dan-
mörku fyrir nokkrum vikum í þýðingu Kims
Lembeks (sem líka þýddi 101 Reykjavík eftir
Hallgrím Helgason) og hafa að undanfómu
birst lofsamlegar umsagnir um hana í þarlend-
um fjölmiðlum. Bókin kom fyrst út hjá Vöku-
Helgafelli árið 2000 og var í fyrra valin besta
glæpasagan á Norðurlöndunum. Fyrir það
hlaut hún Glerlykilinn svonefnda sem er mik-
il viðurkenning því grannþjóðir okkar eru eng-
ir aukvisar þegar kemur að ritun glæpa- og
spennusagna.
Meistaralega úthugsuð flétta
Gagnrýnandi Weekendavisen, Katinka
Bruhn, segir í upphafi greinar sinnar að Mýr-
in sé glæpasaga í hæsta glæpaflokki. Mýrin
hefur, að mati hennar, „allt það til að bera sem
hjörtu glæpasagnalesenda þrá - blæbrigðaríka
persónusköpun, meistaralega úthugsaða fléttu
- og það var fullkomlega verðskuldað að
skáldsagan var kjörin besta norræna glæpa-
sagan í fyrra - til hamingju."
„Arnaldur Indriðason
hefur tilfinningu fyrir
morðum,“ segir Connie
Bork í Politiken og heldur
áfram: „en hann hefur
einnig tilfínningu fyrir orð-
um, og fyrst við erum að
tala um tungumálið, þá
fljóta menn venjulega með
straumnum því það er ein-
faldast. En það koma
augnablik þegar mönnum
er mjög brugðið, þeir eru
niðurdregnir eða örvænt-
ingarfullir, þegar menn
lenda á skjön. Og orðin
skreppa út úr okkur meira
sem kvak en tungumál. Það
er þetta snubbótta tungu-
mál sem Arnaldin Indriða-
son nær að fanga.“ Síðan
segir gagnrýnandinn: „Það
sem gerir þessa glæpasögu
að frábærri afþreyingu er
Arnaldur Indriðason
Viöurkenndur bæöi heima og er-
lendis.
að hún er í senn kjaftfor og mann-
leg. Því í henni er beinn þráður,
allt frá fyrsta sársaukaandvarpinu
til háværrar tjáningar harmleiks
og mannlegar mæðu, sem í lokin
stendur meitlaður inn í íslenska
rigningu."
í Information segir Peter Durr-
feld: „Sviðið er regnvot Reykjavík,
það er dimmt og drungalegt haust
og hrifnir íslandsfarar (þ. á m.
þessi gagnrýnandi) sem vonast
kannski eftir fögrum náttúrulýs-
ingum og hugljúfum norrænum
skáldskap geta gleymt öllu slíku.“
Hann segir síðan að spennan setj-
ist að í vitum lesandans og heldur
áfram: „Mýrin er, eins og menn
munu komast að, ekki bók fyrir
viðkvæmar sálir heldur kaldur og
brimsaltur biti frá sögueyjunni, og
alveg fjári vel saman settur og
skrifaður. Og að því er virðist
ákaflega vel þýddur."
Bækur breyta
Aðdáendur hinnar in-
dælu skáldsögu Balzac og
kínverska saumastúlkan
- sem Bjartur gaf út í
fyrra og lítillega er nefnd í viðtal-
inu við Snæbjörn hér til hliðar -
geta glaðst yfír því að höfundurinn
Dai Sijie, sem aðallega er kvik-
myndagerðarmaður, hefur gert
bíómynd eftir bókinni sinni:
Balzac et la petite tailleuse chin-
oise. Ekki hefur fengist leyfi til að
sýna myndina í Kína en bókin
mun koma þar út á næstunni. Við
höfum fengið bókina og kannski
fáum við einhvern tíma að sjá
myndina ...
Söguna byggir Sijie á eigin
reynslu, því hann var - eins og
sögumaðurinn í bókinni - sendur í
endurhæfingu út að ystu mörkum
hins víðfeðma ríkis á tímum
menningarbyltingar Maós for-
manns. í nýlegu viðtali við Week-
endavisen í Danmörku segir Sijie
að litla saumastúlkan, sem þeir fé-
lagar hrífast af í bókinni, hafi í
raun og veru verið bóndi og ekki
eins fógur og sagan segir. „En vin-
ur minn varð yfir sig ástfanginn af
henni og las upphátt fyrir hana,“
segir hann, alveg eins og gerist í
bókinni. „Hún elskaði Balzac,“
bætir hann við. „Ég hélt ekkert
upp á hann, uppáhaldið mitt var
Gogol og ég furðaði mig oft á ást
hennar á Balzac."
Eins og þeir vita sem hafa lesið
bókina verða kynni litlu sauma-
stúlkunnar af Balzac til þess að
hún yfirgefur þorpið sitt og ást-
mann og heldur út í heim í leit að
frægð og frama. Svo sterk áhrif
hefur franski 19. aldar höfundur-
inn á hana. Bækur breyta nefni-
lega lífi fólks.
Ólafur um Jón
Fyrsta fréttin
um íslenska
skáldsögu á
haustmarkaði
kom frá JPV út-
gáfu fyrir helgi.
Hún ætlar að
gefa út stóra
sögulega skáld-
sögu eftir Ólaf
Gunnarsson sem ber heitið Öxin og
jörðin.
„Öxin og jörðin geyma þá best.“
Þessi fleygu orð, sem eignuð eru
síra Jóni Bjamasyni, réðu í senn
örlögum Hólabiskups og sona hans
og íslensku þjóðarinnar um miðja
sextándu öld. Að morgni 7. nóvem-
ber árið 1550 var Jón Arason bisk-
up hálshöggvinn ásamt sonum sín-
um tveimur, Birni og Ara. Með
þessu grimmdarlega ofbeldisverki
hvarf öll mótspyrna gegn hinum
nýja lúterska sið og danska kon-
ungsvaldinu á íslandi.
í frétt frá forlaginu segir að Öxin
og jörðin sé söguleg skáldsaga um
trú og efa, sjálfstæði og kúgun þar
sem stórbrotnar persónur stíga ljós-
lifandi fram úr þoku fortíðar.
Nokkur söguleg rit hafa verið skrif-
uð um Jón sérstaklega en helsta
skáldritið um hann skrifaði Gunn-
ar Gunnarsson. Skáldsaga hans,
Jón Arason, kom út á dönsku 1930
en á íslensku 1948 í þýðingu hans
sjálfs. Bók Gunnars þykir heldur
rassþung af sögulegum staðreynd-
um sem hann stóðst ekki mátið að
koma að, altént ekki meðal hans
bestu skáldsagna, og verður afar
spennandi að sjá hvernig Ólafur fer
með þetta mergmikla söguefni.
Ólafur Gunnarsson er þekktastur
fyrir þríleikinn Tröllakirkju (1992),
Blóðakur (1996) og Vetrarferðina
(1999), og hafa tvær hinar fyrstu
líka komið út á ensku. En hann hóf
feril sinn á ljóðum eins og ekki er
óalgengt. Ljóðabókin Ljóð kom út
1970 þegar höfundur var aðeins 22
ára. Fyrsta skáldsagan var hin eft-
irminnilega Milljón prósent menn
(1978). Á kistan.is má sjá þá viðbót
að kvikmyndaréttur hafi verið seld-
ur á Tröllakirkju og verið sé að
íhuga sjónvarpsseríu byggða á
Blóðakri.