Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.2003, Qupperneq 16

16
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Framkvæmdasfjóri: Örn Valdimarsson
Aóalritstjórí: Óli Björn Kárason
Rltstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
ABstoéarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, augiýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Skaftahlíö 24,105 Rvik, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5749
Rltstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Hafnarstræti 82, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plótugerö og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viðmælendum fyrir viötöl við þá eða fýrir myndbirtingar af þeim.
Ákall um hjálp
Tvö nýleg bankarán, annars vegar í
Hafnarfirði og hins vegar í Kópavogi,
sýna okkur harðan heim og ógnvekj-
andi. Annars vegar er það vamarleysi
þeirra sem starfs síns vegna gæta reiðu-
Qár. Það er fátt til varnar gjaldkera
banka, eða annarra slíkra stofnana,
ryðjist inn vopnaður maður og heimti peninga. Fyrir mildi hafa
slys ekki orðið í þessum tilvikum en vont er að eiga líf sitt og
limi undir örvingluðum ræningja. Það þarf ekki mikið að fara
úrskeiðis svo illa endi. Ekki er hægt að treysta brenglaðri dóm-
greind manna við slíkar aðstæður, manna sem grípa til slíkra
örþrifaráða.
Starfsfólk banka og annarra peningastofnana hefur að sönnu
fengið tilsögn í því hvemig bregðast skuli viö. Það er nauðsyn-
legt þótt erfitt sé að búa fólk undir þá reynslu að standa augliti
til auglitis við vopnaðan ræningja. Beintenging við lögreglu er
stoð en af sjálfu leiðir að nokkur bið er alltaf eftir hjálpinni.
Kerfi öryggismyndavéla hefur sannað sig í fyrrgreindum tilvik-
um. Það auðveldar leit að hinum seku og ætti að virka sem fæl-
ing, hvarfli slík óyndisúrræði sem bankarán að mönnum.
Bankaránin, að minnsta kosti hið síðara, segja einnig aðra
sögu. Þar blasir viö ógn fíkniefnaheimsins, skelfing þess sem
býr við hótanir dreifingaraðila fikniefnanna og handbenda
þeirra, handrukkaranna. Þeir sem ánetjast hafa eitrinu og safn-
að skuldum vegna fíknar sinnar búa ekki aðeins við hótanir í
eigin garð heldur og i garð sinna nánustu.
Bankaránið í Kópavogi á dögunum, jafn ógeðfellt og það var,
var um leið ákall um hjálp, aðgerð örvinglaðs manns. Hann
réðst inn í sparisjóðinn og náði þaðan umtalsverðum fjármun-
um, vopnaður hnífi þótt hann hafi ekki ógnað starfsmönnum
með honum. Þótt ungi maðurinn hafi ekki greint frá afdrifum
ránsfengsins er talið víst að hann hafi verið greiðsla fyrir fíkni-
efnaskuld. Svo virðist sem óttinn við hefnd sé svo yfirþyrmandi
að hann treysti sér ekki til að gefa upp nafn eða nöfn í því sam-
bandi og kjósi að taka fremur örlögum sínum í höndum yfir-
valda. Homun sé betur borgið með þeim hætti og ekki síöur
þeim sem að honum standa.
Ungi maðurinn huldi ekki andlit sitt og mátti því vita að
hann yrði auðþekkjanlegur í öryggismyndavélum sparisjóðs-
ins. Af því má m.a. ráða að hin hættulega aðgerð sem hann
greip til hafi verið ákall á hjálp.
Þótt rán hins unga manns sé með öllu óafsakanlegt þarf hann
á aðstoð samfélagsins að halda líkt og aðrir sem ánetjast hafa
fíkniefnum. Um leið þarf að bregðast við fikniefnasölum og
handrukkurum af fullri hörku. Hvorki einstaklingar né samfé-
lagið mega líða hótanir þeirra. Sölumenn dauðans spila á ótta
fólks. Þeir hóta ólánsömum neytendum og aðstandendum meið-
ingum og jafnvel dauða berist ekki greiðslur fyrir fíkniefna-
skuldirnar.
DV hefur hvatt fólk til þess að kæra hótanir fikniefnasala og
handrukkara til lögreglu. Það er rétt leið gegn ógninni.
Pólitísk stórtíðindi
Greint var frá því í gær að samkomu-
lag væri um það milli forystumanna
þeirrar ríkisstjómar sem tekur viö völd-
um á morgun að Halldór Ásgrimsson
taki við forsætisráðherraembættinu af
Davíð Oddssyni 15. september á næsta
ári. Þótt slík skipti á kjörtímabilinu hafi legið í loftinu í stjórn-
armyndunarviðræðum Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks
er staðfesting þeirra óneitanlega pólitísk stórtíðindi.
Davíð Oddsson hefur setið lengur á stóli forsætisráðherra en
nokkur annar og mun sitja rúmt ár til viðbótar. Þá tekur hann
annaðhvort við utanríkisráðuneyti eða fjármálaráðuneyti.
Áður gegndi hann um árabil embætti borgarstjórans í Reykja-
vík. Hvort heldur menn eru stuðningsmenn Davíðs Oddssonar
eða ekki hljóta þeir að vera sammála um það að ferill hans er
einstakur og glæsilegur.
Jónas Haraldsson
FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2003_FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 2003 17
Skoðun
Fréttaljós
Ólafur Teitur
Guönason
blaöamaður
9,1% 1 45,6% m Niður um Ik eltt sæti “ / Hvað þarf stór hluti kjósenda hvers flokks í tilteknu kjördæmi að strika út frambjóðanda til _ þess að færa hann 14,3% æL neðar á listann? 42,9% mm
i i \ H-2% * ^ 44,5% mm Út af þlngl \ tk
\ K A A 20’1%X
I 1 A £x mk 40,1% mm
14,3% £ m 16,7% £m 20,1 %£m 25,1 %Ek 25,1% mm
Fiokkur A Flokkur B Fiokkur C Flokkur D Flokkur E
Tvö sérkennlleg elnkennl reglna um útstrikanir
1. Oddviti flokks sem hefur marga þingmerm í kjördæmi er valtari í sessi en oddviti flokks sem hefur fáa þingmenn. Dæmi:
Næstum þrefait stærra hlutfall kjósenda flokks sem nær einum þingmanni inn aö strika oddvitann út til aö færa hann niöur
um sæti en oddvita flokks sem nær fimm mönnum inn.
2. Oddviti lista er valtari í sessi en samflokksmenn hans neöar á listanum. Dæmi: Nái flokkur fimm þingmönnum inn þurfa
um 50% fleiri kjósenda hans aö strika út 5. manninn en oddvita listans til aö færa hvorn um sig niöur um eitt sæti.
Reglur kosningalaganna um út-
strikanir hafa þann sérkennilega
eiginleika að færri útstrikanir
þarf til að færa efsta mann fram-
boðslista niður um sæti en kollega
hans neðar á sama lista. Annar
sérkennilegur eiginleiki er að það
er auðveldara að fella oddvita úr
efsta sæti ef flokkur hans fær
marga þingmenn kjörna í kjör-
dæminu en ef hann fær fáa menn
kjörna.
Þetta sést skýrt á meðfylgjandi
mynd; þar sést hve stórt hlutfall
kjósenda hvers lista þarf að strika
út frambjóðanda til að færa hann
niður um eitt sæti eða alla leið út
af þingi.
Sturla, Árni og Geir
Heppilegt er að taka dæmi af
Sjálfstæöisflokknum þar sem flokk-
urinn hefur mesta breidd í fjölda
þingmanna eftir kjördæmum, eða
allt frá tveimur upp í fimm.
Sturla Böðvarsson fékk hlutfalls-
lega flestar útstrikanir allra þing-
manna í kosningunum. Hann var
þó talsvert langt frá því að falla
niður um sæti. Liðlega 8% kjós-
enda Sjálfstæðisflokksins i Norð-
vesturkjördæmi strikuðu nafn
hans út, en þar sem flokkurinn
fékk þrjá þingmenn kjörna hefðu
14,3% þurft að strika hann út til að
hann hefði færst niður í 2. sæti list-
ans.
Málið hefði hins vegar horft allt
öðru vísi við ef Árni Mathiesen eða
Geir Haarde hefðu fengiö sama
hlutfall útstrikana. Ef 8% kjósenda
þeirra heföu strikað þá út hefðu
þeir verið mjög nálægt því að falla
niður í 2. sæti. Sjálfstæðisflokkur-
inn fékk fimm þingmenn í kjör-
dæmum þeirra og þess vegna heföu
aðeins 9,1% kjósenda þurft að
strika þá út til að færa þá niður um
sæti.
Tómas Ingi brynvarinn
Til að fella Halldór Blöndal niður
í 2. sæti í Noröausturkjördæmi
hefði hins vegar þurft enn meira
en til að færa Sturlu; liðlega 20%
kjósenda hefðu þurft að strika nafn
Halldórs hans út. Halldór var því
öruggastur allra oddvita Sjálfstæð-
isflokksins. Meira en tvisvar sinn-
um hærra hlutfall útstrikana þurfti
til að færa hann niður í 2. sæti en
þá Áma og Geir.
Vegna eiginleikans um að neðri
menn á listum séu öruggari en efri
menn heföi hins vegar verið enn
erfiöara að færa Tómas Inga Olrich
úr 2. sæti niður í 3. sæti. Til þess
hefði hlutfall útstrikana þurft að
vera liðlega 25%.
Tómas Ingi er neðsti maður í fá-
liðaðasta kjördæmi Sjálfstæðis-
flokksins; sá sem er i þeirri stöðu í
hverjum flokki er sá sem kosninga-
kerfið færir - einhverra hluta
vegna - öflugasta vöm gegn út-
strikunum.
Peðin sterkari
Birgir Ármannsson er 11. og síð-
asti þingmaður í Reykjavíkurkjör-
dæmi suður; hann er 5. og síðasti
þingmaður Sjálfstæðisflokksins í
kjördæminu. Hann náði kjöri sem
seinni jöfnunarmaður kjördæmis-
ins. Sumir myndu því segja að staða
hans gagnvart kjósendum í kjör-
dæminu væri tæpari ef eitthvað er
en staða fyrsta þingmanns kjördæm-
isins, Geirs H. Haarde. Samt er Birg-
ir betur varinn gagnvart útstrikun-
um en Geir. Til að færa hanft niður
í 6. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins
hefðu 14,3% kjósenda þurft að strika
út nafn hans en til að færa Geir nið-
ur í 2. sæti hefði aðeins þurft 9,1%,
eins og fyrr segir.
Mótsögn 1
Eiginleikinn sem fyrst var
nefndur í greininni - að oddvitar
séu berskjaldaðri fyrir útstrikun-
um en félagar þeirra neðar á lista
- virðist fela í sér mótsögn. í allri
keppni er jú venjan sú, að sá
hreppi fyrsta sæti sem hlýtur flest
stig, atkvæði, hæstu einkunn
o.s.frv.. Óhætt er að gera ráð fyrir
að þessi regla hafi átt við þegar
framboðslistar voru ákveðnir,
hvort sem þeir vom ákveðnir í
prófkjöri eða með uppstillingu.
Þegar kemur að því að ónýta þann
árangur með útstrikunum snýst
hins vegar þessi regla við þannig
að auðveldast er að taka frá þeim
sem urðu hlutskarpastir.
Ekki verður annað séð en að
þetta sé sambærilegt við að sú
regla yrði tekin upp á íþróttamót-
um að meira af örvandi lyfjum
mætti mælast í líkama þeirra sem
lentu í öðm og þriðja sæti í kapp-
hlaupi en þeirra sem kæmu fyrstir
í mark. Samkvæmt slíkri reglu
yrði sigurvegarinn dæmdur úr
leik þrátt fyrir að hann hefði notað
minna af vafasömum lyfjum en
þeir sem komu á eftir honum!
Mótsögn 2
Seinni eiginleikinn - að auðveld-
ara sé að færa efstu menn niður um
sæti ef flokkur þeirra fær marga
þingmenn kjörna í kjördæminu en
fela í sér mótsögn. Það má nefnilega
gera ráð fyrir því að hafi flokkur
fengið mikið fylgi í tilteknu kjör-
dæmi séu kjósendur fremur ánægð-
ir en óánægðir með oddvita hans í
því kjördæmi. Þrátt fyrir þetta verð-
ur oddvitinn æ berskjaldaðri fyrir
útstrikunum éftir því sem árangur
listans er betri.
Rökin fyrir þessum eiginleika eru
því vandséð. Þó má nefna að þetta
gerir það að verkum', að álíka stórt
hlutfall kjósenda þarf aö strika út
efsta mann lista til að fella hann
alla leið út af þingi, óháð því hvort
flokkurinn hefur fengið tvo, þrjá,
fjóra eða fimm menn kjörna í við-
komandi kjördæmi. Taka má dæmi
af Halldóri Blöndal annars vegar og
Áma Mathiesen og Geir Haarde
hins vegar. 40,1% hefðu dugað til að
færa Halldór niður um tvö sæti, úr
1. í 3. sæti, en 45,6% hefðu dugað til
að færa Árna og Geir niður um heil
fimm sæti (!!) úr 1. sæti í það 6.
Dæmi svo hver fyrir sig hve
skynsamlegar þessar reglur eru. í
þeim felst þó sú breyting að raun-
verulegur möguleiki hefur skapast
til að hafa áhrif á framboðslista, en
allt frá 6. áratug hafði þurft marg-
falt hærra hlutfall útstrikana til aö
hafa áhrif á listana.
ef hann fær fáa kjörna - virðist líka
HVAÐ ÞURFTI INGIBJÖRG SÓLRÚN?
11 ,2% eða 1.468 manns 1 6,7% eöa 2.189 manns 20,1 % eöa 2.635 manns 25,1 % eöa 3.290 manns 50,1 % eða 6.568 manns
2. 1. Össur Skarphéölnsson 3. 2. Bryndís Hlööversdóttlr 4. 3. Guörún Ögmundsdóttlr 4,-HeíglHjörvar 1. 5. Inglbjörg Sólrún Gísladóttlr 1. Össur Skarphéölnsson 2. Bryndís Hlööversdóttlr 3. Guörún Ögmundsdóttlr -4. Holgí Hjcrvar. 5. Inglbjörg Sólrún Gísladóttlr 2. 1. Össur Skarphéðlnsson 3. 2. Bryndís Hlööversdóttlr 4. 3. Guörún Ögmundsdóttlr 5. 4. Helgl Hjörvar 1. 5. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir 1. Össur Skarphéöinsson 2. Bryndís Hlööversdóttlr 3. Guörún Ögmundsdóttlr 4. Helgl Hjörvar 1. 5. Inglbjörg Sólrún Gísladóttir 1. Össur Skarphéðlnsson 2. Bryndfs Hlööversdóttlr 3. Guörún Ögmundsdóttlr 5. 4. Helgl HJörvar 4. 5. Ingibjörg Sólrún Gísladðttir
Stuöningsmenn Ingibjargar Sólrúnar völdu ekki besta kostinn
Hér eru sýndar fimm mismundandi breytingar sem kjósendur Samfylkingarinnar í Reykjavík noröur hefðu getaö gert á kjörseölinum til þess aö auka líkurnar á aö
Ingiþjörg Sólrún næöi kjöri sem 4. þingmaöur flokksins í kjördæminu.
Rauöu tölurnargefa til kynna aö kjósandi breyti röö frambjóöenda á kjörseölinum, eins og kosningalögin heimila aö sé gert. Prósentutölurnar sýna hve stórt hlutfall
kjósenda heföi þurft aö gera tiltekna breytingu til þess aö Ingibjörg Sólrún heföi náö kjöri.
Eins og sést eru leiöirnar fimm mjög misjafnlega árangursríkar. 850 kjósendur færöu Ingibjörgu Sólrúnu upp um sæti í kosningunum. Athyglisvert er aö 537 þeirra
völdu aö setja hana í 4. sæti. Þaö ber miklu minni árangur en aö setja hana í 1. sæti en þaö gerðu aöeins 212 kjósendur.
Ummæli
Öllum brögðum beitt
Andstæðingar frjáls markaðar,
bæði yfirlýstir andstæðingar og
þeir sem aðeins sýna andstöðu
sína í verki, munu ævinlega beita
sér gegn því að kostir markaðarins
fái notið sín í menntamálum.
Dæmi um þetta má glöggt sjá á
viðhorfum vinstri meirihlutanna í
Hafnarfirði og Reykjavík en í þess-
um bæjarfélögum er öllum brögð-
um beitt til að koma einkaskólum
á kné og hindra samkeppni í
menntun.
Vefþjóöviljinn á andriki.is
Styrmip fer í lerðalag
í hádeginu
skrapp ég á
rótarýfund. Síð-
an heimsótti ég
storkinn Styrmi
í Fjölskyldu - og
húsdýragarðin-
um, en hann
braggast eftir al-
varleg veikindi.
Tómas Guðjónsson, forstöðumaður
Fjölskyldu- og húsdýragarðsins, og
starfsfólk hans hafa hugsað mjög
vel um Styrmi og sýnt honum
mikla natni og umhyggjusemi.
Unnið er að því í ráðuneytinu að
afla tOskilinna leyfa svo unnt verði
að flytja Styrmi bráðlega til storka-
vina og vandamanna erlendis.
Siv Friöleifsdóttir á siv.is
Bardagalist?
„Söngvari sem og aðrir tónlistar-
menn þurfa að vera undir stöðugu
álagi og áreiti til að halda sér í
formi og bæta við sig.“
Jón Ólafur Sigurösson í dómi í Morg-
unblaðinu um tónleika drengjakórs
Neskirkju.
„Einna fremst-
ir í fylkingu hér
á landi fara tveir
prófessorar, ann-
ar eins konar al-
vöruprófessor og
hinn bréfaskóla-
prófessor í „in-
stant" lögfræði.
Þeir eru sendir
út á tún að gelta, þegar hallað er á
húsbóndann. Nú hefur alvörupró-
fessorinn veriö opinberlega sakað-
ur um ógnanir í garð starfsbróður
í vitna viðurvist."
Jónas Kristjánsson á jonas.is
Kristjanía kvödd
„Það er táknrænt að það skuli
einmitt vera ríkisstjórn Anders
Fogh Rasmussens, sem hefur mark-
visst unnið að því að uppræta hina
dönsku frjálslyndishefð - til að
mynda með hálffasískri innflytj-
endastefnu - sem nú stendur fyrir
því að farga þessu Qaggskipi
dansks frjálslyndis."
Eiríkur Bergmann Eiríksson á kreml.is
Gelta úti a túni
Hveraig á aO skbta rétt?
Einar
Júlíusson
dósent viö
Háskólann
á Akureyri
Kjallari
Réttlát skipting er góö
skipting, þ.e. að hver fái
eftir þörfum, en rétt
skipting er hins vegar allt
önnur og einfaldari,
nefnilega sú aö hver fái
eins og hann hefur til
unniö og á skilið.
Rétt skipting þingmannafjölda
er að hver flokkur fái þingmenn í
hlutfalli við sinn atkvæðafjölda.
Réttasti eða næsti þeim rétta
Tökum einfalt dæmi. Segjum að
flokkarnir séu tveir og flokkur A
hafi fengið 33% atkvæða en flokk-
ur B 67% atkvæða. Segjum að
þingmennimir í þessu kjördæmi
séu tveir. Hvað á þá hvor flokkur
að fá marga þingmenn? Táknum
að venju óþekktu stærðina með x,
en x-in eru reyndar tvö, eða al-
mennt jafnmörg flokkunum.
Rétt er að A fái 0,66 þingmenn og
B fái 1,34 þingmenn. Köllum þessar
stæröir xR. Vandinn er að ekki er
hægt að skipta hveijum þingmanni
í hundruðustu parta. Því eru bara
3 möguleikar, I, II og III, þ.e. að A
fái 0,1 eða 2 þingmenn.
Hvaða möguleika á þá að velja?
Við getum ekki valið rétta mögu-
leikann og því verður alltaf ein-
hver skekkja í þessu, en velja ber
réttasta möguleikann, þann sem
næstur er rétta möguleikanum,
þ.e. þannig að skekkjurnar verði
sem minnstar. í tölfræðinni þýðir
það gjarnan að fervikasumman
eða fervikið (sem hér er það sama)
er lágmarkað.
Skoðum möguleikana 3 betur og
skekkjur, eða frávikin (xR-x) og
fervika-summur þeirra.
Skekkjan er minnst fyrir mögu-
leika II. Réttasta skiptingin, sú
skipting sem er í mestu samræmi
við atkvæðatölurnar, er því að
flokkur A fái 1 þingmann og flokk-
ur B fái líka 1 þingmann. Skekkj-
urnar í tilfelli II eru helmingi
minni en í tilfelli I og fjórum sinn-
um minni en í tilfelli III.
Sú réttari liggur beint viö
Þingmenn ákveða sjálfir hvort
þeir vilja að fjöldi þingmanna sé í
sem bestu samræmi við atkvæða-
tölur eða ekki. Þeir vilja mögu-
leika I, að flokkur B fái báða þing-
mennina. Þeir beita úthlutunar-
reglu sem hyglir stærri flokkun-
um á kostnað minni og gerir sér-
staklega erfitt fyrir lítinn flokk aö
ná einum þingmanni. Með þeirri
reglu þarf allt að helmingi fleiri
atkvæði til að fá einn þingmann
eða fyrsta þingmanninn en rétt
getur talist. Einfaldast er að lýsa
eða beita reglunni þannig að deilt
er í atkvæðatölur flokkanna með
1, 2, 3, - og þær tölur skráðar.
Hæsta talan fær 1., næsthæsta 2.
þingmanninn o.s.frv.
Réttari regla liggur beint við. Ég
býst við að hún lágmarki skekkj-
una í öllum hugsanlegum tilfell-
um, hvemig sem skekkjan er skil-
greind eða við hvaða frávika-
summu er miðað.
Ef einn þingmaður er til skipt-
anna þá ætti A að fá 0,33 og B 0,67.
Áður en honum er útdeilt hafa
báðir flokkarnir engan þingmann
þ.e. skekkja A er 0,33 (hann vantar
0,33 þingmenn) og skekkja B er
0,67. Skekkja B er meiri eða mest
svo þingmaöurinn fer til hans.
Næst er 2. þingmanni úthlutað.
Eins og kemur fram af töflmmi á
A að fá 0,66 þingmenn af tveimur
en B á að fá 1,34. Þeir hafa áður en
þingmanninum er útdeilt 0 og 1
þingmann, þ.e. skekkja A er 0,66
en skekkja B er 0,34. A fær því
þingmanninn. Af þremur þing-
mönnum er rétta skiptingin að A
fái 0,99 og B fái 2,01. Skekkjan hjá
flokki A er nú - 0,01 og skekkja B
er 1,01. A er búinn að fá of mikið
en B vantar meira en heilan þing-
mann upp í rétta gildið svo þriðji
þingmaðurinn fer til hans, og svo
framvegis. Hver sem hlutfóllin eru
eða hversu margir flokkamir eða
þingmennirnir eru, eða hvernig
svo sem skekkjan og frávika-
summan er skilgreind, er úthlutað
þaxmig að heildarskekkjan verði
sem minnst og hér veröur þá regl-
an:
- Næsti þingmaður fer til flokks-
ins þar sem skekkjan er mest.
í samræmi viö atkvæðatölur
Sé þessari reglu beitt á atkvæða-
tölurnar í Reykjavíkurkjördæmi
norður þá eru fyrstu 4 sætin þau
sömu. En Guðrún Ögmundsdóttir
og Guðlaugur Þór eiga að færast
niður um 2 sæti og Halldór Ás-
grímsson og Kolbrún Halldórsdótt-
ir að verða 5. og 6. þingmaður
kjördæmisins. Helgi Hjörvar á að
detta út en Margrét Sverrisdóttir
verður þá 9. kjördæmakjörni þing-
maður í Reykjavík norður. í heild-
ina myndi þessi regla fjölga veru-
lega kjördæmakjörnum þing-
mönnum Frjálslynda flokksins og
Vinstri grænna, en þeir eru fyrst
og fremst að berjast við það að fá
einn þingmann í hverju kjördæmi.
Þingmenn setja lögin, þar á
meðal kosningalögin, og ráða því
hvemig þingmenn eiga að skiptast
milli flokka, alveg sérstaklega
landskjömir uppbótarþingmenn.
En kjósendur eiga samt heimtingu
á þvi að fá þingmenn í samræmi
við sínar atkvæðatölur. Mig grun-
ar að þingmenn hafi, þrátt fyrir
alla íhaldssemi, ekki svo mikið á
móti því að gefa kjósendum það,
en núgildandi kosningareglur gera
það ekki.
í hæsta máta óeðlilegt
Það verða einhverjar sérstakar
reglur að gilda um jöfnunarþing-
sæti ef þeim er ætlað að lagfæra
misvægi atkvæða og uppsafnaðar
skekkjur flokkanna úr hverju
kjördæmi. Ég þekki ekki núver-
andi reglur um þau, sem leiða
greinilega ekki til nógu mikils
jafnaðar. Stjórnarflokkamir fengu
samtals 51,4% atkvæða, stjómar-
andstaðan 48,6%. Rétt skipting 63
þingmanna eftir þeim hlutfóllum
er að stjórnin fái 32,4 og stjómar-
andstaðan 30,6. Réttasta sicipting
heilla þingmanna er þá 32 á móti
31 og það er í hæsta máta óeðlilegt
að stjórnin fái 5 þingmanna meiri-
hluta.
Þessi skekkja, sem stafar af því
að litlu flokkamir eru allir í
stjórnarandstöðu, er meiri
skekkja en ef stjórnarandstaðan
fengi eins þingmanns meirihluta.
Ætli ríkjandi meirihluti myndi
ekki kvarta mjög yfir kosninga-
reglunum ef stjómarandstaðan
hefði fengið meirihluta þing-
manna, þrátt fyrir næstum 3%
færri atkvæði?
Ég legg til að núverandi úthlut-
unarregla verði aflögð. Hafa ber
það sem sannara reynist og mér
finnst reglan óeðlileg, gefa skekkt-
an þingmannafjölda og það vera
verulegur galli á henni hvernig
hún vinnur gegn minni flokkun-
um. Hafi flokkur ekki nema 7-8%
fylgi, og það í öllum kjördæmum,
kemur hann engum kjördæma-
kjörnum þingmanni að.
Það kann einhverjum í stærri
flokkunum að þykja mikill kostur,
en ég hygg að þessi flokkur myndi
þá fá mörg jöfnunarþingsæti sem
aftur þýðir að þau myndu notuð
til að bæta úr ágöllum og ójöfnuði
úthlutunarreglunnar. Það hlýtur
þá að vera eðlilegra að nota réttari
reglu og fækka frekar jöfnunar-
sætunum.
Með réttu úthlutunarreglunni
hefði ekki þurft nein jöfnunar-
þingsæti í nýafstöðnum kosning-
um og menn losnað við þennan
leikaraskap í lokin að síðustu
töldu atkvæðin á norðausturhom-
inu geta sent helminginn af þing-
mannaliðinu á suðvesturhorninu
inn og út úr kuldanum. Það er þó
mikið til af því að í þessum kosn-
ingum voru hlutfoll flokkanna
ekki mjög mismunandi eftir kjör-
dæmum og uppsafnaðar skekkjur
litlar.
Þaö er öruggara að hafa jöfnun-
arþingsæti því þrátt fyrir traustan
meirihluti á landsvísu gæti stjórn-
in alltaf oltið á einu vafaatkvæöi í
einu kjördæmi. Og almennt þarf
talsverðan fjölda jöfnunarþing-
sæta til að jafna þá staðreynd að
þéttbýliskjördæmin 3 eru næstum
helmingi stærri en dreifbýliskjör-
dæmin þrjú.
Skoðum möguleikana 3 betur og skekkjur eða
frávik (Xr-X) og fervikasummur þeirra.
Réttl 1 II III
Xr X Frávik X Frávlk X Frávik
A: 0,66 0 ,66 1 ,34 2 1,34
B: 1,34 2 -,66 1 -,34 0 -1,34
Fervlkasumma 0,87 0,22 3,6
+