Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2003, Blaðsíða 9

DV Fréttir
FÖSTUDAGUR 21. NÓVEMBER 2003 9
Dæmi eru um að bankar láni einstaklingum og fyrirtækjum upphæðir í dollurum á
3 til 4% vöxtum
Hinir ríku fá lægstu vextina
Auðugir einstaklingar og stærri
íyrirtæki geta fengið lán á afar hag-
stæðum kjörum í íslenskum bönk-
um. Um er að ræða kjör sem eru
mun lægri en þau sem standa al-
menningi til boða.
Dæmi eru um að bankar láni ein-
staklingum og fyrirtækjum upphæð-
ir í dollurum á 1 til 2 prósentustigum
, ofan á breska millibankavexti. I gær
var vaxtastig þeirra 1,7%. Því er um
að ræða lán með 3 til 4% vöxtum. Að
vísu taka lántakendur alltaf ákveðna
gengisáhættu. Þar sem að dollarinn
hefur farið fallandi gagnvart krón-
unni og öðrum gjaldmiðlum undan-
farið eru lán í þeim gjaldmiðli afar
hagstæð. Samkeppni á milli banka
um viðskipti við auðuga einstak-
linga og fyrirtæki er ákaflega mikil
og hefur álagning íslenskra banka á
millibankavexti farið minnkandi
undanfarin ár.
Ástæðan fyrir því að bankarnir
geta boðið þessi hagstæðu kjör er sú
að vextir í stærstu hagkerfum heims-
ins, sérstaklega í Bandaríkjunum og
Japan, eru afar lágir um þessar
mundir. Bankarnir hafa því aðgang
að ódýru erlendu fjármagni sein þeir
svo endurlána. Þessi hagstæðu kjör
skila sér aðallega til þeirra sem hafa
mikil umsvif. Almenningur borgar
mun hærri vexti af sínum lánum.
Eins og fram kemur í blaðinu í dag er
lftill munur á því vaxtastigi sem við-
skiptabankarnir bjóða almenningi.
Að vísu er ekkert sem stendur í vegi
fyrir því að almenningur geti haft
aðgang að þessum lánum en þar
sem að fjárþörf þeirra er svo lítil tek-
ur það því varla fyrir bankana að
bjóða upp á slík lán.
Blaðið hefur heimildir fyrir því að
h'art sé slegist um að fjármagna stór
verkefni fyrirtækja og einstaklinga.
Þar þarf að keppa við alla þá banka
sem starfa á alþjóðlegum markaði.
Ekki er annað að sjá en að þeir
standi sig vel í þeirri samkeppni því
samkvæmt greiningardeild fslands-
banka skýrist um 2/3 útlánaaukning
viðskiptabankanna á þessu ári af
lánum til erlendra aðila eða þá til út-
rásar íslenskra fyrirtækja og einstak-
linga erlendis.
Það er ekki óalgengt að stöndug
fyrirtæki og efnameiri einstaklingar
borgi lægri vexti af sínum lántökum.
Vegna eignastöðu sinnar er rökrétt
að álykta að um traustari lánveiting-
ar sé að ræða. Hinsvegar skýtur
skökku við hversu hátt afskriftar-
hlutfall íslenskra banka er. Hátt af-
skriftarhlutfall getur verið vísbend-
ing um að bankar séu ekki að standa
sig í því að meta lánshæfimat þeirra
verkefna sem lánað er til. Einnig get-
ur það verið vísbending um að þeir
séu ekki að standa sig í að verðmeta
áhættu þeirra verkefni sem lánað er
til. Það verðmat endurspeglast í því
vaxtastigi sem boðið er upp á.
Langstærsti hluti afskrifta íslenskra
banka er komin til vegna lánveitinga
til fyrirtækja.
Fólkið á
götunni
Sigurður Ketilsson
Bankarnir
eru bara að
okra á okkur.
Þú sérð líka
gróðann hjá
þeim, þetta eru
fleiri milljarðar
á ári. Hvað
verður um alla
þessa peningá?
„Það stefnir í metár í fjölda gjaldþrota", segir
Drífa Sigfúsdóttir, viðskiptafræðingur hjá Láns-
trausti.
„Gjaldþrotin það sem af er ári eru 872 talsins,
en voru 686 á sama tíma í fyrra. Þetta er 27%
aukning. Ljóst er að gjaldþrot eru mun tíðari hér
en hjá öðrum Evrópuþjóðum".
Af þessum tölum eru einstaklingar tæplega
40%. Árangurslausum fjárnámum hefur einnig
fjölgað. Þau voru rúmlega 8300 á fyrstu 10 mán-
uðum ársins í fyrra, en nú eru þau rétt tæplega tíu
þúsund. Það er aukning um 20%. Ef eingöngu eru
skoðuð árangurslaus fjárnám hjá fyrirtækjum þá
er aukningin milli ára 32%. Áhrif árangurslausra
fjárnáma er ekki að fullu komin fram en samt
stefnir í metár í heildarfjölda gjaldþrota.
Eins og fram kemur í viðtali við Tryggja Þór
Herbertsson í blaðinu væri hægt að lækka vexti ef
bankarnir næðu að minnka afskriftir sínar, sem
eru fjórfaldar á við banka á Norðurlöndum. „Það
er engin ein skýring á þessari aukningu, en það
myndi draga úr vandræðunum ef lánastofnanir
og fyrirtæki myndu skoða betur viðskiptasögu
einstaklinga og fyrirtækja áður en ákvörðun er
tekin", segir Drífa. „Það er líklegt að hægt sé að
draga úr útlánatöpum ef lán til einstaklinga væru
miðuð við greiðslugetu þeirra en ekki veð eða
ábyrgð frá þriðja aðila. Þá rekur Lánstraust van-
skilaskrá, sem skoða ætti sérstaklega áður en lán-
veiting fer fram. Það getur alltaf komið fyrir að
menn lendi í gjaldþroti en ef einstaklingur tengist
2-3 gjaldþrotum er eðlilegt að setja verulega fyrir-
vara á að lána viðkomandi einstaklingi. Dæmi er
um að einn einstaklingur tengist alls tíu gjald-
þrotum á síðustu fjórum árum".
„Þá vekur athygli að nú þegar hafa fimm aðilar
sem reka fasteignamiðlun fengið gjaldþrotaúr-
skurð á árinu. Það vekur spurningar um hvort
þessir aðilar sem meðhöndla aléigu fólks ættu
ekki að falla undir samsvarandi eftirlitskerfi og
bankar". brynja@dv.is
Drífa Sigfúsdóttir viðskiptafræðingur
hjá Lánstrausti
Einar Árnason
Þetta er
mjög ósann-
gjarnt. Ég skil
ekki þessa
verðtryggingu.
Við og Rúmen-
ía erum víst
einu ríkin sem
erum með
þetta. Væri
greiðslubyrðin
lægri hjá mér væri hægt að gera
ansi margt. Til dæmis spila golf!
Sigurlaug Hrafnsdóttir
Þetta er
mjög slæmt
mál, manni
sýnist bankarn-
ir vera að okra
á almenningi.
Ef vextir væru
jafnlágir liér og
í Danmörku
myndi maður
nota mismun-
inn til að borga niður skuidir.
Þórir Kjartansson
Þetta er al-
veg út úr kort-
inu, svakalegir
vextir. Það er
bara verið að
safna auðæf-
um í þessum
bönkum. Ég
held að það
myndi hljóta
að létta undir
heimilisrekstrinum að hafa lægri
vexti, heldur betur.
Hreinn Smári Sveinsson
Mér finnst
þetta lélegt.
Bankarnir eru
heldur betur
að okra á al-
menningi. Með
lægri vöxtum
þyrfti maður
kannski ekki að
streða eins
mikið, og gæti
leyft sér að vera meira heima hjá
fjölskyldunni. Það er ekki hægt eins
og ástandið er nú.
Auður Friðriksdóttir
Þetta er
skelfileg stað-
reynd og mað-
ur getur ekki
varist þeirri
hugsun að
bankarnir séu
að okra á fólki.
Með helmingi
lægri vöxtum
gæti munað
ansi miklu - ég myndi til dæmis
reyna að grynnka betur á skuldun-
um.
Ásmundur Vilhelmsson
Þetta er
hrikalega baga-
legt. Bankarnir
gera of miklar
kröfur til sjálfs
sín varðandi
arðsemi, og
okra þar með á
almenningi.
Bankar krefjast ábyrgöarmanna 1 stað þess að meta viðskiptasögu hvers og eins.
Dæmi um að einn einstaklingur tengist tíu gjaldþrotum á Qórum árum. Fimm
fasteignasalar hafa orðið gjaldþrota á árinu
Fimm fasteignasalar í
gjaldþrot á árinu. Þeir
sem höndla með aleigu
fólks ættu að falla undir
samsvarandi eftirlits-
kerfi og bankar.