Alþýðublaðið - 21.04.1969, Blaðsíða 5

A'lþýðufolaðið 21. apríl 1969 5
Alþýðu
Maðið
ERFIÐ DEILA
Vinnudieilurnar, sexn 'kom'ast á nýtt stig í
þessari viku, eru að idóoni allra kunnugra
einhVerjar hinar sérstæðustu og erfiðustu,
sem hér hafa verijð háðar. Það er ekki að
ástæðul'au'su, að samningan'efndu'num he'fur
gengið isvo seint 'að finna viðræðugrund-
Völl, er hu'gsanlega gæti leitt til árangurs.
í mjög stórum dráttum er vandamálið
það, að þjóðin býr nú vilð framleiðslu o'g
tékjur á horð við 1962, laun og tilkostnað
á borð við mtetárið 1965 og verðlag eftir
gengislækbanir 1968. Þessum ólíku atrið-
um Verður einhvern vegilnn að koma sam-
lan' undan því verður ekki tekotizt.
Ljóst er, að verkafólk sem hefur rétt
dagvinnu, getur ekki framtfleytt fjölskyldu
á þeim tekjum. Þetta er meginatriði, sem
hlýtur að ráða miklu um úrsl)t mál'sins.
Viðurkenna raunar flestir í orði, að framar
öllu öðru Verði að bæta ‘hag láglaunafólks-
ins.
Hitt er einnig ljóst, þótt minna sé um
það talað opHnberlega, að stöðug útjöfnun
á launum hinna ýmsu vinnustétta getur
Skapað aðstöðu, sem kallar fram ýms ný
og torleyst vandamál. Þetta gerir lausn á
vanda hinna lægst launuðu óhjákvæmilega
flóknari en margur skyldi halda.
Verkalýðsfélögin haf a sýnt mifcla ábyrgð
artilfinningu í meðferð þessara mála unid-
v nfarnar vikur og ekki beitt ýmsum vopn-
um', sem oft hefur vterið gripið til fyrr.
HVer stem niðurstaðan verður hvað snertir
kaup o'g kjör næstu mánuðJ, hlýtur þessi
deila að leiða til þess, að verkalýðsfélögin
og verlkalýðsf'lokkarnir taki upp nýja bar-
áttu í sambandi við ýmsar þær aðstæður,
sem ráða 'getu atvinnuveganna til að grelía
viðunandi kaup.
Verkalýðsflokkarnir hljóta að gera mun
harðari kröfur en áður urn hagræðingu og
nútímareikstur á atvinnufyrirtækjum, sVo
að þau geti greiltt hinu almenna verkafólki
hærra kaup en hingað til.
Verkalýðsflokkarnir hljóta að krefjast
ráðstafana til Iþess að bæta og istyrkja
stjórn fyrirtækja hér á landi, en hún er
sýnilega á mjög frumstæðu stigi. Þá verð-
ur hJð opin'bera, eklki sízt foankakerfið, að
'hafa meira eftirlit með upp'byggingu og
fjárfestingu fyrirtatekja og að leitast við að
sjá um, að hugsað sé fyrir nægu rekstrarfé,
svo að laun verði greMd reglultega.
Verkalýðsflokkarnir foljóta að krefjast
þess, að hið umfangsmikla tekólakerfi lands
ins, ekki sízt framhaldsskól'arnir, komist
í meira samband við atvinnuvegina og
mennti fól'k til að stýra þeim. Þarna skort-
ir mjög á æskileg tengsl, tekkil sízt við Hó-
skólann.
Yerkalýðsfldkkarnir hljóta að vinna að
traustari alhliða uppfoyggingu atvinnuvega
í stað þess ævintýralega happdrættis, sem.
markað hefur þessil mól hingað til. Skipu-
leg stjórn og skipuleg vinnubrögð verða að
komast ó til að auka öryggi vinnandi fólbs
á komandi árum.
framkyaemdastjórl:
Þórlr Sæmundssoa
JUtstJórar:
Krlatjia B«rU ÓIiflMQ (IU)
Brnedlkt Gtóndai
FréUastJórl:
Slcurjún Jóhanmsoa
AucfoiinjtaitJórl:
SleurJón Arl SljurJónssoa
Cltc«Iandl:
WJa útcáfufélaelS
prentimiója AlþJóublaSiiny,
UTAN
r
I
FRÁ
Rektorskjör háskólastúdenta hef-
ur eins og vonlegt er vakið mikla
eftirtekt, og verður nú fróðlegt að
sjá hver áhrif það hefur á önnur
prófkjör sem í ráði er á næstunni
og svo hið eiginlega rektorskjör sem
fram á að fara í maí. Hvað sem
öðru líður um kosningu þessa lýsir
hún ótvfrætt trausti stúdenta á hin-
um yngri háskólakennurum, og á
vísindamönnum í kennarahópi há-
skólans frekar en públikkmönnum
lians. Langhæsta stigatölu í kosning-
unni hlaut ungur prófessor, maður
með mikið vísindaorð á sér, og 7 af
10 prófessorum sem efstir urðu í
kosningunni munu mega teljast í
hóp hinna yngri kennara. Líklega
er það rétt að kosningaþátttaka stú-
denta, 55%, 701 af 1273, megi telj-
ast mjög sæmileg, 'en jafnan er
verulegur hópur stúdenta innritað-
ur í háskólann án þess að rækja
þar nám; það eru hins vegar ein-
ungis viðhorf stúdenta sem raun-
vcrulega eru við nám sem áhuga-
verð eru í þessu snmbandi. Aftur
á móti hefur þátttaka kennara og
starfsmanna Jráskólans í kosning-
unni verið einkennilega lítil, aðeins
17 af 94 kusu, eða 18%. Hlýtur
þó að vera í þessum hópi allstór hóp-
ur tiltölulega ungra manna sem
sjálfir eru tiltölulega nýkomnir frá
námi og ættu að réttu lagi frekar
samstöðu með stúdentum slnum í
málefnum háskólans en forstokkuð-
um „akademiskum" sjónarmiðum
fyrri tíðar. Undanfarið htfur margt
verið rætt og ritað um lýðræði í
skólamálum hér á landi og einatt
mikið látið af góðum samskiptum
og samlyndi nemenda annars veg-
ar, kennara, skólastjórna og yfir-
valda menntamála hins vegar í
þeim efnum. Samt fór svo að sam-
komulag um aðild stúdenta að reglu
legu rcktorskjöri fór út um þúfur,
að því er virðist af ágreiningi um
tóm smáatriði, hvort stúdentar
skyldu fara með 17% eða 25% at-
kvæða i kosningunni, hvernig kjör-
menn stúdenta skyldu vaidir. Raun-
ar virðist utan í frá ekkert því til
fyrirstöðu að rektorskjör fari fram
á nokkurn veginn sama hátt sem
prófkjör stúdenta, rektor verði kjör
inn úr hópi prófessora háskólans
beinni, almennri kosningu allra há-
skólaborgara og ráði einfaldur meiri
hluti atkvæða úrslitum. Við höfum
KJALLARI
þegar góða raun af fullkomnu iýð-
freisi í vaii æðsta embættismanns
lýðveldisins; og hví skyldi ekkt
sama jafnræði mega ríkja um val
yfirmanns háskólans? Þetta hygg ég
að gildi alveg jafnt hvort sem
rektorsstaðan verður hér eftir sem
hingað til reglulegt skólastjóraem-
bætti eða fyrst og fremst heiðurs-
staða eins og nú mun í ráði að
breyta henni.
I þessu berast fréttir af and-
stöðu stúdenta í Prag, fyrstra ! land-
inu, við afturhaldsmanninn Husak
og stjórnarstefnu hans í Tékkó-
slóvakíu. Hafa stúdentar og mennta-
menn frá upphafi verið fremstir í
flokki í baráttunni fyrir auknu frjáls
ræði, lýðræði í landinu og veitt
hinni frjálslyndu forustu kommún-
istaflokksins staðfastan stuðning;
róttækur þjóðmálaáhugi, þjóðmála-
hrevfing meðal stúdenta eru annars
algeng hvarvetna um Evrópu eftir
stúdcntabyltingigna í Frakklandi í
fyrra og voru þó tilkomin fyrr.
Fréttir og frásagnir af mótþróa og
uppþotum stúdenta í veiferðarríkj-
um eins og á Norðurlöndum orka
stundum skoplega út í frá, minnsta
kosti þar sem tilefni og markmið
þeirra eru lítt eða ekki þekkt eins
og hér heima. I>að er eftirsjá að
því að umræður þær og deilur sem
spunnizt hafa í Danmörku undan-
farið úl af Sonning-verðlaunum
Halldórs Laxness skuli ekki hafa
verið raktar rækilegar í blöðum
hér en gert hefur verið, og einkum
kynnt sjónarmið stúdentanna sjálfra
sem auðvelt hefði vcrið vegna þeirra
athygli sem málið liefur vakið hér.
Islenzkir stúdentar í Kaupmanna-
höfn töidu ástæðu til að Ieið'rétta
þann misskilning Haildórs sjálfs
og annarra að andúð stúdenta hefði
í raunini beinzt að Isiandi og Islend-
ingtiin og þeirri ósvinnu að ísienzk-
um höfundi skyldi veitast slíkur
frami; sjálfur hefur Halldór nú fall-
ið frá þessari skoðun að dæma af
þv! sem síðast er eftir honum haft
um málið.
Halldór Laxness vék ekki einu
orði að þessari deilu í ræðu sinni
við viðtöku Sonning-verðlaunanna
á laugardag, sem jafnharðan birtist
í Morgunhlaðinu, enda hefði það
vafalaust þótt óviðeigandi; ræða
hans var sem vænta mátti vegleg
og virðuleg hátíðarræða. I ræðunni
vék Halldór sérstaklega að þeim
þögula hópi fornlegra og einkennj-
legra ferðalanga sem honum þótti
jafnan samferða sér á ieiðinni til
Hafnarháskóla að taka við sóma,
Hafnarstúdenta lúnna fornu. Lík-
lega liefði mörgum ! þeim hóp
þótt nýlunda að sjá íslenzkan rit-
höfund heiðraðan fyrir augliti alls
heimsins af Hafnarháskóla, og það
þótt íslenzkir lærdómsmenn hafi
jafnan komizt til frama í þeim
stað, sem góðir Danir ef ekki ís-
lendingar. F.n hvernig hefði þeim
geðiast uppþot og ólæti danskra
stúdenta fyrir utan liina virðulegu
hvggingii háskólans meðan á at-
höfninni stóð? Vera má þeir hefðu
tekið þeim af méiri skilningi en
Framhald á bls. 12.
ORLOFSHÚS
V.R.
Hérmeð er auglýst eftir umsóiknum um dval-
arleyfi í Orlofshúsi V. R. í Ölvesborgum sum
arið 1969.
Umséfcnir þeiirra sem ekki hafa áður dvalið
'í Orlo'fehúsinu sitja fyrir öðrum umsólknum
til 15. maí n. k.
Umsóknareyðublöð liggja frammi á skrif-
stofu V. R., Austurstræti 17 IV. hæð.
Verzlunarmannafélag Reykj avíkur