Helgarblaðið - 12.06.1992, Blaðsíða 15

Helgar 15 blaðið
Norrænir leiklistardagar á Listahátíð
Bandamannasaga einkennist af kímni, glensi og gamni.
Fridtjof
Fomlesen,
norskur
ráðgjafi,
Grenland Friteater
Leikstjóri, höfundur og leikari:
Lars Vik
Norski leikarinn Lars Vik var sá
af gestum Norrænna leiklistardaga
sem reið á vaðið með klukkutíma
einleik á litla sviði Borgarleikhúss-
ins, fimmtudaginn 4. júní. í sýning-
unni er fylgst með vinnudegi hins
velviljaða og seinheppna Fritdjofs
Fomlesen sem nú er kominn með
ráðgjafarskrifstofú sína til Reykja-
víkur.
Leikurinn fer ffam í kringum og
við skrifborð Fridtjofs en sýningin
byggir á klassískum brögðum
skripaleiksins - Fridtjof mistekst
ALLT sem hann tekur sér fyrir
hendur. Hann hnýtur um sjálfan sig.
Missir hatt, tösku og blýant. Veltur
úr sæti. Festir sig í skúringa- og
ruslafötum o.s.ffv. o.s.ffv. En það
skiptir reyndar ekki svo miklu máli
hvað Fridtjof Fomlesen gerir heldur
hvemig hann gerir það og hver
tengsl hans verða við áhorfendur, en
þeir em ásamt hinum ómissandi
sima það sem tengir persónuna við
umheiminn.
Lars Vik tókst glæsilega upp á
fimmtudagskvöldið. Hann var ekki
einasta óborganlegur í sínum ærsla-
leik og axarsköftum heldur tókst
honum að gera persónuna Fridtjof
Fomlesen trúverðuga og vekja sam-
úð með klunnalegum og svolítið
einmana hjálparpostula sem hvergi
er óhultur fyrir stjómsamri móður
sinni. Síðast en ekki sist tókst Vik
að gera áhorfendur að sjálfsögðum
hluta sýningarinnar og náðu þau
tengsl hápunkti í því að áhoríendur
sungu fyrir hann, í tvígang, eða svo
við höldum okkur við þann vem-
leika sem þá réð ríkjum í salnum:
Það var sungið til að svæfa símleiðis
bjöminn sem stóð úti fyrir dymm
vinar Fridtjofs í Noregi, en F.
Fomlesen stóð á leiksviðinu og hélt
uppi símtólinu.
Sjálfsagt gleður það margan að fá
að vita að bjamarsvæfingin tókst
sem best verður á kosið, svo sem og
sýning Lars Vik í Borgarleikhúsinu
við upphaf Norrænna leiklistardaga.
Drekk-
hlaðinn
draumleikur
Draumleikur
eftir August Strindberg
Orion-Ieikhúsið
Leikstjóri Lars Rudolfsson
Dramatúrg og höfundur viðbót-
artexta Kerstin Klein- Perski
Leikmynd Per A. Jonsson
Tónlist Per-Áke Holmlander
Lýsing Anders Rosenquist
Búningar Maria Geber
Grímur Kjerstin Elg
í helstu hlutverkum: Lotta Östlin,
Inger Norryd, Georg Albertsson,
Magnus Eriksson, Kerstin Rabe, 01-
of Huddén, Gudmn Henriksson,
Anders Andersson, Marianne Myrs-
ten, Metin Ardel, Ulla Trulsson,
Mats Andersson, Nicke Lundblad,
Hákan Eohlin.
Orion-leikhúsið kom ffá Svíþjóð
með Draumleikinn eftir Strindberg,
mammútsýningu, sem mun upphaf-
lega hafa verið sett upp í verk-
smiðjuhúsnæði, og var sýnd í fyrsta
sinn hér á landi á stóra sviði Þjóð-
leikhússins föstudaginn 5. júní.
I leiknum segir af dóttur guðsins
Indra, en hún kemur til jarðarinnar í
því skyni að kynna sér af eigin raun
hlutskipti mannskepnunnar og lendir
í margri rauninni enda kemst hún að
þeirri ekki svo óvæntu niðurstöðu að
mennimir eigi bágt. Inn í leikinn er
svo skrifuð samtímasaga, sagt ffá
einstæðum réttarhöldum sem ffam
fóm í-Svíþjóð á síðasta áratug yfir
tveimur læknum. Þeir vom ákærðir
fyrir að hafa myrt unga konu, Catr-
ine da Costa, hlutað líkið í sundur á
kmfningarstofú Karolínska sjúkra-
hússins í Stokkhólmi og flutt í pok-
um út i skóg. Þótt sýnt þætti að
læknamir væm bæði morðingjar og
kjötvinnslumenn da Costa fóm leik-
ar svo að þeir vom sýknaðir - og
hafa báðir lækningaleyfi í dag. Því
hefúr verið haldið ffam að málalykt-
ir hafi ráðist af því að hér var annars
vegar um að ræða virta og virðulega
(?) borgara en hinsvegar vændis-
konu og heróínneytanda. Sá er einn-
ig skilningur Orion- leikhússins,
sem leitast við að sýna okkur af-
stöðu dóttur Indra til Catrine da
Costa, sem er gerð að einni af per-
sónum sýningarinnar, og seinna við-
brögð hinnar guðlegu vem við þeirri
óheyrilegu grimmd og siðleysi sem
glæpurinn og þá ekki síður máls-
meðferðin er til vitnis um.
Gunnarsdóttir skrifar
Nú er í sjálfu sér ekkert við það að
athuga að prjónað sé við leiktexta og
að „gömul“ leikrit séu fræð nær
samtímanum sé það gert af þörf og
smekkvísi en hinu fer þó fjarri að
allir textar verðskuldi eða þurfi
slíkrar meðferðar við. Einkenni góðs
texta er vissulega meðal annars að
hann býður upp á fjölda möguleika
til skilnings, túlkunar og áherslu og
getur mætt þörfum hvers tíma, en
það þýðir ekki að allir textar eigi
slíkt skilið, ekki einu sinni í nafni
hinnar allsherjar hallelúja endumýj-
unar leikhússins. Hvers vegna að-
standendum Orion-leikhússins
fannst umskriftar og viðbóta þörf
við Draumleikinn virðist heldur
óljóst. Fannst þeim kannski að sú
mæða sem mætir dóttur Indra á jörð-
inni sé ekki nógu áhrifarík? Eða
fannst þeim hana skorta tækifæri til
að segja að mennirnir ættu bágt og
að nú væri þó endanlega fram af
henni gengið? Eða hefur ekki dóttir
Indra í nógu að mæðast þótt hún
þurfi ekki líka að upplifa og taka af-
stöðu til hörmulegs hlutskiptis Catr-
ine da Costa?
Sýning Orion-eikhússins er vissu-
lega vel gerð og ber vott um óheyri-
legra hugmyndaauðgi en hún er
kraðak. Það er ekki einasta að text-
inn sé ofhlaðinn af gjörsamlega
óþörfum viðbótum heldur er sýning-
in öll bólgin og blásin af tónlist,
Ijósum, táknum, persónum, tónlist-
armönnum og síðast en ekki síst
leikmunum. Nú ber að taka fram að
þessi útgáfa Draumleiksins var upp-
hafiega sett upp í mun stærra rýrni
en stóra svið Þjóðleikhússins er og
því erfitt að meta hver heildaráhrif
gætu verið í réttu umhverfi, en þessi
stærðannunur leiksviða er sennilega,
eða vonandi, skýringin á öllu þessu
drasli sem sífellt var verið að draga
inn á leiksviðið, ofl að því er virtist í
þeim tilgangi einum að reka enn eitt
táknið ffaman í örþreytta áhrofend-
ur. Sum tákn þessarar sýningar voru
þó því miður þannig að hvað sem
rýminu leið var ekki annað að sjá en
að þau væru þama sjálffa sín vegna
og sumt jaðraði við fáránleikann -
eða hvers vegna þurfti aðalpersónan,
dóttir Indra, annað hvort að vera
rúmliggjandi eða þá dragandi rekkju
sína um leiksviðið? Á hún að vera
öryrki af einhveiju tagi, eða er búið
að kaffæra Draumleikinn svo mjög
að það þarf að minna okkur á nafn
hans, til dæmis með tengingunni
rúm og draumur?
Leikur var yfirleitt tilþrifalaus og
var svo að sjá að leikendur ættu nóg
með að týnast ekki í öllu kraðakinu
en af þeim sem ffam komu var fak-
írinn einna fagmannlegastur og jafn-
framt minnisstæðastur þótt hlutverk
hans í leiknum virtist á stundum
heldur óljóst. Leikstjóri hefur sjálf-
sagt unnið þrekvirki við að koma
þessu öllu heim og sanian en skiln-
ingur hans á verkinu er sennilega
ennþá hans einkamál þótt fáeinir
innvígðir hafi ef til vill áttað sig á
hvað hann er að fara. Áslæða er til
að hafa orð á hugvitssamlegri ljósa-
notkun, sem var eins og tónlistin
sjálfstætt listaverk sem haföi verið
blandað í naglasúpuna, stundum án
þess að vera beinlínis þörf.
Þegar á heildina er litið mætti
líkja áhrifunum af Draumleik Orion-
leikhússins við heljarmikla máltíð
með kjöti af öllum skepnum jarðar-
innar, bragðgóða en ólseiga, og erfitt
að sjá hver tilgangurinn með slíkum
veilsuhöldum er. Það er í það
minnsta erfitt að veijast þeirri hugs-
un að bæði Draumleiknum og harm-
sögu da Costa heföi verið betur
borgið á einhvem annan hátt.
Api í
viðsjárverð-
um heimi
Artibus-leikhúsið
Apinn
Höfundur og leikstjóri Kim
Nörrevig
Leikmynd Susanne Juul
Leikendur Dorthe Stampen,
Annette Holk, Simon Jensen,
Basse Dam
Artibus-leikhúsið frá Danmörku
sýndi Apann í íþróttahúsi Kennara-
háskóla Islands og var fyrri sýning
leikhópsins laugardaginn 6. júní.
Apinn er klukkustundar verk sem
ljallar um afieiðingar þess að dreng-
urinn Allan vaknar einn morguninn
og er orðinn að apa. Hann er reyndar
sá sami gamli Allan innst inni, en
hann er óneitanlega öðruvísi en allir
aðrir og við því bregst umhverfið á
mismunandi hátt, félagamir eru í
fyrstu hrifnir en snúa svo við honum
bakinu, foreldrar hans reyna að láta
sem ekkert sé en sjá svo þá eina
lausn á vandanum að leggja hann í
hlekki. Allan er sá eini sem gerir sér
ljóst að breytingin er staðreynd sem
betra er að horfast í augu við en
hann verður jafhframt því að taka
afleiðingunum, sem em að honum er
fyrir bestu að vera api einhvers stað-
ar annars staðar.
Artibus er bamaleikhús og sýn-
ingin er fyrst og ffemst ætluð böm-
um þótt hún eigi tvímælalaust jafh-
mikið erindi til fullorðinna. Undir-
tónninn er þungur og þær spumingar
sem varpað er Ifam krefjast yfirveg-
unar þótt yfirborðið sé léttúðugt og
fyndið. Leikurinn fer allur fram á
stillönsum úr stáli og þar sveifla
leikendur sér á milli staða og hlut-
verka af mikilli list og leikgleði.
Frammistaða allra leikenda var
með ágætum og er óhætt að bæta
við að leikið hafi verið af mikilli
fimi á vinnupöllunum. Sýningin er
mjög vel unnin og frammistaða leik-
stjóra og höfundar leikmyndar engu
lakari en leikendanna.
Banda-
mannasaga
Bandamannasaga
Leikgerð og leikstjórn Sveinn
Einarsson
Tónlist Guðni Franzson
Brúður Helga Steffensen
Aðstoðarleikstjórn Þórunn
Magnea Magnúsdóttir
Lýsing Olafur Örn Thoroddsen
Leikendur: Borgar Garðarsson,
Jakob Þór Einarsson, Ragn-
heiður Elfa Arnardóttir, Felix
Bergsson, Stefán Sturla Sigur-
jónsson, Guðni Franzson.
Framlag Norræna hússins til Nor-
rænna leiklistardaga er leikgerð
Sveins Einarssonar á Bandamanna
Sögu, sem var frumsýnd í Norræna
húsinu laguardaginn 6. júní.
í Sögunni segir af bandalagi
nokkurra höföingja sem taka sig
saman um að komast yfir eignir eins
ríkasta manns landsins og hafa að
vopni lagakróka og fáfræði fómar-
lambsins, Odds Ófeigssonar. Oddur
reynist eiga hauk í homi þar sem er
karl faðir hans, sem þykir reyndar
drengurinn vera mesti auli þótt hann
hafi kunnað að auðgast.
Texti leikgerðarinnar er sniðinn
að frásögn Bandamanna Sögu, bæði
hvað varðar orðalag og atburði, og
kemst lesikstjóri hjá því að sveipa
ffásögnina þeim þunglamalega há-
tíðarblæ sem oft hefúr viljað móta
flutning íslendingasagna hér á landi.
Sýningin einkennist af kímni, glensi
og gamni, hér er á ferðinni eins kon-
ar trúðleikur þar sem leikendur em
ýmist mennskir menn eða leikbrúð-
ur. Tal, tónar og hreyfingar mynda
heild og ekki spillir fyrir að einn
leikenda blæs í klarinettu sína í stað
þess að tala.
Borgar Garðarsson bar hita og
þunga sýningarinnar sem Ófeigur
karlinn Skíðason, fátækur maður
sem með kænsku og kunnáttu snýr á
giruga höföingjana og sér til þess að
réttlætið nái ffam að ganga, og gerði
karlinn að þeim ísmeygilega húmo-
rista sem efni stóðu til. Jakob Þór
Einarsson var sá heiðvirði en hrekk-
lausi Oddur Ófeigsson, Stefán Sturla
Siguijónsson hinn réttsýni Váli fóst-
bróðir hans, Felix Bergsson Óspak-
ur, sá sem stelur fé Odds og vegur
Vála, og seinna Egill á Borg, einn
bandamanna. Ragnheiður Elfa Am-
ardóttir jeikur Svölu á Svölustöðum
brúður Óspaks og Ragnheiði Gellis-
dóttur brúði Odds, og Guðni Franz-
son Gelli Þorkelsson, einn banda-
manna og föður Ragnheiðar. Auk
þess brá leikendum fyrir sem blaða-
manni, þingmönnum og röddum og
búki leikbrúðanna, sem bæði að
gerð og útliti voru verðugir þátttak-
endur þessa gamanleiks, en leikur
manna og brúða var hinn prýðileg-
asti.
Ljós og nýting rýmis voru í sam-
ræmi við þær aðstæður sem fyrir
hendi eru í fundarsal Norræna húss-
ins og er Bandamannasaga greinlega
sjónleikur sem nýtur sín hveijar svo
sem aðstæður eru.
Hamlet
í spéspegli
Teater Pero
Hamlet en stand-up
Leikstjóri Peter Engkvist
Höfundar Bræðurnir
Shakespeare
Tónlist Hjalmar Öhrström
Leikari Roger Westberg
Sænski leikarinn Roger Westberg
lék Hamlei við undirleik Hjalmars
Öhrström á litla sviði Borgarleik-
hússins laugardaginn 6. júní. Það er
að segja hann lék leikritið. Með öll-
um persónum og stundum tvær í
einu.
Sýning Westbergs er einstök í
sinni röð og í rauninni hreinasta
þrekvirki þegar haft er í huga hvert
viðfangsefnið er. Honum tekst að
gefa þeim persónum sem mest koma
fyrir sín sérstöku einkenni og flutn-
ingur hans á leikritinu er bæði fram-
vindu og texta trúr þótt ýmis atriði
bætist þar við og minna fari kannski
fyrir öðrum. Hamlet Westbergs og
Öhrströms er Harnlet í spéspegli,
hreinasti ærslaleikur án alvarlegs
undirtóns annars en þess sem textinn
leggur til, en þann texta má útleggja
á ýmsa vegu eins og nýstárlegur
skilningur leikstjóra og leikara á eðli
svips gamla konungsins og skyndi-
legri iðran og bænastund konungs-
ins, svo sem og flutningur West-
bergs á einni ffægustu ræðu leikbók-
menntanna „að vera eða vera ekki“
eru til vitnis um, og er þá fátt eitt tal-
ið af óvenjulegum atriðum sýningar-
innar.
Ljós og tvö tjöld eru auk tónlistar
og leikhljóða einu mótleikarar West-
bergs á sýningunni og vegur tónlist-
in þar þyngst á metunum en rænir
þó aldrei senunni frá Westberg sem
stendur með pálmann í höndunum
að loknum flutningi fimm þátta
gamansorgleiks, enda ekki á hvers
manns færi að sýna ffam á, svo ekki
verði um villst, að ein persóna er i
rauninni margar.
Föstudagurinn 12. júní