Dagblaðið - 08.09.1975, Blaðsíða 10

30
Dagblaðið. Mánudagur 8. september 1975.
:
Stutt ágrip af sðgu myndasyrpnanna:

Fyrsta teiknaða
myndasagan leit dags-
ins ljós i litprentuðu
sunnudagsblaði New
York World i febrúar
1896. Þá þegar var
blaðið þakið teiknuðum
skrýtlum og nú átti að
halda áfram á þeirri
braut sem aflað hafði
blaðinu mikilla vin-
sælda. Þessi fyrsta
myndasaga státaði af
figúru, sem virtist
nokkuð aldurhnigin en
með barnalegt andlit
og var iklædd gulum
sekk. Á sekkinn voru
siðan rituð orð, sem
figúran ýmist mælti
eða hugsaði.
Guli liturinn var i upphafi
hugsaður sem tæknileg tilraun,
en bæði liturinn og venjulegt
talmál figúrunnar vöktu slika
athygli og vinsældir, að William
Randolph Hearst keypti höfund-
inn, Richard F. Outcault, á blað
sitt, New York Journal. Þá þeg-
ar var farið að kalla þessa
figUru „Gula krakkann”.
Joseph Pulitzer, sem var þáver-
andi ritstjóri New York World
(stofnandi þess), bauð Outcault
betur og upphófst töluvert strið
milli Hearsts og Pulitzers;
þannig varð til hugtakið „gul
blaðamennska”.
Arið eftir birtist i blaðinu
American Humorist teikni-
myndasaga, sem enn lifir:
Binni og Pinni, eða „The
Katzenjammer Kids”, eins og
höfundurinn, Rudolph Dirks,
kallaði hana.
Þessar fyrstu sögur, sem fór
nU að fjölga óðfluga, voru frem-
ur ógreinilegar i öllum dráttum
og heldur grófar, eins og tiðkað-
ist með myndskreytingar tima-
rita á þeim árum. James
.Swinnerton, sem um sama leyti
og „Guli krakkinn” hóf göngu
sina, hafði teiknað myndasögu
um apalæti i San Francisco
Examiner, flutti til New York
snemma árs 1905 og hóf að
teikna nýja sögu i Sunday
Joumal, „Little Jimmy”. Með
þeirri sögu urðu kaflaskipti i
gerð teiknimyndasyrpna.
Myndirnar urðu stærri, linur
einfaldari og öll aukaatriði i
bakgrunni voru látin sigla sinn
sjó.
A þessum árum, 1896—1907,
tóku myndasögurnar á sig það
form, sem þær halda enn i dag,
en að sjálfsögðu hafa mynda-
sögur af þessu tagi siðan verið
notaðar i ýmsum tilgangi (til
fræðslu ýmiss konar, áróðurs
o.s.frv.).
Segja má, að myndasögur
hafi þó fyrst náð verulegri Ut-
breiðslu árið 1913, þegar Moses
Koeningsberg, ritstjóri Chicago
American, stofnaði dreifingar-
fyrirtækið Kings Feature Syndi-
cate, sem m.a. hefur i dag Dag-
blaðið að viðskiptavini.
1 Bretlandi voru myndasögur
mjög i stil við þær bandarisku,
en þó telja Bretar sig eiga fyrstu
myndasöguna, sem birzt hafi i
blöðum. Munurinn er hins vegar
sá, að það var ekki fyrr en 1915,
aö Bretar áttuðu sig á þvi —
nánar tiltekið Northcliffe lá-
varður, sem m.a. átti London
Daily Mail. Hann varð einnig
fyrstur til að gefa út blað, sem
eingöngu innihélt teiknimynda-
sögur, „Comic Cuts”, og hélt
þvi gangandi i 60 ár.
1 upphafi, sérlega þó i Banda-
rlkjunum, voru það helzt blöð,
sem talin voru heldur óvirðu-
legri, er birtu teiknimyndasög-
ur, en I dag fyrirfinnst varla það
blað i öllum heiminum, sem
ekki birtir myndasögur daglega
og gjarnan 5—6 talsins. Þar eru
New York Times, Washington
Post, Die Zeit og fleiri merkis-
blöð ekki undanskilin. Hvenær
sem skoðanakannanir eru gerð-
ar um vinsælasta efni dagblaða,
kemur i ljós, að myndasögur
eru með mest lesna efninu — og
eru yfirleitt margfalt vinsælli en
t.d. iþróttir, sem þó eru álitnar
afar vinsælar og fá mikið rúm i
blöðum.
RAUÐAUGA
Ja-húú! Megum við kynna
Indiánahöfðingjann Rauðauga!
Rauðauga er einn magnaðasti
Indiánahöfðingi, sem um getur
siðan þeir Hjartarfótur, Sitjandi
tarfur og Geronimo liðu undir
lok. Rauðauga veiðir visunda og
les i náttUruna eins og hún væri
opin bók. Stundum grefur hann
upp gömlu striðsöxina og dans-
ar i kringum varðeldinn ásamt
blóðbræðrum sinum.
Hann heldur stift i merka
menningararfleifð Indiánanna
og reynir að stjórna ættbálki
sinum með járnhendi. Það
Gordon Bess
gengur þó ekki átakalaust.
Gamli striðsvegurinn er mal-
bikaður orðinn og hermenn
Rauðauga eru hinar mestu
lyddur og ekki beinlinis skarp-
gáfaðir. Þá bætir kona hans
ekki úr skák, hún er i rauninni
eina striðsöxin, sem Rauðauga
ræður ekki við.
Börnin eru hans helzta traust
og hald. Sonurinn fetar i fótspor
föður sins og dóttirin er það feg-
ursta, sem fæðzt hefur meðal
Indiána. Tengdasonurinn til-
vonandi er þó ekkert til að flika.
— Höfundur er Bandarikjamað-
urinn Gordon Bess.
GILITRUTT
Nornin Gilitrutt er barn okkar
tima —þegar áhugi á dultrú og
svartagaldri tröllriður heims-
byggðinni. Hún þeytist I gegn-
um tima og rúm á kústinum sin-
um með margtugginn vindil-
stubb i munnvikinu. Hún er
græn í framan, þykir sopinn
góður, sifellt i leit að eigin-
manni, hcldur litil vexti — en
þeim mun stærri i lund — og
kimnigáfa hennar á sér engan
lika. Þannig er aðalpersónan i
nýrri teiknimyndaseriu, sem er
sköpunarverk bandariska
teiknarans Russells Meyers.
Meyers á að baki langa
reynslu sem teiknari heilla-
óskakorta en nú orðið hefur
hann meira en nóg að gera við
að fylgja norninni litlu eftir i öll-
um mögulegum og ómögulegum
uppákomum. Lesendahópurinn
nær nú yfir nær alla jarðkúluna
ogvister,að Gilitruttmun eign-
ast sina aðdáendur hérlendis
áður en langt um liður.
HVUTTI
Ein fallegasta saga Walt
Disneys var sagan um Hefðar-
frúna, eðalbornu tikina, er tók
saman við flækingshundinn
Ramba, sem gat við henni
Hvutta litla, sem ein myndasag-
an okkar fjallar um.
Hvutti hefur erft eiginleika
frá bæði föður sinum og móður,
hann er fjörkálfur hinn mesti
eins og Rambi faðir hans — og
hann er með siðgæðisvitundina i
fullu lagi (þó breyzka) eins og
Hefðarfrúin, móðir hans.
Einnig koma við sögu gamli,
vingjarnlegi hundurinn Tryggur
og félagi hans Jobbi.
Hvutti er aðeins eitt af mörg-
um frábærum sköpunarverkum
Disneys — og það er undarlegt
til þess að hugsa, að það stór-
veldi, sem i dag er Walt Disney
Studios, Disneyland og Disney
Walt Disney
World, eigi rætur sinar i litilli
mús, sem fyrir mörgum árum
hoppaði upp á teikniborðið i bil-
skúmum hjá ungum teiknara I
Kansas, Walt Disney.
Það, sem gerðist siðar, er á
allra vitorði, og ekki er að efa,
að fjöldamargir verða til að
hrifast með Hvutta.
JOHNNY HAZARD
Þar sem njósnaflugmaðurinn
Johnny Hazard er á ferðinni er
alitaf mikið lif i tuskunum. Þar
er spennan alltaf i hámarki —
og hún er krydduð með fögrum
konum og ósvikinni kimni.
Johnny á ráð undir rifi hverju,
hann hræðist ekkert og lætur
ekkert koma sér á óvart. Hann
lýkur einu verkefni á sama
augnabliki og hann byrjar á þvi
næsta og þrátt fyrir að hann sé
hreinlega að leka niður af
þreytu, þá hleypa nýjar ógnir i
hann þvilikum fitonskrafti, að
ekkert fær stöðvað hann.
Höfundur Johnny Hazard er
Frank Robbins, sem aðeins
fjögurra ára gamall vakti at-
hygli fyrir mikla hæfileika sina
með penna og pappir. Niu ára
gamall fékk hann styrk til list-
náms og siðan hefur allt gengið i
haginn fyrir honum. Og
Johnny? Hann brosir hæglát-
lega og hugsar sitt á meðan
milljónir lesenda fylgjast
spenntir með ævintýrum hans.
Frank Robbins