Dagblaðið - 02.03.1976, Blaðsíða 10

10
Dagblaðið. Þriðjudagur 2. marz 1976.
\
MWBIAÐIÐ
fijálst, úháð dagblað
Cim í'ancli: Dagblaðiö hf.
I’ lamk-. a-mdastjóri: Svcinn R. Kyjólfsson
Ritst jóri: Jónas Kristjánsson
I'róttast jóri: Jón Hirgir Rctursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haúkur Hclgason
íþmltir. Hallur Síinonarson
Hönnun: Jóhanncs Rcvkdal
Blaóamcnn: Anna Bjajnason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bragi Sigurðsson,
Lina \ Ingollsdottir. (>issur S iv Ass.m f íal'ur Hallsson, Helgi Pctursson, Katrín
Palsdot t ir. ólaf iu '"Us .on. ( )mn» \ aldimar«*on.
Ljosmyndir: Bjarnlcifur Bjárnleifssön. Björgv'in Pálsson, Ragnar .Th. Sigurðsson.
Cijaldkcri: bráinn Þoriciis.>uii
Drcifingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Askriftargjald BÓ() kr. á mánuði innanlands.
í lausascjlu 40 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2,
sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf.og Steindórsprent hf., Ármúla 5. Mynda- og
plötugerci: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Varnarsigur
Þjóðin fagnar, að allsherjar-
verkfallinu skuli lokið. Þetta var dýrt
verkfall. Það mun taka launþega
yfirleitt hálft ár að vinna upp í
kauphækkunum það kaup, sem tapaðist
við verkfallið.
Þetta tap launþega er þeim mun átakanlegra þar
sem viðurkennt er, að kauphækkanirnar, sem fengust
fram, gera ekki betur en að viðhaida um það bil
óbreyttum kaupmætti frá því, sem var í fyrra. Þetta var
varnarstríð verkalýðsfclaganna. Þau náðu einungis því
marki að tryggja nokkurn veginn, að kjörin yrðu ekki
verri en þau voru orðin. Þau sóttu ekkert fram.
„Rauðu strikin” svonefndu, sem vísitölubætur eiga
að miðast við á samningstímabilinu, eru við það miðuð,
að launþegar munu bera óbætt yfir 20 prósenta verð-
bólgu fram tii 1. februar á næsta ári. Menn gera sér
grein fyrir, að samningarnir hafa í för með sér aukna
verðbólgu. Fvrir þá gerðu sérfræðingar ráð fyrir, að
verðbólgan yrði um sautján af hundraði í ár, en nú
gizka kunnugir á, að hún verði allt að þrjátíu af
hundraði. Þetta eru því þó nokkrir verðbólgu-
sánmingar.
Þessu var fórnað, til þess að launþegar gætu unnið
varnarsigur sinn. Staða þjóðarbúsins gefur ekki tilefni
til þess, að almenningur í landinu geti að marki bætt
hag sinn á þessu ári. Hins vegar náðust í þessum
samningum nokkrar raunverulegar kjarabætur til
handa hinurn lægstlaunuðu, þótt litlar séu.
Megintilgangi launþegasamtakanna var náð, þeim að
setja undir lekann, stöðva þá óheillaþróun, að kaup
launþega rýrnaði stöðugt í verðgildi. Með því að setja
þrjú rauð strik á samningstímann á að vera tryggt, að
kaupmáttur rýrni ekki meira en orðið er.
Merkasti árangur kjarasamninganna var tvímæla-
laust sú kjarabót, sem veitt var lífeyrisþegum, einkum
fvrir þær sakir, að heita má tryggt, að nú verði
kerfisbrevting gerð og lífeyrisþegum innan skamms
tryggður mannsæmandi lífeyrir. í þessu efni mörkuðu
kjarasamningarnir tímamót.
Þjóðarbúið má illa við enn einu verðbólguári. Hætt
er við, að staða útflutningsatvinnuvega verði slæm og
kröfur um gengisfellingu magnist. Launþegar munu
telja sig hafa tryggt sig gegn áhrifum gengisfellingar
með rauðu strikunum.
Það er allsherjarverkfallið, sem leikur þjóðarbúið
verst. Hörmulegast er, að það verður að verulegu leyti
að skrifast á reikning ríkisstjórnarinnar. Hún ber mikla
sök á því, hversu rnikill tími fór til spillis í samningun-
um og að lítið sem ekkert hafði gengið, þegar að
verkfalli var komið.
Samningamenn höfðu mænt til ríkisstjórnarinnar í
von um ákvarðanir í efnahagsmálum, sem líta mætti á
sem Iryggingu á kaupmætti launþega og stöðu fyrir-
tækjanna.
Þegar rikisstjórnin gaf engin svör, kom ekki annað til
greina fyrii launþega en að freista þess með öllum
tiltækum ráðum að tryggja kaupmátt launa.
FLESTIR HAFA
GLEYMT
BERNADETTU DEVLIN
í almenningsgarði við Redcliffe
Gardens í borginni Cookstown á
Norður-frlandi má sjá konu og
mann, sem vikulega koma þar og
viðra hundana sína.
Þau virðast lifa kyrrlátu lífi og
þau reyna eftir megni að halda
einkalífi sínu frá sjónvarpi og dag-
blöðum, — burt frá eilífu leitarljósi
heimspressunnar.
Þó var konan, sem nú er tuttugu
og sex ára, einn umdeildasti stjórn-
málamaður Evrópu fyrir aðeins níu
árum.
Bernadetta Devlin, unglings-
stúlkan sem hófst til vegs frá götu-
steinunum í heimaþorpi sínu til sætis
í brezka þinginu, þar sem hún
barðist fyrir bættum kjörum íra er í
dag a.m.k., fullritaður kafli í stjórn-
málasögu Englands.
Hún hefur tapað sæti sínu í þing-
inu, misst fylgi stuðningsmanna
sinna og sjálf hefur hún valið þann
kostinn að slíta öll tengsl við venju-
legt stjórnmálalíf. Hún hefur meira
að segja látið hafa eftir sér, að hún
vilji ekki vera nefnd sínu gamla
nafni. Ef einhver ávarpar hana
Devlin, þá s.varar hún ekki.
Ira sagði að
hún væri hóra
Svo virðist sem hún hafi brotið
alla brýr að baki sér, og hún vill helzt
ekki ræða um sitt fyrra líferni, ekki
einu sinni í einkaviðræðum.
Hlutverk hennar í dág er
húsmóðurhlutverkið venjulega, —
hún cr gift kcnnaranum Michael
McAliskey, sem cr 29 ára, og á eina
dóttur, Roselin. Stúlkuna fa*ddi hún
þegar hún var ógift, og |^að var tekið
sem ögrun gegn vanabundnum
hefðum kajðólikka og IRA lét það
boð út ganga við það tilfclli, að
Bernadetta væri eins og ótínd hóra.
,,Ekkert er mér cins mikilvægt og
barnið mitt,” segir Bernadetta.
,,Roselin á rétt á því að móðir
hennar sé til staðar þegar á þarf að
halda. Ég vil ekki að uppeldi hennar
fari forgörðum í opinberu stjórn-
málavafstri mínu.”
,,Ég legg annars ekki það mikið
upp úr hjónabandinu sem slíku,”
segir Bernadetta. ,,Við lifum lífi
okkar eins og venjulega, — eigin-
maðurinn er frábær maki og hann
lætur ekki sitt eftir liggja í því að
sinna hcimilisstörfum.”
Er leiðtogi lítils
stjórnmálaflokks
Bernadetta McAliskey hefur séð
margt síðan hún tók við lyklum New
York borgar úr hendi John Lindsev
borgarstjóra og tók sæti í neðri deild
brezka þingsins í Westn\inster.
Stúlkan með sígarettugulu fingurna,
og viskí-glasið innan seilingar, sem
fékk flesta íbúa Norður-írlands til
þess að sameinast um bætt lífskjör, er
að vísu ekki alveg horfin af sjónar-
í fremstu röð í mótmælagöngu, eða
við hljóðnemann á mótmælafundi.
Það er myndin af „hinni gömlu góðu
Bernadettu”. Nú hefur hún misst
þingsæti sitt, horfið af hinu stjórn-
málalega leiksviði og lifir kyrrlátu lífi
húsmóðurinnar.
sviðinu, en hún hefur valið sér
aðferð sem fáir trúa að leiða muni til
stórra sigra á stjórnmálasviðinu.
Hún er formaður lítils stjórnmála-
flokks, Sósíaliska lýðveldisflokksins á
írlandi. Flokkurinn samanstendur af
fólki sem flosnað hefur upp úr lýð-
veldisflokknum,, IRA, og þar hafa
launmorðin og hryðjuverkin talað
sínu máli fyrir báða aðila. Félagar
í flokknum eru taldir vefa nokkur
hundruð og á fundi flokksins koma
nokkrir tugir. Þegar Bernadetta var
leiðandi afl í baráttunni gegn
Bretum komu tugir þúsunda til þess
að hlýða á mál hennar.
Fáar jákvæðar tillögur
IRA áfellist hana harkalega í dag
fyrir að ljá nafn sitt ,,samtökum sem
hafa innan sinna banda glæpamenn
og morðingja”, eins og þar segir. En
hvað hefur orðið til þess að fram-
faratillögur hennar hafa misst gildi
sitt? Til þess má nefna margar
ástæður.
Afstaða hennar til þjóðfélagsins
yfirleitt er ein meginástæðan. Tillög-
ur hennar eru fáar og þá yfirleitt ekki
í átt að aukinni atvinnu eða mögu-
leikum einstaklingsins. „Menn verða
fljótt þreyttir á þeim sem bara
hrópa „Ulfur! úlfur! ”, segir í norður
írska blaðinu Belfast Telegraph.
Staða hennar sem ógift móðir var
einnig ögrun við marga fylgismenn
hennar úr röðum sósíalista.
Síðast eru taldir erfiðleikar hennar
í umgengni við þá sem ekki voru á
sama máli og hún. „Hún ræðst á þá
með knýttum hnefum og vill helzt
rífa í hárið á þeim, eins og hún gerði
við Moulding utanríkisráðherra í
umræðum í neðri deildinni”.
Tapaði fyrir hægrisinna.
Andrúmsloftið í stjórnmálum á fr-
landi hefur líka breytzt. Þar sem
slagorð og stjórnmálaleg svigurmæli
eru daglegt brauð hefur fólk orðið
þreytt á stjórnmálamönnum sem
aðeins hafa slíkt fram að færa.
Hún tapaði fyrir svo til óþekktum
hægri manni úr röðum mótmælenda
í kosningunum í febrúar 1974. Síðan
hefur vegur hennar ekki verið eins
blómum stráður og hún hefur ekki
fólk til þess að vinna fyrir sig meðal
kjósenda.
Þegar hún kvaddi stjórnmál og
þingið í London sagði hún: „Ég ætla
að helga mig því sem ég tel mikil-
vægast. Vinnu í fagfélögum meðal
samborgara minna á Norður-
írlandi.”
Og Bernadetta hefur gjörsamlega
horfið af sjónarsviðinu á írlandi.
Gamalreyndir stjórnmálamenn
draga andann léttar við þær fréttir
að stúlkukindin, sem átti svo auðvelt
með að koma mönnum í uppnám og
var þannig hættuleg stjórnmálaferli
þeirra sé horFin af sjónarsviðinu og
andstæðingar hennar, sér í lagi IRA
segja: „Hvað sögðum við? Að hún
myndi aldrei halda þetta út.”
Sameiningartákn.
En þeim tekst heldur ekki að taka
frá henni einn hlut, sem ritaður er á
spjöld sögunnar á írlandi: Það var
hún, sem í nokkur ár var sameining-
artákn hinna kúguðu í kaþólsku
hverfunum, í baráttu þeirra gegn
Bretum.
Og hver veit hvað gerast kann í
írskum stjórnmálum. Vera má að
hún verði þreytt á því að viðrá
hunda og taki á ný þátt í stríðunum
við götuvígin. Það má vera að
Bernadetta sé venjuleg írsk húsmóðir
í dag, en hún hefur aldrei verið talin
kona af þeirri tegundinni er lætur
stjórna sér.
HVERS Á VINNANDI
FÓLK AÐ GJALDA í
MENNTAMÁLUM?
fslcndingar státa gjarnan af því að
silja við sama borð og aðrar NorcVir-
lanclaþjóðir að því cr sncrtir
mögulcika þegnanna til að afla scr
menntunar. Nám við alla ríkisskóla,
allt frá barnaskólum upp í háskóla.
cr cíkcypis og öllíim opið án iillits til
efnahags. og flestir sérskólar njóta
álitlegra opinberra fjárframlaga.