Dagblaðið - 15.05.1976, Blaðsíða 10

10
DAíiBLAÐIÐ. LAUCARDAGUR 15. MAÍ 1976.
WBIAÐIÐ
frjálsi, úháð dagblað
rtiírl'andi: I);|c|)l;iúiú hl.
l*'riimk\;i*m(l;isi.j«Vri: Svcinn U. Ky.jó|l'sson. Hilst jon: .lóims Krist.jjinsson.
Króttjistjóri: .lón Biruir IVtursson. Hitst.ioinai l'ulltnii: llaukur IIHíiJison Aóstoójirl ivtta
st.iori Atli Stcmarsson. l|nóttir: 11 Jillur SiinoiiJirson. Iliinnun: .lólumncs Hcykdjil. Ilandril:
Asm imur l’jilsson.
Bljióamcnn: Aniía Bjjirnjison. Ásycir Tóinasson. Bolli Ilcóinsson. Brjijii Si^urósson. Krna V.
Iimollsdottir. Cissur Siuurósson. I.lallur llallsson. Ilclui l’ctursson, Kjitrin l’álsdöttir. Ólafur
ónsson. Onuir Vjildiinjirssoii. IJösmyndir: Bjarnlcifur Bjarnlcifsson. Björjívin Pálsson.
Kaunjir Th. Si^urósson.
(í.Uildkcri: l>r;iinn Horlcifsson. I)rcil'in,uarsljöri: Már K.M. lljilldórsson.
ÁskrifDiri’jald 1000 kr. á mánuói innanijinds. í lausjisölu 50 kr. cintakió.
Kitstjórn Sióumúla 12. sími 83322. aiml.vsihgjiV. áskriftiron af^rciösla I»vcrholti 2. simi 27022.
Sctnin« o« umbrot: Da^blaóió hf, ou Stcl'vlór'^ovcn! 'if.. Armúla 5.
Mynda-ou plötmjurö: llilmir hl.. Siöumula 1J.I*r. ,-.11111: Árvakurhl'.. Skcifuiini 10.
Afturhaldsstefna
Við svo búiö má ekki standa.
Það er ekki þolandi, hversu illa
stjórnvöld hafa búió að
iðnaðinum. Það nægir skammt að
geta þess í skálaræðum, að
iðnaðurinn verði sá atvinnuvegur,
sem við verðum mest að byggja á í
framtíóinni. Þetta hafa ráöherrar gert, ríkis-
stjórn eftir ríkisstjórn.
Oæskilega mikill hluti fjármagns hefur
runnið til hinna hef'óbundnú atvinnugreina,
sjávarútvegs og landbúnaðar, á kostnaö
iðnaðar og þjónustu. Til dæmis fóru heil 58
prósent af útlánum fjárfestingarlánasjóða til
atvinnuvega til sjávarútvegs á síðasta ári.
Sautján prósent fóru til landbúnaðar en aðeins
fimmtán prósent til almenns iðnaðar. Þetta
gerðist, þótt lítil framleiðsluaukning hafi verið
í sjávarútvegi og landbúnaði um nokkurra ára
skeið.
Sérfræðilegar athuganir á því, hvar fjár-
magnið væri bezt komió, hafa sýnt, að hag-
kvæmast yrði fyrir þjóðarbúið aó láta sem mest
af því renna til iönaðarins. Allir vita, að hinar
heföbundnu greinar megna ekki aö taka við
þeirri fjölgun vinnandi fólks, sem verður á
næstu árum. Viðbúið er, aö fólki vió landbúnað
haldi áfram að fækka. Sjávarútvegur getur
ekki tekið vió öllu fleira fólki hin næstu ár. Það
veróur því iðnaður og þjónusta, sem efla
verður, svo að mannsæmandi lífskjör fáist hér
á landi, við fólksfjölgun næstu ára og áratuga.
Þrátt fyrir þessar staóreyndir, sem
forystumenn tönnlast á, þegar svo liggur á
þeim, er iðnaðurinn enn settur skör lægra en
aðrar greinar. Útflutningsiðnaðurinn nýtur til
dæmis enn verri kjara en annar útflutningur,
sem iðulega nýtur góðs af alls kyns undan-
þágum og styrkjum.
íslenzkir iðnrekendur hafa ekki gengið jafn-
langt og fulltrúar hefðbundnu atvinnu-
greinanna í kröfugerð. En þeir kefjast jafn-
réttis.
Formaður Félags íslenzkra iónrekenda setti
fyrir skömmu fram þessar jafnréttiskröfur:
Krafizt er sömu starfsskilyrða og aðrir höfuð-
atvinnuvegir þjóðarinnar njóta.
Krafizt er sömu starfsskilyrða og erlendir
keppinautar okkar njóta hver í sínu landi.
Loks er krafizt sömu starfsskilyrða, þar meó
talió orkuverð, og útlendingar njóta á íslandi.
Ráóamenn, hvar í flokki sem þeir standa,
hafa jafnan skipað iðnaðinum á óæðri bekk.
Þessi afstaða liggur sem mara á framförum hér
á landi. Það er eins og það hafi verið þáttur í
samtryggingarkerfi stjórnmálaflokkanna að
fara iila með iónaðinn.
Það má kalla merkilegt, hver'nig íslenzkur
iðnaður hefur spjarað sig við erfiðar aðstæður.
Þar hefur komið til mikill dugnaður þeirra,
sem við iðnað starfa.
Fn iðnaöurinn er enn alltof veikur. Þess er
að vænta, að fram komi úr röðum
forystumanna flokkanna einhverjir þeir, sem
megna aö umturna þeirri afturhaldsstefnu,
sem ríkt hefur í þessum efnum. Það eitt yrói
grundvöllur framfara og góðra lífskjara.
FORSETAKOSNINGARNAR í BANDARÍKJUNUM;
Barátta Reagans byggist
á gagnrýni á stef nu Fords
í varnar- og utanríkis-
málum, en nú hefur for-
setinn snúizt til varnar
Ef Ford Bandaríkjaforseti
hlýtur ekki útnefningu sent for-
setaefni Repúblikanaflokksins,
er það fyrst og fremst að kenna
hæfileika Ronald Reagans í að
ítagnrýna utanríkis- og varnar-
stefnu þjóðarinnar.
Ford hefur sett sig i varnar-
stöðu og ósigur hans er vel
mögulegur. um leið og keppi-
nautur hans hefur hátt um
veikleika í málefnum þjóðar-
innar og óákveðni ríkisst jórnar-
innar.
Reagan hagar sér nú eins og
heppinn hershöfðingi, sem náð
hefur því takmarki að snúa
gangi orrustunnar við og hefur
nú töglin og hagldirnar í sinum
höndum.
Eftir að hafa tapað í nokkr-
um forkosningum, tókst
Reagan að vinna hljómgrunn
hjá íhaldssömum repúblikön-
um með kröfum um harðari tök
á Sovétmönnum og meiri
ákveðni í samningunum um
yfirrað yfir Panama-
skurðinum.
Arangur þessara krafna hans
var óvæntur sigur í fernum for-
kosningum á einni viku, fyrr í
þessum mánuði, sem hleypti
nýju lífi i kosningabaráttu
hans, er margir töldu orðna
vonlausa.
Fréttaskýrendur telja það
engum vafa undirorpið, að
varnar- og utanríkismál hafa
sett mestan svip á baráttuna
milli Fords og Reagans, sem er
fyrrum ríkisstjóri í Kaliforniu.
Forsetinn hefur orðið að
eyða mestum hluta tíma síns í
að útskýra gerðir sínar í þeim
málum á mörg þúsund mílna
ferðalagi sínu í kosningabarátt-
unni.
Akærur Reagans hafa verið
margvíslegar og mikill tími
farið í að svara þeim hjá Ford
auk þess sem hann hefur orðið
að halda uppi vörnum fyrir
Kissinger utanríkisráðherra,
sem orðinn er hitamál í kosn-
ingunum.
Það er ekki fyrr en á síðustu
dögum, að hann hefur breytt
um aðferðir og reynt að hrista
Reagan af sér.
Hann hefur hætt að halda
blaðamannafundi á flugvöllum
þeim, sem hann hefur farið um
og einnig hætt að koma fram í
spurningaþáttum, þar sem
hann varð að svara ásökunum
Reagans en gat litlu komið að
frá sjálfum sér.
Þó að hann kalli sjálfan sig
miðlínumann, hefur hann und-
anfarið reynt að hverfa frá
þeirri stefnu í von um að ná
aftur stuðningi íhaldsaflanna
innan flokksins sem urðu til
þess að Reagan vann svo glæsi-
lega sigra sem raun ber vitni.
Kvöldið fyrir hinar þýðingar-
miklu forkosningar í Texas 1.
maí, þar sem hann tapaði stórt
fyrir Reagan, bað forsetinn
þingið um að samþykkja 163
milljón dollara fjárveitingu til
þess að kaupa fleiri kjarnorku-
eldflaugar.

AÐ SITJA EINS
0G DÆMDIR MENN
íslendingar hafa löngum
borið nokkra virðingu fyrir
menntun og menntamönnum,
þ.e.a.s. þeim sem lokið hafa
langskólanámi, og þá einkum
frá háskóla, íslenzkum eða
erlendum.
En jafn óskoruð og sú virðing
er. sem flestir íslendingar bera,
undir niðri a.m.k. til langskóla-
genginna manna, þá er eins og
þessari virðingu séu takmörk
sett að því leyti, að ef menn
hafa aflað sér sérþekkingar á
einhverju ákveðnu sviði með
langskólanámi eða að þvi
loknu. og taka til starfa sem
„sérfræðingar", þá má allt eins
búast við, að virðing lands-
manna fyrir þekkingu sé skorin
við nögl.
Hver kannast ekki við
setningar sem þessar „Hvar eru
nú allir sérfræðingarnir”?, „Ja
hérna, þessir sérfræðingar!",
eða „A nú að fara að leita til
sérfræðings með þetta?” — Já,
þá er brjóstvitið orðið það hald-
bezta og vei hverjum þeim sem
ætlar að fara að sækja vit sitt til
sérfræðinga i þessu landi elds
og ísa, þar sern hinn harði skóli
reynslunnar hefur reynzt bezti
sérfræðingurinn öldum sarnan.
Islendingar eru sem sé ekki
ýkja hrifnir af að þiggja
aðstoð sérfræðinga, því þeir
teljast ekki til þeirra eiginlegu
menntamanna, eins og þjóðin
hefur hugsað sér þá mennta-
rnenn sem lokið hafa langskóla-
námi til þess að hjálpa til að
standa vörð um þá menningu,
sem við teljum okkur hafa
mesta og bezta. bókmennta-
menningu. handrita- og ætt-
frteði, menningu. sent við
ættum að geta, að ntargra dómi.
látið okkur nægja til lífsaf-
kotnu. Auðvitað er gott að hafa
líka lækna og presta kannski
nokkra lögfræðinga. til þess að
geta tjaslað upp á andlegt og
líkamlegt ástand landsmanna í
öllu grúskinu og til að ráðfæra
sig við i landamerkjaþrætum og
öðrum sígildum innanlands-
óeirðum, en þar með búið.
En nú á seinni árum, höfum
við íslendingar eignazt talsvert
mannval sérfræðinga á hinum
ýmsu sviðum, sem hafa þann
starfa að vera til ráðuneytis
opinberum stofnunum og þá
þjóðarbúinu í heild, og er nú
raunar svo komið, að opinberar
stofnanir og fvrirtæki hafa
einum eða fleiri sérfræðingum
á að skipa, og er við þá ráðgazt
og til þeirra leitað í velflestum
málum. sem viðkomandi
stofnun eða f.vrirtæki vinnur að
á hverjum tíma.
Þetta er tímanna tákn og í
flestum menningarlöndum
nálægum, þar sem framfarir
hafa orðið stórstígastar eru sér-
fræðingar. hver á sínu sviði, og
hafa þeir verið eitt sterkasta
aflið í skipulagningu og fram-
kvæntd hvers kvns framfara,
sem orðið hafa á seinni tímum,
ásamt því að gera framtíðar-
spár. sem stuðzt er við í fjár-
málalegu- og verklegu tilliti í
þessunt löndum.
Stjórnmálamenn, sem ekki
eru sjálfir sérmenntaðir í þeim
málum, sem þeir fást við hverju
sinni. svo og ráðherrar sem
þannig er ástatt um, hafa yfir-
leitt sérfræðilega aðstoð og not-
færa sér hana til hins ýtrasta,
enda ekki á traustari upp-
lýsingum að byggja. Þetta á við
um öll nálæg iðn- og tæknivædd
lönd.
Hér á tslandi er þessu dálitið
á annan veg farið því eins og
áður er sagt, hefur brjóstvitið
verið talið nógu haldgott reipi.
og oftar en ekki þ;tð haldbezta.
Þetta kemur fratn á mörgum
sviðum. en þó má segja að þau
mál sem verst hafa orðið fyrir
barðinu á þessari skoðun séu
fjármálin — og þótt
einkennilegt megi virðast mun
sá atvinnuvegur, sem enn sér
þjóðinni fyrir því að hafa til
hnífs og skeiðar, sjávarútvegur,
senn teljast til þeirra, sem
brjóstvitið ætlar að ganga af
dauðum.
Það hefur margsinnis komið
fram áður á opinberum vett-
vangi, í fjölmiðlum og annars
staðar, að orð sérfræðinga og
áliti þeirra hefur ekki verið
hátt lof haldið hérlendis, og eru
þa í sama báti stjórnmálamenn
ásamt flestum ráðherrum, en
ekki öllum, á hverjum tíma —
og sá almenningur, sem þessir
forráðamenn eiga allt sitt
undir, þ.á m. fjöregg sitt, at-
kvæðin, sem eru jafnmikils
virði. hvort þau eru sótt á stór-
Reykjavíkursvæðið eða í
fámennustu dalverpi landsins.
Sérfræðingar eru hafðir með
í ráðum. ekki þar fyrir, og til
þeirra er leitað. og þeir látnir
vinna ötullega að gerð skýrslna.
sem skila þarf á svo skömmum
tíma. að tímasetningin er oftast
miðuð við „gærdaginn”. En
þegar til kastanna kemur og
skýrslur sérfræðinga
„skoðaðar”. eins og nú er svo
vinsælt orð hja stjórnmála-
mönnum. þa sfangast álit sér-
fræðinga svo einkennilega oft á
við það. sem stjórnmálamenn
eða ráðamenn hefðu talið
farsælla. samkvæmt „brjóst-
vitinu" eða vegna þess að það
fellur ekki saman við um-
bjóðendur þeirra. og þá er ekki
að sökum að spyrja, skýrsla sér-
fræðinganna er lögð til hliðar,
og „skoða" þarf miklu nánar.
í sjónvarpinu f.vrir um viku
siðan var sýnd fréttamvnd frá
aðalfundi Seðlabankans. þar
sem einn helzti sérfræöingur