Dagblaðið - 30.10.1976, Blaðsíða 11

u>it). i.ai iíAUDAci'u ;«). oktohkk ínra.
Spiro Agnew: Vellauðugur af skáldsagnaritun og umboðs-
mennsku.
Arabalöndin og skoðanir hans á
áhrifum Gyðinga í fjármála-
viðskiptum Bandaríkjanna
hafa orðið til þess að hans er
ennþá getið í stjórnmálaum-
ræðum þar í landi.
Skáldsaga hans, „The
Canefield Decision“, er enn-
fremur uppfull af duldum
meiningum um áhrif ísráels og
Gyðinga í viðskiptalífinu i
Bandaríkjunum.
En Agnew hefur stað-
fastlega neitað því að ha'nn
sé fjandsamlegur i garð
Gyðinga. „Eg hef aðeins bent á
staðreyndir," segir hann.
Bókin hefur hins vegar fært
honum mikinn auð. Hún var
efst á sölulista í New York í
margar vikur eftir að hún kom
út.
búsetumálum, jafnvel trú-
málum, þá er vísast, að hér
verði litlu um þokað, úr því sem
komið er. Stjórnskipulag það
sem við íslendingar höfum nú
hin síðustu ár stuðlað að með
sífellt háværari kröfum um að
ríkið taki að sér forystuna á
fleiri og fleiri sviðum, er
núorðið svo „félagslegt", að
nánust má segja, að íslendingar
búi á einu stóru „samvinnu-
búi“.
Þau vandamál, sem almenn-
ingur hér á landi hefur nú
vaknað upp við eru því annars-
konar en þau sem nálægar
þjóðir eiga að stríða við, og
myndu ógjarnan skapa sér svo
sjálfviljugar sem Islendingar
voru til þess.
Eitt þessara vandamála er
ófrelsið sjálft, sem nú er farið
að leiða til beinnar spillingar
og siðgæðisbrests á svo háu
stigi, að í hreint óefni er komið.
Það er að vissu leyti hjákát-
legt en þó sorgleg staðreynd, að
nú fyrst er almenningur að
gera sér ljósa þá niðurlægingu,
sem hann býr við, að allt út-
varpsefni og sjónvarpsefni er
skammtað af hinu opinbera. Nú
er þess krafizt, að Keflavíkur-
sjónvarpið verði opnað aftur,
ekki fyrir þéttbýlissvæðið i
kringum Heykjavík eingöngu,
heldur fyrir alla landsmenn. Á
meðan utanríkisráðherra gekk
erinda fámenns hóps ofstækis-
manna um að loka þessu sama
Kjallarinn
Geir R. Andersen
sjónvarpi, sá enginn sig knúinn
til að gera athugasemdir, ekki
einu sinni þeir, sem eru opin-
berlega í forsvari fyrir frjálsu
framtaki og frelsi einstaklings-
ins!
Nú grípur fólk fegins hendi
hverri þeirri hugmynd, sem
gæti stuðlað að breytingu i út-
varps- og sjónvarpsmálum á
þann hátt, að hið opinbera léti
af stjórn sinni á þeim málum.—
Jafnvel rekstri lítilla einkaút-
varpsstöðva, sem þó eru ólcig-
legar, er tekið með þökkum, og
UV OG UST
Sjónvarpsvikan var að þessu
sinni nær samfelld lægðar-
bylgja. Það var ekki einu sinni
gaman að veðrinu og ég stóð
sjálfan mig að því að leita á
náðir draumaþáttarins, auglýs-
inganna, i leit að andlegri nær-
ingu. En af þeim ósköpum fær
maður aðeins minnimáttar-
komplexa. Nei, ekki það að allt
hafi verið kolómögulegt, heldur
aðeins misjafnlega, leiðinlega,
venjulegt. En hvers vegna
hættir maður þá ekki þessu
nöldri og breiðir klæði yfir
skjáinn eins og kjaftforan páfa-
gauk? Kannski maður gæti
svarað því sama og Diogenes
svaraði forðum þegar hann var
spurður hverávegna hann gengi
um og bæði fólk um peninga:
„Ég er að læra vonsvik".
Sigrún Stefánsdóttir
stjórnaði sinu fyrsta Kastljósi á
föstudagskvöldið og fjallaði af
skilningi og nærfærni um
málefni fatlaðra. Meira af
sliku, takk. Á eftir fylgdi bíó-
myndin Vera Cruz eftir
Aldrich, en sá mun hafa gert
nokkrar sæmilegar bíómyndir
að því mig minnir. En heldur
var þessi þunn og bar mest á
tanngarðinum í Burt Lancaster.
Nær hefði verið að gera skil
hinum ömurlegu örlögum keis-
arans Maximilians, — hand-
bendis Frakka sem þeir síðan
seldu í hendur uppreisnar-
mönnum í Mexíkó, sem skutu
hann þegar. Hvað laugardaginn
snertir, er kollega minn Ölafur
Jónsson búinn að stela af mér
púðrinu í umfjöllun sinni á
Ringulreið Flosa og Magnúsar.
Hvað sem um verkið má annars
segja, sýndi það svo ekki verður
um villst að Árni Tryggvason er
okkar besti gamanleikari í dag.
Síðan kom á skjáinn lítt kræsi-

V
I kringum
skjáinn
Aðalsteinn Ingólfsson
leg tilraun til þess að sýna fram
á að Ann Margaret væri ekki
bara sæt plastdúkka, heldur
gæti hún líka sungið og dansað.
Þetta reyndi legló af hjálpsöm-
um dönsurum, tæknimönnum
og iðnaðarmönnum að sanna.
En allt kom fyrir ekki, blessuð
stúlkan er lítill söngvari og
sæmilega liðug í fótunum, en
varla meir. Hún stóð sig sæmi-
lega á móti hinni sexföldu tann-
kremsauglýsingu, Osmond
bræðrunum en var eins og
trukkur við hliðina á jagúarn-
um Tinu Turner. Clifton Webb,
alias Belvedere, var aftur á
skjánum laugardagskvöldið í
Dreamboat. Myndin var létt-
væg að öðru leyti en því áð þar
kom fram óvenjuleg gagnrýni á
sjónvarpið og Webb vann mál
sitt vegna þess hve lélegt sjón-
varpsefni var talið vera. Skyldi
vera hægt að lækka afnota-
gjöldin á sömu forsendum?
Á sunnudag kom David
Copperfield og er nú Dickens
að hnýta þræði sína og tilvilj-
anir saman í farsælan endi, þótt
ekki væri það ljóst af þeim
hörmungum sem dundu yfir.
Þegar líður á bókina verður
sjálfsævisaga æ ríkari þáttur af
frásögn Dickens. En hér var
alltént margt skemmtilegt að
skoða, stóru senu Micawbers
og niðurlægingu Heeps. Á mínu
heimili iðuðu allir af ánægju.
Listahátíðin ætlar að endast
fram að jólum sé ég. Annelise
Rothenberger virðist mér ein-
staklega fáguð og glæsileg
söngkona, enda svifu tónlistar-
gagnrýnendur lengi á eftir. Á
mánudag sá ég einungis seinni
helming Pálmablaða og rósa
sem mér sýndist óvenju ljóð-
ræn og hugmyndarík meðferð á
þjóðfélagsvandamáli, — og ung
stúlka sýndi á sér falleg brjóst.
Það má alltaf reiða sig á kropp-
ana í sænskum sjónvarpsleik-
ritum. Þriðjudagskvöldið leið
án þess að ég opnaði fyrir
skjáinn og var mér sagt að ég
hefðiekkitapað af neinu. Síðan
kom stóra hæð vikunnar og var
hún sannartega viku biðar
virði. I Augliti til auglitis gerði
Liv Ullmann það sem ég hef
aldrei séð í kvikmynd, — sýndi
hvernig persónuleiki brotnar
niður á svo sannfærandi hátt að
á köflum rann manni kalt vatn
milli skinns og hörunds. Sjálfur
hoppaði ég þegar Jenny hringir
I vin sinn eftir svefninn og
telur sig á réttum kili, — og sér
þá vofuna í dyrunum. Kvik-
myndavélin hlífir engu, allar
tilfinningar eru afhjúpaðar
miskunnarlaust með einbeit-
ingu á andlit. Leikur Liv Ull-
mann frá stillilegri hversdags-
hegðun niður í barndóm tauga-
bilunar og móðursýki er í einu
orði sagt ótrúlegur. Sálkönnun
í kvikmynd getur vart, — og
ætti ekki að ganga lengra og er
þessi mynd því vart við hæfi
allra. En allan tímann ríkir
einskonar sakamálaspenna í
myndinni, — hvað veldur, hver
veldur? Þetta fáum við væntan-
lega að vita í næstu þáttum,
þótt ólíklegt sé að Bergmann
færi okkur nokkur svör á silfur-
bakka. Ekki má gleyma leik Er-
lands Josephson sem er traust-
ur, en ekki hef ég enn skilið
hegðun hans í myndinni. E.t.v.
borgar maður afnotagjöldin
refjalaust eftir allt saman.

engin tilraun er gerð af al-
menningi til þess að koma upp
um slíka starfsemi.
í almennum þjónustumálum
er almenningur jafnofurseldur
valdboðum hins opinbera með
aðstoð verkalýðsfélaga og för-
sprakka þeirra, að svo sjálf-
sagðar þjónustustofnanir sem
verzlanir eru lokaðar frá föstu-
dagskvöldi til mánudagsmorg-
uns á þéttbýlasta .svæði
landsins. En í sárabætur getur
fólk allra náðarsamlegast
fengið að híma úti fyrir „sölu-
götum“, nánasí á bersvæði til
að kaupa kaffipakka eða annað
álíka, ef það skyldi hafa verið
svo grunnhyggið að fylgja ekki
eftir reglum valdhafanna um
að „byrgja sig bara upp" fyrir
helgina!
I ekki stærri bæ en Akureyri
er, hefur til skamms tíma (og
er eflaust enn) verið hægt að
komast í almenna nýlenduvöru-
verzlun alla daga, og á sunnu-
dögum til hádegis. Þetta er
sjálfsagður þáttur í lífi siðaðra
samfélaga og er til staðar um
allan heim, — nema á þéttbýl-
asta svæði íslands!
I öllum löndum hins vest-
ræna heims er talið sjálfsagt, að
á þéttbýlissvæðum séu til
staðar afdrep fyrir unglinga,
þar sem þeir geta komið saman
til afþreyingar, ekki aðeins á
kvöldum, heldur og ekki siður
að degi til og um helgar. Slikir
staðir eru ekki dansstaðir.
heldur eru þessir staðir eins
konar „leiktækjastaðir" fyrir
unglinga, þar sem þeir
geta keypt aðgang að ýmsum
tækjum (spilavélum, „bowling,
tennis o.fl.) fyrir sanngjarnt
verð.
Þetta hefur verið reynt hér í
Reykjavík, en með þeim
árangri, að hið opinbera hefur
auðvitað þurft að hafa þarna
stjórn á, og endirinn orðið sá,
að þessum stöðum hefur verið
lokað, og ástæðan fyrir lokun-
inni er sögð „þrengsli" eða með
öðrum orðum „of mikil að-
sókn“! — Sllkir staðir eru þó
sennilega ein hin raunhæfasta
úrbót til þess að koma í veg
fyrir þá hrikalegu óöld, sem nú
er að steypast yfir þéttbýlis-
kjarna landsins, og nefnt er
„unglingavandamál", en er þó
tniklu fremur foreldra- eða
ríkisofstjórnarvandamál.
I áfengismálum eru Islend-
ingar einnig ofurseldir hinu
opinbera, sem er þó eitt hið
sekasta í því að gera þjóðina í
heild að áfengissjúklingum.
Bjórkrár á hverju götuhorni
Reykjavíkur myndu gera borg-
ina „aðlaðandi" að kvöldi til,
miðað við þá ásjónu. sem hún
hefur nú á síðkvöldum.
En hér er við ramman reip að
draga. Fordómar og heimska
ráða hér niiklu, en hið opinbera
heldur áfrant að sjá um „sína".
og gerir það af kostgæfni. En
þeir fjármunir. sem islenzka
ríkið fær í kassann með sölu
áfengis til unglinga, sem létu
sér nægja flösku af bjór, þeir
fjármunir eru illa fengnir,
enda helzt ríkinu illa á þessum
fjármunum.
Við íslendingar búum sann-
arlega við annarskonar vanda-
mál en aðrar þjóðir og við lifum
við annarskonar aðstæður. Hér
veljum við ekki á milli sjón-
varpsstöðva, svipað og allar
aðrar þjóðir eiga kost á að gera.
Hér búum við ekki við frelsi I
áfengismálum, líkt og aðrar
þjóðir gera, og bjór hefur
aldrei verið leyfður hér, þannig
að af honum höfum við enga
reynslu. Við búum við lélegasta
gjaldmiðil allra þjóða, og
honum er ekki einu sinni skipt
hjá öðrum þjóðum. Unglinga-
vandamál búum við til, fyrir
tilstuðlan ríkisins og opinberra
stofnana, sent sitja á rökstól-
um með lokuð augu, að þvi er
sýnist.
En hvenær skyldi hinu opin-
bera, sem samanstendur þó
ekki af óþjóðhollari Islend-
ingum en gengur og gerist.
verða ljóst, að það er einmitt
vegna þess að við búurn við
annarskonar aðstæður en aðrar
þjóðir og önnur lög en aðrar
þjóðir. einkanlega að því er
varðar frelsi manna. sent við
verðurn að beita annarskonar
lausn en þvi ófrelsi, sem nú
rikir i daglegum samskiptum
milli einstaklinganna.