Dagblaðið - 08.02.1977, Qupperneq 10

10
frfálst, úháð dagblað
Útgefandi DagblaAiA hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrui: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. AAstoAarfróttastjórí: Atli Steinarsson. Safn: Jón
Sævar Baldvinsson. Handrit: Ásgrímur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Ema V. Ingolfsdottir, Gissur
SigurAsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Katrín Pálsdóttir, Krístin Lýðsdóttir, Ólafur Jónsson,
Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár. Ljósmyndir: Árni Páll Jóhannsson, Bjarnleifur Bjarnleifsson, Sveinn
Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjolfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Mar E.M.
Halldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuði innanlands. i lausasolu 60 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerð: Hilmirhf., Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Spenna eða streita
Líklegt má telja, að meiri
spenna ríki í fjármálum venjulegs
íslendings en hjá hliðstæðum ein-
staklingum meðal annarra þjóða.
Hér láta menn húsbyggingar
steypa sér í súpu lausaskulda og
líta upp frá því á hinn framlengda
víxil sem mátt þeirra hluta, er gera skal. Hér
gera menn allt á víxlum, kaupa bíl og sólar-
landaferð, kvænast og jarða.
Einkafjármál íslendingsins minna stundum
á fjármál erlendra fyrirtækja. Þau eru svo
umfangsmikil, að erfitt er að átta sig á, að það
eru venjulegar launatekjur, sem standa undir
þeim. Enda leiðir þessi fjármálaspenna til þess,
að íslendingar kunna almennt öðrum þjóðum
betur á leikreglur f jármálanna.
Einkum er það þáttur húsbygginganna í
þessu braski almennings, sem leiðir til dreif-
ingar þjóðarauðsins á miklu fleiri hendur en
þekkist í nágrannalöndunum. Á íslandi ríkir
meiri eignajöfnuður en í öðrum löndum á svip-
uðu þróunarstigi efnahagsmála.
Þessi spenna hefur ekki bara kosti. Sumir
þrífast vel við hana, en aðrir miður. Hjá
sumum leiðir hún til streitu, sem kemur fram í
drykkjuskap, hjónaskilnaði og öðru einkennis-
böli nútímans. Og oftast skilur spennan eftir
einhver ör, þótt hún leiði ekki til streitu.
Unga fólkið gengur berserksgang við að
koma sér upp íbúð á aðeins 5—10 árum. Þessi
íbúð á eftir að endast í 100 ár og gagnast
þremur kynslóðum íslendinga. Og svo vaknar
sumt af þessu fólki upp við, að það er orðið
þreytt og miðaldra eftir 5—10 ára þrælkun
húsbyggingar og víxlaframlenginga.
Meiri líkur væru á, að þátttaka unga fólksins
í þessum fjármáladansi yrði því fremur hvatn-
ing en martröð, ef unnt væri að dreifa bygg-
ingarkostnaði á fleiri ár, fá meira af löngum
lánum á borð við húsnæðismálastjórnarlán. Þar
vantar að vísu alltaf fé. En peningarnir eru til í
kerfinu, því að menn afla sér þeirra með víxla-
slætti. Þaö þarf bara að færa þessa peninga til,
svo að úr þeim verði varanlegri lán.
Veltuhraði þessara peninga mundi að vísu
minnka. En væri um leið breytt reglum um
húsnæðismálastjórnarlán á þann hátt, að
hagkvæmt yrði fyrir fólk að kaupa notað hús-
næði, nýttist núverandi húsnæði betur en áður
og minna þyrfti að byggja. Nú standa þessar
gömlu íbúðir meira eða minna auðar í hinum
grónari hlutum Reykjavíkur.
Það reynist flestum hollt að fá erfið og
ábyrgðarmikil verkefni að glínia við. Oftast
vaxa menn af hverri raun, ef raunirnar eru
ekki óhóflegar. Húsbyggingar og fjármálaerill
ungs fólks geta í sjálfu sér verið holl, ef
aðstæðurnar verða ekki óbærilegar. Því miður
virðist kosta sífellt meira átak að koma þaki
yfir höfuðiö. Þessi þróun er þegar orðin hættu-
leg og á eftir að verða enn hættulegri, ef ekki
er gripið í taumana.
Mestu máli skiptir, að spennan sé skemmti-
leg og valdi ekki streitu. Spennulaust líf er
sjálfsagt dauflegt og litlaust. En allt gott má
ofgera.
r
v.
r
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRUAR 1977.
-
\
M ¥ ■*■
Klám
bakarínn
íBonn:
¥ ¥ ¥
H
Hamborg: klámsjoppurnar eru
hver við aðra — eins og víðar
um Vestur-Þýzkaland. Nú er
líka hægt að éta klámið, ekki
aðeins skoða það.
Notkun tilbúins áburðar
ÍSLAND, H0LLAND 0G
JAPAN EIGA HEIMSMETIÐ
V
1. Fyrir atbeina sólarljóssins
vinna plöntur lífræn efni úr
ólífrænum. Þær vinna kolvetni
og eggjahvítuefni úr koltví-
sýringi andrúmsloftsins, vatni
og jarðefnurmí all-rikum mæli
úr sjö jarðefnum, köfnunar-
efni, kalí, fosfór, kalsíum,
súlfúr, magnesíum og járni; i
litlum mæli úr nokkrum öðrum
jarðefnum: bóron, mangan,
molybdenum, zinki, kopar,
klóri og í enn minna mæli úr
nokkrum öðrum. Áætlað hefur
verið. að á jörðinni allri nemi'
vinnsa plantna af lífrænunt
efnum árliga llxlO10
tonnum, þ.e. 110 milljörðum
tonna.
2. Vatn nemur um 70-90% af
þyngd lifandi platna. Þurr-
efnið, sem eftir verður, þegar
vatn hefur gufað upp úr þeim,
mynda nær einvörðungu lifræn
efnasambönd, kolvetni og
eggjahvítuefni. Þegar eldur er
borinn að þurrefninu, verða
jarðefni þess eftir í öskunni.
Heimildir eru ekki um
nákvæma efnagreiningu
íslenskra plantna, jafnvel ekki
heys, sem er helsta uppskeran
hér á landi.
Samt sem áður hafa
rannsóknir á efnasamsetningu
heys farið árlega fram í öllum
landsfjórðungum, hátt á þriðja
áratug. Munu þær hafa verið
gerðar að þessum hætti: (a)
Magn köfnunarefnis í heyi er
fyrst ákvarðað. Það er síðan
talið nema föstum hundraðs-
hluta af þurrefni heys (að
venju 16% af þurrefni töðu).
(b). Ut frá magni köfnunar-
efnisí heyi er magn eggjahvítu
efna þess síðan áætlað í einu
lagi (og nefnt „hráprótein").
(c). Þá er ákvarðað magn
helstu jarðefna í heyi: fosfór,
kalsíum, magnesíum, kalí og
natríum (og jafnvel fleiri)(d)
Loks er magn kolvetna í heyi
áætlað i einu lagi sem afgangs-
stærð. Á hlutföllum milli þess-
ara efna er nokkur munur frá
ári til árs.
3. Jarðvegur landsins hefur
allur myndast eftir ísöld, svo að
hann er í hæsta lagi 10.000 ára
gamall, og hefur jarðvegurinn
myndast fyrir margþætta
veðrun. Mjög hefur kveðið að
molnun bergs, sem er ör hér-
lendis, en 60% af yfirborði
landsins eru nakið berg eða
bergefni. Jafnframt hefur sest í
jarðveginn linnulaust áfok.
Aftur á móti fer kemisk veðrun
fram við tiltölulega lágt
hitastig, svo að hún verður
seinvirk, þótt blágrýti og
-
Vinsamleg athugas
Grein mín unt flúor, sem birt
var í Dagbl. 26. janúar sl., hafði
frá minni hendi yfirskriftina
„Flúor í drykkjarvatn. Er það
heilsuvænlegasta leiðin gegn
tannskemmdum?“ Fyrirsögn
blaðsins er jafnrétt. En ég tel
að ekki eigi að breyta fyrirsögn-
um án samþykkis.
Ég undirritaði greinina eins
og aðrar greinar mínar — án
titils. Eg skrifaði ekki sem
„kennari" heldur sem áhuga-
maðurv og af ærnu tilefni hef
ég áhuga fyrir heilbrigðismál-
um yfirleitt. Og þar sem ég
hafði aflað mér ýmsra gagna
um flúorinn taldi ég mér skylt,
þar sem ég hafði fregnað að
flúorblanda ætti vatn Reykvík-
inga, að benda á þær hættur
sem hann felur í sér. Og er ég
hafði skrifað greinina lánaði ég
gögnin öðrum áhugamanni, S.
Herlufsen, sem skrifaði ágæta
grein í Morgunbl. Þar með voru
upplýsingar kornnar fyrir
margra augu. Og þær upphring-
ingar sem ég hef fengið sýna að
upplýsingarnar hafa komið
mörgum óþægilega á óvart. Hér
er alvarlegt dæmi sem sannar
það sem ég hef áður bent á að
almenningur á og þarf að fylgj-
ast betur með heil-
brigðismálum en hann gerir,
þar sem þau snerta hvert
mannsbarn í landinu. Og ekki
einungis. þau sem fædd eru.
heldur og hin óbornu, þar sem
heilbigði þeirra er, án efa, háð
heilbrigði foreldranna, ekki
síst móðurinnar.
Og þegar sú staðreynd er höfð
i huga, að vaxandi hundraðs-
hluti þjóðartekna rennur til
heilbrigðismála -— án þess að
heilsufar yfirleitt batni, er ljóst
að alvarlegar veilur hljóta að
vera í „kerfinu". Á það hafa
læknar bent, sem um þessi mál
hafa skrifað. Og það er vel að
áhugi hér.eins og í nágranna-
löndum okkar, er vaxandi. En
svo er að sjá, sem við séum
seinni til átaka.
í Danmörku og Svíþjóð hefur
mjög harðri gagnrýni verið
beint að þröngsýni heilbrigðis-
og lyfjavalda. Rökstudd ádeila,
árum saman, hefur með vax-
andi fylgi verið rædd á þingi
beggja þjóðanna. Og í Dan-
mörku gengu í gildi um ára-
mótin 1975/76 lög, þar sem
fram er tekið, að „Loven om-
fatter ikke levneds- og
nydelsesmidler ... samt kosttil-
skud... (vitaminer, mineraler
m.v.). En hér hafa verið gerðar
mjög róttækar tilraunir til að
banna öll slík efni, utan apó-
teka. Reynt að gera næringar-
efni að lyfjum til að helga
apótekum einkarétt á að selja
þau. — Og enn er verið að gera
tilraun til að banna eða binda
apótekum það sem frjálst er
annars staðar. Hér skal þröng-
sýnin leidd til öndvegis og kór-
ónuð með bannstefnu lyfja-
valda. Eða eigum við heldur
að kalla það umhyggju? En
heimur versnandi fer — þeim
fer ört fjölgandi sem skilja ekki
þessa sérstæðu umhyggju og
telja sig hafa fullan rétt til að