Dagblaðið - 03.03.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 3. MARZ 1977
n
— Er Amin, sem svona hefur
haldið um stjórntaumana og
m.vrt svo gengdarlausl, kol-
brjálaður?
An þess að hafa lækna-
skýrslur til að vitna í er ómögu-
legt að gefa hiklaust svar við
þessu. Allt bendir þó til þess að
svo sé. Hann er margbreyti-
legur maður, vel þjálfaður her-
maður en skortir almenna
þekkingu. Hann hefur gífurlegt
sjálfstraust og er framagjarnari
en nokkur annar. Hann er ótrú-
legur nautnabelgur. Hann
hefur töluverða kímnigáfu en
um grimmd hans þarf heldur
ekkert að efast.Læknir, sem
verið hefur í þjónustu Samein-
uðu þjóða\ina i Uganda, segir
að allt hátterni Amins komi
h’eim og saman við að hann
þjáist af sýfilis á 3. stigi — í
heilanum.
— Hve lengi getur Amin
haldið völdum?
Aðeins bylting eða opið stríð
við nágrannaríki getur komið
honum frá. Amin, sem nú er
fimmtugur, hefur lifað af
margar uppreisnartilraunir og
banatilræði. Hann á eftir að lifa
af fleiri. Meðan hann sér her-
mönnum sínum fyrir hitling-
um og útvegar þeim góð vopn
kaupir hann sér tryggð þeirra
og svigrúm til athafna.

V.-'-Ny- —
I
' Arua»
Métz YDfZU \
/C/Z/ST/VI&

mUGANDA
ZAIRE
/Í/C/A/
/
I
mm 4/ZA//R £/f>/ ^TAXZANIA
___________________________^_________
VAKNIÐ AF
SVEFNINUM
Olíunotkun þjóðarinnar á
stóran þátt í því efnahagsöng-
þveiti sem þjóðin er nú
I. Talið er að olíuskuld
okkar við Rússa sé um sjö
milljarðar. Hver millj-
ónasamningurinn eftir
annan er gerður við þetta eitt-
hvert stærsta herveldi heims,
sem vinnur markvisst að því að
leggja undir sig heiminn og
géra hann að andlegu og efna-
hagslegu fangelsi, eins og þegar
blasir við austan stærstu fang-
elsismúra heims (járntjalds-
ins). En þrátt fyrir alla sölu-
samninga grynnist ekkert á
olíuskuldunum.
Afturhaldið sér
blóðhlaupnum augum eftir því
fjármagni sem fer í orku-
beizlun og stóriðju, en það sér
ekkert athugavert við þessa
stórhættulegu olíuskuld. Og
yfirleitt er það ekkert að amast
við óhófeyðslu þjóðarinnar og
forystumanna hennar á flestum
sviðum.
Það er til dæmis ekkert fjas-
að yfir hinni geysilegu fjár-
magnseyðslu og þeirri siðferðis-
og heilsufarslegu upplausn sem
áfengisneyzlan leiðir yfir
þjóðina. Ég held að það hafi
komið fram á Alþingi að það
þyrfti yfir fimm hundruð
sjúkrarúm fyrir geðsjúklinga.
Hvert rúm kostar yfir tuttugu
þúsund krónur á dag, ætli það
verði ekki yfir sjö til átta
milljarða á ári. Þessi mikla geð-
veila þjóðarinnar stafar af lang-
mestu leyti af ofnautn áfengis
og eiturlyfja.
Hvað kostar Geirfinnsmálið
og hin fjölmörgu afbrotamál
sem framin eru undir áhrifum
áfengis?
Eg held að engin ríkisstofn-
un valdi eins miklu andlegu og
'efnahagslegu böli og Áfengis
og tóbaksverzlun ríkisins. Það
má með sanni líkja henni við
illkynjað krabbamein og
dulbúna eiturlyfjamiðstöð eins
og Gísli Sveinbjörnsson benti á
í Dagblaðinu þann 24. febrúgr
sl. Það er sannarlega ömurleg
staðreynd að aTIir forráðamenn
þjóðarinnar ( úr öllum flokk-
um) skuli ekkert sjá athuga-
Kjallarinn
IngjaldurTómasson
vert við þessa óhugnanlegu
ríkisófreskju, sem veldur meira
heimilis- og þjóðarböli en
tárum taki.
Spörum olíuskaðvaldinn
Það er engu líkara en nokkur
hluti tslendinga sækist í að
sitja fastur í olíumengun, líkt
og sjófuglar sem fljúga í olíu-
lygnur (samanber „þangað er
klárinn fúsastur sem hann er
kvaldastur“).
Afturhaldsliðið gegn
virkjunum og stóriðju heldur
stöðugt uppi miklum áróðri
gegn mengun álversins í
Straumsvik, en þegir. ætið um
hina stórhættulegu mengun af
oliu, bæði í sjó, landi og lofti.
Aldrei er heldur minnzt á
mengun frá áburðarverksmiðj-
unni eða sementsverksmiðj-
unni. Það er allt í lagi ef meng-
unin er ríkisrekin (þjóðleg).
Við höfum nú í vetur notið
óvenjumargra góóviðrisdaga,
en þeim hefur fylgt mikil
kolsýringsmengun hér i
Reykjavík. Allir þeir sem
geyma bíla sína úti hafa séð
mengunardrulluna setjast
blýfast á bílrúðurnar.
Það er ekkert talað um hið
mikla úrgangsolíumagn, sem
islenzki skipaflotinn losar í sjó-
inn kringum landið, né heldur
um alla eiturmengunina af frá-
rennsli Faxaflóasvæðisins.
Væri nú ekki ráð að allir ís-
lendingar sameinuðust um að
spara eins og mögulegt er
stærsta mengunarskaðvaldinn,
sem bráðleg'a tortímir öllu ef
ekkert verður að gert og jafn-
framt setja í gang okkar miklu
hreinu og mengunarlausu orku
og bæta þar með gjaldeyris-
stöðuna og tryggja sjálfstæði
þjóðarinnar?
Eg vil skora á stjórnvöld
landsins að gera nú álíka stór-
framtak i orkumálum eins og
viðreisnarstjórnin gerði með
Búrfellsvirkjun og láta ekkert
afturhaldsgaul staðnaðra
manna hræða sig við endur-
reisn þjóðarinnar, sem er tengd
opnun hinna miklu auðlindá,
sem þjóðin er svo stórrík af.
tslendingar, vaknið af hóg-
lífis-, eyðslu- og trúleysissvefn-
inum og gerið kröfur til ykkar
sjálfra og ráðamannanna um
nýja sparnaðar og hagsýnis-
stefnu á öllum sviðum þjóðlifs-
ins. Þá munu núverandi heima-
tilbúnir erfiðleikar þjóðarinnar
fljótlega hverfa eins og dögg
fyrir sólu.
Ingjaldur Tómasson
verkamaður
*
Meðan Rómaborg brennur...
Líklega hefur því verið logið
upp á Neró keisara að hann hafi
kveikt í Rómaborg og síðan
leikið a sítar og sungið, meðan
logarnir sleiktu hvert hverfið
eftir annað. En hvað um það,
þessi sögn hefur lengi verið
notuð til viðmiðunar þegar rætt
hefur verið um svívirðilegt
skeytingarleysi á ægilegri ör-
lagastund. Mér þykir því vel við
hæfi að geta hennar nú þegar
um er að ræða hvernig islend-
ingar flestin. loka augunum
fyrir máli málanna: framtíð
barna okk’at* og barnabarna í
heimi á'glötunarbarmi. Meðan
ægilegur skortur vofir yfir
þjóðunum, þar með okkur sjálf-
um, rífumst við um hvort rétt
sé að leyfa sölu á áfengum bjór
eða ekki. Ég segi ekki að
bjórinn skipti engu máli. Eg
mun koma að því síðar að líta
má á hann sem örlítinn anga af
vandamálum þjóðarinnar og
jafnvel mannkynsins. En ég
geymi mér hann þangað til
síðast í þessari grein.
Á þessu stigi munu flestir
hætta að lesa þessa grein og
stinga hausnum í sandinn.
F.vrir hina sem raunar hafa
miklu minni þörf fyrir fræðslu.
skal ég rifja upp nokkrar stað-
reyndir og framtíðarhorfur
ntannkyns.
Mannfjölgunin
Árið 1650 er talið að mann-
fólkið hafi verið hálfur milj-
v
arður, og fjölgunin var á þeim
öldum eitthvað hm 0,1% á ári,
sem þýðir rúmlega 10% fjölgun
á heilli öld og svö'hæg er þessi
fjölgun að hún samsvarar
aðeins tvöföldun á 700 árum.
Samt væri hún óþolandi til
lengdar, því að þetta þýðir þús-
undföldun á 7000 árum og það
er ekki langur tími í jarðsög-
unni.
J byrjun átjándu aldar er
talið að mannfjölgunin hafi'
verið orðin 0,3% á ári og 0,6%
um miðja nitjándu öld. Lang-
mest var þá fjölgunin hjá
Evrópuþjóðum og afkomendum
þeirra, einkum vegna fækk-
unar dauðsfalla af sjúkdómum
sem menn voru smám saman að
ná tökum á. Nú hefur þessi
þróun mála breiðst til fátækari
þjóða. svo að fjölgunin þar er
orðin 2—3% á ári, en 0,5—1% í
iðnaðarlöndunum. Meðaltalið
er talið um 2%. Það þýðir tvö-
földuh á 35 árum, en þúsund-
földun á 350 árum, ef ekkert
verður að gert. Árið 2000
verður mannkynið þannig orðið
meira en 6 miljarðar, móti
fjórum miljörðum, sem það er
nú.
Hvað sem öllu öðru liður,
getur þetta auðvitað ekki geng-
ið tii lengdar. En jafnvel þótt á
þessum vanda væri ráðin bót,
svo að fólkinu hætti að fjölga.
er margs annars að gæta.
Þurrð nóttúrugœða
Langmest af orkugjöfum
mannkynsins er þess eðlis að
þeir þrjóta á tiltölulega skömm-
um tíma, jafnvel þótt mann-
fjöldinn standi í stað. Olía, kol
og jarðgas nema samtals nærri
98% af frumorkugjöfum í
heiminum og allt eru þetta efni
sem endurnýja sig ekki, þegar
af þeim er tekið. Olían er talin
geta enst í 20 eða 30 ár, en
jarðgasið í 20—40 ár, kolin hins
vegar svo öldum skiptir. Sá
vandi að finna orkugjafa í
staðinn er ef til vill leysanlegur
en til þess þarf gífurlega snör
handtök og umfram allt þarf að
hugsa áður en hafist er handa.
Fjöldamargir málmar og önnur
efni taka að þrjóta álíka fljótt
eða litlu seinna en þeir orku-
gjafar sem hér voru nefndir.
Gróðurmold og gjafmildi
hennar eru líka takmörk sett,
einnig sjávaraflanum.
Til að bregðast við þessum
vanda verða þjóðirnar að verða
sér meðvitandi um að þær eru
eins og áhöfn á skipi í sjávar-
háska og hafvillum. Ef nokkur
mannslund er í skipsfélögum,
reyna þeir að skipta sem
bróðurlegast birgðunum og
hjálpást að til þess að leita sér
lífsbjargar. Endurskoða þarf
alla sambýlishætti manna og
þjóða, stöðva óþarfa sóun sem
meðal annars fylgir hinum
ómennsku stórborgum, stöðva
mengunina sem kemur fram í
ólíklegustu myndum, jafnvel í
Kjallarinn
Páll Bergþörsson
afrennsli áburðarefna. Þó er
sennilegt að mengunin, eins og
hún er vanalega skilgreind, sé
viðráðanlegri en margt annað.
En hvað ér mengun? Mér er
hugstætt að hún stafar ekki ein-
ungis af iðnaðarreyk og eitúr-
efnum í afrennsli, heldur er
hún iðulega fólgin í sjálfvilj-
ugri spillingu eigin líkama.
Vissulega hefur fikniefna-
neysla lengi viðgengist en hún
má þó heita að vera komin á
nýtt stig. Margfaldar sam-
göngur á við það sem áður var
og skefjalaus áróður fjölmiðla
auðvelda dreifingu þessara
eiturefna um alla útkima
mannabyggðar.
Aulafyndni róðsettra
borgara
Það er dálítið mótsagnakennt
þegar fólk sem hneykslast á
verksmiðjuréyk, er í þeim töí-
uðum orðum að dæla heitum og
eitruðum reyk ofan í sín eigin
titrandi lungu.Milli reykjarsog-
anna er svo borin á borð aula-
fyndni, ef ekki um síðasta
fyllirí, þá um það næsta. Enn
óklæðilegra er þó það þegar
rosknir og ráðsettir borgarar
gerast þátttakendur i þessari
aulafyndni, eins og umræður
um bjórfrumvörpin sýna.
Hvorki íslenska þjóðin né aðrar
þjóðir eru þurfandi fyrir forsjá
slíkra manna.
Við. þurfum nýjan hugs-
unarhátt, sniðinn eftir þeim
stórkostlegu, en um leið heill-
andi, vandamálum sem mann-
fólkið stendur frammi fyrir.
Þetta nýja hugarfar er for-
senda þess, að eitthvað skyn-
samlegt verði gert. En ef svo
verður ekki, mun núlifandi
kynslóð fá enn ljótari eftirmæli
en Neró keisari. Það sem verra
er, sá harði dómur eftirkom-
endanna þarf ekki að byggjast
á neinum slúðursögum, heldur
á köldum staðreyndum.
Páll Bergþórsson,
veðurfræðingur.