Dagblaðið - 15.03.1977, Side 10

10
MMBIAÐW
frfálst, úháð dagblað
Utgefandi DagblaAið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Krístjansson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí ritstjómar:
Johannos Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Safn: Jón
Sœvar Baldvinsson. Handrit: Asgrímur Pólsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Ema V. Ingólfsdóttir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jakob Magnússon, Katrín Pálsdóttir. Krístín Lýös-
dóttir, ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár. Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamleifsson,
Höröur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri. Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E. M.
'falldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakiö.
Ritstjóm Siðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskríftir og afgreiðsla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaöiö og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda-og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Persónulegar kosningar
Misráðin og ranglát lög um
kosningar og kjördæmaskipun
eru ein af undirstöðum spill-
ingar og annarra vandræða í ís-
lenzkum stjórnmálum. Það kann
ekki góðri lukku að stýra, er
annar kjósandinn hefur fimm-
faldan atkvæðisrétt á við hinn. Það kann ekki
hefdur góðri lukku að stýra, er alþingi fyllist af
litlausum andlitum úr öruggum sætum á
flokkslistum.
Samstarfshópur fulltrúa æskulýðssamtaka
flestra stjórnmálaflokkanna hefur lagt fram
skynsamlegar tillögur um endurbætur á
lögunum um kosningar og kjördæmaskipun.
Þessar tillögur vöktu nokkra athygli, þegar
þær litu dagsins ljós í fyrra. En því miður hefur
verið allt of hljótt um þær að undanförnu.
Eitt hið athyglisverðasta við tillögurnar var,
aðungirframsóknarmennstóðu að þeim. Er það
raunar alveg nýtt, að þar í flokki sé ekki barizt
með kjafti og klóm gegn afnámi ójöfnuðar í
kosningarétti. En í þátttöku ungu framsóknar-
mannanna kemur einmitt fram skilningur á
því, að óbærilegt ástand á þessu sviði getur
ekki haldizt til eilífðarnóns.
Eins og einn þeirra sagði í blaðagreinnýlega:
„Framsóknarmenn hafa áður orðið að sæta því
að vera settir hjá, þegar þessi málefni hafa
verið til umræðu og ákvörðunar. Það er á okkar
valdi sjálfra, að svo verði ekki einu sinni enn.“
Tvö meginatriði fólust í tillögunum. Annað
var, að atkvæðisréttur eftir landshlutum yrði
jafnari en hann er nú. Hitt var, að kjör þing-
manna yrði persónulegt. Ungu mennirnir vildu
taka upp kosningakerfi íra og Ástralíu-
manna.
Þeir mæltu ekki með einmenningskjör-
dæmum Breta og Bandaríkjamanna og ekki
heldur með hinu blandaða kerfi í Vestur-
Þýzkalandi og Danmörku. írska kerfið hefur
líka þann kost, að það krefst ekki umfangs-
mikilla breytinga á sjálfri kjördæma-
skipuninni.
írska kerfið felur það í sér, að kosningin er
um leið prófkjör innan flokkanna. Kjósendur
setja sjálfir númer fyrir framan nöfn fram-
bjóðenda flokks þess, sem þeir vilja styðja.
Flokksvélarnar geta ekki troðið óvinsælum
flokksómögum í örugg sæti, því að þeir einir ná
kosningu, sem kjósendur setja fremst í
númeraröðina.
Þetta kerfi felur það líka í sér, að kjósendur
geta að vild sett frambjóðendur úr öðrum
flokkum inn í þessa númeraröð. Sterk þing-
mannsefni geta á þennan hátt fengið fleiri
atkvæði en fylgi flokks þeirra segir til um.
Sérstök reikningsaðferð á að tryggja, að
þingsæti skiptist jafnt milli stjórnmálaflokka
eftir fylgi þeirra, þótt kosningin sjálf sé per-
sónuleg. Og helzti gallinn við þetta annars
ágæta kerfi er, að það gerir ekki ráð fyrir neinu
sérstöku prósentulágmarki, er flokkur þurfi að
ná'til að komast á blað. Þótt margt sé í ólagi hjá
okkur, þurfum við þó sízt á fjölgun stjórnmála-
flokka að halda.
Ástæða er til að ætla, að kosningakerfið megi
byggja upp á þann hátt, að ekki myndist ótal
smáflokkar. Með fyrirvara um það mælir Dag-
blaðið með tillögum ungu mannanna.
_______________DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1977
ENGINN VEIT
HVENÆR KÚBII-
MENN HVERFA
ÁBROTT
Kúbanskir hermenn með alvæpni eru algeng sjón á götum úti í
Sovézkir og kúbanskir liðs-
foringjar, sem snæddu kvöld-
verð í húsi fyrrum landstjóra
Portúgala í Bie í Angóla, lyftu
glösum og skáluðu: „Morte ao
imperialismo" („Heimsveldis-
stefna líði undir lok“).
Segja má, að þessi mynd
minni á hversu stjórnvöld í
Angóla eru háð erlendri aðstoð
við það, sem þau vonast til að
geti orðið varnarveggur marx-
ista á vesturströnd Afríku, þar
sem kapitalisminn er alls ráð-
andi í flestum landann.
Dvöl erlendra hermanna i
landinu hófst, er kúbanskir
hermenn vopnaðir sovézkum
vopnum, aðstoðuðu hersveitir
Netos forseta úr MPLA (Þjóð-
frelsishreyfingu Angóla) við að
brjóta á bak aftur hersveitir
keppinautanna um völdin eftir
að sjálfstæði var lýst yfir. Þeir
nutu aðstoðar Kfnverja, Suður-
Afríku og margra ríkja í vestur
Afríku.
En afleiðingar borgarastyrj-
aldarinnar árið 1975, bæði
brottflutningur meira en fjöru-
tíu þúsund Portúgala og eyði-
legging iðnaðar við olíu og dem-
antavinnslu, eru meiri en svo,
að Angólabúar þurfi aðeins á
hernaðaraðstoð að halda.
Sérfræðingar frá Austur-
Evrópuríkjum, Kúbu og
Norður-Kóreu eru nú mættir til
leiks við að endurbyggja þjóð-
lífið í lándinu, þar sem meira
en 90% af þjóðinni eru ólæsir.
Dvöl og aðstoð Sovétmanna í
landinu hefur orðið til þess, að
leiðtogar vestrænna ríkja telja
þarna vera á ferðinni kommún-
ískan fleyg inn á milli stjórna
svartra og hvitra Tnanna í álf-
unni.
En leiðtogar MPLA líta allt
öðrum augum á málið, eins og
við var að búast.
„Við megum ekki gleyma því,
að Sovétmenn komu okkur til
aðstoðar, þegar mest á reyndi
og að vesturveldin studdu
keppinauta okkar,“ segir hátt-
settur ráðamaður innan MPLA.
Hersveitir MPLA nutu
aðstoðar kúbanskra hermanna
er borgin Bie var tekin úr
höndum hersveita UNITA,
sjálfstæðishreyfingar Angóla,
fyrir einu ári.
„Kúbanarnir eru vinir okkar,
sem komu okkur til aðstoðar, er
við þurftum þess með,“ segir
einn hermanna MPLA.
Talsmenn stjórnvalda í
Angóla harðneita, að útlending-
arnir hafi eitthvað óhreint í
pokahorninu. Þeir eru þarna
fyrst og fremst vegna alþjóða
aðstoðarhreyfingar til þess að
berjast gegn útbreiðslu heims-
valdastefnu og kapitálisma.
„Kúbanarnir ætla ekki að
hernema land vort,“ segir einn
ráðamanna MPLA. „Við
ákváðum, hvað gera skyldi og
þeir koma til þess að aðstoða
okkur.
Kúbönsku hermennirnir fara
þegar að því kemur. Ilernaðar-
aðstoð er ekki lengur nauðsyn-
leg. Hins vegar er nauðsynlegt
að hraða uppbyggingunni eftir
styrjöldina.“
Segja ráðamenn, að nú sé
reynt að brúa það bil í almennri
tækniþekkingu, serri varð er
Portúgalarnir fluttu frá
landinu.
„Það má til dæmis taka mið
af samstarfi okkar við Sovétrík-
in,“ segir einn ráðamanna
MPLA. „Þegar þeir hafa unnið
sitt verk við kennslu, munu
Angóla.
v£&7
þeim verða greidd sín laun og
þá fara þeir til síns heima.
Hvers vegna ættu þeir að vera
hér um kyrrt?“
Ungur' liðsforingi í her-
sveitum MPLA segir að dvöl
kúbanskra hermanna í hálendi
landsins sé einungis vegna
þjálfunar. „Þeir eru aðeins að
þjálfa okkur og aðstoða okkur
við að koma á fót skipulegum
varnarsveitum.“ Stefna hersins
er að berjast gegn öllu sem
talizt getur „heimsvalda-
stefna“.
„Það er 1 rauninni ekki dvöl
Sovétmanna og Kúbana, sem
gerir Bandaríkjamönnunum
gramt í geði,“ segir hann. „Það
er hið marxíska kerfi, sem
kemur 1 veg fyrir, að þeir geti
arðrænt okkur.
Vegna demantanna og olí-
unnar erum við ríkt land og það
er enginn vafi á því, að heims-
valdastefnunni verður beitt
gegn okkur.“
Hermenn MPLA hafa her-
tekið vopn skæruliða Unita og
þau hafa verið sýnd frétta-
mönnum. Flest eru þau banda-
rísk eða frönsk og nefna stjórn-
völd þetta dæmi um tilraunir
viðkomandi ríkja til þess að
steypa stjórn Netos forseta.
Hins vegar er til þess tekið,
að fyrir skömmu hitti Neto
Andrew Young, sendiherra
Bandaríkjanna hjá Sameinuðu
þjóðunum, og hefur það orðið
til þess, að menn telja, að ríkin
tvö tali jafnvel um nánara sam-
band.
Segja ráðamenn í Angóla, að
brátt líði að því, að landið geti
staðið á eigin fótum og þurfi
ekki að njóta utanaðkomandi
aðstoðar.
„Komið aftur eftir tvö ár og
þá verða engir kúbanskir eða
erlendir sérfræðingar hér,“
sagði einn ráðamanna MPLA
við fréttamenn nýverið.
Enn er ekki vitað, hversu
margir kúbanskir hermenn eru
í landinu og ekki er vitað, hve-
nær þeir eiga að hverfa á brott.
Grænir búningar þeirra falla
hins vegar auðveldlega inn i
skóga landsins, þar sem vopn
eru enn borin og hermenn eru
algeng sjón á götum bæja og
borga.