Dagblaðið - 25.11.1977, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 25. NÖVEMBER 1977.
frfálst, úháð dagblað
Utgofandi DagblaAiö hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjolfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjornarfulltrui: Haukur Helgason. Skrifstofustjori ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. AöstoAarfréttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blaöamonn: Anna Bjamason. Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir. Gissur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Höröur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn SíÖumúla 12. Afgreiösla Þverholti 2. Áskriftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
AAalsimi blaösins 27022 (10 línur). Áskrift 1500 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 80 hr.
eintakiö.
Setning og umbrot: Dagblaöiö og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda og plötugerö: Hilmir hf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Illlllllll!llllllll!lllllllllllllll!lllll!lllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllll!lll!lllllll!llllllllllllllll
Súdan:
Nimeiri forseti
leitar nú sátta
Hverjir svíkja?
Það yrðu stórkostleg svik við
kjósendur, ef þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins samþykktu kaup-
in á Víðishúsinu fyrir mennta-
málaráðuneytið. Kjósendur
flokksins í Reykjavík hafa með
yfirgnæfandi meirihluta vísað á
bug tilraunum ýmissa forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins til að gangast fyrir þessum
skuggalega gerningi.
Vitað er, að hugmyndir að kaupum á Víðis-
húsinu á óhóflegu verði eru ekki komnar frá
Vilhjálmi Hjálmarssyni menntamálaráðherra,
þótt hann hafi tekið á sig ábyrgðina. Frum-
kvöðlarnir eru Geir Hallgrímsson forsætisráð-
herra og Matthías Á. Mathiesen fjármálaráð-
herra. Þessir foringjar Sjálfstæðisflokksins
ætla sér að fá samþykki þingmanna stjórnar-
flokkanna beggja, með því að framsóknarmenn
eigi að líta á málið sem „eðlilega greiðasemi“
við samstarfsflokkinn.
Kaupin hafa mætt andstöðu sumra ráðherra,
svo sem Gunnars Thoroddsen og Halldórs E.
Sigurðssonar.Ætlunin hafði verið að keyra þau
í gegn, áður en þing kom saman í haust, en
síðan var horfið að því ráði að gefa þingmönn-
um kost á að hlutast til um málið. Þórarinn
Þórarinsson, formaður þingflokks Framsóknar,
útlistaði í Tímaleiðara, að sú leið væri æskileg-
ust með tilliti til andstöðunnar.
Engu að síður hefur sjónarmið forsætis- og
fjármálaráðherra virzt ofan á, þótt opinberar
skýrslur hafi sýnt, hve fráleit kaupin væru. í
skýrslu Innkaupastofnunar ríkisins er hugsan-
legt kaupverð talið eiga að vera 135 milljónir,
en í skýrslu fulltrúa ráðuneyta er sú tala,
merkilegt nokk, hækkuð í 259 milljónir, sem er
það kaupverð, sem að er stefnt. í skýrslu Inn-
kaupastofnunar er „kostnaður við að endur-
byggja húsið“, eins og það er orðað, áætlaður
380 milljónir og verði húsið þó alltaf slæmt.
Allt þetta er alkunna.
Almenningur hefur komizt að þeirri niður-
stöðu, að eitthvað annað vekti fyrir forgöngu-
mönnum kaupanna en að fá heppilegt húsnæði
fyrir menntamálaráðuneyti á hagstæðu verði. í
skoðanakönnuninni, sem fór fram samfara
prófkjöri sjálfstæöismanna í Reykjavík, gáfu
kjósendur þingmönnum sínum skýlaus fyrir-
mæli um að hafna þessum sérstæðu húsakaup-
um.
Haraldur Blöndal lögfræðingur, einn fram-
bjóðenda í prófkjörinu, beitti sér fyrir því, að
spurning um Víðishúsið yrði höfð með próf-
kjörinu. Reynt var að spilla þessu á ýmsan hátt
og orðalagi spurningarinnar breytt þannig, að
eitthvað óljósara yrði, viö hvað væri átt. Hins
vegar efast enginn um, sízt þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins, að kjósendur tóku beina af-
stöðu til Víðishússins, þegar þeir svöruðu
spurningunni um aðsetur ráðuneyta í þessari
könnun. Haraldur náði því markmiði sínu að fá
úr skorið, hvað kjósendum Sjálfstæðisflokksins
fyndist um þessi fyrirhuguðu kaup. Sjötíu og
átta af hverjum hundrað sögðu, að ráðuneyti
skyldu hafa aðsetur í gamla miðbænum og
höfnuðu Víðishúsinu þar með.
Þessir kjósendur munu brátt sjá, hvort þing-
menn þeirra ætla að svíkja þá.
við andstæðinga
sem reyndu
byltingu í fyrra
Skjótt skipast veóur í lofti og
fáir bjuggust við því að Jaafar
Nimeiri forseti Súdans mundi
eiga viðræður við foringja
hreyfingarinnar sem stóð fyrir
misheppnaðri byltingu gegn
honum á síðasta ári.
Sú hefur þó orðið raunin og
foringi hinnar hingað til bönn-
SUDAN
uðu stjórnarandstöðu og fyrr-
verandi forsætisráðherra,
Sadik Al-Mahdi, sneri nýlega
aftur til Súdan eftir nokkurra
ára útlegð.
Ræða þeir nú við forsetann
núverandi og fyrrum útlaginn
og umræðuefnið er framtíð
lands þeirra.
Sadik Al-Mahdi sagði fyrir
nokkrum dögum að ef árangur
viðræðnanna yrði sá sem hann
vonaðist eftir mundu góðar
vonir til að átta ára deila
stjórnar Nimeiri og andstæð-
inga hans leystist.
ALMahdi er af fornum
höfðingjaættum og er hann
sonarsonur fyrrum trúar og
þjóðarleiðtoga Súdana, sem
stjórnaði uppreisn gegn Bret-
um seint á nítjándu öld. Upp úr
sauð með þessum tveim mönn-
um, þegar Nimeiri, sem þá,var
hershöfðingi, gerði uppreisn
gegn stjórn Al-Mahdi. Var það
árið 1959.
Síðan hefur forsætisráðherr-
ann fyrrverandi ýmist verið í
útlegð eða fangelsi í Súdan.
Nimeiri brást eðlilega hinn
versti við uppreisnartilraun Al-
Mahdi í fyrra og var hinn síðar
nefndi dæmdur til dauða. Þeim
dómi varð þó ekki fullnægt því
Hugmyndafræði
á villigötum
Á næstliðnum árum hefur
orðið æ berara, að orðin hægri
og vinstri standast ekki dóm
reynslunnar nema að litlu leyti.
Þvert á móti hafa þessi hugtök
orðið að oróaleik, orðaskaki,
sem uppalningar stjórnmála-
flokkanna bregða fyrir sig við
betri tækifæri. Orðin fjalla hins
vegar ekki um daglegt líf fólks-
ins í landinu nema að mjög
óverulegu leyti. Almennt gera
menn auðvitað ráð fyrir, að
vinstri merki að mikið af
félagslegum þörfum sé greitt
úr sameiginlegum sjóðum,
hægri merki að þessar
greiðslur eigi að vera í lág-
marki. Kjarninn er samt sá, að í
þessum efnum er allur þorri
fólks miklu meira sammála en
skipting í hefðbundna stjórn-
málaflokka segir til um. Menn
greinir á um blæbrigði, upp-
hæðir og ekki um prinsip. Fólk
er sammála um almannatrygg-
ingar í grófum dráttum, skóla-
kerfi, Þjóðleikhús. Fólk er sam-
mála um sióferðilegar skyldur
almannasjóða til þess að rétta
hlut þeirra, sem af einhverj-
um ástæðum standa höllum
' ■ ...............-
fæti. Og tolk — nánast altir —
er sammála um að lægst laun-
uðu umbjóðendur launþega-
samtakanna hafa svívirðilega
lágar tekjur.
Það sem fólk hins vegar er
ósammála um, talar um og
hugsar um, skerst ekki svo
mjög eftir hefðbundnum linum
milli hægri og vinstri. Fólk er
ósammála um landbúnaðar-
kröfluna, útflutningsbæturnar
og niðurgreiðslurnar. Þar
rekast á hagsmunir bænda ann-
ars vegar og flestra skattgreið-
enda hins vegar. Fólk er
ósammála um byggðastefnu,
lánakerfi í tengslum við hana
og þess vegna kjördæmamál.
Fólk greinir á um það leyndar-
bákn, sem kallað er rikisvald og
stundum kerfi. Bankana, lána-
kerfið og þess vegna vextina.
Fólk greinir á um Kröflu sjálfa.
Stóriðju og samvinnu við út-
lendinga. Og þessi upptalning
gæti verið endalaust.
Aðalatriðið er samt það, ac
tilraunir til þess að klæða um
fjöllun um þessi mál í hefð-
bundin kreppuklæði ha'gri og
vinstri hafa mistekizt. einfald-
lega vegna þess að þao gengur
ekki röklega upp. Fólk finnur
þann falska tón, sem frá slíku
stafar.
Frosnar hugmyndir
og brostnar vonir
Það er Iíka staðreynd, að
hefðbundin hugmyndafræði til
vinstri hefur um margt gengið
sér til húðar. Þetta á við hér á
íslandi, og þetta á við í okkur
skyldum menningarlöndum.
Það hefur verið einblínt um of
á aukin ríkisútgjöld og bákn,
sem sífellt þenst út og verður
þess vegna bæði þarflaust og
gagnslaust. Samspil einkafjár-
magns og ríkisvalds hefur leitt
af sér nýja stétt atvinnupólitik-
usa og atvinnubraskara. nýja
gróðastétt. Og þessi óskapnaður
er síðan kenndur við félags-
hyggju. Krafla heitir félagsleg
framkvæmd. Útflutningsbætur
í landbúnaði heita félagslegar
aðgerðir.
En óskapnaðurinn er viðar.
Það er líka staðreynd, að is-