Dagblaðið - 21.06.1978, Blaðsíða 18

18
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1978.
Græn bylting í Galleríinu
Um samsýningu í Gallerí Suðurgötu 7
Um þessa Listahátíö vill svo til að
Galleri Suðurgata 7 á eins árs afmæli
(og til hamingju með það....) og til að
halda upp á þessa tvo viðburði hafa
aðstandendur sett saman sýningu
sem flestir þeirra taka þátt i.
Sumartiminn er yfirleitt ekki heppi-
legur til sýningarhalds. Almenningur
virðist hafa um annað að hugsa og
margir ungir listamenn verða að
stunda einhverja erfiðisvinnu fram á
haustið til að hafa ofan i sig og á. Þessi
sumardeyfð setur svip á þessa sam-
sýningu Gallerissins — suma duglega
menn vantar, aðrir kasta til höndun-
um og nokkrir nýliðar eru að þreifa
fyrir sér. Á neðri hæð er m.a. Helgi
Þorgils Friðjónsson með teiknimyndir
sínar, þar sem alvaran er í lágmarki.
Helgi litur liklega á listina sömu
augum og Duchamp karlinn leit
vísindi — þau voru honum „gaman-
vísindi”, samsafn af reglum sem
umturna mátti og endurskoða eftir
þörfum, þar sem Duchamp gat
ómögulega litið á þær sem algildar,
heldur afstæðar.
Spekúlantar
Hin heilaga mælieining, meterinn,
er t.d. byggð á priki sem er geymt
undir lás og slá í Paris og Duchamp
fannst hann sjálfur geta búið til aðra
mælieiningu sem hann og gerði og
lagði til grundvallar nokkrum verkum
sinum. Nú, hvað Helga Þorgils
viðkemur, þá virðist hann skemmta
sér vel og eitthvað er hann að segja
um umbreytingu, metamorfósis.
Hannes Lárusson sýnir þama i fyrsta
sinn, að ég held, en hann er af
komseptmannaættum. Ljósmyndir
'-hans og klöpp eru svosem lagleg verk
tæknilega, en hjakka i sama fari og
margir aðrir sem þarna hafa sýnt.
Magnús V. Guðlaugsson er spekúlant
i Myndlista og Handiðaskólanum og
sýnir skrásetningar á ákveðnum
viðburðum. Satt að segja eru skýr-
ingar verkanna áhugaverðari en
verkin sjálf, sem eru á vinsælli
bylgjulengd.
Gamanlist
Þeir Eggert Pétursson og Ingólfur
Arnarson hafa með sér „samstarf’
með tilheyrandi stimpli og afrakstur
þess er með þvi skemmtilegra á sýning-
unni. Gamanið er i fyrirrúmi hjá
þeim, en þó fjalla þeir um óvenjuleg
mál og tilvitnanir þeirra eru afar
persónulegar, eins og i samlíkingunni
„nögl-bátur”, beint úr goðafræði. Þeir
félagar virðast til alls líklegir í framtið-
inni. Yfirbragð verka Steingrims
Eyfjörð er gamansamt, en tilgangur
r
þeirra hins vegar alvarlegri og hef ég
áður reynt að lýsa vinnubrögðum
Steingrims, sem byggjast á röksemda-
leiðslu um pólitisk málefni og hug-
myndafræði, með fjarstæðukenndu
ivaft. Jón Karl Helgason þekki ég ekki,
en hann á stórt verk á efri hæð og átta
ég mig ekki á tilgangi þess, en einhvers
konar endurspeglun er undirstaða
þess. Friðrik Þ . Friðriksson sýnir litla
mynd um „L” i orðinu „lýðræði” og
allt í lagi með það en hins vegar eru
verk Svölu Sigurleifsdóttur i einhverju
ólagi fyrir einfaldlega notkun á and-
stæðum og ósamkomulagi milli hins
„maleríska” og hugmyndafræðilega í
verkum hennar.
Hátfkæringur
Bjami H. Þórarinsson á sömuleiðis
nokkra ódýra brandara i innsta her-
bergi á efri hæð, þ.e. verk hans eru
uppátæki án viðari viðmiðunar og
djúprar hugsunar. „Græn bylting”
hans er þó undanskilin og er eitthvað
að gerast i því verki sem vert er að
staldra við. Æ, já, — ég gleymdi verki
Áma Páls á neðri hæð sem mér skilst
að sé til minningar um Vilhjálm
Vilhjálmsson söngvara — einkenni-
legur blendingur af harmi og
hálfkæringi það.
Myndlist
w
Framköllun hins ófyrirséða
Um sýningu á verkum Kristjáns Davíðssonar íFÍM salnum
LISTAHÁTÍÐ
H - 1978
Kristján
við eitt
verkasinna.
Gömulkona.
Stóll.
Landslag
Um rætur myndrænnar sköpunar
og þær hvatir sem að baki henni
blunda eru menn ekki á eitt sáttir. í
höfuðatriðum eru þó flestir sammála
um það að sköpunin sé tilraun lista-
manns til að finna sér fótfestu í sam-
timanum, annaðhvort með tilvísun i
veruleika hins sjáanlega eða með þvi
að smiða sér huglægt stafróf. Þeir sem
fara siðari leiðina skiptast í stórum
dráttum i tvo hópa, — þá sem álita að
rökvísi og kerfisbundin vinnubrögð
séu undirstaða sköpunar og þá sem
halda þvi fram að öll sköpun sé dular-
full og óskiljanleg og lúti ekki neinum
reglum öðrum en tilfinningum hvers
listamanns. Dæmi um hið fyrrnefnda
er hin geómetríska afstraksjón sem
gengið hefur í gegnum öldina í mörg-
um myndum, allt til Minimalisma og
sériulistar. Hið siðamefnda birtist í
vatnslitamyndum Kandinskys, i Súr-
realisma og svo þeirri frjálslegu af-
straksjón sem réði ríkjum i Frakklandi
og Bandarikjunum eftir síðara stríð.
Sinni hugsjón trúr
Af íslenskum málurum hefur, að ég
held, enginn verið eins trúr þeirri hug-
sjón og Kristján Daviðsson og einnig
held ég að engum hérlendum hafi orð-
Kjörfundur í
Reykjavík
við alþingiskosningarnar 25. þ.m, hefst kl.
9.00 og lýkur kl. 23.00. Talning atkvæða hefst
þegar að kjörfundi loknum.
Aðsetur yfirkjörstjórnar á kjördegi verður í
Austurbæjarskólanum.
Yfirkjörstjörn Reykjavíkur
17. júni 1978.
ið eins mikið úr henni og einmitt hon-
um. Það var þvi fagnaðarefni að fá að
berja augum litla yfirlitssýningu á
verkum hans yfir Listahátiðina, í hin-
um nýja sal FÍM við Laugarnesveg.
Ber að þakka félaginu fyrir framtakið
og óska því jafnframt til lukku með að-
stöðuna sem óneitanlega bætir úr
slæmri ávöntun. En að einu leyti olli
sýningin mér vonbrigðum: mann lang-
aði i meira eftir skoðun hennar, því
salarkynnin henta varla til meiri hátt-
ar úttektar á einum listamanni. Sýn-
ingunni fylgdi svo smekkleg skrá
ásamt formála eftir Kristján Karlsson
sem lýsir ferli nafna síns á þróttmiklu
og hnitmiðuðu máli sem hlýtur að
vera okkur vesælum „listrýnum” öf-
undarefni.
Ærslafullur
I Allur listferill Kristjáns Daviðsson-
ar gengur út á það að frnna sterkum
tilfinningum sinum farveg í samspili
sterkra lita. I þeim tilgangi hefur hann
verið óhræddur við samflot við ýmsa
meistara og stefnur, kannski vegna
þess að hann hefur fundið að þær voru
ekki nema rammi utan um þann lita-
skala sem best túlkaði tilfinningar
hans hverju sinni. Þegar fyrirmyndirn-
ar voru þess ekki lengur megnugar að
„stemma af’ hrynjanda litanna, hik-
aöi Kristján ekki við að mála sig frá
þeim eða kúvenda yfir i frjálslegri
form. Náttúran og hlutveruleikinn
hefur reyndar aldrei verið langt frá
listamanninum. Bak við ærslafyllstu
litafantasíur er oftast eitthvað sem
Kristján hefur skoðað, — fólk, hús og
landslag og maður þarf ekki að vera
mikill náttúruskoðandi til að sjá ber-
lega skyldleika málverka hans við inn-
viði náttúrunnar, hraungrjót, fjöru-
borð, þúfur og fen, — en allt upp-
tendrað og endurnýjað i öflugu lita-
samspili. Stöku sinnum er þó eins og
Kristján finni hjá sér hvöt til að
byggja myndir sínar fastar, leggja út af
„konkret” fyrirbærum. Þá koma til
sögunnar borðin, stólamir og komm-
óðurnar, glóandi af nýju lífi eða þá
hausarnir, misjafnlega þekkjanlegir,
oft hreinar ófreskjur i fáránlegum stil.
Litur og spuni
Með þvi að gefa sér „þekkjanlega”
hluti, er listamaðurinn i raun að gefa
sér bessaleyfi til enn frjálslegri útlegg-
inga en ella með linu og lit, þar eð
hann þarf þá ekki að hugsa um form-
lega samsetningu samtímis litbrigðun-1
um. En hvað sem Kristján annars
fjallar um, er áhorfandinn ávallt I
beinu tilfinningalegu sambandi við
myndir hans gegnum litina. Það er erf-
itt að skýra i hverju „litaskyn” lista-
manns felst, — helst verður hver
áhorfandi að mennta sig I skoðun sjálf-
ur. Kristján hefur óskeikult auga fyrir
þvi hvaða litir fara saman til að magna
hver annan og hvernig þessum litum
þarf aö dreifa til aö þeir spili saman.
En það er ekkert útspekúlerað eðai
kerftsbundið við þessi vinnubörgð
Kristjáns, — hann málar af fingrum
fram eins og tónlistarmaður sem
spinnur lagb'nur i kringum ákveðið
stef. Nánari skrif um list Kristjáns
verða að bíða stærri yfirlitssýningar
hans, en þó er vert að minnast á
nokkrar eldri myndir hans.
Upphaf og þróun
„Tvö andlit” frá 1934 sýnir hvaðan
listamaðurinn fær fyrstu inspirasjónir
sinar, — frá Finni Jónssyni og Jóni
Stefánssyni. En um 1942 málar hann
„Uppstillingu” undir áhrifum Snorra
Arinbjarnar og Þorvaldar. Þó er los-
arabragur á myndinni, — hin kúbiska
beinagrind er líklega of strangleg til að
koma honum til góða. Bandarikjadvöl-
in 1945-47 veldur timamótum i list
Kristjáns, eins og sjá má á myndum
nr. 20 og 34. Þá finnur hann innblást-
ur I siðari myndum Pikassós og það fer
að bera á notkun hans á „frumstæð-
um” stilbrigðum, barnateikningu
o.s.frv. sem siðan leiddi beint út í
„Dubuffet-myndirnar” svonefndu.
Vissulega eru áhrif Dubuffets mjög
sterk i myndum Kristjáns frá þessum
árum, svo mjög að það jaðrar við stæl-
ingar. Þó er ávallt að finna liti i þeim
myndum sem einkenna Kristján ein-
an. Um 1950 byrjar svo langt hlé á
listferli Kristjáns, en 1956 er hann
aftur koniinn I gang af fullum krafti og
er klippimynd frá 1959 tilmarksum að
hann hefur ekki staðnað I millitiðinni..
Verk hans eftir 1960 þekkja svo flestir
þeir sem sýiílngar sækja. Þau eru flest
„innblásin verk i fornri merkingu:
framköllun hins ófyrirséða" svo notuð
séu orð Kristjáns Karlssonar. Vist er
að fáir listmálarar hérlendis koma
manni eins skemmtilega á óvart eins
og Kristján nær að gera hvert sinn
sem hann sýnir verk sin.