Dagblaðið - 05.07.1978, Blaðsíða 11

11
\
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 5. JÚLÍ1978.
Ef vonir Norðmanna rætast verða það
óbeint norskar hendur sem knýja
munu þessi hjól i framtiðinni.
tækniaðstoð við. Hafa þeir þar einnig í
huga að dreifa fjárhagslegri áhættu
meira en ef allt yrði í eigu Sýrlendinga
sjálfra. Auk þess eru Sýrlendingar
áhugasamir um að ræða möguleika á
tækniaðstoð á sviði olíuvinnslu.
Spurt hefur verið hvers vegna i
ósköpunum Sýrlendingar snúi sér til
Norðmanna, smáþjóðar í Norður-
Evrópu, þegar þeir fara að leita eftir
frekari tækniaðstoð.
Skýringin er talin sú, að Sýrlending-
ar vilji fara að öllu með gát, er þeir
hefji tæknisamvinnu við vestræn riki.
Þeir hafi um langt árabil snúið sér til
kommúnistaríkjanna í Austur-
Evrópu í þessu tilliti en telji sig nú ekki
fá þar nægilega mikla eða góða þjón-
ustu. Noregur verði fyrir valinu vegna
þess, að þeir hafi ekki sjáanlega neinna
hagsmuna að gæta i Miðausturlönd-
um og komi tæpast með að gera um
fyrirsjáanlega framtið.
Helzta vandamálið varðandi hina
væntanlegu samvinnu Norðmanna og
Sýrlendinga á tæknisviðinu mun vera
hvernig fjármagna á starfsemina.
Efnahagsástand í Sýrlandi mun vera
heldur slæmt. Norska ríkið mun aftur
á móti hafa sýnt góðan vilja til að
ganga i ábyrgð fyrir þeim verkum, sem
norsk fyrirtæki tækju að sér í Sýrlandi.
Auðvitað með einhverjum skilyrðum
um að greiðsla bærist þaðan einhvern-
tíma.
Annars virðist svo sem Norðmenn
sjái fyrir sér gull og græna skóga er
þeir ræða um möguleg Sýrlandsvið-
skipti. Telja þeir svo góða möguleika á
að þau verði aðeins fyrstu skrefin til
frekari útþenslu i arabaríkjunum.
Næst munu þeir nema land í hinum
ríku olíulöndum og þá fari fjármagnið
að streyma heim til Noregs.
Næsta skref í málinu mun verða
tekið i Osló í september næstkomandi.
Þar verður haldin ráðstefna um orku-
mál og þar verða allir helztu oliuráða-
menn arabalandanna samankomnir. í
fararbroddi verður auðvitað Yamani
oliumálaráðherra Saudi-Arabiu.
Telja Norðmenn víst að Sýrlend-
ingar muni þá vilja ræða enn frekar
um framtíðarsamvinnu og kannski
munu aðrir arabaleiðtogar ræða málin
við Norðmenn.
Austur þar telja þeir mjög góða
möguleika á milljarðasamningum og
góðum atvinnutækifærum fyrir sér-
fræðinga og tæknimenn.
tilhliðrunarsamir við kommúnista um
þau mál.
En hvað segja Norðmenn,
seljendurnir? í fyrsta lagi, þá voru
þessir hafrar alls ekki ætlaðir til út-
sæðis. Að svo hafi verið gert eru mikil
og óskiljanleg mistök, segja
Norðmenn. Þrátt fyrir það segja
norskir sérfræðingar að illskiljanlegt
sé að kornið hafi ekki spirað. Allt korn
ætti að spíra ef það kemst i jörð og fær
nægilega mikla vökvun.
Nú er Noregur ekki eitt þeirra
landa sem fyrst koma upp í hugann,
er hugað er að komútflutningi. Svo er
reyndar með þá að slikur útflutningur
er ekki almennur. Vegna góðrar
uppskeru í fyrra töldu þeir sig þó ekki
hafa nægar hlöður fyrir alla
uppskeruna og seldu þvi nokkurtmagn
til Portúgalog víðar um Evrópu.
/*
VEÐURGUÐIR OG
VINDGAPAR
„ Veðrið erhvorki vontnégott
varla kalt og ekki heitt.
Það erhvorkiþurt né vott,
það ersvosem ekki neitt. ”
Jónas Haligrimsson.
Þannig kvað Jónas, einn fremsti for-
göngumaður veðurathugana á
íslandi.
Þegar sleppir efnahagstali, afla-
brögðum og afkomuhorfum mun tor-
velt að benda á umræðuefni er sé
almennara en veðurfar og hefir svo
lengi verið. Fyrrmeir hittust menn
undir húsveggjum, himdu við gafla,
rýndu á haf út, litu til fjalla og horfðu
til himins í því skyni að segja fyrir um
veður. Auðvitað voru sumir i hópnum
öðrum fremri í því að spá í ferðir
skýjanna, kunna skil á klósigum, fjall-
sperringi, austantórum, blikum á lofti
og öflum þeim er réðu táknmáli þvi er
birtist á norrænum himni, skyggnum
augum til glöggvunar.
Á seinni árum heyrist oft rætt um
veðurguði er ráði fyrir sól og regni,
stýri þiðvindum og hnúkaþey eigi
síður en hryssingi og hraglanda.
Margur hefir velt þvi fyrir sér hvað við
séátt.
Þá er rætt er um veðurguði hafa
menn ekki orðið á eitt sáttir um það
og tilnefnt ýmsa í þau heiðurssæti. Nú
hafa verið tekin af tvímæli. Það
gerðist í aprílmánuði sl.
Varafulltrúi Framsóknarflokksins í
útvarpsráði, Markús Á. Einarsson
fulltrúi í veðurfarsdeild Veð-
urstofunnar gaf sig i ljós sem umbi
lægðanna. Lýsti hann óánægju vegna
umræðu i hljóðvarpi um veðurfar og
hitastig á íslandi. Kvaðst mæla fyrir
munn „margra starfsmanna
Veðurstofunnar” er væri ami að „masi
morgunþula” og lét bóka um það at-
hugasemd i fundargerð útvarpsráðs.
Að loknum „reiðilestri Péturs” er
hann svo nefnir i grein í Visi, lét hann
strika út bakhjarl sinn, „marga starfs-
menn Veðurstofunnar” og stóð nú
einn að mótmælum sínum. Síöar kom
þó í Ijós, að hann átti hauk í horni þar
sem var 13. maður á lista fram-
sóknarmanna við borgarstjórnar-
kosningar i Reykjavík. Er leitað var
álits veðurstofustjóra reyndist hann
sama sinnis. Mun hafa talið kosninga-
horfur ískyggilegar en þó sýnu verra
ef rætt væri um veðurhorfur i vor
kuldum. Var helst að skilja, að það
skyldi varða skóggangssök að minnast
á hrafnagusu, svo ekki sé nú talað um
sumarmálahret. Varð snemma Ijóst í
viðræðu við veðurstofustjóra að hann
leit á sig sem fulltrúa háþrýstings og
veðurbiskup Vindheimastiftis. Kom
það fram i máli hans að engum nema
starfsmönnum Veðurstofunnar væri
fært að fara með vindgapa og væru
þeir reyndar hinir einu sönnu
veðurvitar, enda með bréf uppá það.
Hér voru þá komnir 2 veðurguðir,
þeir er áður höfðu sveipað sig skýja-
hjúpi og dulist í hógværð en birtust nú
i mekt sinni. Kom þá viðmælanda í
hug saga er höfð var eftir séra Bjarna
Jónssyni þá er hann vitnaði i blessað
barnið er sagði við móður sína:
Mamma. Maðurinn i útvarpinu varað
tala um lægð yfir Grænlandi og
biskupinn yfir íslandi. Kemur þá ekki
vont veður?
Svo sem fram hefir komið höfum
við morgunþulir nú um skeið fellt
niður fyrri lýsingar er við sóttum í
fregnir Veðurstofunnar. Auk þess
fróðleiks er þar birtist jukum við
gjarnan við fáorðum athugasemdum
um það er við blasti á leið til vinnu,
eða líta mátti úr gluggum Útvarpsins
við Skúlagötu. Þóttumst við með þvi
ganga til móts við fjölmennan hóp
hlustenda er á allt sitt undir sól og
regni. Við töldum þetta sjálfsagða
þjónustu við hlustendur og þótt eigi
hvíldi nein kvöð á herðum okkar um
þessar upplýsingar varð það sá þáttur í
starfinu er við töldum koma mörgum
að gagni. Er þarflaust að rökstyðja
það.
Forn vinátta er með starfsfólki
Veðurstofunnar og Útvarpsins. Má
minna á það að lengi voru þessar
stofnanir í nánum tengslum og greiður
gangur milli starfsmanna þá er Ríkis-
útvarpið og Veðurstofan voru til húsa
hjá Landsimanum.
Jón Eyþórsson var um langt skeið
formaður Útvarpsráðs og tiður gestur
og heimamaður i útvarpi. Þá varð
Kjallarinn
Pétur Pétursson
síðar vináttu-og veðursamband á fjar-
rita. þannig að Veðurctofan sendi
fregnir sínar beint til Útvarpsins. Kom
þá í hlut þula að lesa þær fregnir og
var svo til skamms tima. Þurfti þá oft
að senda leiðréttingar við spár og
athuganir. Var þeim jafnan komið á
framfæri. Stundum var þá skipst á
gamanyrðum og glettni og má minn-
ast þess með ánægju og þakklátum
huga.
Ter.esia Guðmundsson veður-
stofustjóri sýndi mikinn áhuga á lestri
veðurfregna. Hlutaðist hún til um að
starfsstúlkur væru prófaðar í lestri og
raddir þeirra hljóðritaðar svo velja
mætti til útvarps veðurfregna.
Fylgdumst við útvarpsmenn með þvi
af áhuga.
Máltækið segir að nýir siðir komi
með nýjum herrum.
í sparnaðarskyni var fellt niður fjar-
ritasamband Veðurstofunnar við út-
varpið og komið á beinum lestri veður-
fregna frá Veðurstofunni. Um svipað
leyti tók Markús Á. Einarsson veður-
fræðingur sæti í útvarpsráði sem
varafulltrúi Framsóknarflokksins.
Auðvitað vildi hann hlutast til um
veðurfregnir. í stað þess að koma að
máli við morgunþuli og ganga
gagnvcgi til góðvina og samstarfs-
manna með vinsamlegum
ábendingum kaus hann að koma
aðfinnslum sinum á framfæri á út-
varpsráðsfundi og kvarta undan „masi
morgunþula”.
Það er nú mjóg í tr-ku að ræða at-
vinnulýðræði og að leggja beri stund á
góða samvinnu starfsmanna og
stofnana.
Við lestur fundargerðar útvarpsráðs
þótti okkur morgunþulum að óþarft
væri að flokkspólitískir fulltrúar bæru
fram kvartanir erunnt vat að koma á
framfæri innan samstarfshóps og af-
greiða þar i bróðerni.
Við tókum þvi þann kost að láta
reyna á það hvort menn væru sam-
mála veðurfræðingnum er talar i
umboði lægðanna.
í sambandi við bókun MÁE í fund-
argerð útvarpsráð vaknar sú spurning
hvorl Veðurstofai hafi jafnframt
borið fram kvörti n ' .i útvarp Banda-
rikjahers á Íslandi er „masar” daglega
um veðurfará Íslandi.
Markús veðurfræðingur ritar grein
í „Vísi” hinn 30. júni sl. „Ég fékk hálf-
tíma reiðilestur frá Pétri” segir hann.
Reiðilestur minn var efnislega það sem
nú hefir verið rakið um fyrri samskipti
starfsmanna Veðurstofunnar og þula
Rikisútvarpsins. Það var nú allt og
sumt.
Eg sagði Markúsi i „reiðilestri"
minum að ég saknaði jólakortaandan'-
og góða samstarfsins er hann hefði
þakkað okkur fyrir á hverri hátíð fyrir
hönd Veðurstofunnar. Hægt hefði
verið með éinu símtali að ræða um
tilhögun veðurfregna og nema brott
agnúa ef einhverjir voru. Af grein
hans kemur fram að honum var annað
i huga.
Hann ætlaði „að blása” á okkur
þuli. Ekki list mér nú samt þanmg á að
hér sé hvitur stormsveipur. Miklu
fremur tikargjóla.
Útvarpshlustendur hljóta að fagna
þvi að nú er loks orðið Ijóst hverjir eru
veðurguðir á Islandi. „Þú skalt eigi
aðra guði hafa” segir á öðrum stað.
Sólguðirnir ráða ríkjum i Vind-
heinii.
Pétur Pétursson
útvarpsþulur.
UTVARPSMÁLI.
Mér hefur borist til eyrna álit nokk-
urra fulltrúa i útvarpsráði á masi
morgunþulanna, Jóns Múla og Péturs,
um veðrið. Ég gleðst yfir því að
stjórnendur stofnunarinnar skuli ein-
mitt láta sig skipta atriði eins og þessi,
þvi að það er hægt að horfa fram hjá
þeim — og margir stjórnendur stofn-
ana kjósa þann kostinn. Það er oftast
auðveldasta leiðin.
Þegar litið er á mál þetta i heild þá
er það miklu meira en vcnjuleg að-
finnsla, nefnilega:
Á starfsmönnum opinberrar stofn-
unar, þar sem orð berast jafnhraðan
og sögð eru á öldum Ijósvakans til
allra sem hlusta vilja, að haldast uppi
að masa um allt milli himins og jarðar
um leið og dagskráratriði eru kynnt?
Ég geng þess ekki dulinn að þeim,
þulunum, gengur gott eitt til. Þeir vilja
hrista drungann af hálfsofandi fólki.
En það getur enginn verið alltaf og
ævinlega skemmtilegur í masi sínu,
ekki sízt þegar gengið er til sömu verka
dag eftir dag. Þetta verður sem árátta
sumra að tala og tala, að segja eitt-
hvað áður en næsta plata er sett á fón-
inn o.s.frv. Til dæmis hefur komiö
fram gagnrýni á masi þula í sambandi
við „göngur” og verkföll og þeir taldir
hlutdrægir. Ég iegg ekki dóm á það
hvort hér er urn réttm.eta ásökun að
ræða eða ekki og bað þarf ekki að
skipta máli því að aðalatriðið er þetta:
Þulimir eiga ekki að masa og masa
Og meðal annarra orða: Hafa þeir
fengið leyfi til þessarar „mösunar” hjá
húsbændum sinum?
Mikilvægt starf
Eitt mikilvægasta starfið í útvarp-
inu er þularstarfið. Þar þarf að vera
maður, sem margt hefur til brunns að
bera og lýsi ég þvi ekki nánar nú. Ef
vel á að vera þarf hver þulur að hafa
sér við hlið gagnrýnanda og trúnaðar-
mann, settan af menntamálaráðu-
neytinu, sem þulurinn getur Ieitað
til, til dæmis einu sinni i viku, og spurf
um frammistöðu sína, hverju megi
breyta og hvað laga. Það er ekki nóg
aö stofna fyrirtæki og setja það í gang.
Það verður að hugsa um framleiðsl-
una og hafa hana fyrsta flokks.
Stundum heyrir maður hina miklu
„þörf’ sumra þula til að tala, eða
koma einhverju að með sínum orðum.
Það er til dæmis þegar þeir þurfa að
leiðrétta eitthvað. Þá er leiðréttingin
svo merkilega endurtekin að hún
verður æpandi og þrautleiðinleg í
eyrum manns.
Ekki verður hér rætt um lestrarlag
né hvimleiðan mislestur þula, en
stundum virðist manni, svo sem eigi
sé hægt að vikja manni úi þularstarfi
hversu mjög sem lestri er ábótavant,
til dæmis um svo auðsættatriði sem
mislestur er. Hér má engu breyta né
engan móðga heldur verður landslýð-
ur að hlusta á og reyna að skemmta
sér við næsta mismæli.
Þula?
Að lokum vil ég minnast á orðið
þula sem stundum skýtur upp kollin-
um, og ég hef heyrt konur i sjónvarpi
nota um sjálfa sig og segja sjónvarps
þula.
Það var fengur að því þegar gamla
orðið þulur var endurlífgað og féll i þá
merkingu sem það hefur nú á meðal
okkar. Og vissulega má líta á orðið
þula svipuðum augum en orði verður
sjaldan skipað til sætis i tungunni með
rökum — þar ræður fremur smekkur
manna.
Mér finnst óþarfi að nota orðið þula
i þessari merkingu sem ég gat um og
auk þess verður það undarlega máttlil-
ið, án allrar reisnar.
\
Kjallarinn
Gunnar
Finnbogason
Til þess eru tvær megin ástæður:
1. Nauðsynlegt er að gera mun á
starfsheiti með þessum orðum þula og
þulur.
2. Við höfum orðið þula í öðrum
merkingum (algengum).
Segja ma að fyrra atriðið samrýmist
allra sizt kröfum nútímans og þvi
finnst mér einsætt aö nota orðið þulur
jafnframt um konur sem karla bæði i
sjónvarpi og hljóðvarpi.
Gunnar Finnbogason
skólastióri.