Dagblaðið - 14.02.1979, Blaðsíða 10

10
frjálsi, óháð dagblað
Útgefandt Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Rkstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson. RitstjómarfuVtiói: Haukur Heigason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhannes ReykdaL iþróttin HaHur Simonarson. AðstoÓarf réttestjórar Atli Steinarsson og ómar Valdi-
marsson. Mannktgarmái: Aflabtainn Ingótfsson. Handrit Ásgrimur Páisson.
Blaflamann: Anna Bjamason'Ásgeir Tómasson* Bragi Sigurflsson, Dóra Stafánsdóttir, Qbsur Sigurfls-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, HaOur HaNsson, Halgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Gufljón H. Pálsson.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamlaifur Bjamlalfsson, Hörflur VUhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. GjakJkeri: Práinn Porialfsson. Sökistjóri: Ingvar Svainséon. Dralfing-
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Rltstjóm Siflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur PverhottJ 11.
Aflalsfmi biaflsins ar 27022 (10 llnur). Áskrift 2500 kr. á mánufli innanlands. i lausasölu 126 kr. eintakifl.
Setning og umbrot Dagblaflifl hf. Sfflumúla 12. Mynda- og plötugarfl: HHmir hf. Sfflumúla 12. Prantun:
Arvakur hf. SkeHunni 10.
Gottfrumvarp
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
kaus að leggja fyrir ríkisstjórnina marg-
frægt frumvarp um efnahagsmál á mánu-
daginn var, tveimur sólarhringum áður
en vísitölunefnd ríkisstjórnarinnar átti að
koma saman til síðasta fundar. ___
Verkalýðsmálaráð Alþýðubandalagsins og ráðherrar
þess leggja mikla áherzlu á þetta atriði í gagnrýni þeirra á
vinnubrögð forsætisráðherra. Með sanngirni verður þó
ekki betur séð en forsætisráðherra hafi verið í of miklu
tímahraki til að bíða eftir nefnd, sem starfað hefur allt of
hægt.
Ólafur Jóhannesson tók upp í frumvarp sitt síðustu til-
lögu Jóns Sigurðssonar hagrannsóknastjóra í vísitölu-
nefndinni, þó með því fráviki, að frestun vísitölubóta
umfram 5% 1. júní, 1. september og 1. desember skuli
gilda í níu mánuði, en ekki tólf.
í stórum dráttum má segja um frumvarpið, að það er
soðið saman úr efnahagsfrumvörpum Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins og tekur sem betur fer lítið
tillit til hugmynda Alþýðubandalagsins, sem voru sér á
parti í veigamiklum atriðum.
í loðnum kafla um fjárfestingarstjórn er lítið gengið
til móts við hugmyndir Alþýðubandalagsins. Ennfremur
hafa dottið út áhugamál þess um framleiðsluskipulag,
framleiðniáætlanir og fleiri slík atriði, sem margir óttast,
að eigi að vera fyrsta skrefið til ríkisrekstrar atvinnulífs-
ins.
Mikilvægasta atriði frumvarpsins eru lágu raunvext-
irnir, framlag Framsóknarflokksins. Gert er ráð fyrir, að
sparifé og lánsfé verði verðtryggt í áföngum til ársloka
1980, ef það er bundið til lengri tíma en þriggja mánaða.
Jafnframt verði vextir lækkaðir, þar sem sparifjáreig-
endur halda verðgildi sparnaðar síns.
Þessi tillaga Ólafs er einstaklega raunhæf árás á verð-
bólguna. Hún er ein sér merkari en aðrir liðir frumvarps-
ins til samans. Hún ber þess líka vott, að landsfeður geti
tekið til höndum, eins og þeir gátu síðast á fyrsta starfs-
ári viðreisnarstjórnarinnar fyrir tæpum tveimur ára-
tugum.
Frumvarpið gerir ráð fyrir, að verðbótavísitala launa
verði reiknuð eftir framfærsluvísitölu, að frádregnum
breytingum á óbeinum sköttum, niðurgreiðslum, launa-
liði bænda, áfengi og tóbaki, svo og hluta af viðskipta-
kjörum.
Frumvarpið gerir ráð fyrir, að ríkisbúskapurinn verði
ekki meiri en 30% af þjóðarbúskapnum og að ríkisút-
gjöld verði á árinu lækkuð um einn milljarð frá fjár-
lögum. Það gerir ráð fyrir arðsemismati opinberra fram-
kvæmda.
Þar eru ákvæði um, að peningar í umferð aukist ekki
nema um 25% á árinu og um 20% á næsta ári, að niður-
greiðslur geri vöruverð ekki lægra en verð til bænda, að
innlánsbinding í Seðlabanka aukist í 35% og að gildis-
töku verðlagslaga verði flýtt.
Yfirleitt stefna öll þessi atriði að hjöðnun verðbólg-
unnar, svo harkalega, þegar allt er saman talið, að ýmsir
óttast atvinnuleysi í kjölfarið. Verkalýðsmálaráð Al-
þýðubandalagsins hefur iýst áhyggjum út af því.
Auðvitað er hægt að slaka á klónni, ef atvinnuleysi fer
að verða vandamál. En í ljósi yfirvofandi hækkana á olíu
er öruggt, að ríkisstjórn og þjóð verða að draga saman
seglin á næstu misserum. Að því stefnir frumvarp Ólafs,
enda er það gott frumvarp.
DAGBLADIÐ. MIÐVIKUDAGUR 14. FEBRÚAR 1979.
Hver er stefna nýrra
valdhafa í Alsír um
Saharaeyðimörkina?
V
— stríð eða f riður í þessum heimshluta getur ráðizt af því
og einnig hvort Máritanía heldur sjálf stæði sínu
Sá hluti Afríku sem liggur lengst i
norðvestri stendur nú á tímamótum.
Þar hefur staðið yfir styrjöld undan-
farin þrjú ár þó svo að formlega hafi
henni ekki verið lýst yfir. Líklegast er
að framtíð þessa heimshluta og þeirra
þriggja ríkja, Marokkó, Alsir og
Mauritaníu.ráðist mjögaf afstöðu arf-
taka Boumediennes í Alsir til mál-
anna.
Skærumar i Saharaeyðimörkinni
hófust árið 1975. Þá féllust Spánverjar
á að afhenda þessa gömlu nýlendu
sína til næstu nágranna, Marokkó og
Máritaníu. Nokkrum vikum síðar
höfðu svokallaðir þjóðernissinnar,
hreyfing sem kölluð er Polisario, kraf-
izt sjálfstæðis Sahara. Hlutu félagar
hreyfingarinnar ýmsan stuðning frá
Alsir. Þaðan komu vopn þeirra.
Höfuðstöðvarnar voru þar og þaðan
réðust þeir inn í hina gömlu spænsku
nýlendu. Auk þess voru þeir með veru-
legan uppsteyt innan landamæra
Marokkó og Máritaníu.
Málið er í raun mjög einfalt,
Marokkó er að reyna að ná aftur
valdatökunum á landsvæöinu sem
liggur sunnan við fyrri landamæri
ríkisins. Ekki er fjarri að hugsa sér að
þetta sé svæðið suður að þeim hluta
álfunnar sem svartir íbúar byggja.
Alsírmenn vilja einfaldlega koma i veg
fyrir að þetta ætlunarverk Marokkó
takist.
Á margan hátt eru þessi tvö riki
sambærileg. Mannfjöldi þeirra beggja
er um átján milljónir og löndin liggja
bæði að mestu á þvi svæði Afríku sem
liggur norðan Saharaeyðimerkurinnar
og Miðjarðarhafsins. Áður en Frakkar
komu og lögðu þessi ríki undir sig þá
var það aftur á móti Marokkó sem réð
yfir því svæði, í það minnsta í orði,
sem núerdeilt um.
Strax og Marokkó komst undan
stjórn Frakka árið 1956 fóru þeir að
vinna að því að stækka rikið og endur-
heimta þau landsvæði sem áður höfðu
tilheyrt þeim en voru nú komin undir
önnur ríki. Þar voru efst á blaði
Spánska Sahara og Máritanía, stórir
hlutar Malí og suðvesturhluti Alsír.
Meira að segja kom til landamæra-
styrjaldar á milli Marokkó og Alsir
árið 1962. Lítill varð þó ávinningur
hinna fyrrnefndu. Árið 1969 létu jjeir
jafnvel svo litið að viðurkenna Mári-
taníu.
Síðan kom tækifærið árið 1975,
þegar Spánverjar lýstu sig tilbúna til
aðafhenda þannhluta Sahara sem þeir
höfðu ráðið þar til. Hassan konungur,
sem var farinn áð óttast um veldi sitt
og heldur óvinsæll notaði tækifærið.
Honum tókst að sameina þjóð sína um
eitt mál og þar með að nokkru að
ERLEND
MÁLEFNI
Gwynne Dyeer
endurheimta vinsældir en hann hafði
sloppið naumlega úr nokkrum til-
ræðum gegn honum undanfarin ár.
Hann virkjaði þjóðerniskenndina.
Jafnvel kommúnistaflokkur landsins
styður hugmyndimar um að Sahara
eigi að tilheyra Marokkó. Hassan
tókst að fá stjórnendur Máritaníu í lið
með sér með því að lofa þeim sneið af
kökunni, suðurhluta Sahara.
ICANNABIS
t dagblöðunum undanfarið hafa
verið talsverð skrif um cannabis-
neyslu. Greinarnar eru flestar hógvær-
ar og virðist tilgangur höfunda, í fljótu
bragði, aðeins vera sá að veita hlut-
lausa fræðslu. Við nánari athugun
kemur þó í ljós, að oft er lævís, hættu-
legur áróður fyrir cannabisneyslu í
greinum þessum. Sænska ríkið hefur
m.a. gefið út bók, sem heitir „Fakta
um narkotika och narkomani”
(Staðreyndir um fíkniefni og fíkniefna-
notkun) í tilefni af misnotkun fíkni-
efna í Svíþjóð.
Einn kafli í bók þessari fjallar sér-
staklega um cannabis, þar sem canna-
bisnotkun er orðin geysilegt og sívax-
andi vandamál þar í landi sem víðar.
Til upplýsinga má nefna hér, að úr
cannabis eru unnir tveir flokkar efna,
sem nefnast hass og marijuana og skal
sérstaklega bent á, að hass er 4—8
sinnum sterkara en marijuana.
Cannabis er ekki læknislyf, en það
er mest misnotaða fikniefni í heimin-
um. í nýjum skýrslum frá Bandaríkj-
unaum er skýrt frá þvi, að meðal
ýmissa annarra óæskilegra áhrifa á lík-
amann getur cannabismisnotkun
valdið breytingum á litningum. Það
þarf ekki að útskýra það nánar hér
hversu hroðalegar afleiðingar það
getur haft fyrir mannkynið, ef mis-
notkunin kemst á það stig að hún
veldur litningabreytingum hjá fjölda
manns í hverju þjóðfélagi.
Cannabisneyslu
fylgja öll einkenni
eiturlyfjanotkunar
í bók þessari segir m.a. „Það er
margsönnuð staðreynd, að fjöldi
manna hefir ánetjast cannabis á mjög
skömmum tíma, með öllum ávanaein-
kennum eiturlyfjaneytandans.”
I bókinni eru nefnd alvarleg ein-
kenni, sem fylgja cannabisneyslu, svo
sem langvarandi geðveiki og tauga-
veiklun, sem oft krefjast sjúkrahús-
vistar, auk erfiðra fráhvarfseinkenna,
sem neytandinn verður að þola, ef
hann minnkar neysluna eða hættir
henni.
Þar kemur einnig fram, að umfangs-
miklar rannsóknir í Svíþjóð og víðar
hafa leitt ótvírætt í Ijós, að mikill fjöldi
eiturlyfjaneytenda, sem ánetjast hafa
hinum svokölluðu „sterkari” fikniefn-
um (s.s. heróini, morfini o.þ.h.) hafa
byrjað sem cannabisneytendur. Er
talið fullsannað, að sú hætta sé fyrir
hendi i verulegum mæli, að cannabis-
neytandi láti ekki staðar numið við
cannabis, heldur taki að neyta hinna
„sterkari” fikniefna.
Cannabis er útbreitt
þjóflfélagsböl í
löndum múhameðs-
trúarmanna
í bók sænska rikisins segir m.a. „í
löndum múhameðstrúarmanna er
bannað að neyta áfengis af trúarlegum
ástæðum. Hassneysla er þar aftur á
móti oft látin óátalin. Af þessum sök-
um hafa lönd þessi óveruleg eða engin
áfengisvandamál, en hassneysla og
misnotkun er hins vegar mjög út-
breidd.
í mörgum löndum Asíu og Afriku
er hassnotkun nú útbreitt þjóðfélags-
böl. 1 opinberum tilkynningum frá
þessum löndum kemur fram, að mikil
ofnotkun á hassi á sér stað og fylgir
henni geðveiki, taugaveiklun og and-
félagslegar breytingar á hugarfari
neytendanna. Yfirvöld í löndum
múhameðstrúarmanna hafa miklar
áhyggjur af ástandinu þar vegna
cannabisneyslu og telja hana skaðlega,
jafnt einstaklingum sem þjóðfélaginu í
heild. Af þessum sökum var cannabis
þegar árið 1925 fellt undir ákvæði
alþjóða fíkniefnasamningsins sem
fíkniefni og er þar með á alþjóðavett-
vangi komið i tölu hinna hættulegustu
fikniefna.
Mikil hætta er ávallt
samfara neyslunni
Talið er að allir, sem einhvern tíma
byrja á að nota fikniefni eigi það á
hættu að verða háðir þeim. Engin leið
þekkist til að segja fyrir um það,
hverjir eiga eftir að ánetjast fikniefn-
um og hverjir ekki, ef þeirra er neytt á
annað borð. Með fíkniefnum er átt við
vanabindandi efni, s.s. áfengi, morfin,
heróín, kókaín, ópíum, cannabis, LSD,
meskalín, preludín, amfetamín, ritalin,
kodein, metadon, barbitúröt (í læknis-
fræðilegri merkingu) og síðast en ekki
síst bensin, eter og þynnir, sem geta
verið stórhættuleg, sérstaklega ungl-
ingum, sem komast upp á lag með að
þefa af þeim. Geta þau valdið alvar-
legum heilaskemmdum á skömmum
tíma.
Ýmsar ástæður eru fyrir því, að
menn byrja að nota fíkniefni. í grófum
dráttum má skipta þeim í þjóðfélags-
legar, geðrænar og læknisfræðilegar
ástæður. Meðal hinna þjóðfélagslegu
„Cannabis er ekki læknislyf, en þaö er
mest misnotaða fikniefni í heiminum.”
„Taliö er að allir, sem byrja á að nota
fíkniefni, eigi það á hættu að verða háðir
þeim...”