Dagblaðið - 27.02.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1979.
......
Framkvnmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fráttastjóri: Jón Birgir Pétursjion. Ritstjómarfultrúi: Haukur Hetgason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhannes ReykdaL íþróttir Hailur Simonarson. Aðstoóarfráttastjórar Atli Stainarsson og ómar ValdF
marsson. Menningarmál: Aöabteinn IngóHsson. Handrit Asgrimur Páisson.
BiaÓamenn: Anna Bjamason, Asgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stafánsdóttir, Gissur Sigurðs-
•on, Gunnlaugur A. Jónsson, HaHur HaUsson, Helgl Pátursson, Jónas Haraldsson, Óiafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pálsson.
Ljósmyndir Ami Páll Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörður Vlhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorielfsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. HaUdórsson.
RHstjóm Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeHd, augtýslngar og skrtf stofur Þverhotti 11.
Aðalslmi blaösins er 27022 (10 Nnuri. Askrift 2500 kr. á mánuði lnnanlands. I lausasölu 125 kr. eintakið.
Setning og umbrot Dagblaðið hf. Siðumóla 12. Mynda- og plötugerð: HBmkr hf. Slðumúla 12. Prenturv
Arvakur hf. Skelfunnl 10.
Stífla Ingólfs hefnir sín
Jörðum í ábúð á íslandi hefur
fækkað tvöfalt til þrefalt hægar en ann-
ars staðar á Norðurlöndum. Þetta er
samkvæmt tölum úr Árbók landbúnað-
arins, sem Reynir Hugason verkfræð-
ingur fjallaði um í kjallaragrein í Dag-
blaðinu fyrir skömmu.
Arin 1960—1975 fækkaði jörðum i ábúð um 700
eða úr 5100 í 4400. Þetta er 14% samdráttur. Á sama
tíma fækkaði jörðum í ábúð um 30% í Danmörku og
Noregi og 43% í Svíþjóð.
Nú framleiða hér 4400 bændur 15 þúsund tonn af
kindakjöti og 120 þúsund tonn af mjólk á ári. Þetta er
5 þúsund tonnum af kindakjöti og 40 þúsund tonnum
af mjólk meira en innanlandsmarkaðurinn þolir, þótt
niðurgreiddur sé.
Við skulum hugsa okkur, hvernig ástandið væri, ef
við hefðum verið nærri eins heppnir og Svíar. Bændum
hefði fækkað um 40% í stað 14% og þeir væru nú 3000
í stað 4400. Þeir mundu framleiða 10 þúsund tonn af
kindakjöti og 80 þúsund tonn af mjólk.
Reynir Hugason bendir í grein sinni á, að þetta sé
einmitt það magn, sem innanlandsmarkaðurinn þolir.
Hann bendir líka á, að 1400 umframbændur hafi í
laun 5 milljarða króna, einmitt hið sama og ráðgerðar
útflutningsuppbætur á árinu.
Það mætti sem sagt afnema útflutnings-
uppbæturnar og borga fyrir sama fé 1400 bændum full
laun fyrir að leggja niður bústofn og hætta búskap.
Og þá þyrftu bændur ekki að greiða þá 5 milljarða
króna, sem á vantar, að útflutningsuppbæturnar dugi.
Ef þróunin síðustu fímmtán árin hefði verið hin
sama hér og í Svíþjóð, væri landbúnaðurinn ekki lang-
stærsta vandamál þjóðarinnar. Þá nytu bændur betra
almenningsálits. Þá væri landið ekki eins ofbeitt. Og
þá væru lífskjörin hér mun betri.
Árið 1960 byrjaði viðreisnarstjórnin og með Ingólf
Jónsson á Hellu sem landbúnaðarráðherra. Þá var
komið á þeirri sjálfvirkni í útflutningsuppbótum, stíflu
Ingólfs, sem hefur reynzt vera örlagaríkustu mistökin í
opinberri landbúnaðarstefnu á íslandi.
Árið 1960 var skakki póllinn tekinn í hæðina. Þá
hófst hin stjórnlausa aukning á framleiðslu
óseljanlegra landbúnaðarafurða. Síðan þá hefur
jörðum í ábúð ekki fækkað um nema 50 á ári í stað
150, sem verið hefði við eðlilega þróun.
í nærri tvo áratugi hafa Ingólfur og arftakar hans,
svo og allir forustumenn bænda í Búnaðarfélagi og
Stéttarsambandi hamrað á framleiðsluaukningu sem
allra meina bót í landbúnaði. Þetta fríða lið hefur
hrakið bændur fram á hengiflugið.
Það var fyrst í fyrra, að forustumenn bænda og
landbúnaðarstjórnendur hins opinbera snéru við blað-
inu og fóru að prédika samdrátt. Þá var Dagblaðið í
nærri þrjú ár búið að skamma þá og gera grín að þeim
fyrir þáverandi stefnu.
Það voru bændur sjálfir, forustumenn þeirra og
ráðherrar, sem báru ábyrgðina á hinni röngu stefnu
gegndarlausrar framleiðsluaukningar. Neytendur og
skattgreiðendur mögluðu, en urðu að borga brúsann.
í fyrra komst vitleysan út yfir þann þjófabálk, að
bændur urðu sjálfír að byrja að borga brúsann. Þá
brást sjálfvirkni útflutningsuppbótanna og augu
ráðamanna bænda opnuðust. En þá var ekki lengur
hægt að leita til skattgreiðenda.
Bændur standa því andspænis gífurlegri skerðingu á
lífskjörum. Sú skerðing mun standa, unz tekizt hefur
að finna leið til að koma jörðum úr ábúð í stórum stíl,
án þess að bústofn aukist þess vegna á öðrum jörðum.
Dagblaðið hefur margoft bent á ýmsar slíkar leiðir,
ráðamönnum bænda til mikils hugaræsings.
Kjamorkulaus
Norður-Evrópa
Á 33. Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna lögðu Sovétríkin fram nýja
tillögu um afvopnun. Var þar tekið
tillit til þeirrar hugmyndar að leyfa
ekki útbreiðslu kjarnavopna til þeirra
landa sem ekki hafa þau nú þegar,
og tryggja betur öryggi þeirra.
Af þeim tillögum og áætlunum
sem fyrir liggja um „afkjarnorkun”
hinna ýmsu heimshluta er hugmyndin
um kjarnorkuvopnalausa Evrópu
mjög áhugaverð.
Þær vöktu mikla athygli hug-
myndirnar sem K. Kekkonen,
Finnlandsforseti lagði fram í maí á
þessu ári, en þær voru nýjar og
fjölluðu um frið í Norður-Evrópu.
Þegar Finnlandsforseti hélt ræðu í
utanríkisráði Stokkhólms, sagði
hann eftirfarandi: „Þegar við
horfumst i augu við þær staðreyndir
að afvopnunarmál dragast sífellt á
langinn og þróun hernaðartækni
eykur stöðugt hættuna á kjarnorkuá-
tökum í Norður-Evrópu, þá þurfa
lönd norðursins, i eigin þágu, og
sameiginlega, að hefja samninga-
viðræður við stórveldin um
afvopnun.” Forsetinn endurtók það
sem hann hafði þegar sagt árið 1963,
að hugmyndin að stofnun Norður-
Evrópu sem kjamorkulauss svæðis
gæti verið hin farsælasta byrjun.
Sem stendur eru ekki kjarn-
orkuvopn í Norður-Evrópu, og reki
löndin á því svæði þá pólitík áfram
myndi það stuðla mjög að varðveizlu
friðar í Norður-Evrópu.
En það er þekktur veikleiki þess
ástands sem nú ríkir að aðeins hafa
verið teknar skuldbindingar um
Norðurlönd sem kjarnorkuvopnalaus
svæði, og það einhliða. Þær eru ekki
festar í alþjóðalögum og ekki
styrktar með gagnkvæmum skuld-
bindingum kjarnorkuríkja.
Ösjaldan hefur komið fram
hræðsla við að þegar Norðurlöndin
hafa tekið á sig skuldbindingar sem
styrkja stöðu þeirra gegn kjarn-
orkuvopnum, gæti það þýtt vissa
endurskoðun á öryggismálum þess-
ara landa, sérstaklega þeirra sem
þátt taka í NATÓ, og að þetta geti
einnig leitt til röskunar á valdajafn-
vægi i Norður-Evrópu.
Sovétríkin hafa lýst sig reiðubúin
til þess að taka þátt i umræðum um
stofnun kjarnorkuvopnalauss svæðis
i Norður-Evrópu.
Ráðamenn þar telja aðalatriðin
felast í því að slíkt samkomulag um
kjarnorkulaust svæði mundi ger-
breyta ástandi mála í þeim ríkjum
sem aðilar yrðu að því — það
mynduðust svæði sem yrðu
algjörlega laus við kjarnorkuvopn.
„Áríðandi er hvernig takmörk
kjarnorkuvopnalauss svæðis yrðu
dregin. „Við, fyrir okkar hönd,
teljum að slíkt samkomulag ætti að
taka fullt tilit til herstyrks nær-
liggjandi ríkja, sem vissulega gæti
verið beitt til eyðileggingar lands í
Norður-Evrópu,” sagði fyrrverandi
utanríkisráðherra Svía, K. Söder, í
maí á þessu ári. Eftirmaður hennar,
H. Bliks, tók fram í ræðu sinni hinn
I. nóvember sl.: „Auðvitað ætti t.d.
Eystrasalt að vera innan slíks
svæðis.”
! sama streng tók einnig utanríkis-
ráðherra Noregs, K. Frydenlund.
Rétt er að minna á að I.K.
Kekkonen forseti, sem fyrstur kom
með tillöguna um kjarnorkuvopna-
laus Norðurlönd, hefur á öllum
þróunarferli hennar talað um hag-
kvæmni þess að Norðurlöndin, þ.e.
Finnland, Svíþjóð, Noregur, Dan-
mörk og ísland, samræmdu á-
kvarðanir sínar í sinu eigin sam-
komulagi. í viðtali við sænska dag-
blaðið „Svenska Dagbladet” í júní i
sumar tók hann enn fram að tillaga
hans „snerti Norður-Evrópu innan
núverandi landamæra ríkja hennar,'
auk strandhafa. Spurninguna um út-
víkkun svæðisins...er ekki hægt að
leysa án þátttöku ríkja sem ráða yfir
kjarnorkuvopnum.”
Afstaða Sovétríkjanna til þessa
máls er skýr.
Reikna ber með því að Sovétríkin
eru kjarnorkuveldi og telja sig þar af
leiðandi ekki geta i heild né að
nokkrum hluta tilheyrt kjarn-
orkuvopnalausu svæði eða „öryggis-
svæði”, eins og talað er um að liggja
eigi að kjarnorkuvopnalausa
svæðinu. Og reglugerðir
kjarnorkuvopnalausra svæða geti
ekki hindrað siglingar sovézkra hfer-
skipa um Eystrasalt, hvaða vopn sem
þau hafi um borð.
Þetta vandamál er i nánum
tengslum við þau styrkleikahlutföll
sem upp hafa komið milli kjarn-
orkuveldanna, í tengslum við þau
skilyrði að ekki megi á nokkurn hátt
rýra öryggið, en Kekkonen hefur
undirstrikað mikilvægi þess að það
verði ekki. Það er ekki rétt að leggja
málin þannig fyrir að skerða eigi her-
mátt annars kjarnorkuveldisins,
aðeins vegna þess að það er í ná-
grenni við kjarnorkulaust svæði. Á
þessum grundvelli er verið að krefja
það um skuldbindingar og skyldur
sem ekki koma að nokkru leyti við
hitt kjarnorkuveldið.
Árangursrík leið til þess að
tryggja öryggi kjarnorkuvopnalausra
ríkja í Norður-Evrópu gætu verið
samþykki allra kjarnorkuvelda um
að virða helgi kjarnorkuvopnalausa
svæðisins og tryggja sameiginlega
öryggi þess.
Stofnun kjarnorkuvopnalauss
svæðis i Norður-Evrópu gæti stuðlað
að slökun á alþjóða vettvangi. Að þvi
segjast allir vilja stefna. Það virðast
aðeins vera leiðirnar sem deilt er um.