Dagblaðið - 27.02.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1979.
Launamismunur
á kaupskipum er
gífurlegur
Fyrir rúmurn 10 árum skrifaði
undirritaður grein í sjómannablaðið
Víking um launamál farmanna og
gerði samanburð við frændþjóðir
okkar á Norðurlöndum. Við þann
samanburð kom í ljós að hinn þekkti
„jungman Janson” sá er Harry
Brandelius gerði ódauðlegan stóð feti
framar í launum en íslenzkur 3.
stýrimaður. Því miður mun svo vera
enn í dag. Ég hef hér fyrir framan
mig Norsk Sjomannsforbunds
Medlemsblað No. 1 1979. Þar sé ég
að „pottasleikir” hjelpemann (með 6
mán. siglingatíma) hefur Nkr. 4020
= 257.280 ísl. á sama tima og ísl. 3.
stýrimanni er boðið upp á 209.402 kr.
í mánaðarlaun. Með styttingu
vinnuvikunnar (undir 40 klst.) þarf
„potti” ekki nema 50—60 tíma efur-
vinnu til að vera jafnoki íslenzks
kaupskipaskipstjóra í dag. Sizt er
ætlun undirritaðs að gera h'tið úr
störfum þeirra er að matreiðslu og
þjónustu vinna. Hann byrjaði þar,
eins og flestir er áður byrjuðu til sjós
á kaupskipum og fékk sína skólun
þar. Ástæðan fyrir þessu dæmi er
einungis sú að þessi störf hafa jafnan
verið í botni launastigans.
Fyrir skömmu átti undirritaður
samtal við skipstjóra á sextugsaldri
um kjaramál. Sagði hann undirrituð-
um að á árunum 1950—1955
hefðu laun flugstjóra og skipstjóra á
kaupskipum verið mjög áþekk, en í
dag næðu skipstjórar vart 40% af
launum hinna fyrrnefndu. Samt er
stððugur ófriðurog skæruhernaður í
herbúðum þeirra.
Flutningar um
heimshöfin
Flutningar um heimshöfin hafa
verið frjálsir að mestu seinustu aldir,
nema hvað einstök ríki hafa öðru
hvoru sett reglur í þá átt að reyna að
tryggja eigin kaupskipum að hluta
forgangsrétt til flutninga að og frá
heimalandinu. íslenzki kaupskipa-
flotinn hefur lítið sinnt siglingum
erlendis, nema sl. 10 ár, og mun á-
stæðan vera sú að næg verkefni
munu hafa verið fyrir flest skipin
heima fyrir við flutninga að og frá
landinu.
Um það bil 6—10 íslenzk skip
hafa verið í erlendum leigusigling-
um, að mestu leyti undanfarin ár, þar
af 2 undir fána sóttum suður á
Malakkaskaga, nánar tiltekið
Singapore, en gert út með íslenzku
fólki og kjörum (hvernig sem það er
nú hægt). Annað Singaporeskipanna
er nú selt en hitt siglir um Karabíska
hafið og mun nú hc.fa fundið gull í
svörtu vinnuafli, en íslenzkur aðall
mun enn vera þar sem yfirmenn um
borð. Hvaða kjör þessir íslenzku
„gervifána-útgerðarmenn” bjóða
veit ég ekki, en frægur varð kjara-
samningur eins íslenzks útgerðar-
manns, sem jafnframt var skipstjóri,
er hljóðaði hann upp á heila 3 dollara
á dag, allt innifalið. Að sjálfsögðu
var kjarasamningurinn skrifaður á
íslenzku. Mun hann enn í höndum
Sjómannafélags Reykjavíkur, er með
dugnaði tókst, að því er ég bezt veit,
að rétta hlut hins hörundsdökka
manns með sóma. Því miður hefur
heldur illa tekizt til hjá mörgum þess-
ara útgerða og hafa margar þeirra
lagt upp laupana, oft með stór-
skuldum gagnvart þeim sjómönnum,
er starfað hafa hjá þeim. Hefur oft-
lega farið svo að ekki hefur náðst
nema hluti af inneign sjómanna, og
stundum ekkert.
Barizt um
bitann
Ekki mun hafa farið framhjá
mörgum farmgjaldastríð Eimskips og
Bifrastar. Þó slíðruðu þeir sverðin og
mættust á miðri leið og hafði þá litla
félagið tapað ca 200 milljónum á
nokkrum mánuðum í átökunum.
Sem betur fer er litla félagið ekki sár-
ara eftir slaginn en að fyrir dyrum
standa kaup á stærra skipi. Ég efa
ekki að sjómenn litlu út-
gerðarinnar (og þeirrar stærri) hefði
munað vel um þótt þeir hefðu ekki
fengið nema 10% af herkostnaðinum
til kjarabóta, en það er víst goðgá að
hugsa svo.
Undirritaður hefur stundað
siglingar með hléum allt frá árinu
1952. Þá voru íslenzkir farmenn
hæstíaunaðir allra Norðurlanda-
þjóðanna en nú eru þeir vart hálf-
drættingar á við þá. Hverju er um að
kenna? Að mínu viti er þar efst á
blaði skortur á stéttvísi og dugur og
þor til að fylgja kröfum sínum fast
eftir, og það með verkfallshörku ef á
þarf að halda. Það er því miður
staðreynd að þær stéttir skera sig úr
með kaup og kjör er ætíð hafa haft
verkfallsvipuna á lofti, og farið í
verkfall ef þörf krafði. Flugmenn
munu t.d. vera þar framarlega í
flokki og þekktir voru í eina tíð
mjólkurfræðingar. Enda kaup og
kjör þessara stétta mjög til fyrir-
myndar. Á kaupskipaflotanum hafa
undirmenn verið miklu harðari í sinni
kjarabaráttu en yfirmenn og náð
kaupi og eftírvinnugreiðslum upp
þannig að á mánaðamótum er launa-
seðill þeirra oft hærri, og það að
miklum mun, en yfirmanna þeirra er
hafa skilað svipuðum vinnutíma, í
tímum talið í vinnu.
Fækkanir
í áhöf n komnar
úr hóf i fram
Þegar undirritaður byrjaði sigling-
ar upp úr 1950 voru hóflegar áhafnir
á kaupskipunum. Flest millilanda-
skipin voru þá með þrískiptar vaktir
og vinnutími allur hóflegri en nú er,
því fleiri höndum var til að dreifa
gagnvart allri vinnu. Áhafnir 2—
3000 tonna skipa voru 24—30 menn.
f dag er búið að skera þetta niður í
11 —14 menn, enda þótt íslenzkar
hafnir og veðrátta séu erfíðar sem
fyrr.
Nú er losað/lestað miklu meira að
næturlagi en áður gerðist, svo og um
helgar, svo að vinnuálag á hinum fá-
mennu skipum hefur áreiðanlega
aukizt frekar en hitt. í dag eru ca 3/4
af íslenzkum kaupskipum með tví-
skiptar vaktir. Hvort nægt öryggi er i
þvi að vansvefta menn og oft
örþreyttir séu við stjóm, í alls kyns
veðrum, læt ég lesendur um aðdæma
í landi er a.m.k. stór lagabálkur,
um vinnutíma, og hvíld langferða-
bílstjóra, svo ekki sé minnzt á flug-
menn. Ýmis óhöpp má eflaust rekja
sem afleiðingar þess er ég hef áður
nefnt. Hvemig hafa þessar fækkanir
komið mönnum til góða fjárhags-
lega? Það er með ýmsu móti en oft er
hagnaður vafasamur, ef ekki háska-
legur, og öryggi skipshafnar for-
djarfað. Við slíku gleypa út-
gerðarmenn og svífast einskis þótt
um öryggið sé að tefla. Dæmi eru til
að svo rækilega hafi verið fækkað að
laun stétta, er við eðlilegar aðstæðui
eru 10—15%, birtast í 90—100%
launamismun (launaójöfnuð) miðað
við unninn tíma um borð. Til að
keyra slíkt siðleysi í gegn þarf sér-
staka menn, sem sjaldgæfir em, og
vandfundnir, en þvi miður til.
Útgerðarmaður
vitnar út fyrir
landsteinana
í þættinum Við sjóinn er fluttur
hefur verið í útvarpið undanfarið,
var viðtal við einn ungan íslenzkan
útgerðarmann, fullan af áhuga sem
fylgist vel með. Vitnaði hann ákaft í
hagræðingu við flutninga og er ekki
nema gott eitt um það að segja.
Mest lá honum samt á hjarta að
fækka í áhöfn og vitnaði mjög í
Broström, hinn sænska, er hafði
tekizt að fækka um 6 menn á
glænýjum og tæknivæddum skipum
sínum. Greinin er i Norges Handels
og Sjöfartstidende 9. september
1978. Útgerðarmanninum gleymdist
bara alveg að geta um kaup og kjör
áhafnarinnar, er samið var um þessa
fækkun. Kaup hækkaði um 500 S kr.
og siglingatími um borð er 40 dagar,
siðan frí 40 daga + fæðispeningar.
Ég hef því miður ekki sænskt kaup í
augnablikinu en danskur ferjuháseti
(Molslinjen) hefur 1. sept. ’7 8 7048
D. kr. = 440.024 kr. ísl. íslenzkur
kollegi hans hefur 223.809 kr. og til
öryggis hef ég hann á 5 ára taxta
(byrjunarl. 186.713 kr.). Þannig eru
öll launakjör okkar tæplega
helmingur af launum Skandinava.
Undirritaður hefur siglt á sænskum
og dönskum skipum og er kaup mjög
áþekkt, það ég þezt veit. Skyldi
maður eiga eftir að upplifa svipuð
kjör á íslenzkum skipum? Við
skulum vona það. Norðmenn hafa
reynt að fara inn á þessa braut og eru
lýsingar sumra skipstjóranna er hafa
skrifað í áðurnefnt blað ekki til að
vekja tiltrú manna á öryggið, né
heldur til að laða unga menn að
sjónum við þær aðstæður.
Skipin sigla
á heimsfragt
Það er staðreynd að farmgjöld
þau er gilda á hverju sinni, eru
alþjóðleg. Framboð og eftirspurn
ráða. Fyrst keppinautar íslendinga
með tvöfalt kaupgjald og lengri frí ná
endum saman og mörg félögin dafna
vel finnst manni að auðvelt sé að
rétta að einhverju leyti þann gífur-
lega launamun, er islenzkir farmenn
eiga við að búa í dag miðað við
erlenda. Látum nú tölumar tala.
ITF. kauptaxtar sjómanna á vegum
alþjóðasambands flutningaverka-
manna.
Sjómannasamningarnir eru gefnir
út á eftirfarandi málum:
Ensku, sænsku, þýzku, frönsku,
spænsku og kínversku. í bókinni eru
heimilisföng og símanúmer fulltrú-
anna í fjölda landa. Utanáskrift
höfuðstöðvanna er eftirfarandi:
ITF.
133-135 Great Suffolk Street,
LondonSEl ÍPD, England.
Telephone: 01-403 2733
Telex: INTRANSFELONDON SEl
Vinnuvikan er 40 stundir. Laugar-
dagar, sunnudagar og helgidagar
greiðast sem eftirvinna: 1/75 úr mán-
aðarkaupi sinnum vinnustundirnar,
hvort sem um sjóvakt eða vinnu er að
ræða. Umfram 8 stundir virka daga,
mánudag til föstudags, er greitt með
lægri taxta, 1/135 úr mánaðarkaupi.
Orlofsdagar eru 3 á mánuði, 1/25 úr
fnánaðarkaupi + $13,40 fæðispen-
ingar á orlofsdag. Sýnishorn af
launum og borið saman við íslenskt
kaup. Gengið er út frá 8 stunda
vinnu, mánuðinn út í báðum tilfell-
um.
ITFl.sept. 1978
Skipstjórar: Kaup: $2116,00
Laug/sunnud.
8 x 8 + 64 x 28,20 $1804,80
3orlofsd. 84,60 $ 253,80
3 fæðisd. 13,40________$ 40,20
Mánuðurinn samtals: ísl. kr. 1.361.380,- $4214,80
íslenzkt 1. des. 1978 Skipstjórar: Kaup: Fríd. 8 x 19.223 Orlofsd. 2,5 Fæðispen. 2,5 x 1487 LandgönguféUl. kr. 416.559 kr. 153.784 kr. 48.575 kr. 3.717 kr. 32.648
Mánuðurinn samtals: eða48,13%af ITF. kr. 655.283
Auk þess fá ITF-skipstjórar greidda eftirvinnu umfram 8 st. Sjá LÖNE- TARIFF.
ITF 1. stýrimenn: Laug./sunnud. 8 x 8 = 64 x 18,20 3 orlofsd. 54,60 3 fæðisd. 13,40 $1366,00 $1164,80 $ 163,80 $ 40,20
Mánuðurinn: ísl. kr. = 883,340,- Eftirv. virkir dagar = ísl. kr. = 3262,- $2734,80 $10,10
Laugard./sunnud./helgidag $18,20,
isl. kr. = 5878.- pr. klst.
II
LÖNETARIFF
Gállande frám 1 september 1978
Befattningsgrad Paragr. 3 Paragr. 9 Paragr. 12
Grundlön per mánad(USS) Övertidsersattn. pertimma ‘dO
Paragr. 5 Veekodagar 1/135 av dito per mánad Paragr. 6 ló'r-. sön- och helgdagar 1 75 av dito per mánad Kontanter-sáttning för innestáende ársscmcsteríperd: 1 /25 av dito per mánad
Befalhavare 2116.00 15.70 28.20 84.60
Maskinchef 1923.00 14.20 25.60 76.90
Överstyman 1366.00 10.10 18.20 54.60
2:estyrman 1094.00 8.10 14.60 43.80
3:cstyrman 1054.00 7.80 14.10 42.20
l:e maskinist 1366.00 10.10 18.20 54.60
2:e maskinist 1094.00 8.10 14.60 43.80
3: e maskinist 1054.00 7.80 14.10 42.20
Radiotelegrafist 1094.00 8.10 14.60 43.80 - ;
El-maskinist 1094.00 8.10 14.60 43.80
Ekonomiíörestándare 1094.00 8.10 14.60 43.80
Elektriker 920.00 6.80 12.30 36.80
Bátsman 694.00 5.10 9.30 27.80
Timmerman 694.00 5.10 9.30 27.80
Svarvare/reparatör 694.00 5.10 9.30 27.80
l:e kock 694.00 5.10 9.30 27.80
Donkeyman 694.00 5.10 9.30 27.80
Förrádsman 694.00 5.10 9.30 27.80
Pumpman 694.00 5.10 9.30 27.80
Underbátsman 644.00 4.80 8.60 25.80
Quartermaster 644.00 4.80 8.60 25.80
Elektrikerassistent 644.00 4.80 8.60 25.80
Matros 621.00 4.60 8.30 24.80
Eldare/motorman 621.00 4.60 8.30 24.80
Oljare/smörjare 621.00 4.60 8.30 24.80
2: e steward 62 1.00 4.60 8.30 24.80
2:e kock 528.00 3.90 7.00 21.10
Massman 528.00 3.90 7.00 21.10
Lattmatros 462.00 3.40 6.20
Rengöringsman/maskin 462.00 3.40 6.20 18.50
Jungman (1) 265.00 2.00 . 3.50 10.60
Ekonomibitrade(l) 265.00 2.00 3.50 10.60
1) Under inga omstándigheter fár person över 18 (aderton) árs álder anstállas som
jungman eller ekonomibitráde ellér betalas dessas löner.
Anm. Anstálld som ár över 18 ár och som inte finns upptagen i nomenklaturen skall
erhálla lágst den lön som motsvarar den lön som ár angiven lor matros.
Kost- och logiersáttníng
§21
Ombordanstálld skall under semester med lön vara beráttigad
till ersáttning för kost och logi med US $13.40 per dag. Dá kost
och/eller logi ej tillhandahálles ombord bestár rederiet kost och/
eller logi av god kvalitet i land.
UmbordanstSOTs personliga ágodelar, töriust eller
skada p. g. *• sjoolycka
vederbörande frán rederiet utíá kompensation med högst US
$2.162 Det álligger den ombordanstállde att pá heder och samvete
betyga ríktigheten av lamnade uppgifter med avseende pa íorlust
av personliga ágodelar.
Kjallarinn
mann í ITF. Er ekki fróðlegt að vita.
hvort ekki er verkefni, rétt við bæjar-
dyrnar, fyrir hann? Spyr sá sem ekki
veit.
Sigurbjörn
Guðmundsson
íslenzkt:
1. stýrimenn 5. fl.
8 fríd.x 11.318
2,5 órlofsd.x 11.318
2,5 fæðisd. x 1487
Risna
Kr. 245.252
kr. 90.541
kr. 28.295
kr. 3.718
kr. 3.750
Mánuðurinn samtals kr. 371.556
eða 42,06% af ITF.
Eftirvinna, lægri taxti = 1527 kr.
Eftirvinna, hærri taxti = 2443 kr.
Með sömu útreikningum koma
eftirfarandi launastéttir út með
samanburð:
Bátsmenn ITF, mánaðarlaun, fríd.,
helgid., orl., o.s.frv. $1412,80 = ísl.
kr. 456.334.
ísl. bátsm. 300.984 kr„ eða 66% af
ITF launum.
Hásetar ITF $1266,80, =ísl. kr.
409.176,40.
íslenzkir hásetar = 265.520 kr. eða
65% af ITF.
Læt ég nú hinum starfshópunum
eftir að reikna út sín kjör en á launa-
skrá ITF eru 32 starfsstéttir skráðar
ásamt tilheyrandi kjörum. Árið 1978
náði ITF 3 milljónum punda, ca 1900
milljónum íslenzkum, til kauphækk-
ana aftur í tímann fyrir sjómenn er
voru undirborgaðir og 43 milljónir
voru innheimtar hér á íslandi, ef ég
man rétt. Ég veit ekki bctur en Sjó-
mannafélag Reykjavíkur hafi einn
Hvers vegna hefur
þetta ekki verið
birt fyrr?
Ég held að svarið sé aðeins eitt,
það hefur enginn þorað því, af ótta
við atvinnuofsóknir og hefndarráð-
stafanir útgerðarmanna. Undirrit-
aður hefur vissulega fengið sinn
skammt frá útgerðarmönnum, ann-
ars vegar þurfti hann að láta leiðrétta
launauppgjör hjá frægri „manna-
skiptaútgerð”. Er hann hafði starfað
samtals tæp tvö ár voru leiðrétting-
arnar tæpar 3 síður og fengust um
síðir greiddar. Síðan hefur undirrit-
aður verið eltur með rógi frá viðkom-
andi útgerð, enda þótt hann hafi
meðmælabréf skipstjóra síns, og til
gamans má geta þess að starfstimi
hans var 4—5 faldur meðalstarfstími
yfirmanna hjá viðkomandi útgerð á
þeim tíma. Annars staðar var hann
sóttur fyrir rétt, ásamt fjölmörgum
úr áhöfn viðkomandi skips. Ástæð-
an var sú að í innsigli það er skip-
stjórinn hafði með höndum vantaði
nokkra tugj flaskna af áfengi. Enginn
af áhöfninni hafði fengið neitt áfengi
og af sígarettunum sat viðkomandi
skipstjóri uppi með 2/3 af öllu er út
hafði verið látið það ár. Það þarf vart
að nefna að þeim er sögðu sannleik-
ann, eiðsvarnir fyrir rétti, var ekki
vært og því ekki um annað að gera en
koma sér burt. Að sjálfsögðu hélt út-
gerðin verndarhendi yfir slíkum
heiðursmanni, og er umræddur „síg-
arettukafteinn” aldrei sperrtari en
nú. Reynir hann með rógburði að
eyðileggja atvinnumöguleika þeirra
er sögðu satt fyrir rétti. Því miður eru
nógu margir til að gleypa allt slíkt
með húð og hári. Mun nú reyna á
hvort þeir er hafa getu og þor til að
segja sannleikann í viðkvæmum
launamálum geta það án ofsókna.
Vænti ég þess að þær upplýsingar er
ég hef dregið fram í dagsljósið verði
farmannastéttinni og sjómönnum öll-
um til framdráttar í þeirri kjarabar-
áttu sem framundan er.
Sigurbjörn Guðmundsson.