Dagblaðið - 12.03.1979, Qupperneq 10

10
Útgcfandl: D»
5 hf.
BIAÐIÐ
DAGBLADID. MÁNUDAGUR 12. MARZ 1979.
Framkvnmdostiári: Svsinn R. Eyjótfuon. Rkstjóri: J6nas Kristiknsson.
Ffkttastióri: Jón Bkgk. Póturason. Rltst)ómariultrút Haukur Haigason. Skrifstofustjóri rttstjóman
Jóhannas RsykdaL iþróttlr HaMur StmonaraonrAðstoðarfrtttastjórar Atll Stainarason og Ómar ValdL
marason. Msnnktgaimkl: Aðaistainn IngóKsson. Handrtt: Asgrimur PMsson.
Blaóamann: Anna Bjamason, Asgak Tómsason, Bragl BlgurOsson, Dóra Stafknsdóttk, Glssur 8igurðs-
son, Gurmlaugur A. Jónsson, Haíur Hslsson, Halgl Pkturason, Jónas Haraldsson, Ólafur Gsksson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guójón H. Pklsson.
Ljósmyndk: Aml PkH Jóhannsson, Bjamlolfur BJamlalfsson, Hóróur Vlhjkknsson, Ragnar Th. Slgurðs-
son. Svalnn Þormóðsson.
Skrffstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. GJsldkeri: Prklnn Þorialfsson. Sðkistjóri: Ingvsr Svakisson. ÓraHlng-
aratjóri- Mkr E.M. Haldórason.
Rltsljóm Slðumóla 12. Afgraiðsla, kakrtftadald, augfýskigar og skrifstofur ÞvsrhoM 11.
Aðalslml biaðainsar 27022 (1 Bjfnurl. Askrift 3000 kr. k rnknuðl Innanlands. I lausasöki 150 kr. skitaklð.
Satnkig og umbrot Deghlaðlð hf. Slðumóla 12. Mynda- og plðtugarð: Hkrtik hf. Sfðumúla 12. Prantun:
Arvakur hf. SkaHunnl 10.
Hálfskýringáhruni
Sú tillaga Vilmundar Gylfasonar, að
þjóðin greiði atkvæði um fyrra efna-
hagsfrumvarp Ólafs Jóhannessonar,
stuðlaði að fylgishruni Alþýðuflokks-
ins, sem síðasta skoðanakönnun Dag-
blaðsins hefur leitt í ljós
Alþýðuflokkurinn hélt enn kosningafylgi sínu, þegar
Dagblaðið kannaði hugi fólks í desember. Þá trúðu
menn á hina nýju menn Alþýðuflokksins og baráttu
þeirra við verðbólguna og aðra eldspúandi dreka
þjóðfélagsins.
Þá var ríkisstjórnin svo ung, að hinir nýju kjósendur
Alþýðuflokksins höfðu enn von um, að honum tækist
að móta stefnu ríkisstjórnarinnar að verulegu leyti.
Þessir kjósendur töldu flokkinn þá ekki vera pappírs-
tígrisdýr.
Siðan þá hefur þjarkið haldið áfram í ríkisstjörn-
inni. Um skeið virtist svo sem verðbólguandúð
Alþýðuflokksins yrði ofan á í samdráttarfrumvarpi
Ólafs Jóhannessonar. En þá venti hann sínu kvæði í
kross og þynnti frumvarpið verulega að ráði Alþýðu-
bandalagsins.
Þannig var staðan, þegar Dagblaðið spurði fólk um
stuðning þess við stjórnmálaflokka. Þessi staða skýrir
þó ekki ein hið skyndilega hrun fylgis Alþýðuflokksins
úr 21—22% í 15%. Þar kemur fleira til.
Það er rangt hjá þingmönnum Alþýðuflokksins, að
kjósendur séu að hengja bakara fyrir smið. Þeir líta
fram hjá því, að i sumar voru hinir nýju kjósendur
Alþýðuflokksins öðruvisi kjósendur en kjósendur
annarra flokka.
Hinir nýju kjósendur Alþýðuflokksins voru einmitt
þeir, sem vildu og vonuðu, að flokkurinn næði árangri
gegn verðbólgu og spillingu þjóðfélagsins. Kjósendur
hinna flokkanna höfðu ekki eins mikinn áhuga á
þessum málum.
Þegar ríkisstjórninni mistekst að berjast gegn
verðbólgu og spillingu, veldur það ekki kjósendum
Framsóknarflokksins og Alþýðubandalagsins miklum
áhyggjum, því áhugi þeirra er á öðrum sviðum. Það
veldur hins vegar hinum nýju kjósendum Alþýðu-
flokksins verulegum áhyggjum.
Þegar ríkisstjórninni mistekst að berjast gegn verð-
bólgu og spillingu, eru það einmitt hinir nýju kjós-
endur Alþýðuflokksins, sem hlaupa frá ríkisstjórninni
og í faðm stjórnarandstöðunnar, Sjálfstæðisflokksins.
Alþýðuflokkurinn verður bara að sæta því, að hann
fékk í hausinn í sumar nýja kjósendur, sem gferðu til
hans meiri kröfur en kjósendur hafa almennt gert til
stjórnmálaflokka. Á slíkum kjósendum er ekki auðvelt
að hafa hemil.
En eitthvað hefur gerzt á síðustu vikum, sem hefur
sannfært töluverðan hluta hinna nýju kjósenda
Alþýðuflokksins um, að flokkurinn væri í rauninni
pappírstígrisdýr, sem réði engan veginn við samstarfs-
flokkana í ríkisstjórn.
Tímans tönn hefur án efa haft sitt að segja. Þó var
það eitt framtak Alþýðuflokksins framar öðrum, sem
kjósendur sáu gegnum. Það var tillagan um þjóðarat-
.kvæðagreiðslu. Þar vanmat Vilmundur skilning kjós-
enda.
' Meirihluti landsmanna er áreiðanlega fylgjandi1
þjóðaratkvæðagreiðslum um skýrar spurningar, sem
hægt er að svara með jái eða neii. En kjósendur sáu, að
efnahagsfrumvarpið var allt of langt og flókið mál til
að svara með jái eða neii.
Allt í einu mundu hinir nýju kjósendur Alþýðu-'
flokksins eftir því, að hinir stjórnmálaflokkarnir
höfðu gegndarlaust hamrað á, að hinir nýju þingmenn|
Alþýðuflokksins væru bara lýðskrumarar og pappírs-
tígrisdýr, sem lékju skrípaleiki á þingi.
Og margir kjósendur fóru að trúa þessu. Þar réð
nokkru tillagan um þjóðaratkvæði. i
AÐGANGUR AÐ
SAMBÖNDUM
—fæst með inngöngu íRotaryklúbb
í fyrri viku birtust í Dagblaðinu
tvær greinar um hina leyndardóms-
fullu klúbba frímúrara og Odd-
feUow. Greinarnar voru þýddar úr
sænska dagblaðinu Dagens Nyheter.
Þess má geta í framhaldi af þeim
greinum að i hinni sænsku frímúrara-
reglu eru eingöngu karlar en hérlend-
is er til samregla karla og kvenna.
Hér birtist þriðja greinin, um
Rotaryhreyfinguna. Sú grein er úr
sama greinaflokki í Dagens Nyheter.
Rotaryklúbbar eru nokkuð frá-
brugðnir hinum tveimur fyrri og ekki
eins leyndardómsfuUir.
Alþjóðlegur
félagsskapur
Rotary er alþjóðlegt félag með höf-
uðstöðvar í Bandaríkjunum. Yfir því
hvílir engin leynd né heldur eru helgir
dómar hafðir þar um hönd. En félag-
arnir mynda útvalinn hóp og likjast
að því leyti bræðrunum í reglum frí-
múrara og OddfeUowa.
Til að komast i Rotary þurfa menn
að vera í einhverri áhrifastöðu. Og
þess vegna finnst mörgum heiður að
því að vera í þessum hópi.
En ekki öllum. Ýmsir telja að fé-
lagsskapurinn sé ekki lýðræðislegur.
Byggja þeir gagnrýni sína á því að
konur fá ekki aðgang og verkamenn
sjást þar varla.
Af þessari ástæðu er það sam-
vizkuspurning hjá ýmsum frammá-
mönnum í sósíaldemókrataflokknum
sænska hvort þeir eigi að þiggja eða
hafna þátttöku, sé þeim boðin hún.
Eins og í reglum frímúrara og odd-
fellowa sækja menn ekki um inn-
jöngu heldur er mönnum boðið sam-
kvæmt uppástungum eldri félaga og
Þarna er varaborgarstjórinn, báðir
bankastjórarnir í bænum, prestur-
inn, konsúllinn, matvörukaupmaður-
inn við aðaltorgið, framkvæmda-
stjórar, skólastjórinn, tannlæknirinn
o.fl.
Það er skylda að mæta og láti
menn sig vanta fjórum sinnum í röð
án þess að hafa pottþéttar afsakanir
er brottrekstur yfirvofandi.
Við hádegisverði Rotarys hittast
menn sem aliir hafa völd eða áhrif en
fást við ólík störf. Þarna skiptast þeir
á skoðunum — og komast í þægileg.
sambönd.
Ýmis fyrirtæki greiða árgjaldið
(sem svarar 15—20 þúsund íslenzkum
krónum) fyrir þástarfsmenn sína sem
eru í Rotary. Það gefur til kynna að
þau telja sig hafa hag af því. Herfor-
ingjar hafa fengið leyfi til að nota
bifreiðir hins opinbera til að sækja
hádegisverðina á þeim forsendum að
þar væru rædd mál sem mikilvæg
væru fyrir hernaðaryfirvöldin.
Læknar eru alltaf velkomnir í Rotary
en sækjast lítið eftir því, enda vill
legt fyrir þá að eiga fuUtrúa á blöðun-
um. Eins og einn úr æðstu stjóm
Rotarys í Sviþjóð orðar það: „Blaða-
menn fá inngöngu í félag okkar, þótt
þeir hafi ekki mannaforráð.”
Bankastjórar eru líka stundum
fleiri en einn enda geta þeir komið að
gagni engu síður en blaðamenn.
Fyrir blaðamenn er þátttaka í
Rotary ótvíræður kostur. Þeir kom-
ast þarna í persónulegt samband við
áhrifamenn bæjarfélagsins. En sú
hætta getur skapazt að þeir lendi i
vandræöum með að gera upp við sig
hvorum aðilanum þeim beri að sýna
meiri hoUustu, vinum sínum í Rotary
eða almenningi, sem gerir þær sið-
ferðislegu kröfur til þeirra að þeir
veiti heldri mönnum aðhald og miðli
upplýsingum um gerðir þeirra.
Valdaklíka?
Og hér erum við komin að kjarn-
anum í þeirri gagnrýni sem stundum
er beint gegn Rotary. Er raunveruleg
hætta á að i þessum hópi myndist
vináttubönd sem séu sterkari en
flokksbönd eða önnur eðlileg tengsl.^
Það er auðsætt að óformlegar sam-
ræður Rotarymanna yfir hádegis-
verðinum sínum geta liðkað og greitt
fyrir samstarfi t.d. embættismanna,
stjórnmálamanna og atvinnurek-
enda; verið smurolía á gangverk
þjóðfélagsins, hjálpað mönnum úr
ólíkum störfum til að átta sig á vanda
hver annars.
En þeir sem hafa horn i síðu
Rotarys óttast að þar myndist klíka
sem fái óeðlilega mikil völd. Að sam-
staða Rotaryfélaganna veiti þeim,
jafnvel án þess þeir geri sér grein fyrir
því sjálfir, forréttindi sem séu ranglát
Rotaryfélagarnir hittast
vikulega og borða saman.
Skylda er að mæta eða
boða lögleg forföll.
eftir að grennslazt hefur verið fyrir
um fortíð þeirra — án þess hátt fari.
Rotary-félagar eru menn sem hafa
forystu i atvinnulifi eða verzlun og
hátt settir embættismenn. Venjulega
er aðeins einn fulltrúi úr hverri starfs-
grein.
Brottrekstur
ef ekki er mætt
Það eru nærri 400 Rótaryfélög í
Svíþjóð með um það bil 20.000 með-
limum. Þau eru sérstaklega þýðingar-,
mikil í smærri borgum og fréttamað-
ur Dagens Nyheter lýsir einu slíku í
Sölvesborg:
Á hverjum föstudegi, rétt fyrir
(ólf, má sjá nokkra heiðursmenn
flýta sér i áttina að stærsta hótelinu.
brenna við að þeir þurfi þá einlægt að
vera að skrifa lyfseðla fyrir hina fé-
lagana.
Heppilegt
að eiga fulltrúa
á blöðunum
Þeim sem reka eigin fyrirtæki er
tekið opnum örmum í Rotary og
skiptir þá minnstu hvort þau eru stór
eða lítil. Sama er að segja um fulltrúa
listamanna, til dæmis skálda, leikara
eða málara, sem unnið hafa sér nafn.
Þá eru þarna mjög oft ritstjórar og
blaðamenn. Með þá er gerð sú und-
antekning að þeir fá að vera fleiri en
einn því stjórnir Rotaryklúbbanna
gera sér grein fyrir að það er heppi-
gagnvart þeim sem ekki eru í félaginu
og óheppileg fyrir lýðræðið.
Stjórn Rotarys er alls ekki blind
fyrir þessu og hefur reynt að koma til
móts við almenning með auknum
upplýsingum um félagsskapinn og
með því að bjóða inngöngu fulltrúum
ýmissa almennra samtaka og verka-
lýðsfélaga.
Verkalýðsleiðtogar í Svíþjóð hafna
eindregið þátttöku og segja að félagið
sé ólýðræðislegt þar sem hvorki
konur né óbreyttir verkamenn fái að
vera með og reyndar hafi verkamenn
of stutt matarhlé til að sitja yfir
fínum hádegisverði.
Rotaryhreyfingin var stofnuð i
Chicago í Bandaríkjunum árið 1905
af lögfræðingnum Paul Harris sem
taldi það þýðingarmikið að menn úr