Dagblaðið - 28.03.1979, Blaðsíða 10

. 10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 28. MARZ 1979.
MMBIAÐW
frjálst, óháð dagblað
Útgafandfc Dagbtaðið hf.
Framkvnmdastjóri: Svainn R. Eyjótfsson. RHstJóffc Jónas KHstfánsaon.
Fréttastfórfc Jón Birgir Pátursson. RitstJómarfultrCifc Haukur Haigaaon. Skrifstofuslfóri ritstjómar
Jóhannas RaykdaL fþróttk: HaMur Sfmonarson. Aöatoóarfréttastfórar AtN Btslnarsson og ómar VaidF
marsson. MannbigarmAfc Aðalstalnn IngóHsaon. Handrit Asgrfmur PMsson.
Blaðamann: Anna Bjamason, Ásgair Tómasson, Bragl Blgurðsson, Dóra 8tafánsdóttir, Giaaur Sigurðs-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, HaHur HaHsson, Hslgl Pfctursaon, Jónas Haraldsaon, Ólafur Galrsson,
ólafur Jónsaon. Hönnun: Guðjón H. Páisson.
Ljóamyndir Aml PAI Jóhannason, BJamlalfur Bjamlalfaaon, Hðrður Vlhjálmason, Ragnar Th. Slgurða-
son, Svafcin Potmóðasbn.
Skrifstofustjóri: ólafur EyJÓHsson. Gjaldkarfc Prálnn Porialfsaon. 8ðluatjóri: Ingvar SvNnrsiyt Dralfing-
arsfjórfc Már E.M. HaMÓrsaon.
Rhstjóm Slðumúla 12. Afgrslðsla, áakrtftadald, auglýslngar og akrifstofu^PvarhoM 11. .
AMiknl blaðsln, .r 2>022 (10 Knuri. Aakrift 3000 kr. t mknuOI Innanlanda.) lauaaaðlu 150 kr. akitakW.
Satnfcng og umbrot Dagblaðlð hf. Sfðumúla 12. Mynba- og plðtugarð: Hlptir hf. Síðumúla 12. Prantun:
Árvakur hf. SkaHunnl 10. r
Hálftskref
Milljón Palestínumenn, sem hraktir
voru frá heimabyggð sinni við stofnun
Ísraelsríkis, eru enn útskúfaðir eftir
friðarsamninga Sadats og Begins. í
samningunum er aðeins óljósum orðum
minnzt á þetta fólk.
ísraelsmerin og Egyptar lýsa yfir í bréfi, að þeir muni
halda áfram viðræðum um framtíð þessa fólks og
hugsanlega sjálfsstjórn á vesturbakka Jórdans og
Gazasvæðisins. Þeim viðræðum eigi að ljúka innan
árs. Flestir efast um, að vænta megi nokkurrar lausnar
á þeim málum á svo skömmum tíma.
Fátækt og umkomuleysi Palestínufólksins hefur ver-
ið eðlilegur jarðvegur hermdarverkamanna, sem allir
kannast við af fréttum. Fólk verður að forðast að rugla
saman þeim hryðjuverkum og málstað Palestínufólks-
ins. Vandinn verður ekki leystur nema með því að þetta
fólk fái sitt eigið sjálfsstjórnarsvæði. Þangað til verður
tilvist þess stöðugur hvati til ófriðar.
Friðarsamningar ísraelsmanna og Egypta eru heims-
sögulegur viðburður. Þrjátíu ára ófriðarástandi lýkur
fyrir tilstilli þriggja stjórnmálaforingja, sem lögðu
pólitíska framtið sína að veði. Við slíku var ekki búizt,
þegar Sadat og Begin komust til valda í ríkjum sínum.
En þeir reyndust menn til að gera hið óvænta, höggva á
hnútinn, þegar engin leið fannst til að leysa hann.
Carter Bandaríkjaforseti er meiri maður eftir dug-
mikinn þátt í þessum samningum. Án hans hefðu
samningarnir aldrei heppnazt. Hans bíður enn mikið
verkefni við að halda Egyptum á floti, þegar á þeim
dynja refsiaðgerðir annarra arabaríkja, sem búizt er
við.
Með samningum fá Egyptar aftur Sinai, sem ísraels-
menn hertóku í júnístyrjöldinni 1967 og mikilvægar
olíulindir, sem þar er að finna. Alltaf var út frá því
gengið, að það yrði lágmarkskrafa í friðarsamningum,
að ísraelsmenn skiluðu þessu svæði.
En lengra hefði þurft að ganga. ísraelsmenn hefðu
einnig þu.rft að skila aröbum öðrum hernumdum svæð-
um.
Löngum stóðu arabaleiðtogar á þeirri fjarstæðu, að
Ísraelsríki skyldi lagt niðhr. Tilvist þess er réttmæt. En
jafnframt má ekki gleymast, að ríkið varð til með.
sigurvinningum gyðinga á aröbum og brottflæming
milljón manna, sem flestir búa enn í ömurleik flótta-
mannabúða í nálægum arabalöndum.
Við skyldum varast öfgar í stuðningi við annan aðil-
ann í deilum araba og ísraelsmanna. Sannleikurinn er
sá, að löngum hafa báðir komið fram af óbilgirni.
ísraelsmenn hafa svarað hryðjuverkum Palestínu-
manna með árásum á varnarlaus þorp i arabaríkjun-
um. ísraelsmenn hafa komið sér vel fyrir og hafið
landnám á herteknu svæðunum, þótt augljóst væri, að
það yrði skilyrði í friðarsamningum, að þeim yrði
skilað. Málið er að sjálfsögðu ekki svo einfalt, að unnt
sé alfarið að taka afstöðu ,,irieð” einum og ,,á móti”
öðrum.
Friðarsamningarnir nú eru aðeins hálft skref til
friðar á þessu svæði. Skrefið verður vonandi stigið til
fulls innan tíðar, þótt andstæðingar Sadats í heimi
araba skeki nú branda. Við ríkjandi aðstæður er hálft
skref þó býsna mikils virði.
Friðarsamningar Israela og Egypta:
Fríðurínn mun
kosta Bandaríkin
milljarðatugi
Þáttur Bandarikjanna og Jimmy
Carters Bandaríkjaforseta í friðar-
samningum Egypta og ísraelsmanna
er mjög mikill, eins og flestum er
ljóst. Þeir hafa einnig tekið á sig
miklar skuldbindingar bæði fjárhags-
legar og aðrar.
Þeir hafa til dæmis lofað ísraels-
mönnum að tryggja þeim olíu næstu
fimmtán árin reynist svo að þeim tak-
ist ekki að tryggja sér næga olíu eftir
að lokað var fyrir viðskipti þeirra við
íran og þeir jafnframt skuldbundið
sig til að afhenda Egyptum olíu-
vinnslustöðvar sem þeir hafa komið
upp á Sinaiskaganum.
Loforð um hernaðaraðstoð bæði
við Egyptaland og ísrael hafa verið
gefin óspart í Washington og er það
ekki sízt mikilvægt fyrir Egypta, en
vopnabúnaður þeirra mun nú aðal-
lega samanstanda af sovézkum vopn-
um, sem að miklu leyti eru talin úrelt.
Bandaríkjamenn hafa einnig lofað
að aðstoða tsraeismenn við að reisa
aðrar herstöðvar í stað þeirra sem
lagðar verða niður þegar þeir yfirgefa
Sinaiskagann.
í Bandaríkjunum hefur verið tölu-
vert umrætt hversu mikið greiða
þurfi til þess að friðarsamningar geti
komizt á. Loforð um lán og styrki
voru mikilvægur þáttur í þeirri við-
leitni Carters Bandaríkjaforseta að
tryggja undirskrift samninganna.
Áhrifaaðilar þar i landi hafa þó flest-
ir verið sammála um að ekki væri
áhorfsmál að rétt væri að Bandaríkin
greiddu verulegar fjárhæðir á einn
eða annan hátt til að tryggja frið í
Miðausturlöndum. Sterkasta rök-
semdin fyrir því var kannski sú að
styrjöld þar og órói kóstaði líka stór-
fé og örugglega meira heldur en
greiða þyrfti fyrir friðinn.
Miðausturlönd eru vegna olíuhags-
muna og mikilla tengsla við ísrael
það landsvæði, sem Bandaríkjastjórn
og aðrir áhrifaaðilar þar í Iandi telja
sér mikilvægast í heiminum í dag.
Áhrif þeirra þar og afskipti hafa
verið mikil á undanförnum árum en
eftir gerð friðarsamninganna þykir
fullvíst að afskipti Bandaríkjanna
muni aukast að miklum mun.
Athygli vakti fyrir nokkrum
dögum þegar Jimmy Carter gaf í
skyn i ræðu að í huga hans væri
Egyptalandi ætlaður sérstakur sess í
framtíðarhugmyndum Bandaríkja-
stjórnar um þróun mála í þessum
heimshluta. Mun þá hugmyndin að
Egyptar taki við fyrra hlutverki
írans, að gæta þess að valdahlutföll
raskist ekki um of og ró og valdajafn-
vægi haldist. Ekki eru þó allir jafn-
sannfærðir um að æskilegt sé fyrir
Egypta að tengjast Bandaríkjunum
of sterkum böndum. Anwar Sadat og
stjórn hans virðast þó ekki í neinum
vafa um að Bandaríkin séu sá fjár-
hagslegi bjargvættur sem trúa beri á
næstu árin.
Áður en friðarsamningar voru
gerðir var talið að aðstoð Bandaríkj-
anna við ísrael og Egyptaland mundi
nema 7,5 milljörðum dollara næstu
þrjú árin. Sú áætlun hefur nú hækk-
að upp í 12,5 milljarða; er þá aðeins
talið að um Iágmark sé að ræða —
upphæðin geti vel orðið mun hærri.
Þetta er einnig talið vera aðeins býrj-
unin á greiðsium Bandaríkjamanna.
Þó svo vel tækist nú til — sem enginn
þorir að fullyrða um — að friðar-
samningarnir haldi og þá einnig
friður geta ísraelsmenn krafið
Bandaríkjamenn um hemaðarað-
stoð, sem nema mun nærri tíu millj-
örðum dollara næsta áratuginn.
Anwar Sadat Egyptalandsforseti
hefur þegar farið fram á tuttugu
milljarða dollara hernaðaraðstoð á
sama tíma. Hann hefur einnig talað
um hina miklu áætlun Carters vinar
síns um lausn á efnahagsvanda
Egyptalands. Þykir það gefa í skyn
að hann telji sig hafa fyrirheit um
verulega efnahagsaðstoð. Slíkt kæmi
sér sannarlega vel fyrir Sadat, sem
ekki þykir hafa staðið sig neitt sérlega
vel i innanlandsmálum og jafnvel svo
illa að valdastöðu hans gæti verið
hætt vegna þessa.
Af þessu öllu má ljóst vera að út-
gjöld Bandarikjanna vegna friðar-
samninga fsraels og Egyptalands
verða veruleg. Þeir virðast þó una
glaðir við það og hver leiðtoginn á'
fætur öðrum hefur undanfarna daga
keppzt við að lýsa því yfir að rétt sé
að greiða mikið fyrir friðinn.
Frá því hefir verið sagt i fjölmiðl-
um, að í Sameinuðu alþingi sl.
fimmtudag hafi undir fundarlok
verið einungis þrír þingmenn í
fundarsal: forsetinn, ræðumaður og
einn á þingbekk. Hefir þessi
„fundarseta” vakið þjóðarathygli og
hneykslað flesta. En orsakir eru til
alls. í stórum dráttum skiptast störf
Alþingis í tvennt: nefndastörf og
þingfundi.Nefndastörf fara yfirleitt
fram fyrir hádegi á tímabilinu kl. 9—
12, og fer það að sjálfsögðu eftir því,
hvað þingmenn eru í mörgum þing-
nefndum, hve þeir þurfa að sitja
lengi nefndafundi daglega, sömu-
leiðis hvað mál ganga hratt frá
umræðu þingfunda til nefnda. Segja
má, að meginvinnsla mála fari fram í
nefndunum, og yfirleitt sækja þing-
menn vel nefndafundi. Á þingfund-
um eru frumvörp og þingsályktunar-
tillögur lagðar fram og ræddar til
nefnda. Þingfundir eru að jafnaði
ekki nema 4 daga vikunnar, mánud.
— fimmtudaga, þó einnig föstudaga
og jafnvel laugardaga undir jólahlé
og þinglok, þegar Ijúka þarf málum.
Deildarfundir eru á mánudögum og
miðvikudögum, en á deildarfundum
eru frumvörp rædd, (nema fjárlaga-
frumvarp), en á þriðjudögum og
fimmtudögum eru fundir í Sam-
einuðu þingi, og eru þar þings-
ályktunartillögur ræddar (þar fer
fjárlagaumræða og fram).
Fastur þingfundartími er kl. 14—
16 daglega, og sækja þingmenn þá
Kjallarinn
Bragi Sigurjónsson
fundi yfirleitt mjög vel, og oft lýkur
deildarfundum á þessum tíma,
a.m.k. í efri deild, en þar temjaþing-'
menn sér helst ekki málalengingar,
heldur segja skoðanir sínar í stuttum
ræðum. Fjölmiðlum þykja slíkar
umræður sjaldnast fréttnæmar.
Málglaðari
í neðri deild
í neðri deild sitja 40 af 60 þing-
mönnum, og er því ekki óeðlilegt, að
þar taki umræður um hvert mál
lengri tíma, þar eð fleiri kunni að
vilja taka til máls, en þar sitja líka oft
piálglaðari menn þingsins, auk þess
sem oftar eru þar og formenn þing-
flokkanna, sem sitja í málsvari fyrir
flokka sína. Deildarfundir neðri
deildar dragast því stundum fram á
tímann 16.30—19 eftir kaffihlé þing-
manna, og fer þá eftir áhuga þing-
manna á viðkomandi málum, hve
fast þeir sitja síðdegisfundina, því
ýmis erindi þurfa þingmenn að reka
fyrir kjördæmi sín, og hafa til þess
oft helst tíma seinni hluta dags.
í Sameinuðu þingi eru svo þings-
ályktunartillögur þingmanna ræddar
(auk fjárlagafrumvarps fyrir jól) og
hér er það, sem reynir á setuhollustu
þingmanna og stjórnsemi forseta
Sameinaðs þings. Óft er flóð þings-